راهنمای جامع اگزمای پوست سر + روش‌های درمانی

 پوست سرتان ملتهب و پوسته‌پوسته است و دائم احساس ناراحتی و خارش دارید؟ این علائم ممکن است یکی از نشانه‌های اگزما یا درماتیت پوست سر باشد. اگزمای پوست سر یک بیماری‌ است که موجب ایجاد خارش، التهاب و راش پوستی (دانه‌های قرمز) می‌شود. در ادامه به شرح انواع اگزمای پوست سر و راه‌‌های درمان آن‌ها می‌پردازیم.

انواع و علائم اگزمای پوست سر

اگزمای پوست سر سه نوع دارد: 

۱. درماتیت سبورئیک

درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis) یکی از انواع رایج اگزمای پوست سر است. این بیماری معمولا قسمت‌های چرب بدن مانند پوست سر، صورت، کناره‌های بینی، ابروها، گوش‌ها، پلک‌ها و قفسه سینه را درگیر می‌کند. علائم اگزمای سبورئیک شامل التهاب، شوره، راش‌های قرمز  روی پوست، بثورات حلقه‌ای‌شکل، خارش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پوست سر است. هرچند علت این بیماری هنوز مشخص نیست؛ اما احتمالا ناشی از واکنش بیش‌ازحد پوست به نوعی قارچ مخمری به نام «مالاسزیا» است.

جالب است بدانید که درماتیت سبورئیک ۵ درصد از جمعیت عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در مردان شایع‌تر از زنان است.

۲. کلاه گهواره‌ای پوست سر

به درماتیت سبورئیک در نوزادان، کلاهک گهواره‌ای می‌گویند. این مشکل به‌صورت لکه یا شوره‌های ضخیم سفید تا زرد کمرنگ نمایان می‌شود. بروز این اگزما در ماه‌های اول تولد نوزاد بسیار شایع است و اغلب طی شش ماهگی تا یک‌سالگی برطرف می‌شود.

۳. درماتیت آتوپیک

شایع‌ترین شکل اگزما که علاوه بر پوست سر، ممکن است سایر قسمت‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، درماتیت آتوپیک است. این بیماری که مزمن و معمولا مادام‌العمر است، با علائم خشکی و ترک‌خوردگی پوست، خارش، قرمزی، راش‌های متورم، ضخیم شدن پوست و دانه‌های قرمز همراه با خروج مایع یا خون، همراه بوده و معمولا در کودکان شایع‌تر است. (اما ممکن است در بزرگسالی نیز شما را درگیر کند.)

۴. درماتیت تماسی

درماتیت تماسی بیماری‌ای است که در آن پوست شما هنگام تماس با برخی اشیاء واکنش نشان می‌دهد. شامپوها، نرم‌کننده، رنگ‌ها، پودرهای دکلره و سایر محصولات بهداشتی و زیبایی مو می‌توانند باعث درماتیت تماسی پوست سر شوند. ممکن است با خودداری از  تماس با آن‌ها علائم شما برطرف شود و بهبود یابید. از علائم درماتیت تماسی می‌توان به قرمزی، کهیر، تاول و زخم، درد و سوزش، خارش سر، التهاب، سختی و ضخیم‌شدن پوست، تغییر رنگ پوست روشن به قرمز و پوست تیره به قهوه‌ای و راش پوستی همراه با خروج مایع اشاره کرد.

---

تفاوت اگزمای پوست سر، شوره سر و پسوریازیس

اگزمای پوست و شوره سر از طریق علائم قابل تفکیک هستند. هر دو این بیماری‌ها موجب پوسته‌ پوسته شدن و خارش پوست سر می‌شوند؛ اما فقط اگزما می‌تواند باعث ایجاد تکه‌های ملتهب پوست شود. پوسته‌های ناشی از پسوریازیس سر ضخیم‌تر و خشک‌تر از پوسته‌های حاصل از اگزمای پوست سر هستند. همچنین پسوریازیس تمایل دارد که از مرزهای موی سر فراتر برود. بنابراین اگر به پسوریازیس مبتلا باشید، احتمالا در ناحیه آرنج‌، زانو و پایین کمر نیز علائمی از پسوریازیس دارید. 

---

عوامل خطر و محرک‌های اگزمای پوست سر

برخی افراد بیش از سایرین در معرض ابتلا به اگزمای پوست سر هستند:

برخی محرک‌ها باعث بروز اگزمای پوست سر می‌شود:

---

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر احساس کردید علائمتان بدتر شده است یا علائمی از عفونت (خارش شدید، داغی یا حساسی پوست، تاول، خروج مایع از زخم، خروج چرک سفید یا زرد، تورم و احساس سوزش) در خود دیدید، از پزشک کمک بگیرید.

پزشک برای تشخیص این بیماری ممکن است معاینه فیزیکی انجام دهد و سابقه پزشکی شما و خانواده‌تان را بررسی کند. تشخیص نوع اگزمای پوست سر نیز از طریق مشاهده علائم انجام می‌شود؛ اما ممکن است پزشک برای رد سایر احتمالات از آزمایش نیز استفاده کند. همچنین اگر پزشک به وجود عفونت قارچی شک کند، یک نمونه از پوست شما تهیه و به آزمایشگاه ارسال می‌کند. 

---

درمان اگزمای پوست سر

درمان اگزمای پوست سر بر اساس علائمی که دارید متفاوت است. توجه داشته باشید که درماتیت سبورئیک و آتوپیک می‌توانند مزمن باشند، اما درماتیت تماسی با حذف عامل محرک بهبود می‌یابد. اقدامات مختلفی که می‌توانید برای درمان انواع اگزمای پوست سر در پیش گیرید عبارت است از:

۱. تغییر سبک زندگی و درمان خانگی

نحوه رفتار شما با موها و پوست سرتان می‌تواند بر ابتلا به این بیماری موثر باشد. لذا انجام منظم توصیه‌‌های زیر را به خاطر بسپارید:

• موهایتان را به‌‌طور‌ منظم بشویید.
• اگر احساس می‌کنید محصولات مراقبت از مویی که استفاده می‌کنید پوستتان را تحریک می‌کنند، استفاده از آن‌ها را متوقف کنید.
•  از شامپو و نرم‌کننده ملایم و فاقد مواد معطر و تحریک‌کننده استفاده کنید.
•  در حمام از آب بسیار داغ استفاده نکنید. 
• شب‌ها پوست سر خود را با کرم مرطوب‌کننده، روغن نارگیل یا روغن بچه مرطوب کنید.
• برای خشک کردن موها از سشوار داغ استفاده نکنید.
• همچنین برای رفع درماتیت سبورئیک و آتوپیک باید خواب کافی داشته باشید و از استرس دوری کنید.

برای اطلاع بیشتر مقاله “درمان خانگی اگزما” را مطالعه کنید.

۲. شامپو و محصولات مراقبت از مو

اگر به درماتیت آتوپیک یا درماتیت تماسی مبتلا هستید، در انتخاب شامپو دقت کنید:

• محصولات حاوی سالیسیلیک اسید به رفع پوسته‌ها کمک می‌کنند.
• از شامپوهای ضدشوره حاوی پیریتیون روی (پیریتیون زینک)، سالیسیلیک اسید، سولفور، زغال، سلنیوم سولفات یا کتوکونازول استفاده کنید.
• از شامپوهای ضدقارچ کمک بگیرید.

۳. دارو 

 درماتیت سبورئیک:

• پماد کورتون یا سایر داروهای کورتونی موضعی
• محصولات ترکیبی سالیسیلیک اسید و کورتون موضعی
• شامپوهای درمانی
• داروهای ضدقارچ خوراکی

درماتیت تماسی: 

• آنتی‌هیستامین‌ها
• کورتون‌های موضعی
• کورتون‌های خوراکی

 درماتیت آتوپیک:

• کورتون‌های موضعی
• امولسیون‌ها
• داروهای بیولوژیکی
• آنتی‌هیستامین‌ها
• پمادهای موضعی غیرکورتونی مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس
• نوردرمانی (استفاده از نوعی اشعه UV مصنوعی و بی‌خطر برای درمان مشکلات پوستی مثل اگزما و پسوریازیس)
• داروهای خوراکی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی

اگر زخم‌های شما عفونی شده باشد، پزشک برایتان آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.

---

آیا می‌توان از اگزمای پوست سر پیشگیری کرد؟

برای پیشگیری از ابتلا به اگزمای پوست سر یا عود مجدد آن به موارد زیر توجه کنید:

• ببینید چه عواملی پوست شما را تحریک می‌کنند، از آن‌ها دوری کنید.
• برای شست‌و‌شوی موهایتان از آب ولرم استفاده کنید. 
• از شامپو و محصولات مراقبت موی ملایم و ترجیحا غیر‌معطر استفاده کنید.
• اگر استرس شرایطتان را بدتر می‌کند، از روش‌های کاهش استرس یا مشاوره با متخصص کمک بگیرید. 
• از خاراندن و خراشیدن پوست سر خود بپرهیزید.
• با استفاده از یک دستگاه بخور و رطوبت‌ساز، هوای داخل خانه را مرطوب کنید.
• در هوای سرد و خشک از پوست سرتان حفاظت کنید.
• پس از ورزش و سایر فعالیت‌هایی که موجب تعریق می‌شوند، سرتان را بشویید.

---

کلام آخر دکترساینا

اگزمای پوست سر انواع متفاوتی دارد. تشخیص هریک از انواع اگزمای پوست سر با معاینه فیزیکی و بررسی علائم آن انجام می‌شود. این بیماری معمولا با مصرف دارو و شامپوی مناسب درمان می‌شود. در برخی موارد باید در تمام عمر مراقبت‌های بهداشتی لازم را به عمل آورید و در انتخاب نوع شامپوی خود دقت کافی داشته باشید؛ چرا‌که ممکن است پوست در اثر مواجهه با عوامل محرک مجددا واکنش نشان دهد. هر زمان علائم بیماری شدت یافت با پزشک خود مشورت کنید.

---

سوالات متداول