هر آنچه باید در مورد حساسیت به کاندوم لاتکس و علت آن بدانید!

اگر عموماً پس از نزدیکی احساس خارش می‌کنید،‌ ممکن است به کاندوم یا یکی از اجزای آن حساسیت داشته باشید؛ علیرغم این که حساسیت به انواع کاندوم محتمل است،‌ اما حساسیت به لاتکس شایع‌ترین نوع آن است. در متن پیش رو قصد داریم شما را با حساسیت به کاندوم و علائم آن آشنا کنیم. در پایان نیز شما را با برخی راهکارهای درمان و پیشگیری از حساسیت به کاندوم آشنا خواهیم کرد.

حساسیت به کاندوم لاتکس چیست؟

حساسیت به کاندوم لاتکس در واقع واکنش سیستم ایمنی بدن به برخی پروتئین‌هایی است که در لاتکسِ طبیعی وجود دارد. لاتکس طبیعی درحقیقت شیره  یک درخت گرمسیری به نام لاستیک (یا کائوچو) است.

به گفته healthline اگر چه ممکن است به هر نوع کاندومی حساسیت داشته باشید، اما حساسیت به کاندوم لاتکس شایع‌ترین نوع آن است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) از هر ۶ آمریکایی یک نفر به لاتکس حساسیت دارد. حساسیت به لاتکس در اغلب موارد به آهستگی و پس از سال‌ها تماس مکرر با آن بروز می‌یابد.

دلایل حساسیت به کاندوم لاتکس چیست؟

در صورت حساسیت به لاتکس،‌ سیستم ایمنی بدن لاتکس را به عنوان یک ماده مضر می شناسد و یکسری آنتی‌بادی‌های اختصاصی را علیه آن آزاد می‌کند. در صورت تماس مجدد با لاتکس،‌ این آنتی‌بادی‌ها به سیستم ایمنی می‌گویند که هیستامین و سایر مواد شیمیایی را به درون خون آزاد کند. این فرایند درنهایت منجر به بروز طیفی از علائم حساسیتی در شما می‌شود. هرچه دفعات بیشتری در معرض لاتکس قرار بگیرید،‌ واکنش سیستم ایمنی بدن شدیدتر خواهد بود.

حساسیت به کاندوم لاتکس در اثر واکنش بیش‌ازحد سیستم ایمنی بدن به لاتکس رخ می‌دهد.

شانس حساسیت به لاتکس در چه کسانی بیشتر است؟

اگرچه هر فردی ممکن است به لاتکس حساسیت داشته باشد،‌ اما برخی عوامل هستند که احتمال بروز آن را افزایش می‌دهند؛ از جمله:

• مبتلایان به اسپینا بیفیدا:‌ اسپینا بیفیدا یک نقص مادرزادی ستون فقرات است. مبتلایان به این بیماری لازم است همیشه از محصولات حاوی لاتکس دوری کنند.
• افرادی که تحت جراحی یا اعمال پزشکی متعدد قرار گرفته‌اند
• کادر درمان
• شاغلان صنایع مرتبط با لاستیک
• افرادی که خودشان یا خانواده‌شان سابقه‌ای از ابتلا به حساسیت داشته‌اند

انواع واکنش حساسیت به لاتکس

حساسیت به لاتکس انواع مختلفی دارد:

تماس مستقیم

 این نوع شایع‌ترین حالت حساسیت به لاتکس است که در اثر تماس مستقیم پوست با محصولات حاوی لاتکس مثل کاندوم،‌ دستکش و یا بادکنک رخ می‌دهد.

استنشاق

محصولات حاوی لاتکس به ویژه دستکش‌ها ذرات لاتکس آزاد می‌کنند که با ورود آنها به هوا ممکن است آن‌ها را استنشاق کنید.

درماتیت تماسی آلرژیک

این واکنش درحقیقت به دلیل افزودنی‌های شیمیایی حین ساخت محصولات لاتکسی رخ می‌دهد. مهم‌ترین علامت آن بثورات پوستی است که طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد همراه با تاول بروز می‌یابد.

درماتیت تماسی تحریکی

این نوع تحریک پوستی درحقیقت یک واکنش حساسیتی نیست و به دلیل پوشیدن دستکش لاتکس یا تماس با پودر داخل آن رخ می‌دهد. علائم آن شامل خشکی و خارش عموماً بر روی دست‌هاست.

دقت کنید که همه محصولات از لاتکس طبیعی ساخته نشده‌اند. آن‌هایی که از لاتکس مصنوعی تهیه شده‌اند،‌ بعید است که واکنشی ایجاد کنند.

قرمزی، خارش و سوزش از جمله علائم حساسیت به لاتکس است.

علائم حساسیت به کاندوم لاتکس

علائم حساسیت به لاتکس ممکن است خفیف یا شدید باشد. شدت علائم به میزان حساسیت شما و مقدار لاتکسی که با آن در تماس بوده اید، بستگی دارد.

علائم خفیف

• خارش
• قرمزی پوست
• بثورات پوستی

علائم شدیدتر

• عطسه
• آبریزش بینی
• خارش و آبریزش چشم
• سرفه
• خس خس سینه
• دشواری در تنفس
• خراشیدگی گلو

علائم تهدیدکننده حیات: آنافیلاکسی

شدیدترین واکنش حساسیتی به لاتکس، آنافیلاکسی است که می‌تواند کشنده باشد. این واکنش بلافاصله پس از تماس با لاتکس در افرادی که حساسیت بالایی دارند رخ می‌دهد. با این حال بندرت در تماس اول اتفاق می‌افتد.

علائم آنافیلاکسی شامل موارد زیر است:

• تنگی نفس
• کهیر یا ورم
• خس خس سینه
• تهوع یا استفراغ
• افت فشار خون
• سرفه
• سرگیجه
• افت هوشیاری
• افزایش یا کاهش تعداد ضربان قلب
• گیج شدن

در صورت بروز علائم آنافیلاکسی لازم است که سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.

سندرم لاتکس-میوه

برخی مواد غذایی هستند که حاوی پروتئین‌هایی مشابه پروتئین‌های موجود در شیره درخت لاستیک هستند. درصورت حساسیت به لاتکس،‌ ممکن است به این مواد غذایی هم حساسیت داشته باشید. به این وضعیت «سندروم لاتکس-میوه» گفته می‌شود. حدود ۳۰ الی ۵۰ درصد از کسانی که به لاتکس حساسیت دارند،‌ این وضعیت را تجربه می‌کنند.

از غذاهایی که درصورت حساسیت به لاتکس ممکن است به آنها حساسیت داشته باشید،‌ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آووکادو
• موز
• فلفل دلمه‌ای
• کیوی
• فندق
• هلو
• گوجه فرنگی

موادی که حساسیت به آن‌ها کمتر رایج است:

• زردآلو
• کرفس
• نارگیل
• انبه
• پاپایا
• آناناس
• اسفناج
• توت فرنگی

تست حساسیت به لاتکس

پزشک ممکن است برای قطعی شدن تشخیص حساسیت به لاتکس،‌ آزمایش خون یا تست خراش پوستی درخواست کند. تست خراش پوستی اگرچه ممکن است کمی آزاردهنده به نظر برسد،‌ اما دردناک نیست. پزشک برای انجام تست مقدار کمی لاتکس را بر روی پوست قرار داده و سپس محل را با استفاده از سوزن خراش می‌دهد. این خراش کمک می‌کند تا لاتکس به زیر سطح پوست برود.

درصورت حساسیت به لاتکس،‌ محل خراش، قرمز و خارش‌دار می‌شود. همچنین ممکن است ضایعات پوستی شبیه به کهیر ایجاد شود که علامتی از واکنش سیستم ایمنی شما به لاتکس است. این تست معمولاً بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه زمان می‌برد.

سایر دلایل حساسیت به کاندوم

همیشه هم دلیل علائم نامبرده، حساسیت به کاندوم لاتکس نیست و ممکن است به اجزای دیگری از قبیل لوبریکانت (روان‌کننده) و یا اسپرم‌کش حساسیت داشته باشید.

اسپرم‌کش

برخی کاندوم‌ها حاوی یک ماده شیمیایی به نام اسپرم‌کش هستند که وظیفه از بین بردن اسپرم‌های موجود در مایع منی را برعهده دارد. هم زنان و هم مردان ممکن است به کاندوم اسپرم‌کش حساسیت داشته باشند. قرمزی، خارش، سوزش و ورم ناحیه تناسلی از جمله علائم احتمالی این نوع حساسیت است. درصورتی‌که علائم‌تان تکرار شد، لازم است از مصرف مواد اسپرم‌کش خودداری کرده و با پزشک متخصص در این باره مشورت کنید.

لوبریکانت

اگرچه لوبریکانت‌ها می‌توانند به افزایش لذت و برطرف کردن خشکی محل کمک کنند، اما بسیاری از اجزای سازنده آن‌ها می‌تواند زمینه‌ساز یک واکنش حساسیتی شود. قرمزی، خارش و ورم ناحیه تناسلی از جمله علائم احتمالی است.

روش‌های درمان حساسیت به لاتکس

هیچ راه درمان قطعی برای حساسیت به کاندوم لاتکس وجود ندارد. درحقیقت بهترین درمان، عدم استفاده از کاندوم لاتکس است.

درمان دارویی

اگر علائم‌تان خفیف و در حد تحریک پوست بود، داروهای زیر می‌تواند کمک‌کننده باشد:

• آنتی‌هیستامین‌ها
• داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتون)
• لوسیون تسکین‌دهنده مثل کرم کالامین یا هیدروکورتیزون ۱%

اگر علائم شدید بود، ممکن است به موارد زیر نیاز داشته باشید:

• اپی‌نفرین
• مایعات وریدی
• بستری و تحت نظر قرار گرفتن

درمان خانگی

برای پیشگیری از حساسیت به لاتکس لازم است از استفاده از لوازمی که در منزل حاوی لاتکس هستند خودداری کنید.  از این رو خوب است پیش از استفاده توضیحات روی محصول را به دقت بخوانید.

برخی وسایل خانه که ممکن است حاوی لاتکس باشند:

• دستکش آشپزخانه
• سیم‌های برق
• شلنگ آب
• مسواک با دسته لاستیکی
• برخی عروسک‌ها
• پد ماوس
• دکمه‌های روی کنترل تلویزیون

بهترین راه برای درمان حساسیت به کاندوم لاتکس، عدم تماس با آن است.

راه‌های پیشگیری از حساسیت به لاتکس

اگر شما یا همسرتان کاندوم را به عنوان روش پیشگیری از بارداری انتخاب کرده‌اید اما به کاندوم لاتکس حساسیت دارید، لازم است از کاندوم‌هایی با جنس‌های دیگر مثل پلی‌اورتان، پلی‌ایزوپرن یا پوست‌بره استفاده کنید.

استفاده از کاندوم‌های جایگزین لاتکس

کاندوم پلی اورتان

پلی اورتان نوعی پلاستیک است و یک جایگزین مناسب برای افرادی است که به لاتکس حساسیت دارند. اما مشکل این کاندوم‌ها این است که نسبت به کاندوم لاتکس زودتر پاره می‌شوند. این کاندوم‌ها محافظت خوبی دربرابر عفونت‌های مقاربتی فراهم می‌کنند.

کاندوم پوست‌بره

کاندوم‌های پوست‌بره از روده و یا پوست بره ساخته شده‌اند. این کاندوم‌ها درقیاس با کاندوم‌های ساخته شده از مواد مصنوعی گران‌تر هستند؛ اما درصورت حساسیت به لاتکس، جایگزین خوبی هستند. اگرچه این کاندوم‌ها در پیشگیری از بارداری موثرند، اما منافذ بزرگ آن به عفونت‌های مقاربتی اجازه عبور می‌دهند؛ بنابراین در پیشگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی موثر نیستند.

کاندوم پلی‌ایزوپرن

این کاندوم‌ها نازک، راحت و انعطاف‌پذیر بوده و از کاندوم لاتکس و پلی‌اورتان گران‌تر ولی از نوع پوست‌بره ارزان‌تر هستند. این کاندوم‌ها هم برای پیشگیری از بارداری و هم جلوگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی موثرند.

کاندوم زنانه

کاندوم زنانه یک کیسه پلاستیکی انعطاف‌پذیر همراه با یک حلقه پلی‌اورتان است که با یک لوبریکانت سیلیکونی پوشیده می شود و درون واژن قرار می‌گیرد. این نوع کاندوم در پیشگیری از بارداری و بیماری‌های مقاربتی موثر است.

بهترین برند کاندوم‌های ضدحساسیت

در زیر برخی برندهای موجود در ایران که کاندوم فاقد لاتکس تولید می‌کنند معرفی می‌کنیم:

• کاندوم ساگامی (sagami) پلی اورتان: این کاندوم محصول ژاپن بوده و از جنس پلی‌اورتان و فاقد لاتکس است.
• کاندوم دورکس (durex) مدل Real Feel: این نوع کاندوم فاقد لاتکس و از جنس پلی‌ایزوپرن است.
• کاندوم تروجان مدل Supra Non-Latex BareSkin: این کاندوم‌ها بسیار نازک بوده و برای انتقال حرارت طبیعی مناسب هستند. این کاندوم ها از جنس پلی‌اورتان هستند.

استفاده از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری

به جز استفاده از کاندوم، روش‌های پیشگیری از بارداری متعدد دیگری نیز وجود دارد؛ از جمله:

• IUD: IUD در واقع یک وسیله T شکل است که درون رحم قرار می‌گیرد و از وقوع بارداری جلوگیری می‌کند. آی یو دی‌ها دو نوع مسی و پروژسترونی دارند.
• قرص‌های پیشگیری از بارداری
• ایمپلنت ضد‌بارداری: یک میله نازک که در زیر پوست بازوی زن قرار می‌گیرد و حاوی پروژستین است.
• آمپول ضد‌بارداری: تزریق هورمون پروژسترون هر سه ماه یک بار
• حلقه واژن: این حلقه به مدت ۳ هفته درون واژن قرار می‌گیرد و در زمان پریود لازم است که خارج شود.

علی‌رغم اینکه روش‌های پیشگیری بسیار متنوع و متعددند، اما تنها کاندوم‌ها هستند که علاوه بر پیشگیری از بارداری در جلوگیری از انتقال بیماری‌های مقاربتی هم موثرند.

چه زمان از پزشک کمک بگیریم؟

درصورتی‌که تا روزها پس از آخرین تماس‌تان با کاندوم لاتکس همچنان علائم حساسیتی داشتید، لازم است از پزشک کمک بگیرید. علائمی که طول‌کشیده باشند ممکن است نشانه‌ای از عفونت و یا یک مشکل زمینه‌ای دیگر باشند.

از جمله علائم عفونت به ویژه عفونت‌های مقاربتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ترشح غیرطبیعی واژن یا آلت
• تکرر ادراری که ممکن است با سوزش یا درد همراه باشد.
• بوی بد ادرار
• درد شکم یا زیر شکم
• تهوع یا استفراغ
• تب

پزشک با انجام معاینه فیزیکی و برخی تست‌های اختصاصی می‌تواند عفونت احتمالی را تشخیص بدهد و آن را درمان کند. در صورت عفونت ممکن است برای‌تان آنتی‌بیوتیک تجویز کند. اگر عفونت درمان نشود، می‌تواند باعث عوارض طولانی‌مدتی نظیر نازایی شود.

درصورتی‌که علائم واکنش حساسیتی شدید (آنافیلاکسی) داشتید، از قبیل تنگی نفس، افت هوشیاری و افت فشار خون لازم است سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.

کلام آخر دکترساینا

فراموش نکنید موثرترین درمان برای حساسیت به کاندوم لاتکس عدم تماس با آن است؛ بنابراین درصورت حساسیت به آن، لازم است که جایگزین‌های کاندوم لاتکس را امتحان کنید.

علائم حساسیت را به دقت تحت نظر داشته باشید و در صورت طولانی شدن علائم با پزشک مشورت کنید. همچنین اگر علائم حساسیت شدید شامل تنگی نفس، افت فشار خون، کاهش یا افزایش ضربان قلب دارید، سریعاً به اورژانس مراجعه کنید.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

سؤالات متداول