تصور پوسته‌پوسته شدن، زردی، زبر و سخت شدن پوسته ناخن‌ها و حتی جدا شدن آن‌ها، می‌تواند دلهره‌آور باشد؛ اما بسیاری از افراد مبتلا به پسوریازیس، هر روز با این مشکلات دردناک دست‌وپنجه نرم می‌کنند. پسوریازیس ناخن یک مشکل خودایمنی پوستی و یکی از انواع بیماری پسوریازیس است که به‌طور خاص روی ناخن‌ها اثر می‌گذارد. این بیماری بااینکه خطرناک نیست، اما می تواند بسیار آزارنده باشد. در این مقاله درباره علائم پسوریازیس ناخن و روش‌های درمان آن صحبت می‌کنیم. همچنین ازآنجاکه شباهت‌های زیادی بین علائم این بیماری با قارچ ناخن وجود دارد، تفاوت‌های این دو بیماری را نیز شرح می‌دهیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- منظور از پسوریازیس ناخن چیست؟
- علت و عوامل خطر: چه کسانی در معرض ابتلا به پسوریازیس ناخن هستند؟
- علائم پسوریازیس ناخن
- تشخیص پسوریازیس ناخن
- درمان پسوریازیس ناخن
- مراقبت از ناخن‌ها در افراد مبتلا به پسوریازیس ناخن
- عوارض پسوریازیس ناخن
- در صورت ابتلا به پسوریازیس ناخن چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
- کلام آخر دکترساینا
- سوالات متداول
منظور از پسوریازیس ناخن چیست؟
بدن ما انسان‌ها به‌صورت طبیعی هر ۲۸ تا ۳۰ روز پوست جدید تولید کرده و بافت مرده پوست قبلی را به‌تدریج دفع می‌کند. در افرادی که به پسوریازیس مبتلا هستند، سیستم دفاعی به‌اشتباه شروع به تخریب سریع سلول‌های پوست می‌کند. این اتفاق باعث می‌شود سلول‌های پوست به جای ماهی یک‌بار، هر ۳ تا ۴ روز تجدید شود؛ در نتیجه پوست بدن فرد مبتلا ضخیم و ملتهب می‌شود و علائمی مثل خارش و پوسته‌پوسته شدن شدید به وجود می‌آید.
ناخن‌ها از قسمت ریشه ناخن که درست زیر کوتیکول (ناحیه بین پوست و ناخن) قرار دارد، شروع به رشد می‌کنند؛ بنابراین ناخن‌ها نیز بخشی از پوست هستند و از حمله بیماری پسوریازیس در امان نمی‌مانند!
پسوریازیس ناخن چقدر شایع است؟
بیماری پسوریازیس به‌طورکلی بین ۲ تا ۳ درصد جمعیت جهان را درگیر می‌کند. نتایج یک پژوهش معتبر علمی نشان می‌دهد بین ۱۰ تا ۵۵ درصد افراد مبتلا به پسوریازیس، دچار پسوریازیس ناخن هم می‌شوند. همچنین طبق نتایج این پژوهش، ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به «آرتریت پسوریاتیک» به پسوریازیس ناخن هم مبتلا می‌شوند (منبع: Pubmed). آرتریت پسوریاتیک، یک نوع بیماری التهابی مفاصل است که در برخی افراد مبتلا به پسوریازیس به وجود می‌آید.
به گفته انجمن پسوریازیس و آرتریت پسوریاتیک:
بیماری پسوریازیس می‌تواند ناخن‌های دست و پا را هم درگیر کند؛ به‌طوری‌که ناخن‌ها در بیشتر از نصف افراد مبتلا به پسوریازیس درگیر می‌شود. به دلایل نامشخصی، معمولاً ناخن‌های دست بیشتر از پا درگیر بیماری می‌شود. در خیلی از افراد مبتلا، بیماری خفیف است و مشکلات زیادی را برای آن‌ها ایجاد نمی‌کند.
علت و عوامل خطر: چه کسانی در معرض ابتلا به پسوریازیس ناخن هستند؟
پسوریازیس ناخن یک بیماری خودایمنی است. به این معنی که سیستم ایمنی بدن شما، به جای عوامل بیماری‌زا، به‌اشتباه به سلول‌های بدن شما (در این مورد سلول‌های پوست) حمله می‌کند. هنوز دقیقا مشخص نیست چرا برخی افراد به این بیماری دچار می‌شوند؛ اما به نظر می‌رسد احتمال بروز بیماری در افرادی با ویژگی‌های زیر بالاتر است:
- سن بالای چهل سال
- جنسیت مذکر
- ابتلای خود یا یکی از افراد خانواده به پسوریازیس
- ابتلا به آرتریت پسوریاتیک
علائم پسوریازیس ناخن
علائم پسوریازیس ناخن ممکن است در هر فرد با فرد دیگر متفاوت باشد. همچنین شدت این علائم در برخی افراد خفیف و در برخی دیگر شدیدتر است. علائم رایج این بیماری عبارت است از فرورفتگی ناخن، تغییر شکل و ضخامت ناخن، جدا شدن ناخن و تغییر رنگ:
۱. فرورفتگی ناخن
بافت سطحی ناخن‌ها از یک نوع پروتئین فشرده و سخت به نام «کراتین» ساخته شده است. پسوریازیس ناخن می‌تواند تولید کراتین را مختل کند و باعث افزایش یا کاهش غیرعادی تولید آن شود. کاهش این سلول‌های پروتئینی در بافت ناخن‌ها باعث به جا ماندن حفره روی آن‌ها می‌شود. این حفره‌ها شکلی شبیه فشار دادن ته خودکار را روی ناخن ایجاد می‌کنند. تعداد این فرورفتگی‌ها در بیماران مختلف فرق دارد. در برخی افراد فقط یک فرورفتگی روی هر ناخن به وجود می‌آید؛ اما در برخی دیگر ممکن است چندین فرورفتگی روی هر ناخن ایجاد شود. همچنین عمق حفره‌ها می‌تواند کم یا زیاد باشد.
۲. تغییر در شکل یا ضخامت ناخن
ضعیف‌شدن ساختار نگهدارنده ناخن می‌تواند باعث تکه‌تکه شدن آن شود. همچنین در برخی افراد مبتلا، ناخن‌ها سفت و ضخیم‌تر از حالت طبیعی می‌شوند. گاهی ممکن است به دلیل تولید بیش‌ازحد پروتئین کراتین، یک لایه گچی و سفت زیر بافت ناخن ایجاد شود؛ به این اتفاق «هیپرکراتوز زیرناخنی» (Subungual hyperkeratosis) گفته می‌شود. در برخی افراد مبتلا ممکن است یکی از ناخن‌ها یا همه آن‌ها زبر و شبیه کاغذ سمباده شوند.
۳. جداشدن ناخن از بستر آن
گاهی لایه سفت ناخن از پوست زیر آن جدا می‌شود که پزشکان به این اتفاق «اونیکولیز» (Onycholysis) می‌گویند. این علامت در ابتدا به شکل زردی نوک ناخن ظاهر می‌شود؛ ولی به‌تدریج زردی و جداشدن ناخن پایین‌تر می‌رود تا به کوتیکول (نزدیک پوست) برسد. جداشدن ناخن از بستر باعث ایجاد یک فضای خالی بین آن‌ها می‌شود؛ در این وضعیت باکتری‌ها به این فضا نفوذ کرده و ناخن را عفونی می‌کنند. عفونت ناخن در نهایت باعث تیرگی آن می‌شود.
۴. تغییر رنگ ناخن
تغییر رنگ ناخن یکی دیگر از علائم پسوریازیس ناخن است. این علامت ممکن است به شکل‌های زیر ظاهر شود:
- یک پوسته زرد یا قرمز روی ناخن (گاهی شبیه یک قطره روغنی زرد)
- قرمز شدن ماهک ناخن (قسمت سفیدی نوک ناخن) به‌علت گشادی رگ‌های خونی (در موارد شدیدتر)
- ظاهر شدن خطوط متعدد خیلی باریک قرمز مایل به بنفش روی ناخن
- تغییر رنگ ناخن‌ها به زرد مایل به قهوه‌ای
تشخیص پسوریازیس ناخن
اگر به‌تازگی متوجه علائمی شده‌اید که شما را نگران کرده است، با یک پزشک متخصص پوست مشورت کنید. پزشک با گرفتن شرح حال، سوابق خانوادگی و بررسی علائم شما این بیماری را تشخیص می‌دهد. هیچ روش اختصاصی‌ای برای تشخیص پسوریازیس وجود ندارد؛ اما ممکن است پزشک برای رد سایر احتمالات مثل قارچ ناخن، انجام یک سری آزمایش‌ها را توصیه کند.
تفاوت قارچ ناخن و پسوریازیس ناخن
علائم پسوریازیس ناخن و قارچ ناخن خیلی شبیه هم است؛ اما علت ایجاد و روش درمان آن‌ها کاملاً با هم فرق دارد. همچنین یک فرد مبتلا به پسوریازیس ناخن، ممکن است هم‌زمان به قارچ ناخن هم مبتلا شود. در جدول زیر می‌توانید برخی از تفاوت‌های قارچ ناخن و پسوریازیس ناخن را مطالعه کنید.
تفاوت قارچ ناخن و پسوریازیس ناخن
| ویژگی | قارچ ناخن | پسوریازیس ناخن |
| علت | درگیر شدن ناخن یا پوست اطراف آن با قارچ‌ها (به‌خصوص در حضور رطوبت و گرما) | فعالیت غیرطبیعی سیستم ایمنی علیه بدن و ایجاد التهاب |
| درمان قطعی | دارد | ندارد |
| مسری‌بودن | خیر | خیر |
| محل ایجاد | دست‌وپا (بیشتر پا) | دست‌وپا (بیشتر دست) |
| ظاهر شدن پوسته قرمز یا شکلی شبیه قطره روغنی زرد روی ناخن | خیر | بله |
| جداشدن ناخن از بستر | بله | بله؛ همراه با یک هاله قرمز دور قسمت سفید |
| بوی بد | بله | خیر |
درمان پسوریازیس ناخن
پسوریازیس ناخن یک بیماری مزمن و مادام‌العمر است و درمان قطعی برای آن وجود ندارد. درمان‌های موجود برای این بیماری، فقط به کاهش علائم آزاردهنده و جلوگیری از عود بیماری کمک می‌کنند. از جمله روش‌های درمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. داروهای موضعی
داروهای موضعی مختلفی به کاهش علائم پسوریازیس ناخن کمک می‌کنند.
- کورتیکواستروئیدها مثل «بتامتازون» و «دی پروپیونات» که اثرات ضدالتهابی دارند.
- داروهای موضعی حاوی ویتامین دی مثل کلسی پوتریول، کلسی پوترین، کلسی تریول که به کاهش التهاب ناخن و ضخامت آن و کندتر کردن سرعت تولید سلول‌های پوستی کمک می‌کند.
- داروهای رتینوئیدی (حاوی ویتامین آ) مثل «تازاروتن» که به بهبود رنگ، فرورفتگی و جداشدن ناخن کمک می‌کند.
- «آنترالین» نیز یک داروی ضدالتهاب موضعی است که سرعت رشد سلول‌های پوستی را کم می‌کند.
داروهای موضعی پسوریازیس ناخن در قالب کرم، پماد یا لاک ناخن تولید می‌شوند. پزشکان توصیه می‌کنند از این داروها روزی یک یا دو بار در محل ناخن‌ها استفاده کنید. شروع بهبود علائم ممکن است بین چهار تا شش ماه بعد از شروع مصرف داروی موضعی طول بکشد؛ بنابراین نباید مصرف دارو را خودسرانه قطع کنید.
۲. داروهای خوراکی
اگر داروهای موضعی به درمان بیماری کمک نکنند یا علائم بیماری خیلی شدید باشد، پزشک داروهای خوراکی را تجویز می‌کند. این داروها در شرایط زیر تجویز می‌شوند:
- پسوریازیس بیشتر از سه ناخن را درگیر کرده است.
- بیماری روی کیفیت زندگی شما تاثیر منفی زیادی دارد.
- بیشتر از ۱۰ درصد بدن شما با عوارض پوستی پسوریازیس پوشانده شده یا به آرتریت پسوریاتیک هم مبتلا شده‌اید.
برخی از داروهای خوراکی پسوریازیس ناخن عبارت است از متوترکسات، سیکلوسپورین، آپرمیلاست و داروهای گروه رتینوئید (مثل آسیترتین).
۳. داروهای تزریقی
در موارد ابتلا به نوع شدیدتر یا مقاوم پسوریازیس ناخن، پزشک داروهای تزریقی را تجویز می‌کند. از جمله داروهای تزریقی این بیماری می‌توان به اتانرسپت، آدالیمومب و اوستکینومب اشاره کرد. همچنین در برخی موارد پزشک داروهای تزریقی کورتیکواستروئیدی را زیر پوست نزدیک ناخن تزریق می‌کند.
۴. فتوتراپی
در روش فتوتراپی (نوردرمانی) پزشک از لامپ‌های مخصوص فرابنفش برای درمان اختلال‌های پوست و ناخن، از جمله پسوریازیس ناخن استفاده می‌کند. در جلسه درمان، پزشک ممکن است از دارویی به نام «پسورالن» هم در کنار لامپ فرابنفش استفاده کند.
۵. لیزر
پزشک در این روش از نور لیزر برای هدف قرار دادن رگ‌های خونی زیر ناخن‌ها استفاده می‌کند. با این کار شدت پسوریازیس ناخن کمتر می‌شود. این درمان معمولا هر شش ماه یک‌بار انجام می‌شود.
۶. درمان خانگی
معمولا درمان‌های خانگی بی‌خطر هستند، اما قبل از استفاده حتما با پزشک مشورت کنید. درمان خانگی پسوریازیس ناخن عبارت است از:
- زردچوبه: این ادویه حاوی ماده‌ای به نام “کورکومین” است؛ کورکومین خواص ضدالتهابی و ضدقارچی دارد و می‌تواند تا حدی به درمان علائم پسوریازیس ناخن کمک کند. برای استفاده از زردچوبه می‌توانید آن را داخل غذا اضافه کنید و در رژیم غذایی خود قرار دهید و یا از کپسول و مکمل آن (مثل کپسول کورکومکس) استفاده کنید.
- آلوئه‌ورا: ژل آلوئه‌ورا خواص ضدالتهابی دارد و به تسکین این بیماری کمک می‌کند. ژل آلوئه‌ورا طبیعی را روزی چندبار روی ناخن‌ها و پوست اطراف آن بمالید.
- نمک دریای مرده: دریای مرده (البحر المَیِّت)، دریاچه آب شوری میان اردن، اسرائیل و مناطق فلسطینی است. اگر از نمک این دریا پیدا کردید، آن را به یک کاسه آب با دمای ۳۵ درجه سانتیگراد اضافه کنید و ۱۰ دقیقه ناخن‌هایتان را داخل آن قرار دهید.
- کپسایسین: این ماده شیمیایی را می‌توانید در فلفل‌های تند پیدا کنید؛ می‌توانید برای استفاده از این ماده، فلفل را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و یا از پماد کپسایسین روی ناخن‌ها استفاده کنید.
مراقبت از ناخن‌ها در افراد مبتلا به پسوریازیس ناخن
همان‌طورکه گفتیم، پسوریازیس ناخن یک بیماری همیشگی است و هیچ درمان قطعی ندارد. داروهایی که در بخش قبل به آن‌ها اشاره کردیم، فقط به کاهش شدت علائم بیماری کمک می‌کنند. برای اینکه از عود بیماری جلوگیری کنید، باید داروهای تجویزشده را طبق برنامه مصرف کنید. مراقبت‌های زیر نیز به افزایش اثربخشی این داروها کمک می‌کند:
- ناخن‌های خود را همیشه کوتاه نگه دارید. این کار به جلوگیری از جدا شدن ناخن‌ها و ضخیم‌شدن زیر آن‌ها کمک می‌کند. درصورتی‌که قسمتی از ناخن یا پوست کنار آن کنده شده است، فورا آن را با ناخن‌گیر جدا کنید.
- از جویدن یا کندن پوست اطراف و زیر ناخن‌ها پرهیز کنید. زخمی‌شدن پوست خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
- پوست دست و اطراف ناخن‌ها را مرطوب کنید. بهتر است بلافاصله بعد از حمام و شستن دست‌ها، از مرطوب‌کننده استفاده کنید.
- آسیب‌دیدگی پوست و ناخن‌ها باعث عود دوباره پسوریازیس ناخن می‌شود. برای جلوگیری از آسیب، هنگام انجام کارهای خانه یا تماس با آب و مواد شوینده از دستکش مخصوص استفاده کنید. بهتر است از دو لایه دستکش (از جنس نخی و نیتریل) روی هم استفاده کنید. دستکش لاتکس به‌تنهایی برای محافظت از ناخن‌ها کافی نیست.
- از کندن یا عقب راندن کوتیکول ناخن پرهیز کنید. این کار نیز باعث عود دوباره پسوریازیس می‌شود.
- استفاده از ناخن مصنوعی و کاشت ناخن خطر جدا شدن ناخن‌ها را افزایش می‌دهد. اگر دغدغه زیبایی ناخن‌هایتان را دارید، بهتر است با پزشک درباره لاک ناخن‌ها و سایر محصولات زیبایی مناسب مشورت کنید. قبل از استفاده از لاک ناخن، حتما با پزشک خود درباره برندهای مناسب و اصل مشورت کنید.
عوارض پسوریازیس ناخن
عدم درمان پسوریازیس ناخن باعث بدتر شدن آن می‌شود. در موارد شدیدتر، آسیب ناخن می‌تواند درد و ناراحتی شدیدی را برای فرد بیمار ایجاد کند؛ به‌طوری‌که حتی قادر به انجام امور روزمره نباشد. علاوه‌بر عوارض جسمی، تغییر ظاهر ناخن‌ها می‌تواند روی زندگی شخصی و روابط دوستانه یا کاری او اثر منفی بگذارد.
در صورت ابتلا به پسوریازیس ناخن چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر به پسوریازیس مبتلا هستید، باید تحت‌نظر یک متخصص قرار بگیرید و روند درمان خود را به‌طور منظم پیگیری کنید. همچنین اگر قبلا تشخیص پسوریازیس گرفته‌اید و علائم زیر را دارید، حتما در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید:
- علائم بیماری بدتر یا آزاردهنده شده است.
- درمان‌های قبلی دیگر جوابگو نیست.
- علائم جدیدی ظاهر شده است.
- پوست اطراف ناخن‌هایتان عفونی شده‌است. قرمز، بنفش، خاکستری یا سفید شدن، التهاب و ورم از علائم عفونت پوست است.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص پوست و مو کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص پوست و مو ارتباط آنلاین با متخصص پوست و موکلام آخر دکترساینا
پسوریازیس ناخن یک بیماری خودایمنی است که در افراد مبتلا به پسوریازیس به وجود می‌آید. این بیماری باعث تغییر در شکل و رنگ ناخن‌ها می‌شود. فرورفتگی، سفت و ضخیم‌شدن و تغییر رنگ ناخن از علائم شایع این بیماری است. پسوریازیس ناخن درمان خاصی ندارد؛ اما پزشکان تلاش می‌کنند با تجویز انواع داروهای موضعی، خوراکی و تزریقی و همچنین استفاده از فناوری لیزر و نوردرمانی، به کاهش علائم بیماران کمک کنند.
سوالات متداول
خیر؛ عدم درمان پسوریازیس ناخن باعث بدتر شدن علائم بیماری می‌شود.
خیر؛ پسوریازیس ناخن یک بیماری خودایمنی است و اصلا قابل پیشگیری نیست. فقط با مصرف دارو و مراقبت‌های خانگی، می‌توان از عود علائم آن جلوگیری کرد. این بیماری درمان قطعی ندارد.
خیر؛ پسوریازیس ناخن یک بیماری با زمینه ژنتیکی بوده و واگیردار نیست.
خیر؛ درمان‌های موجود برای پسوریازیس ناخن فقط به کاهش شدت علائم و پیشگیری از عود بیماری کمک می‌کند.
| نام بیماری | پسوریازیس ناخن |
| تخصص مربوطه | متخصص پوست و مو |
| علائم |
|
| علت |
|
| موارد ریسک بالای ابتلا |
|
| روش‌های تشخیص | معاینه و شرح‌حال |
| روش‌های درمان |
|
| داروها | داروهای موضعی
داروهای خوراکی
داروهای گروه رتینوئید (مثل آسیترتین) داروهای تزریقی
|
| میزان شیوع | ۱۰ تا ۵۵درصد |