پسوریازیس سر و نکاتی که باید بدانید

پسوریازیس سر (scalp psoriasis) یک بیماری پوستی است که بر پوست سر، خط مو، پیشانی، پشت گردن و پوست اطراف آن نمایان می‌شود. صرف نظر از اینکه پسوریازیس پوست سر شما چقدر شدید باشد، گزینه‌هایی برای درمان خارش و پوسته‌پوسته شدن وجود دارد؛ از شامپوها و درمان‌های موضعی بدون نسخه گرفته تا نوردرمانی، درمان‌های خوراکی و بیولوژیکی.

در این مقاله از مجله پزشکی دکتر ساینا، با اطلاعات مهم درباره این بیماری از جمله علائم، علت پسوریازیس سر، راه‌های درمانی و عوارض آشنا خواهید شد. با ما همراه باشید.

برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.

پسوریازیس سر چیست؟

پسوریازیس سر یک اختلال پوستی متداول است که موجب ایجاد وصله‌های برجسته، قرمز و اغلب پوسته‌پوسته روی سر می‌شود. این بیماری می‌تواند به شکل یک یا تعدادی وصله ظاهر شود و حتی روی کل پوست سر تأثیر بگذارد. این اختلال می‌تواند تا پیشانی، پشت گردن و گوش‌ها هم گسترش یابد.

پسوریازیس پوست سر می‌تواند خفیف و تقریباً نامشخص باشد. اما همچنین می‌تواند شدید باشد، مدت زیادی طول بکشد و باعث ایجاد زخم‌های ضخیم و پوسته‌پوسته شود. احساس خارش شدید ناشی از پسوریازیس سر می‌تواند روی خواب و زندگی روزانه‌تان تأثیر بگذارد و خاراندن زیاد منجر به عفونت‌های پوستی و ریزش مو ‌شود.

پسوریازیس پوست سر مسری نیست و آن را از فرد دیگری نمی‌گیرید. اگر در خانواده‌تان سابقه ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد، احتمال ابتلای شما بیشتر خواهد شد.

علائم پسوریازیس سر 

ممکن است علامت پسوریازیس پوست سر خفیف و به صورت ایجاد پوسته‌های کم و ریز باشد. اما علائم پسوریازیس پوست سر متوسط یا شدید شامل موارد زیر است:

• وصله‌های پوسته‌پوسته، قرمز و برآمده
• پوسته‌های سفید‌نقره‌ای
• پوسته‌های شبیه شوره سر
• خشکی پوست سر
• خارش
• سوزش یا درد
• ریزش مو

اگر هر یک از این علائم را دارید به پزشک یا متخصص پوست مراجعه کنید. ممکن است پزشک فقط نگاهی به پوست سرتان بیاندازد یا درصورت لزوم و برای رد کردن بیماری‌های مشابهی مثل درماتیت سبورئیک، از پوست نمونه‌برداری کند.

علت پسوریازیس سر

همانطور که اشاره کردیم علت دقیق این عارضه پوستی مشخص نیست و دانشمندان دقیقاً نمی‌دانند چه عاملی موجب بروز پسوریازیس پوست سر و دیگر انواع پسوریازیس می‌شود، اما به نظر می‌رسد این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به‌درستی عمل نمی‌کند.

بدن شخص درگیر با پسوریازیس ممکن است تعداد بیشتری از انواع خاصی از گلبول‌های سفید به‌نام سلول­های T و نوتروفیل‌ها را بسازد. وظیفه سلول‌­های T حرکت در سرتاسر بدن و مبارزه با ویروس‌ها و باکتری‌هاست.

عوامل زمینه‌ساز پسوریازیس سر 

احتمالاً مولفه‌های زیر خطر پسوریازیس پوست سر را افزایش می‌دهند:

سابقه خانوادگی 

اگر یکی از والدین سابقه پسوریازیس پوست سر داشته باشد، خطر ابتلا در فرزاندن به میزان زیادی افزایش می‌یابد.

چاقی 

به نظر می‌رسد پسوریازیس سر در افراد دارای اضافه‌وزن رایج‌تر است. افراد چاق چین و شکن‌های بیشتری در پوستشان دارند که در آن‌ها راش (بثورات) پسوریازیس معکوس شکل می‌گیرد.

سیگارکشیدن 

سیگار، خطر ابتلا به پسوریازیس پوست سر را افزایش می‌دهد. به‌علاوه، سیگارکشیدن شدت علائم بیماری را هم در افراد مبتلا بدتر می‌کند.

استرس 

سطح استرس بالا با ابتلا به پسوریازیس سر در ارتباط است. چون استرس روی سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد.

عفونت‌های ویروسی و باکتریایی 

افرادی که عفونت‌های مکرر و سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به‌ویژه کودکان کم‌سن و افراد مبتلا به HIV، بیشتر در خطر ابتلا به پسوریازیس پوست سر هستند.

ممکن است افرادی که پسوریازیس پوست سر دارند متوجه شوند که تعدادی از عوامل علائمشان را تحریک یا بدتر می‌کند. این عوامل عبارتند از:

• کمبود ویتامین دی
• اعتیاد به الکل
• عفونت‌هایی شامل گلودرد یا عفونت‌های پوستی
• جراحت‌های پوستی
• سیگارکشیدن
• برخی از داروها شامل لیتیوم، بتابلاکرها، داروهای ضدمالاریا، و یدید‌ها
• استرس

عوارض پسوریازیس سر 

پسوریازیس پوست سر می‌تواند دو عارضه ایجاد کند:

• خون‌ریزی: پسوریازیس پوست سر می‌تواند موجب خارش و احساس ناراحتی شود. ممکن است در اثر خاراندن یا کندن پوسته‌ها خون‌ریزی رخ دهد.

• ریزش مو: تاثیر پسوریازیس روی فولیکول‌های مو، پوسته‌پوسته شدن شدید و خاراندن زیاد ممکن است موجب ریزش موی قابل‌توجهی شود. وقتی پوست سر آسیب می‌بیند احتمال دارد موها به‌طور دسته‌ای بریزند. ممکن است برخی از درمان‌های پسوریازیس پوست سر و استرس هم ریزش موی شما را بدتر کنند.

پسوریازیس پوست سر به‌خودی‌خود باعث ریزش مو نمی‌شود، اما خاراندن زیاد یا خیلی سخت، کندن نقاط پوسته‌پوسته و استرسی که با این عارضه همراه است می‌توانند موجب ریزش موی موقت شوند.

آیا پسوریازیس سر مسری است؟ 

پسوریازیس پوست سر موجب بروز وصله‌های قرمز و پوسته‌پوسته روی سر می‌شود. این لکه‌ها می‌توانند شبیه راش پوستی باشند پس ممکن است نگران شوید که آن را از شخص دیگری گرفته باشید یا آن را به دیگران انتفال بدهید. اما خیالتان راحت: این بیماری مسری نیست و با لمس فردی که به این بیماری مبتلا است آن را نمی‌گیرید.

پسوریازیس سر و رنگ کردن مو

در افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر رنگ کردن موها می‌تواند مشکل‌ساز شود. اما انجام چند مرحله کلیدی قبل، حین و بعد از رنگ کردن می‌تواند از بروز عوارض جلوگیری کند.

همچنین براساس نظر بنیاد ملی پسوریازیس (NPF) ایالات متحده داشتن پسوریازیس پوست سر رنگ کردن مو را غیرممکن نمی‌کند. فقط لازم است در صورت ابتلا به این بیماری پیش از رنگ کردن موها چند نکته را در ذهن داشته باشید.^[۱]

یادتان باشد مهمترین نکته درخصوص بیماری‌های پوست و مو این است که حتماً با پزشک خود درباره راه‌های پیشگیری از ریزش مو مشورت کنید. شاید لازم باشد از انجام اقدامات آرایشی روی مو (مثل رنگ یا فر دائم) خودداری کنید یا روش درمانتان را تغییر دهید.

درمان گیاهی پسوریازیس پوست سر

اثر درمان‌های گیاهی و خانگی بر پسوریازیس سر ثابت نشده است، اما بعضی از افراد می‌گویند اگر در کنار درمان دارویی از این درمان‌ها هم استفاده شود، درمان‌های خانگی می‌توانند علائم بیماری را کاهش دهند. در ادامه با برخی از درمان‌های خانگی این عارضه آشنا خواهید شد.

• کرم آلوئه‌ورا را سه بار در روز، روی پوست سر و دیگر مناطق متأثر بمالید.
• خمیر جوش شیرین و آب خارش پوست سر را کاهش می‌دهد.
• از کرم کپسایسین برای کاهش پوسته‌پوسته شدن، قرمزی و التهاب استفاده کنید.
• برای بهبود علائم می‌توانید از روغن نارگیل یا آووکادواستفاده کنید. این روغن‌ها برای مرطوب کردن مناطق درگیر بیماری مفید هستند.
• سیر پوره شده و مخلوط شده با آلوئه‌ورا را روزانه به عنوان کرم یا ژل روی مناطق درگیر بمالید و بعد بشویید.
• کرم ماهونیا آکوئیفولیوم (انگور اورگن) یکی دیگر از روش‌های درمان گیاهی است که می‌تواند واکنش سیستم ایمنی بدن را کاهش دهد.

سایر درمان های گیاهی

• حمام جوی دوسر  برای کاهش خارش، التهاب و پوسته‌پوسته شدن مفید است.
• اسیدهای چرب امگا ۳ را به صورت مکمل‌های روغن ماهی یا روغن گیاهی برای کاهش التهاب مصرف کنید.
• حمام نمک اپسوم یا دریا برای کاهش قرمزی و التهاب مؤثر است.
• از روغن درخت چای برای کاهش التهاب استفاده کنید.
• زردچوبه می‌تواند برای تخفیف التهاب مفید باشد.
• ویتامین دی برای کم کردن قرمزی و التهاب به کار می‌رود.

قبل از به‌کارگیری هر نوع درمان خانگی حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید.

اهمیت انتخاب شامپو برای درمان

شامپوهای خاصی برای درمان پسوریازیس پوست سر وجود دارند که برای پوست سر (نه مو) ساخته شده‌اند. این شامپوها به کاهش پوسته‌ریزی، قرمزی و خارش کمک می‌کنند. در برخی موارد تنها استفاده از شامپوهای مخصوص برای کنترل علائم کافی است.

• شامپوهایی که برای درمان پسوریازیس پوست سر ساخته می‌شوند حاوی بعضی از ترکیبات مفیدی هستند که در داروها و لوسیون‌هایی که پزشک شما ممکن است برای پسوریازیس در سایر نقاط بدن تجویز کند هم وجود دارند.

• برای درمان پسوریازیس خفیف تا متوسط می‌توانید این نوع شامپوها را به راحتی از داروخانه تهیه کنید. دو ترکیب اصلی این شامپوها قطران زغال‌سنگ و سالیسیلیک اسید هستند. اما اگر به درمان قوی‌تری نیاز دارید، پزشک باید آن را برایتان تجویز کند.

• فرقی ندارد خودتان شامپوها را بخرید یا دکتر آن‌ها را برایتان تجویز کند، در هر صورت آن‌ها باید فقط برای مدت کوتاهی مصرف شوند.

• نکته مهمی که باید داشته باشید این است که شامپوها را با ملایمت به پوست سر بمالید. اگر شامپو را خیلی محکم روی سرتان بمالید ممکن است پسوریازیستان بدتر شود. همچنین مهم است که طبق دستورالعمل پزشکتان پیش بروید.

شوره سر و پسوریازیس پوست سر خیلی شبیه به‌هم به‌نظر می‌آیند چون هردو می‌توانند باعث ایجاد پوسته در میان و زیر موها شوند. اما تفاوت‌های مشخصی بین این دو عارضه وجود دارد.

تفاوت پسوریازیس پوست سر با شوره سر 

پسوریازیس یک بیماری مزمن التهابی است که روی چند سیستم در بدن اثر می‌گذارد، مثل پوست، سیستم ایمنی و سیستم اسکلتی-‌عضلانی. پوسته‌ها و پولک‌های ضخیم و دارای خارش ویژگی‌های کلیدی پسوریازیس پوست سر هستند.

• پسوریازیس سر اغلب روی پوست سر ظاهر می‌شود. برخلاف شوره؛ پولک‌های پسوریازیس سر رنگ نقره‌ای براقی دارند و به‌صورت پوست‌های خشک روی سر مشاهده می‌شوند.

• شوره سر بیماری کمتر مزمن و خفیف‌تر پوست سر است. این مشکل پوستی از تکه‌های پوستِ خشکی به وجود می‌آید که از سر جدا شده‌اند و می‌توانند روی شانه‌ها یا لباس‌های فرد بیافتند.

درمان پسوریازیس پوست سر 

متداول‌ترین درمان پسوریازیس سر برای موارد خفیف داروهایی هستند که مستقیم روی پوست سرتان می‌گذارید. اگر پسوریازیس سر شدیدتر باشد یا در نقاط دیگری از بدنتان هم پسوریازیس وجود داشته باشد، ممکن است به دارویی نیاز داشته باشید که کل بدنتان را درمان کند.

این داروها را می‌توانید به‌صورت خوراکی یا تزریقی مصرف کنید. هرچند بسیاری از آنها بدون نسخه هستند، اما بهتر است قبل از استفاده حتماً با پزشک مشورت کنید.

اگر بعد از مصرف مکرر یک دارو برای درمان پسوریازیس پوست سر به خوبی جواب نگیرید، ممکن است پزشک داروی شما را جایگزین یا با انواع دیگر درمان ترکیب کند.

برای درمان پسوریازیس سر باید دنبال محصولاتی با ترکیبات فعال سالیسیلیک اسید، لاکتیک اسید، اوره، پیریتیون روی یا سلنیوم سولفات بگردید.

راهکارهایی برای اثربخشی بهتر داروها

یکی از اولین مراحل درمان نرم کردن و حذف پوسته‌هاست. به این ترتیب شرایط برای اثربخشی بهتر داروها فراهم می‌شود. برای این کار از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• یکی از روش‌های درمان پسوریازیس سر استفاده از محصولات OTC (بدون نیاز به نسخه) است. این محصولات را می‌توانید را روی پوست سرتان بمالید تا پوسته‌ها نرم‌تر شوند و راحت‌تر کنده شوند.

• در طول دوره درمان سعی کنید به‌آرامی‌ پوسته‌ها را با یک برس یا شانه دندانه‌ریز بردارید.

• به پوست سرتان شامپو بزنید تا پوسته‌ها جدا شوند. از شامپو یا صابون سالیسیلیک اسید استفاده کنید.
• وقتی پوست سرتان هنوز نم‌دار است یک لایه ضخیم کرم روی ناحیه بمالید تا رطوبتش حفظ شود.
• محصولات قطران ذغال سنگ بدون نسخه پزشک و به صورت شامپو، کرم‌، ژل‌، پماد، فوم‌ و صابون در دسترس هستند. این محصولات به کم کردن سرعت رشد پوست کمک می‌کنند و می‌توانند التهاب، خارش و پوسته‌ریزی ناشی از پسوریازیس سر را کاهش دهند.
• سالیسیلیک اسید یک عامل لایه‌بردار است که به درمان پسوریازیس سر کمک می‌کند. این دارو هم بدون نسخه و هم با تجویز پزشک به شکل شامپو و صابون در دسترس است. این ماده می‌تواند پوسته‌های ناشی از پسوریازیس را نرم و حذف آن‌ها را آسان‌تر کند.
• شامپوهای دارویی در انواع دارای قطران زغال‌سنگ و بدون قطران زغال‌سنگ در دسترس هستند. می‌توانید برای درمان و رفع پولک‌های پوست سر به صورت روزانه از این شامپوها استفاده کنید، اما حتماً از راهنمای آن‌ها پیروی کنید.
• تزریقات استروئید زیرجلدی در درمان موثر است و می‌تواند التهاب را کاهش دهد. پزشک از سوزن کوچکی برای تزریق دارو درون پولک‌های کف سر استفاده می‌کند. این فرآیند در مطب پزشک انجام می‌شود.

درمان با سرکه سیب 

پسوریازیس سر موجب می‌شود سلول‌های پوستی سریع‌تر از حالت طبیعی روی پوست انباشته شوند. درنتیجه وصله‌هایی خشک، قرمز، برجسته و پوسته‌پوسته روی سر ایجاد می‌شود. ممکن است این وصله‌ها پوسته‌ریزی کنند، بخارند، بسوزند و تیر بکشند. (این علائم پسوریازیس سر می‌توانند به‌طور گسترده یا در ناحیه‌ای کوچک رخ دهند.)

درمان‌های دارویی در دسترس هستند، اما ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. درنتیجه برخی از افراد برای تسکین بیماری خود به درمان‌های خانگی طبیعی، مثل سرکه سیب، روی آورده‌اند.

سرکه سیب از زمان‌های کهن به عنوان ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شده است. در اواخر قرن هجدهم، پزشکان از آن برای رفع مشکلات پوستی‌ای از قبیل التهاب ناشی از پیچک سمی استفاده می‌کردند. اخیراً سرکه سیب با تسکین‌ خارش ناشی از پسوریازیس، به‌ویژه روی پوست سر، مرتبط دانسته شده است.

آیا سرکه سیب موثر است؟

مثل بسیاری از درمان‌های خانگی طبیعی شواهدی که نشان می‌دهد استفاده از سرکه سیب برای درمان پسوریازیس پوست سر و بیماری‌های دیگر مؤثر است بیشتر دهان‌به‌دهان منتقل شده و اثبات نشده است. مدارک علمی اندکی وجود دارد که نشان دهد سرکه سیب همیشه مؤثر است.

بنابراین توجه داشته باشید که این ماده باید بااحتیاط مصرف شود. همچنین اگر سرکه به اندازه کافی رقیق نشود، عوارض جانبی‌ای مثل سوزش را به همراه خواهد داشت.

کلام آخر دکتر ساینا 

پسوریازیس پوست سر مثل بسیاری از بیماری‌های دیگر می‌تواند علاوه بر جسم سایر شرایط زندگی شما را هم تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، ممکن است بر سلامت عاطفی، روابط و میزان استرس شما اثرگذار باشد. پسوریازیس سر حتی می‌تواند روی مسائل جزئی و بی‌ربطی مثل انتخاب لباس هم سایه بیندازد.

علاوه براین، بعضی از افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر ممکن است احساس انزوا کنند و باور کنند هیچکس آن‌ها را درک نمی‌کند. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای رویارویی با این چالش‌ها و حفظ یک زندگی طبیعی وجود دارد. همچنین یادتان باشد که بهترین راه برای درمان پسوریازیس پوست سر این است که کمک تخصصی دریافت کنید تا اثرات این بیماری را به‌حداقل برسانید.

مشتاق شنیدن سوالات و نظرات شما در انتهای این مقاله، در بخش نظرات هستیم.