علت بوی بد واژن چیست؟ + روش درمان

بوی بد واژن معضلی است که خیلی از خانم‌ها را درگیر کرده و اعتمادبه‌نفس آن‌ها را کاهش می‌دهد. علت بوی بد واژن ممکن است یک مسئله خیلی ساده مثل رعایت نکردن بهداشت فردی باشد که به‌راحتی قابل‌حل است؛ اما گاهی این بوی بد، ناشی از مشکلات دیگری است که نیاز به بررسی پزشکی و درمان دارویی دارند. همچنین اینکه بوی بد دقیقاً چگونه است و از کجا باید متوجه غیرطبیعی بودن آن شد، سوال مهم دیگری است که ذهن افراد را به خود مشغول می‌کند. در این مقاله درباره انواع بوی واژن، علت‌های احتمالی و راه‌حل درمان آن صحبت می‌کنیم.

بوی طبیعی واژن چگونه است؟

بیشتر مواقع بوی واژن کاملاً طبیعی است و به علت وجود باکتری‌های مفید و غدد عرق در واژن و اطراف آن ایجاد می‌شود. این باکتری‌ها با تولید اسید لاکتیک، هیدروژن پروکسید و بقیه مواد شیمیایی، به دور نگه داشتن باکتری‌های خطرناک و حفظ سلامت واژن کمک می‌کنند.

پاسخ این سوال که بوی طبیعی واژن چگونه است، ساده نیست؛ اما چیزی که واضح است این است که واژن قرار نیست همیشه خوشبو باشد! زمانی که بوی واژن شبیه بوی ماهی یا گوشت فاسد باشد، زنگ خطر عفونت واژن یا وجود مشکلات واژنی دیگر به صدا درمی‌آید. در بخش بعدی درباره انواع بوی بد واژن و علت آن‌ها بیشتر صحبت می‌کنیم.

به گفته Mayo Clinic در مورد بوی بد واژن:

در طول روزهای مختلف چرخه قاعدگی، بوی واژن متفاوت است. بعد از رابطه جنسی، بوی واژن واضح‌تر از قبل به مشام می‌رسد. همچنبن تعریق می‌تواند باعث بوی واژن شود. عفونت باکتریایی واژن به رشد غیرعادی باکتری‌های طبیعی واژن گفته می‌شود که یکی از عوارض آن بوی بد واژن است. «تریکومونیازیس» هم یکی از عفونت‌های مقاربتی است که می‌تواند به بوی بد واژن منجر شود. عفونت‌های قارچی معمولاً همراه با بوی بد نیستند.

انواع بوی بد واژن

بوی واژن ممکن است ترش، کمی تند، شبیه بوی فلز یا مواد شیمیایی پاک‌کننده، تلخ و شیرین، یا شبیه به بوی مخمر باشد (که البته لزوماً بوی خوشایندی نیست). افرادی که بیشتر عرق می‌کنند، بوی واژن آن‌ها هم تندتر است. در ادامه با انواع بوی بد واژن بیشتر آشنا می‌شویم:

۱. بوی تند و تخمیر شده واژن؛ بویی شبیه به خمیر ترش نان

استشمام بوی ترش و شبیه مواد تخمیرشده از واژن گاهی طبیعی و نشانه حضور باکتری مفیدی به نام «لاکتوباسیلوس» در واژن است که محیط واژن را اسیدی نگه می‌دارد و از رشد بی‌رویه باکتری‌های مضر جلوگیری می‌کند؛ اما بوی مخمری بیش‌ازحد و متفاوت با چیزی که همیشه تجربه کرده‌اید، می‌تواند نشانه عفونت با قارچ مخمری کاندیدا باشد (کاندیدیازیس واژن).

۲. بوی ماهی واژن؛ بویی شبیه به گوشت کهنه

بوی ماهی از واژن می‌تواند نشانه ابتلا به عفونت‌ باکتریایی واژن یا بیماری‌های عفونی مقاربتی مثل تریکومونیازیس باشد.

۳. بوی فلزی واژن؛ بویی شبیه به مس یا سکه

گاهی برخی خانم‌ها بوی واژن خود را شبیه بوی مس یا سکه توصیف می‌کنند. این بو ناشی از آهن خون و کاملاً طبیعی است. علت ایجاد این بو می‌تواند خون‌ریزی خفیف بعد از رابطه جنسی یا پریود باشد.

۴. بوی شیرین واژن؛ بویی شبیه به شهد

مقدار PH (اسیدی یا بازی بودن) واژن دائماً توسط مقدار و ترکیب باکتری‌های طبیعی بدن عوض می‌شود. گاهی این تغییر باعث می‌شود بوی واژن تبدیل به بوی شیرین تندی مشابه بوی شهد شود. بوی شهدمانند واژن طبیعی است و جای نگرانی ندارد؛‌ اما اگر بوی شیرین شدید است و با علائم دیگری مثل ترشحات واژن غیرطبیعی، خارش یا سوزش همراه است، می‌تواند نشانه‌ی ابتلا به عفونت مخمری واژن باشد.

۵. بوی شیمیایی واژن؛ بویی شبیه به آمونیاک یا سفید کننده

اگر واژن بوی آمونیاک و مواد شیمیایی سفیدکننده بدهد، لازم است از متخصص کمک بگیرید تا علت آن مشخص شود. عفونت باکتریایی، کم‌آب شدن بدن و باقی‌ماندن ادرار روی لباس زیر یا لبه‌های واژن از جمله علل ایجاد این بو هستند.

۶. بوی گندیدگی و فساد؛ بویی شبیه ماهی فاسد شده

بوی گندیدگی شدیدی که قابل‌تحمل نباشد معمولاً ناشی از جا ماندن طولانی‌مدت یک شی خارجی مثل تامپون در واژن است.

بوی ماهی کهنه، فلز، مایع سفیدکننده، شهد، مخمر و بوی گندیدگی از جمله بوهای بد واژن هستند که خانم‌ها از آن‌ها شکایت دارند.

علت بوی بد واژن

به هم خوردن تعادل قارچ‌ها و باکتری‌های واژن می‌تواند باعث انواع عفونت‌های قارچی و باکتریایی واژینال شود. این عفونت‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل بوی بد واژن هستند؛ اما به جز عفونت، عوامل دیگری هم می‌توانند باعث بوی بد در ناحیه واژن شوند که در ادامه همه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

۱. عفونت مخمری واژن

عفونت مخمری یا «کاندیدیازیس» یک نوع عفونت قارچی واژینال است. نشانه اصلی این نوع عفونت‌ها ترشحات سفید رنگ واژن و پنیری‌شکل است که معمولاً بدون بو هستند یا بوی شبیه خمیر نان می‌دهند. اما گاهی هم عفونت مخمری همراه با کمی بوی ترش و مخمری (مثل خمیر ترش نان) است.

۲. عفونت باکتریایی واژن

عفونت باکتریایی واژن (واژینوز باکتریایی) عفونتی است که به دلیل عدم تعادل باکتریایی واژن اتفاق می‌افتد. افرادی که به این عفونت مبتلا می‌شوند، اغلب از بوی ناخوشایند شبیه ماهی کهنه که از واژن آن‌ها ساطع می‌شود، گلایه دارند. این بو به‌خصوص بعد از رابطه جنسی شدیدتر احساس می‌شود.

ترشحات خاکستری یا خاکستری مایل به سفید واژن یکی دیگر از علامت‌های این نوع عفونت است.

۳. عفونت تریکوموناس

عفونت تریکوموناس یا تریکومونیازیس عفونتی است که از راه رابطه جنسی منتقل می‌شود و عامل اصلی ایجاد آن یک انگل است. این عفونت همیشه همراه با علائم نیست؛ اما اگر علائم آن در فرد ظاهر شوند، مشابه عفونت باکتریایی بویی شبیه ماهی کهنه یا بوی کپک از واژن ساطع می‌شود. علامت مهم دیگر عفونت تریکوموناس ترشحات زرد مایل به سبز از واژن است.

۴. سایر عفونت‌های مقاربتی

کلامیدیا، سوزاک و تریکومونیازیس از جمله عفونت‌های مقاربتی هستند. سوزاک و کلامیدیا از دسته عفونت‌های باکتریایی هستند که می‌توانند بوی واژن را تشدید کنند؛ اما معمولاً مثل تریکوموناس باعث ایجاد بوی بد یا بوی ماهی کهنه نمی‌شوند!

۵. عفونت مجاری ادراری

عفونت مجاری ادراری به‌خصوص اگر درمان نشده باشد و باعث بی‌اختیاری ادرار شود، می‌تواند بوی بد آمونیاک را در ناحیه واژن ایجاد کند.

۶. عفونت التهابی لگن (PID)

عفونت التهابی لگن در واقع عفونت واژینالی است که در لگن و اعضای داخلی آن مثل رحم، لوله‌های رحم و تخمدان‌ها پخش شده است. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در طول رابطه جنسی خود متوجه بوی بد ماهی از واژن همراه با خون‌ریزی حین دخول شوند.

۷. تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی که در روزهای مختلف چرخه قاعدگی، یائسگی و دوران بارداری اتفاق می‌افتند، می‌توانند مقدار باکتری‌ها و اسیدی بودن محیط واژن را عوض کنند و باعث بوی بد شوند. برای مثال در طول دوران پریود، خونی که از واژن خارج می‌شود و مقدار PH بالایی دارد با باکتری‌های واژن ترکیب می‌شود و بویی شبیه بوی آهن به واژن می‌دهد.

همچنین در دوران یائسگی، کاهش هورمون استروژن باعث تغییر میزان PH واژن و گلوکز بدن می‌شود. این تغییرات در نهایت باعث تغییر مقدار باکتری‌ها و نازک شدن بافت واژن و بروز علائمی مثل سوزش، خارش و تغییر بو می‌شوند.

۸. بهداشت ضعیف

تعریق واکنش طبیعی است که بدن در برابر گرما، استرس و اضطراب برای خنک نگه‌داشتن خود انجام می‌دهد. در صورت عدم رعایت نکات بهداشتی، تعویض نکردن مرتب لباس زیر و پوشیدن لباس زیرهای پلاستیکی غیرقابل‌تنفس، واکنش عرق با باکتری‌های واژن هم می‌تواند باعث بوی بد در این ناحیه شود.

همچنین عدم شست‌وشوی صحیح بعد از ادرار و عدم تعویض منظم لباس زیر در افرادی که بی‌اختیاری ادرار دارند می‌تواند به ایجاد بوی بد بیشتر در واژن دامن بزند.

۹. تغییر رژیم غذایی

وقتی مقدار PH بدن در تعادل باشد، احتمال ابتلا به بوی غیرطبیعی واژن هم کمتر است. رژیم غذایی نامناسب می‌تواند این تعادل را به هم بزند و باعث ایجاد بوی غیرطبیعی در واژن شود. غذاهایی که بوی تند دارند، ادویه‌جات، غذاهای دودی، پیاز، سیر، بروکلی، قهوه و مارچوبه از جمله غذاهایی هستند که بوی واژن را عوض می‌کنند. همچنین مصرف مقادیر زیاد گوشت، لبنیات و الکل می‌تواند باعث ایجاد بوی تند و ترش در واژن شود.

۱۰. جا ماندن جسم خارجی

جا ماندن تامپون یا کاپ قاعدگی در واژن می‌تواند باعث ایجاد عفونت و بوی مشابه گوشت گندیده شود. درواقع جا ماندن این وسایل بهداشتی در واژن، باعث ایجاد عفونت می‌شود که این عفونت با بوی نامطبوع همراه است.

ابتلا به انواع عفونت‌های باکتریایی و قارچی واژن، عفونت‌های مقاربتی، بیماری التهابی لگن، عدم رعایت بهداشت، عفونت مجاری ادراری، خوردن مواد غذایی با بوی تند، تغییرات هورمونی و جا ماندن تامپون می‌تواند باعث بوی بد واژن شود.

برخی دلایل نادر

علاوه بر موارد گفته‌شده، ابتلا به برخی بیماری‌های نادر هم می‌تواند باعث بوی بد واژن شود. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• فیستول رکتوواژینال (بیماری نادری که طی آن مدفوع از روده به واژن نشت می‌کند.)
• سرطان واژن
• سرطان دهانه رحم

همان‌طور که گفتیم این بیماری‌ها نادر هستند و علائم زیادی دارند که بوی غیرطبیعی واژن فقط یکی از آن‌ها است و معمولاً جزو علائم اولیه هم نیست؛ بنابراین صرفاً بوی غیرطبیعی واژن نباید باعث نگرانی شما شود.

درصورتی‌که بوی غیرطبیعی و بد واژن همراه با علائم زیر بود، برای بررسی بیشتر وضعیتتان از متخصص زنان کمک بگیرید:

• خون‌ریزی غیرطبیعی بعد از رابطه جنسی
• درد در طول رابطه جنسی
• خون‌ریزی بعد از یائسگی
• خون‌ریزی شدید و طولانی‌تر از حد طبیعی در طول دوران پریود
• احساس وجود توده اضافی در واژن
• تکرر ادرار یا درد حین ادرار
• مشاهده خون در ادرار
• مدفوع سیاه و قیری‌رنگ
• درد لگن و شکم
• کمردرد و ورم پا
• خستگی، کاهش وزن و بی‌اشتهایی
• حالت تهوع و استفراغ

علت بوی بد واژن در کودکان و نوزادان

اصلی‌ترین دلیل بوی بد واژن در کودکان و نوزادان (به‌خصوص قبل از سن بلوغ) التهاب واژن یا واژینیتیس (Vaginitis) است. قبل از سن بلوغ بافت واژن و پوست لب‌های واژن بسیار نازک است؛ به همین دلیل واژن در این دختران بیشتر در معرض ملتهب شدن قرار دارد.

علاوه بر این، کمبود استروژن در این دوران باعث می‌شود ترشحات واژن که نقش مهمی در پیشگیری از بروز عفونت‌ها دارند شکل نگیرند. در نهایت فاصله کم بین مقعد و واژن در کودکان باعث می‌شود باکتری‌های مضر راحت‌تر از مقعد به سمت واژن حرکت کنند.

از جمله عواملی که می‌توانند باعث التهاب واژن در کودکان و نوزادان شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• انگل
• جا ماندن اجسام خارجی (مثل دستمال کاغذی) در واژن به علت کنجکاوی‌های جنسی کودکان
• عفونت قارچی (ابتلا به این نوع عفونت در کودکان نادر است)
• سواستفاده جنسی
• استفاده از صابون‌های معطر
• نرم‌کننده و خوشبوکننده‌های لباس
• عدم شست‌وشوی درست بدن بعد از دفع ادرار و مدفوع
• پوشیدن لباس‌های تنگ
• عوض نکردن طولانی لباس مرطوب (مثل مایوی شنا)
• مرطوب ماندن پوشک نوزاد

علاوه بر التهاب واژن، ترکیب مواد به‌کاررفته در پوشک با ادرار نوزاد نیز می‌تواند باعث ایجاد بوی بد و تند در ناحیه واژن شود.

بوی بد واژن در نوزادان و کودکان دختر به دلایلی مثل کمبود استروژن، نزدیک بودن مقعد به واژن، حساس بودن پوست اطراف واژن، عدم رعایت بهداشت فردی و پوشیدن لباس‌های تنگ ایجاد می‌شود.

علت بوی بد واژن در بارداری

بوی بد واژن در بارداری اتفاق دور از انتظاری نیست! برخی دلایلی که باعث تغییر بوی واژن در این دوران می‌شوند عبارت‌اند از:

• افزایش فشارخون ورودی به واژن
• تغییر مقدار هورمون‌های استروژن، پروژسترون و پرولاکتین
• تغییر رژیم غذایی به دلیل ویار بارداری
• کم شدن آب بدن
• عفونت قارچی یا باکتریایی
• عفونت مجاری ادراری
• مصرف مکمل‌ها و ویتامین‌ها
• ویروس‌ها و عفونت‌های مقاربتی

تشخیص علت بوی بد واژن

اگر واژنتان بوی بدی می‌دهد یا بوی بد با علائمی مثل:

• خارش
• سوزش
• درد حین دفع ادرار
• قرمزی یا حساس شدن واژن
• درد بعد از رابطه جنسی
• ترشحات با رنگ غیرطبیعی

همراه است، باید از  پزشک کمک بگیرید تا وضعیت سلامتی‌تان بررسی شود. پزشک برای تشخیص، مراحل زیر را انجام می‌دهد:

• گرفتن شرح حال:

تشخیص علت بوی بد واژن و درمان آن توسط پزشک ابتدا با گرفتن شرح‌حال انجام می‌شود. در شرح‌حال اولیه پزشک سوالاتی را درباره سن، سابقه فعالیت جنسی، سابقه عفونت، بیماری‌های زمینه‌ای و… از بیمار می‌پرسد. همچنین درباره علائم بیمار، رنگ و بوی ترشحات نیز سوالاتی می‌پرسد.

• معاینه لگن:

خیلی اوقات شرح‌حال و علائم به‌تنهایی می‌توانند به پزشک در تشخیص اولیه و تجویز درمان مناسب کمک کنند و نیازی به معاینه لگنی نیست. در برخی موارد پزشک علاوه بر گرفتن شرح‌حال، معاینه لگنی هم برای مشاهده داخل واژن و بررسی التهاب یا ترشحات غیرطبیعی انجام می‌دهد.

• نمونه‌برداری و آزمایش:

در صورت لزوم، پزشک نمونه‌ای از ترشحات بیمار را برمی‌دارد و به آزمایشگاه می‌فرستد تا تعداد میکروارگانیسم‌های محیط واژن و PH آن سنجیده شود. سنجش مقدار PH ترشحات واژن در آزمایشگاه به‌خصوص در تشخیص عفونت‌های باکتریایی موثر است.

اغلب مواقع پزشک می‌تواند بدون نیاز به معاینه لگنی و با گرفتن شرح‌حال از بیمار، علت بوی بد واژن را تشخیص بدهد.

درمان بوی بد واژن

برای درمان بوی بد واژن باید مجموعه‌ای از درمان‌های دارویی و خانگی را در کنار رعایت نکات بهداشتی به کار گرفت.

درمان دارویی بوی بد واژن

درصورتی‌که بوی بد ناشی از عفونت باشد، پزشک درمان دارویی را شروع می‌کند. انواع درمان‌های دارویی و قرص برای بوی بد واژن در جدول زیر آمده است.

نکته مهم این است که اگر عفونت التهابی لگن یا عفونت‌های مقاربتی علت بوی بد واژن باشند، علاوه بر فرد مبتلا شریک جنسی او هم باید به‌صورت همزمان تحت درمان قرار بگیرد (حتی اگر دارای علائم نباشد). همچنین دوره درمان با آنتی‌بیوتیک باید کامل شود و به محض از بین رفتن علائم، نباید مصرف دارو را قطع کرد.

درمان خانگی بوی بد واژن

برای عفونت‌های مخمری پمادهای واژینال ضدقارچی در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند که نیاز به نسخه پزشک ندارند؛ بااین‌حال درصورتی‌که از نوع عفونت خود یا علت بوی واژن مطمئن نیستید یا عفونت شدید قارچی دارید، بهتر است به جای خوددرمانی از پزشک کمک بگیرید.

درمان‌های خانگی که برای عفونت و بوی بد واژن وجود دارند، معمولاً حمایتی هستند. منظور از درمان حمایتی این است که این راه‌حل‌های خانگی باید در کنار درمان‌های دارویی و برای کاهش علائم ناخوشایند بیماری یا پیشگیری از بروز دوباره آن به کار گرفته شوند. از جمله این راه‌حل‌های خانگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمپرس سرد برای جلوگیری از خارش واژن
• عدم برقراری رابطه جنسی تا کامل شدن دوره درمان (جلوگیری از بدتر شدن علائم و انتقال عفونت مقاربتی به شریک جنسی)
• عدم استفاده از محصولات بهداشتی معطر و حساسیت‌زا
• پوشیدن لباس‌زیرهای قابل‌تنفس و نخی
• تعویض مرتب لباس زیر
• شستن مرتب واژن و ناحیه اطراف آن
• مصرف آب و مایعات به مقدار کافی

استفاده از درمان‌های خانگی غیرمعمول مثل سرکه، جوش شیرین، سیر و بخور عنبرنسارا برای درمان عفونت واژن می‌تواند باعث بدتر شدن شرایط بیماری، التهاب پوستی و بروز عفونت‌های جدید شود.

بایدها و نبایدهای پیشگیری از بوی بد واژن

برای پیشگیری از بوی بد واژن، بایدها و نبایدهایی وجود دارد که در تصویر زیر می‌توانید مشاهده کنید:

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟ 

بوی بد واژن اگر همراه با علائم دیگری باشد نشان‌دهنده عفونت، بیماری یا یک مشکل اورژانسی است و باید به آن رسیدگی شود.

کلام آخر دکترساینا

علت بوی بد واژن ممکن است بیماری‌های رایجی مثل عفونت‌های باکتریایی، قارچی یا مقاربتی باشد. گاهی نیز دلایل ساده‌ای مثل رعایت نکردن بهداشت شخصی، خوردن غذاهایی با بوی تند یا پوشیدن لباس‌زیرهای پلاستکی باعث ایجاد این بو می‌شود. در اکثر موارد پزشک می‌تواند بدون معاینه لگنی، علت بوی بد واژن را با گرفتن شرح‌حال بیمار و علائم او به‌سادگی تشخیص بدهد و با تجویز داروهای ساده‌ای آن را درمان کند.

سؤالات متداول