علل و انواع ترشحات واژن؛ علت ترشح زیاد واژن

ترشحات واژن اگر ظاهر طبیعی داشته باشد نشانگر سلامت بدن است. البته این ترشحات زنانه همیشه یک شکل و رنگ ثابت ندارند و بسته به عواملی همچون سیکل قاعدگی، بارداری و… ظاهر آن تغییر می‌کنند که جای نگرانی ندارد؛ اما گاهی این ترشحات از حالت طبیعی خود خارج می‌شوند که می‌تواند دلایل مختلفی مانند عفونت داشته باشد.

در این مقاله از مجله سلامت دکترساینا به بررسی انواع، علل و تفاوت ترشحات طبیعی با ترشحات غیرطبیعی واژن می‌پردازیم.

منظور از ترشحات واژن چیست؟

ترشح واژن در واقع مایعی است که توسط غده‌های کوچکی که در دهانه رحم، رحم و واژن قرار دارند تشکیل می‌شود. این مایع به‌صورت روزانه از واژن ترشح می‌شود و بقایای سلول‌های مرده و باکتری‌ها را از بدن خارج می‌کند. ترشحات واژن هم به تمیز نگه داشتن و لغزنده کردن محیط واژن کمک می‌کنند و هم در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌ها و ورود باکتری‌های مضر موثر هستند.

انواع ترشحات واژن

 خروج ترشحات از واژن در خانم‌های بالغ کاملاً طبیعی است؛ اما هر تغییری در رنگ، بو، مقدار و بافت آن‌ها می‌تواند علامت یک بیماری یا عفونت باشد. به‌همین‌دلیل آشنا بودن با انواع ترشحات واژن و نشانه‌های غیرطبیعی بودن آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا سریع‌تر برای تشخیص و درمان بیماری خود از پزشک کمک بگیرید.

۱. ترشحات سفید واژن

وقتی از ترشحات سفید واژن صحبت می‌کنیم، منظور طیفی از رنگ سفید است که کرم یا زرد روشن را هم شامل می‌شود. ترشح سفیدی که با علائم دیگری مثل خارش، تغییر بافت، بوی بد یا التهاب همراه نباشد نگران‌کننده نیست.

۲. ترشحات پنیری واژن

اگر ترشحات رنگ طبیعی داشته باشند، اما بافت آن‌ها شبیه پنیر یا بدبو باشد ممکن است دچار عفونت قارچی واژن شده باشید.

۳. ترشحات زرد واژن

ترشحات زرد واژن اگر کم‌رنگ باشند، اکثر مواقع طبیعی هستند. به‌خصوص اگر فقط با مصرف برخی مکمل‌ها یا تغییر در رژیم غذایی، ترشحات به رنگ زرد درمی‌آیند جای نگرانی وجود ندارد. اما ترشحاتی که زرد تیره هستند می‌توانند نشانه ابتلا به عفونت‌های باکتریایی یا مقاربتی باشند.

۴. ترشحات سبز واژن

ترشحات زرد مایل‌به‌سبز یا سبز نیز ممکن است علامت ابتلا به عفونت باکتریایی یا مقاربتی باشند. به‌خصوص اگر این تغییر رنگ همراه با بوی تند ناخوشایند، غلیظ و توده‌ای شدن ترشح باشد باید به‌سرعت به پزشک مراجعه کنید.

۵. ترشحات قهوه‌ای واژن

ترشح قهوه‌ای واژن (لکه‌بینی) به دلیل خارج شدن خون کهنه از واژن اتفاق می‌افتد. این ترشحات معمولاً به دلیل تلاش بدن برای پاک‌سازی کامل واژن بعد از پریود یا در روزهای آخر آن خارج می‌شوند. تخمک‌گذاری، لانه‌گزینی و سقط جنین در اوایل بارداری نیز می‌توانند باعث لکه‌بینی و خروج ترشح قهوه‌ای از واژن شوند.

۶. ترشحات قرمز و خونی واژن

ترشحات قرمز (از طیف روشن تا تیره) در زمان پریود طبیعی است. در پایان پریود ترشحات از قرمز به قهوه‌ای‌رنگ تغییر می‌کنند. گاهی ممکن است خانم‌ها در فواصل بین دوره‌ی پریود دچار خونریزی به مقدار کم شوند که به آن لکه‌بینی گفته می‌شود.

• اگر لکه‌بینی در زمانی غیر از پریود می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. ازجمله دلایل لکه‌بینی می‌توان به کیست تخمدان یا پولیپ رحم اشاره کرد. لکه‌بینی اگر بعد از رابطه‌ی جنسی محافظت نشده (بدون پیشگیری) اتفاق بیفتد ممکن است نشانه‌ی بارداری باشد که برای اطمینان می‌توانید از تست بارداری خانگی یا بی بی چک استفاده کنید. لکه‌بینی در اوایل بارداری می‌تواند حاکی از سقط ‌جنین باشد.
• در موارد نادر لکه‌بینی و ترشحات خونی ممکن است نشانه‌ی سرطان رحم، فیبروم یا رشد غیرطبیعی باشد. لکه‌بینی به میزان و دفعات کم معمولاً چندان نگران‌کننده نیست؛ اما بهتر است برای بررسی بیشتر به دکتر زنان رجوع کنید.

۷. ترشحات آبکی واژن

ترشحات آبکی واژن معمولاً قبل یا بعد از تخمک‌گذاری ایجاد می‌شوند و بی‌خطر هستند. تحریک جنسی، آتروفی واژن در دوران یائسگی، رسیدن به سن بلوغ در دختران و بارداری از جمله سایر دلایل آبکی ‌شدن ترشحات واژن هستند.

۸. ترشحات شفاف و کشدار واژن

ترشحات طبیعی واژن معمولاً سفید و شفاف هستند. درست قبل از تخمک‌گذاری، در طول تحریک جنسی و در دوران بارداری، این ترشحات شفاف و کشدار می‌شوند.

۹. ترشحات خاکستری واژن

ترشح خاکستری غیرطبیعی بوده و نشانه ابتلا به عفونت باکتریایی واژن (BV) است. این عفونت علاوه بر تغییر رنگ ترشح باعث خارش، التهاب، بوی تند و قرمزشدن ورودی واژن می‌شود.

۱۰. ترشحات صورتی واژن

گاهی ترشحات واژن صورتی کم‌رنگ یا پررنگ می‌شوند و ممکن است کمی خون هم در آن‌ها دیده شود. ترشح صورتی واژن می‌تواند ناشی از لکه‌بینی قبل و بعد از پریود، التهاب یا زخم مختصر واژن در طول رابطه جنسی یا لانه‌گزینی بارداری باشد.

ترشحات طبیعی واژن چگونه است؟

از جمله خصوصیات ترشحات طبیعی واژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بافت: هورمون‌ها می‌توانند بافت ترشحات طبیعی واژن را عوض کنند. به‌همین‌دلیل اگر متوجه شدید ترشحات‌تان در روزهایی از ماه آبکی هستند و در روزهای دیگری از ماه غلیظ و چسبنده می‌شوند، لزوماً نباید نگران شوید.
• رنگ: ترشح طبیعی واژن شفاف و به رنگ سفید شیری یا استخوانی است.
• بو: ترشحات طبیعی واژن هم ممکن است بودار باشند؛ اما این بو تند و ناخوشایند نیست.
• میزان: مقدار ترشحات واژن در خانم‌های مختلف با هم فرق دارد. همچنین عوامل مختلفی مثل قرارگرفتن در روزهای تخمک‌گذاری و مصرف قرص ضدبارداری روی مقدار آن‌ها اثر می‌گذارد.

مقدار طبیعی ترشحات واژن

در روزهای مختلف چرخه قاعدگی، میزان و شکل ترشحات واژن تغییر می‌کند. هفته اول چرخه قاعدگی، بافت دیواره رحم فرو می‌ریزد و خون‌ریزی اتفاق می‌افتد. در جدول زیر می‌توانید مقدار و شکل ترشحات طبیعی واژن را در سه هفته باقی‌مانده از چرخه قاعدگی مشاهده کنید.

علل طبیعی افزایش ترشحات واژن

افزایش ترشحات واژن همیشه نشانه عفونت نیست. از جمله دلایل طبیعی افزایش ترشحات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  فعالیت جنسی
• تغییرات هورمونی ناشی از استرس، رژیم غذایی و بیماری‌های زمینه‌ای (مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک)
• مصرف قرص‌های ضدبارداری
• ابتلا به آتروفی واژن بعد از یائسگی
• بارداری
• افزایش استروژن در روزهای تخمک‌گذاری

طبق گفته وبسایت Healthline:

ترشحات واژن به‌صورت طبیعی بو دارند. این بو ناشی از ترکیب سلول‌ها و ارگانیسم‌هایی است که در واژن وجود دارند. غده‌های عرقی هم که در نزدیکی غده‌های مسئول ترشحات واژن هستند می‌توانند به این بو دامن بزنند.
درست مانند مقدار ترشحات واژن، بوی آن‌ها نیز به میزان هورمون‌ها بستگی دارد؛ به همین دلیل است که بوی ترشحات در طول روزهای مختلف ماه تغییر می‌کند. تا وقتی این بو ناخوشایند یا تند نباشد، مشکل نگران‌کننده‌ای وجود ندارد.

چه زمانی ترشحات واژن نشانه مشکل است؟

اگر علاوه بر ترشحات واژن، علائم زیر را نیز تجربه می‌کنید باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.

• خارش واژن
• ورم
• بوی بد واژن
• ترشح زرد، سبز یا خاکستری
• ترشحات پنیری
• درد لگن  
• درد حین دفع ادرار

علت ترشحات واژن چیست؟

شاید تصور کنید داشتن ترشحات واژن حاکی از مشکلی در اندام تناسلی است؛ اما باید بدانید که این ترشحات جزء طبیعی دستگاه تناسلی زنان هستند که برای حفظ سلامت آن ضروری‌اند. واژن دارای باکتری‌های مفیدی است که مختل شدن تعادل آن‌ها سلامت محیط واژن را تهدید می‌کند.

علت ترشحات غیرطبیعی واژن

از جمله مهم‌ترین دلایلی که باعث ترشح غیرطبیعی واژن می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. عفونت قارچی یا مخمری

رشد بیش از اندازه نوعی قارچ به نام «کاندیدا» می‌تواند باعث عفونت قارچی واژن شود. این عفونت با سفت و پنیری شدن ترشحات همراه است و می‌تواند باعث التهاب و خارش و دردناک شدن دخول شود.

۲. واژینوز باکتریایی

واژینوز باکتریایی (BV) به دلیل افزایش تعداد باکتری‌ها در واژن ایجاد می‌شود. این بیماری ممکن است از طریق رابطه جنسی نیز منتقل شود. علامت اصلی واژینوز باکتریایی ترشحات خاکستری یا سفید با بوی تند (شبیه بوی ماهی) است.

۳. تریکومونیازیس

«تریکومونیازیس» یک عفونت مقاربتی است که از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود و عامل اصلی ایجاد آن نوعی انگل است. این عفونت باعث کف‌آلود شدن ترشحات و تغییر رنگ آن‌ها به سبز، زرد یا خاکستری می‌شود.

۴. بیماری‌های مقاربتی

«کلامیدیا» و «سوزاک» دو عفونت مقاربتی رایج دیگر هستند که باعث کدر شدن ترشحات و تغییر رنگ آن‌ها به سبز یا زرد می‌شود.

۵. بیماری التهابی لگن (PID)

عدم درمان بیماری‌های مقاربتی باعث گسترش عفونت به لگن و سایر بخش‌های سیستم تناسلی و ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID) می‌شود. در بیماری التهابی لگن ترشحات زیاد و همراه با بوی بد و درد شکم هستند.

۶. زگیل تناسلی (HPV)

زگیل تناسلی باعث سفت ‌شدن ترشحات و بدبو شدن آن‌ها (به‌خصوص بعد از رابطه جنسی) می‌شود. سوزش ادرار و خون‌ریزی بین دو پریود از جمله سایر علائم زگیل تناسلی است.

۷. سرطان دهانه رحم

ویروس HPV می‌تواند باعث ایجاد سرطان دهانه رحم شود. این بیماری باعث تغییر رنگ ترشحات واژن به قرمز یا قهوه‌ای، آبکی‌ شدن آن‌ها و بوی بد می‌شود. در موارد نادری، ترشح قرمز یا قهوه‌ای می‌تواند نشانه سرطان رحم و فیبروز هم باشد.

۸. محرک‌ها

• کاندوم
• وسایل جنسی
• صابون و شوینده‌های معطر
• اسپری
• لوبریکانت

۹. آتروفی واژن

آتروفی واژن نیز یکی دیگر از دلایل تغییر در ترشحات طبیعی واژن است. این بیماری معمولاً بعد از یائسگی و به دلیل کاهش استروژن بدن ایجاد شده و باعث نازکی، خشکی و التهاب دیواره‌های واژن می‌شود.

ترشحات واژن با بوی بد نشانه چیست؟

از جمله دلایل رایج بوی بد ترشحات واژن می‌توان به واژینوز باکتریایی و تریکومونیازیس اشاره کرد. در موارد نادری سرطان واژن، سرطان دهانه رحم و فیستول رکتوواژینال (بیماری نادری که باعث باعث باز شدن فاصله بین مقعد و واژن و ورود مدفوع به داخل واژن می‌شود.) نیز باعث بوی بد ترشحات می‌شوند.

همچنین جاماندن تامپون در واژن نیز می‌تواند باعث ایجاد بوی بد واژن (شبیه بوی گوشت فاسد) شود.

تشخیص ترشحات غیرطبیعی واژن

پزشک در اولین قدم برای تشخیص ترشحات غیرطبیعی واژن، از شما شرح‌حال می‌گیرد. در شرح‌حال سوالاتی مشابه موارد زیر پرسیده می‌شود:

• ترشحات از کی شروع شده‌اند؟
• ترشحات چه رنگ هستند؟
• آيا ترشحات با بو همراه هستند؟
• آیا به‌جز ترشحات، خارش، درد یا سوزش واژن هم دارید؟
• آیا از دوش واژینال استفاده می‌کنید؟
• آیا بیش از یک شریک جنسی دارید؟

۱. معاینه لگن

گاهی پزشک به کمک شرح‌حال می‌تواند علت ترشح را پیدا کرده و درمان مناسب را تجویز کند؛ اما گاهی نیز شرح‌حال به‌تنهایی کافی نیست و پزشک نیاز به انجام اقدامات تشخیصی دیگر از جمله معاینه لگن دارد.

۲. آزمایش بیماری‌های مقاربتی

اگر پزشک به بیماری‌های مقاربتی، زگیل تناسلی یا سرطان دهانه رحم مشکوک باشد، در طول معاینه لگن نمونه‌ای از بافت دهانه رحم را برمی‌دارد تا توسط آزمایشگاه بررسی شود.

۳. تست pH واژن

عفونت‌های باکتریایی و قارچی می‌توانند میزان اسیدیته محیط واژن را تغییر دهند. به‌همین‌دلیل برای تشخیص این نوع عفونت‌ها، پزشک از تست PH استفاده می‌کند تا میزان اسیدیته محیط واژن را اندازه‌گیری کند.

۴. روش لام مرطوب

در طول معاینه لگن پزشک به کمک سواب مخصوص، نمونه‌ای از ترشحات واژن را برمی‌دارد. این نمونه‌ها به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند تا علت اصلی ترشحات غیرطبیعی پیدا شود.

درمان ترشحات غیرطبیعی واژن

درمان ترشحات غیرطبیعی واژن بستگی به علت ایجادکننده آن دارد.

درمان دارویی

در جدول زیر درمان دارویی ترشحات غیرطبیعی واژن آمده است:

مکمل‌ها

خط اول درمان ترشحات واژن، درمان بیماری زمینه‌ای است که به کمک داروها انجام می‌شود؛ اما به کمک مکمل‌ها نیز می‌توان احتمال ایجاد بیماری را کاهش داد و به افزایش اثربخشی داروها کمک کرد. مکمل‌های پروبیوتیک و قرص‌های PH به حفظ تعادل باکتری‌ها و قارچ‌های مفید بدن کمک کرده و از ابتلا به عفونت‌های واژن پیشگیری می‌کنند.

کمبود ویتامین و املاح معدنی در بدن نیز می‌تواند باعث ضعف سیستم ایمنی و کاهش قدرت بدن در مقابله با باکتری‌ها شود. به‌همین‌دلیل، اگر کمبود ویتامین دارید، برای اینکه بدن‌تان کمتر مستعد ابتلا به بیماری و عفونت شود لازم است از مکمل‌ها یا مواد غذایی سرشار از ویتامین و املاح معدنی استفاده کنید.

ویتامین‌ها و مکمل‌های دارویی را فقط با تجویز پزشک مصرف کنید.

درمان خانگی

درمان خانگی عفونت قارچی واژن: اگر علائم شما ناشی از عفونت قارچی است، می‌توانید از داروخانه پماد واژینال ضدقارچ تهیه کرده و طبق دستورالعمل داخل جعبه استفاده کنید. این پمادها نیاز به نسخه پزشک ندارند. اگر پس از سه روز علائم شما بهبود پیدا نکرد یا بدتر شد، از پزشک کمک بگیرید. دقت کنید که این پماد‌ها را نباید بیش از یک هفته استفاده کنید.

درمان خانگی سایر عفونت‌های واژن: برخی سایت‌های اینترنتی از سرکه، سیر، جوش‌شیرین، بخور عنبرنسارا و موارد غیرعلمی مشابه به‌عنوان درمان خانگی عفونت و ترشح واژن یاد می‌کنند. لازم است بدانید برای درمان ترشحات واژن که همراه با علائم غیرطبیعی دیگر هستند، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که عدم تشخیص و درمان علت ترشحات می‌تواند باعث بدتر شدن وضعیت بیماری شود.

البته راهکارهای خانگی مختلفی وجود دارند که می‌توانند به پیشگیری از بروز عفونت و ترشحات واژن کمک کنند؛ همچنین برای مدیریت ترشحات طبیعی واژن هم راه‌حل‌های خانگی متعددی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

پیشگیری از ترشحات غیرطبیعی واژن

برای اینکه به ترشحات غیرطبیعی واژن که ناشی از بیماری‌ها و عفونت‌های واژینال هستند مبتلا نشوید، توصیه‌های زیر را به کار بگیرید:

• عدم استفاده از اسپری‌های واژن، عطر بیکینی، لوسیون و کرم مرطوب‌کننده (این مواد شیمیایی می‌توانند اسیدیته طبیعی محیط واژن را تغییر دهند و باعث عفونت شوند.)
• انجام‌ندادن دوش واژینال
• استفاده از لوبریکانت‌های بر پایه آب هنگام دخول
• عدم استفاده از روغن‌های خوراکی و لوبریکانت‌های بر پایه چربی هنگام رابطه جنسی
• دوش‌گرفتن بعد از دخول و رابطه دهانی
• استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی
• مصرف مکمل‌ها و مواد غذایی حاوی پروبیوتیک
• کاهش مصرف قند، شکر و شیرینی
• عدم مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها
• استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری غیر هورمونی به جای قرص‌های استروژنی

روش‌هایی برای مدیریت ترشحات طبیعی واژن

همان‌طورکه در این مقاله گفتیم، ترشحات واژن کاملاً طبیعی هستند و به حفظ سلامت بدن و پاکیزگی واژن کمک می‌کنند. برای اینکه مقدار این ترشحات از کنترل خارج نشده و به بیماری منجر نشود یا منجر به بوی بد نشود توصیه‌های زیر را به کار بگیرید:

• پوشیدن لباس زیر نخی و گشاد
• نپوشیدن شلوار جین و جوراب‌شلواری‌های تنگ که باعث گرم و مرطوب شدن محیط واژن می‌شوند
• تعویض سریع لباس‌های خیس بعد از باشگاه، شنا و تعریق زیاد
• عدم استفاده از شوینده‌های بهداشتی و دستمال معطر در محل واژن
• خشک‌کردن محیط خارجی واژن بعد از حمام و توالت (از جلو به سمت عقب)

چه زمان باید از پزشک کمک گرفت؟

اگر علائم زیر را دارید باید از پزشک کمک بگیرید:

• تغییر رنگ، بو، شکل و مقدار ترشحات واژن
• خارش، سوزش، التهاب و قرمزی اطراف واژن
• درد لگن
• درد حین دفع ادرار و رابطه جنسی

سوالاتی که باید از پزشک بپرسید

خیلی از خانم‌ها در مواجهه با ترشحات واژن و تغییرات آن‌ها دچار نگرانی می‌شوند. در ملاقات با پزشک بهتر است نگرانی‌ها و دغدغه‌های خود را صادقانه مطرح کنید تا کمتر دچار استرس شوید. از جمله سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• علت ترشحات واژن چیست؟
• آیا آزمایش خاصی باید انجام دهم تا علت ترشحات مشخص شود؟
• چطور می‌توانم فرق ترشحات طبیعی و غیرطبیعی واژن را بفهمم؟
• چه روش‌هایی برای درمان ترشحات وجود دارد؟
• آیا داروی خاصی وجود دارد که باعث بدتر شدن علائم من می‌شود و باید از مصرف آن اجتناب کنم؟
• آیا ترشحات واژن خطرناک هستند؟
• بهبود علائم چقدر طول می‌کشد؟

کلام آخر دکترساینا

ترشحات واژن و برخی تغییرات آن کاملاً طبیعی و نشانگر سلامت دستگاه تناسلی است. از سوی دیگر ترشحات غیرطبیعی دلالت بر وجود مشکل یا بیماری دارند. تغییرات ترشحات زنانه را در طی سیکل قاعدگی بشناسید. چنانچه متوجه تغییر نامعمولی در ترشحات واژن خود شدید حتماً با یک متخصص زنان مشورت کنید.

 سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.