خارش واژن؛ علت، تشخیص و درمان خانگی

احساس خارش واژن می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد و حتی زندگی روزمره شما را مختل کند؛ اما اتفاق دور از انتظاری نیست. دلایل متعددی می‌توانند باعث احساس خارش در ناحیه تناسلی شوند که خوشبختانه اغلب این دلایل به‌راحتی قابل کنترل و درمان‌اند. در این مقاله قصد داریم شما را با علت‌های خارش واژن و راه‌های پیشگیری و درمان آن‌ها آشنا کنیم.

خارش واژن چیست؟

اغلب خانم‌ها حداقل یکبار در زندگی خود خارش واژن را تجربه می‌کنند! خارش معمولاً در بخش‌های بیرونی آلت تناسلی یا لابیاها احساس می‌شود. ممکن است لابیاها دچار تورم و قرمزی هم باشند. گاهی همزمان با خارش، انواع ترشحات واژن که غیرطبیعی هستند را تجربه می‌کنید؛ به‌طوری‌که میزان، بافت، رنگ یا بوی ترشحات تغییر کند.

به گفته وبسایت MedicalNewsToday در مورد خارش واژن:

واژن یا بخش داخلی دستگاه تناسلی و مهبل یا بخش خارجی، ممکن است دچار خارش شوند. عوامل مختلفی می‌توانند باعث خارش واژن شوند مثل: حساسیت به لباس، محصولات بهداشتی و شوینده‌ها، عفونت با باکتری، قارچ یا بیماری‌های مقاربتی برخی از دلایل این مشکل هستند. درمان خارش واژن، بسته به علت ایجادکننده آن متفاوت است.

خارش واژن در سنین مختلف

اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که «چه کسانی بیشتر خارش واژن را بیشتر تجربه می‌کنند؟» باید بگوییم که در همه سنین از کودکی تا یائسگی بانوان این احساس ناخوشایند را تجربه می‌کنند. اما در سنین مختلف، شرایط متفاوت است؛ در ادامه خارش واژینال در سنین مختلف بررسی می‌کنیم:

خارش واژن در کودکان

خارش واژن در کودکان معمولاً ناشی از این عوامل است:

• حساسیت به مواد شیمیایی مثل شوینده‌ها، نرم‌کننده‌های لباس، کرم‌ها و پمادها
• عفونت قارچی واژن
• واژینیت غیر عفونی (به خصوص در سنین پیش از بلوغ)
• وجود جسم خارجی (مثل دستمال توالت)
• عدم رعایت بهداشت فردی

خارش واژن در سنین باروری

خارش واژینال در سنین باروری، یعنی حدفاصل بین بلوغ و یائسگی بیشترین شیوع را دارد. خارش واژینال در این سن علل مختلفی می‌تواند داشته باشد:

• حساسیت به کاندوم، پدها، شوینده‌ها و…
• عفونت‌های قارچی یا باکتریایی
• بیماری‌های مقاربتی

خارش واژن در یائسگی

خارش واژینال در یائسگی معمولاً ناشی از تغییرات هورمونی مربوط به این دوران است که می‌تواند به آتروفی واژن هم منجر شود.

علت خارش واژن چیست؟

علل خارش واژن در خیلی از مواقع کاملا طبیعی است؛ اما در بعضی از شرایط، می‌تواند ناشی از یک بیماری باشد. در ادامه با علل طبیعی و غیرطبیعی خارش واژن بیشتر آشنا می‌شوید:

علل طبیعی خارش واژن

خارش واژینال طبیعی، به یکی از دلایل زیر است:

۱. تعریق

تعریق زیاد، عدم شستشو و باقی‌ماندن عرق برای مدت طولانی روی سطح پوست می‌تواند پوست شما را حساس کند و باعث واکنش‌هایی شبیه واکنش‌های حساسیت شود. از طرفی رطوبت دائمی می‌تواند دستگاه تناسلی شما را تبدیل به محیط مناسبی برای رشد قارچ‌های مخمری کند. هر دو حالت می‌توانند باعث احساس خارش و سوزش در ناحیه تناسلی شوند.

۲. حساسیت به محرک‌ها

برخی محصولات بهداشتی می‌توانند باعث حساسیت ناحیه تناسلی و ایجاد تورم، قرمزی، خارش یا سوزش شوند:

• صابون‌ها و شوینده‌ها
• دوش واژینال
• وسایل ضدبارداری موضعی مثل اسپرم‌کش‌ها
• پمادها و لوسیون‌ها
• شوینده‌ها و نرم‌کننده‌های لباس
• دستمال توالت و پدهای معطر

۳. اصلاح نامناسب

روش‌هایی که برای اصلاح موهای ناحیه تناسلی استفاده می‌کنید، مثل تیغ، وکس یا لیزر، می‌توانند پوست ناحیه تناسلی را تحریک کنند و باعث خارش واژن شوند.

۴. سولاریوم و آفتاب گرفتن

پوست ناحیه تناسلی نسبت به سایر نواحی بدن حساس‌تر است؛ استفاده از سولاریوم یا حمام آفتاب می‌تواند باعث سوختگی پوست تناسلی و احساس خارش شود.

۵. استرس

استرس می‌تواند باعث احساس خارش از جمله خارش واژن شود. از طرف دیگر، استرس مداوم می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند. دراین‌حالت، احتمال اینکه دچار عفونت‌های واژن شوید بیشتر است!

۶. تغییرات هورمونی

• یائسگی: وقتی بدن به سمت یائسگی پیش می‌رود، تولید هورمون استروژن در بدن کاهش پیدا می‌کند. این اتفاق باعث نازک و خشک شدن دیواره‌های واژن می‌شود. این اتفاق می‌تواند باعث احساس ناراحتی و خارش در ناحیه تناسلی شود.
• شیردهی: برخی افراد در دوران شیردهی، مشکلی مشابه دوران یائسگی را تجربه می‌کنند؛ یعنی تغییرات هورمونی باعث نازک شدن دیواره واژن و احساس ناراحتی و خارش می‌شود.
• دیابت: دیابت هم یک بیماری هورمونی است که می‌تواند روی بخش‌های مختلف بدن شما اثر بگذارد. گاهی دیابت باعث حساسیت پوست ناحیه تناسلی و احساس خارش واژینال می‌شود.

بیماری‌های منجر به خارش واژن

اگر یکی از بیماری‌های زیر را داشته باشید، به احتمال زیاد خارش واژن را تجربه خواهید کرد:

۱. عفونت قارچی واژن

عفونت قارچی یا مخمری واژن که به آن کاندیدیازیس هم می‌گویند، شایع‌ترین علت خارش واژن است. عفونت قارچی معمولاً علاوه بر خارش، با تورم لابیاها و ترشحات پنیری‌ واژن همراه است. ممکن است از ترشحات بوی غیرطبیعی شبیه بوی خمیر نان احساس کنید.

۲. عفونت باکتریایی واژن

واژینوز باکتریایی معمولاً با سوزش همراه است؛ اما گاهی ممکن است احساس خارش هم بکنید. این عفونت معمولاً همراه با سوزش هنگام دفع ادرار و تغییر رنگ ترشحات به زرد، خاکستری یا سبز همراه است. ترشحات معمولاً بوی تندی شبیه بوی ماهی می‌دهند.

۳. آتروفی واژن

آتروفی واژن در واقع تحلیل رفتن بافت واژن است که اغلب پس از یائسگی اتفاق می‌افتد. آتروفی واژن باعث علائمی مثل خشکی واژن، احساس خارش، احساس سوزش و تکرر ادرار می‌شود.

۴. لیکن اسکلروز

یک بیماری نادر پوستی است که باعث تشکیل پلاک‌هایی سفیدرنگ بر سطح پوست می‌شود. این بیماری بیشتر ناحیه تناسلی و مقعد را درگیر می‌کند. پلاک‌های حاصل از این بیماری می‌توانند در ناحیه واژن ایجاد زخم کنند. این بیماری در افراد یائسه رایج‌تر است.

۵. بیماری‌های پوستی

مشکلات پوستی می‌توانند پوست شما را تحریک کند و باعث ایجاد احساس خارش شوند. این مشکلات می‌توانند هر ناحیه‌ای از بدن، از جمله ناحیه تناسلی را درگیر کنند. رایج‌ترین بیماری‌های پوستی عبارت‌اند از:

• اگزمای تناسلی
• درماتیت تماسی
• پسوریازیس

درصورت ابتلا به این بیماری‌ها، احتمالاً علائم پوستی را در نقاط دیگر بدن خود نیز مشاهده می‌کنید.

۶. عفونت ادراری

عفونت ادراری معمولاً با علائمی مثل تکرر ادرار، درد لگنی، سوزش ادرار و ادرار کدر همراه است؛ اما گاهی می‌تواند باعث ایجاد خارش هم شود.

۷. بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی (STDs)، بیماری‌هایی‌اند که در اثر رابطه جنسی با فرد آلوده منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها هم می‌توانند باعث تحریک و احساس خارش در ناحیه تناسلی شوند.

• زگیل تناسلی: یک عفونت ویروسی است که باعث ایجاد برآمدگی‌هایی به رنگ پوست (زگیل) در ناحیه تناسلی می‌شود.
• تبخال تناسلی: یک بیماری ویروسی است که برآمدگی‌های دسته‌ای و قرمزرنگ (درست مثل تبخال لب و دهان) در ناحیه تناسلی ایجاد می‌کند.
• کلامیدیا: یک عفونت باکتریایی است که معمولاً علائم خاصی ندارد؛ اما گاهی باعث خارش و سوزش تناسلی، ناراحتی هنگام دفع ادرار و ترشحات غیرطبیعی می‌شود.
• سوزاک: یک عفونت باکتریایی است که اندام تناسلی و مقعد را درگیر می‌کند. علائم سوازک شامل خارش، افزایش ترشحات و درد و سوزش هنگام دفع ادرار است.
  • تریکوموناس: یک عفونت انگلی است که معمولاً علائم خاصی ندارد؛ اما در صورت بروز علائم باعث خارش، سوزش، قرمزی و تورم ناحیه تناسلی می‌شود.

۸. شپش تناسلی

شپش تناسلی می‌تواند از طریق رابطه جنسی با فرد آلوده یا استفاده از لباس یا رخت‌خواب مشترک و آلوده منتقل شود. علائم شپش تناسلی عبارت‌اند از:

• خارش واژن
• نقاط ریز قرمز یا آبی روی پوست
• نقاط سفید یا زرد متصل به موهای ناحیه تناسلی
• نقاط قرمز یا قهوه‌ای روی لباس زیر

۹. سرطان مهبل

سرطان واژن و مهبل هم به‌ندرت می‌تواند باعث خارش واژن شود.

روش‌های تشخیص علت خارش واژن

پزشک برای تشخیص علت مشکل، ابتدا از شما سوالاتی را می‌پرسد. موضوع سوالات معمولا شامل موارد زیر می‌شود:

• سن شما
• وضعیت زندگی جنسی
• سابقه عفونت
• ابتلا به بیماری مزمن
• سابقه مصرف دارو
• سایر علائم

گاهی پزشک در این مرحله علت مشکل شما را تشخیص می‌دهد؛ اما گاهی نیاز به بررسی‌های بیشتر است:

• معاینه لگن
• نمونه‌برداری و ارسال به آزمایشگاه
• آزمایش ادرار
• آزمایش خون

درمان خارش واژن

خارش واژینال شاید در مرحله اول نگران کننده باشد، اما درمان‌های مختلفی برای آن وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

درمان دارویی

درمان این مشکل بسته به علت ایجادکننده آن متفاوت است. اگر ناشی از عفونت باشد، باید حتماً از پزشک کمک بگیرید و درمان متناسب را دریافت کنید.

تا زمانی که علائم شما کامل برطرف نشده است، از برقراری رابطه جنسی خودداری کنید.

درمان خانگی

اگر خارش در اثر عفونت باشد، باید حتماً زیر نظر متخصص زنان درمان را شروع کنید؛ اما در برخی موارد می‌توانید با راهکارهای خانگی، علائم را کاهش دهید:

1. کرم‌های واژینال ضدقارچ: اگر خارش واژن شما همراه با ترشحات پنیری‌شکل است، می‌توانید از پمادهای موضعی برای درمان استفاده کنید. پمادهای میکونازول و کلوتریمازول از این دست کرم‌ها هستند و می‌توانید آن‌ها را بدون نیاز به نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنید. فقط دقت کنید حتماً نوع واژینال این کرم‌ها را تهیه کنید. اگر علائم شما پس از سه روز کاهش پیدا نکرد یا شدیدتر شد، حتماً با پزشک مشورت کنید. به‌هیچ‌عنوان از این پمادها بیش از هفت روز استفاده نکنید!
2. پماد هیدروکورتیزون: اگر خارش واژن شما ناشی از تحریک شدن پوست در مواردی مثل اگزما، درماتیت و مشکلات مربوط به یائسگی است، می‌توانید از این پماد برای کاهش خارش بخش‌های بیرونی واژن استفاده کنید.
3. پوشیدن لباس زیر نخی و آزاد: مرطوب ماندن ناحیه واژن به رشد عفونت کمک می‌کند؛ با پوشیدن لباس‌های آزاد و نخی، به سیستم دفاعی بدنتان کمک می‌کنید تا با عفونت مبارزه کند.
4. مصرف محصولات پروبیوتیک: درحالت‌عادی، یک سری باکتری‌های مفید در بدن شما زندگی می‌کنند. وجود این باکتری‌ها کمک‌های زیادی به بدن شما می‌کند؛ از جمله جلوی رشد باکتری‌های فرصت‌طلب را می‌گیرد. محصولات پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفید هستند که به حفظ تعادل باکتری‌های مفید بدن شما کمک می‌کنند و از این طریق جلوی رشد باکتری‌های بیماری‌زا را می‌گیرند.
5. استفاده از جوش شیرین: برخی افراد گزارش کرده‌اند که نشستن در تشت حاوی آب ولرم و کمی جوش شیرین، به کاهش علائم خارش واژن کمک کرده است. از طرفی چند پژوهش‌ هم نشان داده‌اند که بی‌کربنات سدیم (یا همان جوش شیرین) می‌تواند جلوی رشد مخمرهای قارچی را بگیرد. اما برای دادن نظر قطعی، لازم است پژوهش‌های بیشتری انجام شود. از طرفی، مصرف موضعی جوش شیرین ممکن است با عوارضی همراه باشد. به همین دلیل، بهتر است برای کاهش علائم خود از پمادها استفاده کنید.

عوارض عدم درمان خارش واژن

خارش واژن می‌تواند نشانه وجود عفونت باشد. اگر عفونت به‌موقع درمان نشود، می‌تواند در بدن شما گسترش یابد و عفونت بخش‌های داخلی‌تر دستگاه تناسلی را درگیر کند و مشکلات متعددی ایجاد کند. یکی از این مشکلات، بیماری التهابی لگن است که خود مشکلات متعددی مثل ناباروری را ایجاد می‌کند.

همچنین عدم درمان عفونت‌های واژن، می‌تواند خطر بروز سایر عفونت‌ها و بیماری‌ها را افزایش دهد.

باید و نبایدهای پیشگیری از خارش واژن

• از پد، دستمال توالت، کرم و شوینده‌های معطر استفاده نکنید.
• از دوش واژینال استفاده نکنید.
• ناحیه تناسلی را با صابون غیرمعطر و آب بشویید (بیشتر از روی یک‌بار نشویید.)
• هنگام استفاده از دستمال توالت ابتدا واژن و سپس مقعد را خشک کنید.
• لباس زیر نخی بپوشید.
• هر روز لباس زیرتان را عوض کنید.
• در رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
• هنگام رابطه جنسی اگر خشکی واژن دارید از روان‌کننده برپایه آب استفاده کنید.
• درصورت بروز خارش، تا بهبود کامل از رابطه جنسی اجتناب کنید.
• درصورت خارش، خود را نخارانید؛ چراکه باعث حساسیت بیشتر می‌شود.

کی از پزشک کمک بگیریم؟

خارش واژینال گاهی ناشی از حساسیت است و خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند؛ اما در موارد زیر حتما با متخصص زنان مشورت کنید:

• خارش شدید
• عدم بهبود خارش بعد از سه روز
• مشاهده ترشحات غیرطبیعی
• مشاهده تاول یا برجستگی روی واژن
• درد در ناحیه تناسلی
• احساس سوزش، خارش یا درد هنگام دفع ادرار
• احساس تکرر ادرار
• درد و ناراحتی هنگام رابطه جنسی

کلام آخر دکترساینا

خارش واژن چه در اثر حساسیت ایجاد شده باشد و چه در اثر عفونت، در اغلب موارد به‌سادگی درمان می‌شود. اگر خارش واژن شما پس از گذشت سه روز بهتر نشده یا با علائم دیگری همراه است، در اولین فرصت با پزشک متخصص زنان مشورت کنید تا درمان مناسب را دریافت کنید. یادتان باشد تا قبل از بهبود کامل، از برقراری رابطه جنسی پرهیز کنید.

سوالات متداول