علت خارش بدن چیست؟ بهترین روش‌های درمان خارش پوست

خارش پوست بدن احساس بسیار آزاردهنده‌ای است که معمولاً به دلیل خشکی پوست ایجاد می‌شود، اما ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد. ازآنجایی‌که خشکی پوست با بالارفتن سن بیشتر می‌شود، این شکایت در افراد مسن شایع است. خارش بدن معمولاً نشانه نگران‌کننده‌ای نیست، اما به‌ندرت ممکن است علامتی از یک بیماری جدی مانند نارسایی کلیه یا بیماری کبدی باشد. در ادامه به علت‌های خارش بدن و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

منظور از خارش پوست چیست؟

خارش پوست، حس آزاردهنده‌ای است که شما را وادار به خاراندن پوستتان می‌کند. گاهی ممکن است خارش حسی شبیه درد باشد. خارش اغلب موضعی بوده ولی گاهی ممکن است در چند جای بدن حس شود.

به گفته وبسایت Healthline:

خارش گاهی تنها یک منطقه خاص از بدن شما را درگیر می‌کند؛ اما گاهی ممکن است خارش در کل بدن حس شود یا مثلاً در طی شب شدیدتر شود. خارش می‌تواند ناشی از شرایطی مانند اگزما یا درماتیت باشد. اما به‌ندرت ممکن است ناشی از شرایط جدی‌تری مانند نارسایی کلیه یا بیماری کبدی باشد.

انواع خارش بدن

انواع مختلفی از خارش وجود دارد که براساس علت و محل خارش دسته‌بندی می‌شوند. برخی از رایج‌ترین انواع خارش عبارتند از:

• خارش براکیورادیال: خارش بازو که به دلیل آسیب اعصاب ایجاد می‌شود.
• خارش شبانه: خارشی که در شب اتفاق می‌افتد و ممکن است علل مختلفی از جمله واکنش به عملکرد طبیعی بدن، واکنش به دارو یا تماس با یک محرک پوستی داشته باشد.
• خارش مقعدی: خارش پوست اطراف مقعد؛ می‌تواند ناشی از هموروئید، عفونت یا محرک پوستی باشد.
• خارش پیری: خارشی که به دلیل تغییرات پوستی در افراد بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد.
• خارش اورمیک: خارشی که در افراد دارای بیماری کلیوی و تحت دیالیز رخ می‌دهد.

علائم خارش پوست

علامت اصلی همان خارش است. حسی که باعث می‌شود برای اینکه احساس راحتی کنید، پوستتان را بخارانید. البته این کار همیشه شما را تسکین نمی‌دهد.

اگر محل خارش را بخارانید، ممکن است علائم دیگری نیز روی پوستتان ظاهر شود:

• خشکی و ترک‌خوردگی پوست
• خراش‌های ناشی از خاراندن
• ضخیم و چرمی‌شدن پوست
• درد موضعی در محل خارش
• ترک‌خوردن و خونریزی پوست
• نشت مایع زرد یا سفید از پوست، بهبودنیافتن یا پوسته‌پوسته شدن (عفونت)

گاهی علائم دیگری هم همراه با خارش ظاهر می‌شوند:

• تغییر رنگ پوست (تیره‌تر یا روشن‌تر از پوست اطراف آن)
• ایجاد راش‌های متورم روی پوست (التهاب)
• برجستگی‌های کوچک جوش‌مانند (پاپول)
• برجستگی‌های بزرگ روی پوست
• تاول یا برجستگی‌های پر از مایع

گاهی اوقات ممکن است خارش پوستی شما همراه با راش یا التهاب باشد؛ گاهی نیز ممکن است بدون هیچ علامت دیگری روی پوست، فقط خارش داشته باشید. پزشک با توجه به علائم و شرایط شما، درمان مناسب را برایتان تجویز خواهد کرد.

علت خارش پوست بدن

ممکن است خارش را در تمام بدن یا تنها در یک نقطه از بدن مانند دست‌ها یا پاها احساس کنید. علت‌های مختلف و متعددی برای خارش بدن وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

۱. مشکلات پوستی

بسیاری از مشکلات پوستی رایج می‌توانند باعث ایجاد خارش شوند. این موارد می‌توانند هر جایی از پوست بدن را تحت تأثیر قرار دهند:

• درماتیت: درماتیت، التهاب پوست است.
• اگزما: یک بیماری مزمن پوستی که بثورات پوسته‌پوسته و خارش‌دار دارد.
• پسوریازیس: یک بیماری خودایمن که باعث تغییررنگ و تحریک پوست و ایجاد پلاک روی پوست می‌شود.
• درماتوگرافی: در درماتوگرافی، فشار و ایجاد خراش روی سطح پوست باعث افزایش سطح هیستامین و ایجاد بثورات برجسته، قرمز و خارش‌دار می‌شود.
• کهیر: ضایعات برجسته و خارش‌دار با تغییررنگ روی پوست هستند که معمولاً در اثر یک واکنش آلرژیک ایجاد می‌شوند.
• حساسیت: واکنش آلرژیک به ماده‌ای که خورده یا لمس کرده باشید، ممکن است باعث ایجاد خارش شود.

چنانچه خارش شما طولانی شده یا با علائم دیگری مثل بثورات پوستی، تب، ترشحات چرکی، تغییر بافت یا رنگ پوست و … همراه است، حتماً با متخصص پوست مشورت کنید.

۲. مشکلات پوستی با شیوع کمتر

• پمفیگوئید تاولی: یک بیماری پوستی تاولی که ناشی از واکنش ایمنی، ویروس‌ها یا موارد دیگر است.
• درماتیت هرپتی‌فرم: بثورات خارش‌دار که به دلیل عدم تحمل گلوتن یا بیماری سلیاک ایجاد می‌شوند.
• لیکن پلان: بثورات پوستی که با تحریک سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند. عفونت، ژنتیک، استرس، آلرژن‌ها و موارد دیگر می‌توانند لیکن پلان را ایجاد کنند.
• لنفوم جلدی: سرطانی است که در سیستم لنفاوی ایجاد می‌شود.
• اسکلرودرما: یک اختلال خودایمن که پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

۳. خارش ناشی از عفونت

گاهی خارش پوست ناشی از ابتدا به بیماری‌های ویروسی، باکتریایی یا آلودگی به قارچ‌ها و انگل‌هاست.

• آبله‌مرغان: بیماری ویروسی که باعث تشکیل تاول روی پوست می‌شود.
• سرخک: بیماری ویروسی که باعث بثورات پوستی شبیه تاول می‌شود.
• درماتوفیتوز: درماتوفیتوز، عفونت قارچی پوست است.
• زونا: همان ویروسی که باعث آبله‌مرغان می‌شود، این عفونت را ایجاد می‌کند.
• راش‌های قارچی: آلودگی به برخی قارچ‌ها می‌تواند باعث ایجاد خارش در پوست شود.
• کنه: حشره انگلی که گاهی پوست انسان را هم درگیر می‌کند.
• شپش: شپش‌ها به‌خصوص باعث خارش در ناحیه سر می‌شوند.
• کرم‌های انگلی
• گال
• HIV
• پاروو ویروس (بیماری دست، پا، دهان)

۴. محرک‌ها و آلرژن‌ها

موارد متعددی باعث تحریک و ایجاد خارش پوستی می‌شوند.

برخی گیاهان و حشرات موادی تولید می‌کنند که باعث بروز خارش می‌شود، مانند:

• پیچک سمی
• بلوط سمی
• پشه‌ها

برخی افراد در صورت تماس با این موارد دچار خارش می‌شوند:

• پشم
• عطرها
• صابون‌ها یا رنگ‌های خاص
• مواد شیمیایی

آلرژی، از جمله آلرژی به موارد زیر، می‌تواند پوست را نیز تحریک کند:

• غذاهای خاص
• لاتکس
• ضدقارچ‌ها
• تماس با سرما یا گرما
• آسپرین یا داروهای دیگر

۵. اختلالات داخلی

برخی از بیماری‌های داخلی که ممکن است بسیار جدی هم باشند، باعث خارش می‌شوند. بیماری‌های زیر ممکن است باعث خارش بدن شوند، بدون اینکه تغییری روی پوست مشاهده شود:

• انسداد مجرای صفراوی
• نارسایی کبد
• کلستاز
• پارازیتوز هذیانی (هذیان ابتلا به انگل)
• نوروپاتی محیطی
• HIV
• سیروز
• آنمی (کم‌خونی)
• لوکمی
• بیماری تیروئیدی
• لنفوم
• نارسایی کلیه

۶. مشکلات سیستم عصبی

بیماری‌های دیگر نیز می‌توانند باعث ایجاد خارش شوند، به‌ویژه آن‌هایی که بر عصب‌ها تأثیر می‌گذارند:

• دیابت
• مالتیپل اسکلروزیس (MS)
• زونا
• نوروپاتی
• خارش براکیورادیال
• سندرم نوتالژیا پارستتیکا: یک عارضه نوروپاتیک که در اثر آسیب اعصاب ناحیه شانه رخ داده و خارش مزمن ایجاد می‌کند.
• مرالژی: اختلالی است که باعث سوزش، بی‌حسی و درد تیر کشنده در قسمت خارجی ران می‌شود.
• پلی‌نوروپاتی دمیلینه‌کننده التهابی
• نورالژی تری‌ژمینال: عارضه‌ دردناکی که در اثر آسیب عصب تری‌ژمینال یا سه‌قلو ایجاد می‌شود.

۷. داروها

داروهای زیر معمولاً باعث ایجاد بثورات و خارش منتشر می‌شوند:

• داروهای ضدقارچ
• آنتی‌بیوتیک‌ها؛ به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌های حاوی سولفا (سولفانامیدها)
• مسکن‌های گروه مخدرها
• داروهای ضدصرع
• آسپرین
• ویتامین‌های گروه ب
• کینیدین
• نیترات‌ها
• ریفامپین
• ونکومایسین

۸. بارداری

برخی افراد در بارداری دچار خارش می‌شوند. خارش در بارداری معمولاً در ناحیه شکم ایجاد می‌شود. گاهی اوقات این خارش به دلیل یک بیماری قبلی یا اگزما است که در بارداری بدتر می‌شود.

برخی دلایل خارش در بارداری عبارتند از:

• پاپول‌های کهیری خارش‌دار
• پروریگوی بارداری (در نیمه دوم بارداری شایع است)
• پمفیگوئید حاملگی (ناشایع)
• کلستاز حاملگی (ناشایع)

خارش بدن می‌تواند ناشی از مشکلات پوستی، اختلالات داخلی، مشکلات سیستم عصبی، داروها، برخی عفونت‌ها و آلرژن‌ها باشد.

علت خارش بدن در شب چیست؟

خارش بدن در شب ممکن است در حدی باشد که خواب شما را مختل کند. علت خارش شبانه ممکن است یک دلیل طبیعی باشد و یا نگرانی جدی‌تری برای سلامتی وجود داشته باشد. ممکن است خارش هنگام خواب به سراغتان بیاید، یا آن‌قدر شدید باشد که شما را از خواب بیدار کند.

چندین علت ممکن است برای خارش بدن در شب وجود داشته باشد که عبارتند از:

• پاسخ خودایمنی: سلول‌های سیستم ایمنی ممکن است به سلول‌های سالم حمله کنند و آن‌ها را با عامل مهاجم اشتباه بگیرند. این پاسخ باعث ایجاد التهاب و خارش می‌شود.
• دمای بدن: جریان خون در پوست، هنگام عصر و شب افزایش‌یافته و بدن را گرم‌تر می‌کند. افزایش دمای بدن باعث ایجاد احساس خارش می‌شود.
• خشکی پوست: بدن در شب رطوبت از دست می‌دهد و خشک‌شدن پوست می‌تواند باعث خارش شود.
• تغییرات هورمونی: بدن در شب به‌اندازه روز هورمون تولید نمی‌کند. ازآنجایی‌که برخی هورمون‌ها التهاب را کاهش می‌دهند، کاهش تولید هورمون‌ها در شب ممکن است خارش پوستتان را بیشتر کند.
• دمای بالاتر یا رطوبت پایین‌تر: مانند فضای خانه در زمستان به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی.
• حشرات: فعالیت حشراتی مانند گال، شپش، ساس و کرمک در شب بیشتر است. نیش، مدفوع و حرکت حشرات باعث تحریک پوست و ایجاد حس خارش می‌شود.

خارش شبانه ممکن است علامتی از یک مشکل زمینه‌ای باشد، از جمله:

• اضطراب، افسردگی یا استرس
• دیابت
• بارداری
• بیماری کبد یا کلیه
• بیماری تیروئیدی
• بیماری‌های پوستی مانند اگزما، درماتیت یا پسوریازیس
• آنمی (کم‌خونی)
• سرطان (لوکمی یا لنفوم)
• حساسیت
• عفونت
• واکنش‌های دارویی
• اختلالات عصبی

آیا کمبود ویتامین باعث خارش پوست می‌شود؟

خشکی و خارش پوست ممکن است نشانه‌ای از کمبود ویتامین دی باشد. ویتامین دی از طریق قرارگرفتن در معرض نور خورشید در پوست ساخته می‌شود. در فصل زمستان که قرارگرفتن در معرض نور خورشید کمتر است، بیشتر افراد دچار خشکی و خارش پوست می‌شوند که اغلب آن را به سردی هوا ربط می‌دهند. اما کمبود ویتامین دی نیز می‌تواند یکی از دلایل آن باشد. حتی موارد شدید کمبود ویتامین دی ممکن است منجر به بیماری‌های خودایمنی مانند اگزما یا پسوریازیس شده و به این شکل منجر به خارش شود. علاوه بر نور خورشید، می‌توانید ویتامین دی را از غذاهایی مانند ماهی، تخم‌مرغ و گوشت نیز دریافت کنید.

کمبود یا عدم تعادل اسیدهای چرب ضروری نیز می‌تواند باعث ایجاد خارش شود. اسیدهای چرب اشباع‌نشده امگا-۳ و امگا-۶ نقشی حیاتی در عملکرد پوست ایفا می‌کنند و کمبود آن‌ها ممکن است باعث خارش، قرمزی و التهاب پوست شود. ازآنجایی‌که اسیدهای چرب ضروری در بدن ساخته نمی‌شوند، باید آن‌ها را در رژیم غذایی خود بگنجانید. اسیدهای چرب امگا-۳ در ماهی، زرده تخم‌مرغ، دانه کتان، دانه چیا و گردو وجود دارند.

کمبود آهن، بیشتر با خستگی، گردش خون ضعیف، سندرم پای بی‌قرار و ریزش مو همراه است؛ اما ممکن است خارش نیز ایجاد کند. اگر علت خارش شما تنها کمبود آهن باشد، با مصرف آهن کاهش می‌یابد. آهن هم در غذاهای حیوانی و هم در غذاهای گیاهی وجود دارد.

کمبود ویتامین B12 و ویتامین A نیز می‌تواند باعث خارش پوست شود. درصورتی‌که دچار خارش مزمن هستید، بررسی این موارد ممکن است کمک‌کننده باشد. در کمبود ویتامین B12 و ویتامین A علائم دیگری مانند خستگی، ضعف در تعادل، مشکلات بینایی و گردش خون ضعیف نیز ممکن است وجود داشته باشد.

پیش از صحبت با پزشک، به علائم خود دقت کنید و آن‌ها را یادداشت کنید؛ خارش از چه زمانی شروع شده، در چه مواقعی شدیدتر است، علاوه بر خارش چه علائم دیگری دارید، و آیا به تازگی دارو یا غذای خاصی مصرف کرده‌اید یا در معرض ماده شیمیایی خاصی بوده‌اید؟

چگونه علت خارش را تشخیص دهیم؟

پزشک ابتدا از شما شرح حال می‌گیرد و بدن شما را معاینه می‌کند. با توجه به نتایجی که در این مرحله به دست می‌آورد، درباره مراحل بعدی تصمیم می‌گیرد.

۱. معاینه فیزیکی و شرح‌حال

پزشک شما را معاینه می‌کند و سؤالاتی از شما می‌پرسد، از جمله:

• چه مدت است که دچار خارش شده‌اید؟
• در کدام قسمت از بدنتان احساس خارش می‌کنید؟
• آیا این احساس از بین می‌رود و دوباره شروع می‌شود؟
• آیا با ماده محرک یا محصولات معطر جدیدی در تماس بوده‌اید؟
• آیا حساسیت دارید؟
• شدت خارش در کدام قسمت بیشتر است؟
• چه داروهایی مصرف می‌کنید، یا اخیراً مصرف کرده‌اید؟
• علائم دیگری مانند خستگی، کاهش وزن، تعریق غیرعادی یا سرفه مزمن دارید؟
• آیا اخیراً به سفر رفته‌اید؟

اگر پزشک با شرح‌حال و معاینه نتواند علت خارش را تشخیص دهد، ممکن است نیاز باشد آزمایش انجام دهید.

۲. آزمایش‌ها

پزشک ممکن است برای تأیید تشخیص، برای شما آزمایش درخواست کند. آزمایش می‌تواند به تعیین علت خارش کمک کند. آزمایش‌های درخواستی، بسته به شرح‌حال و معاینه شما و نظر پزشک، می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون: برای رد کمبودهای ویتامین و مواد معدنی و بررسی عملکرد ارگان‌های داخلی بدن از جمله کبد، کلیه‌ها و تیروئید.
• آزمایش حساسیت پوست: برای نشان‌دادن اینکه آیا به ماده‌ای واکنش حساسیتی داشته‌اید یا خیر.
• تصویربرداری قفسه سینه: برای رد عللی فراتر از موارد پوستی، مانند سرطان.
• بیوپسی پوست: برای تشخیص علل مربوط به پوست. این آزمایش شامل برداشتن نمونه کوچکی از پوست و بررسی آن زیر میکروسکوپ است.

درمان خارش پوست

درمان خارش پوست بسته به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. داروهای خوراکی، درمان موضعی، تغییر سبک زندگی و سایر اقدامات خانگی ممکن است مؤثر باشند.

۱. درمان خوراکی و قرص برای خارش پوست (قرص ضد خارش)

داروهای خوراکی می‌توانند خارش ناشی از علل مختلف، شامل موارد زیر را تسکین دهند:

• آلرژی‌ها
• عفونت‌های قارچی
• اختلالات خودایمن
• سیروز
• گزش یا نیش حشرات
• زردزخم
• اگزما
• درماتوگرافی
• کهیر و بثورات

داروهای مؤثر در درمان خارش عبارتند از:

• آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌های خوراکی برای درمان واکنش‌های آلرژیک و خارش یا بثورات ناشی از نیش و گزش حشرات، کهیر، اگزما، درماتوگرافی و درماتیت تماسی استفاده می‌شوند.
• استروئیدهای خوراکی (کورتیکواستروئیدها): این داروها به کاهش التهاب کمک می‌کنند و برای درمان بیماری‌های مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک، کهیر مزمن، اگزما، پسوریازیس و واکنش‌های آلرژیک شدید استفاده می‌شوند.
• سرکوب‌کننده‌های ایمنی: این داروها فعالیت سیستم ایمنی را کاهش می‌دهند. این داروها ممکن است در درمان برخی شرایط التهابی مانند شعله‌ورشدن لوپوس، کهیر مزمن و اگزما مفید باشند.
• داروهای ضدقارچ: این داروها عفونت‌های قارچی را درمان کرده و خارش ناشی از عفونت پای ورزشکاران، خارش سوارکاران، درماتوفیتوز و دیاپر راش را کاهش می‌دهند. فلوکونازول و ایتراکونازول نمونه‌هایی از این دسته دارویی هستند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: این داروها، عفونت‌های باکتریایی را درمان می‌کنند. برخی آنتی‌بیوتیک‌های خاص مانند ریفامپیسین، برای کنترل خارش ناشی از بیماری کبدی استفاده می‌شوند. آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند کوآموکسی‌کلاو یا کلیندامایسین نیز برای درمان موارد شدید زردزخم استفاده می‌شوند.
• مسدودکننده‌های بتا: این داروها برای درمان سیروز و هایپرتنشن پورت (فشارخون بالا در وریدی که خون را به سمت کبد می‌برد) استفاده می‌شوند.
• دفع‌کننده‌های اسید صفراوی: داروهایی مانند کلستیرامین به دفع نمک‌های صفراوی از بدن و درمان سیروز کمک می‌کنند.
• داروهای ضدافسردگی: مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند سرترالین و فلوکستین، برای کاهش خارش ناشی از بیماری کبدی استفاده می‌شوند.
• داروهای ضد انگل: داروهایی مانند مبندازول و آلبندازول برای درمان کرمک تجویز می‌شوند.
• دیورتیک‌ها: این نوع داروها می‌توانند به کاهش تجمع مایع در بدن و کاهش علائم سیروز کمک کنند.

کرم‌های موضعی برای خارش پوست (پماد ضد خارش)

انواع کرم‌های موضعی می‌توانند به کاهش خارش ناشی از علل مختلف، از جمله موارد زیر کمک کنند:

• آلرژی‌ها
• عفونت‌های قارچی
• کهیر و بثورات
• اختلالات خودایمن
• اگزما
• شپش
• نیش یا گزش حشرات
• گال

برخی داروهای موضعی رایج که در درمان خارش استفاده می‌شوند عبارتند از:

• استروئیدهای موضعی: کرم‌های استروئیدی برای کاهش تورم و التهاب پوست استفاده می‌شوند. می‌توان بدون نسخه از آن‌ها استفاده کرد یا ممکن است برای شرایطی مانند اگزما، گال، پسوریازیس، خارش نوروپاتیک، لوپوس، درماتیت تماسی، نیش حشرات، واکنش‌های آلرژیک و بثورات تجویز شوند.
• کرم‌های ضدقارچ: این کرم‌ها معمولاً برای کاهش خارش ناشی از عفونت‌های قارچی مانند درماتوفیتوز، پای ورزشکاران، خارش سوارکاران و دیاپر راش به کار می‌روند.
• داروهای ضدافسردگی موضعی: داکسپین یک داروی ضدافسردگی سه حلقه‌ای موضعی است که گاهی برای درمان مشکلاتی مانند اگزما استفاده می‌شوند.
• بی‌حس‌کننده‌های موضعی: این داروها شامل لوسیون پراموکسین، کرم هیدروکورتیزون – پراموکسین و سایر بی‌حس‌کننده‌های موضعی است. این داروها برای تسکین موقت درد و خارش ناشی از شرایطی مانند گال، نیش حشرات، کهیر و بثورات استفاده می‌شوند.
• داروهای ضد گال: کرم پرمترین نوعی داروی ضد گال موضعی است که برای درمان گال استفاده می‌شود.
• اکسید روی: اکسید روی که به‌صورت کرم یا خمیر موجود است، می‌تواند تحریک پوستی ناشی از دیاپر راش یا سایر انواع بثورات را کاهش دهد. همچنین در محصولاتی مانند لوسیون کالامین یافت می‌شود.
• داروهای ضد شپش: این نوع داروی موضعی گاهی برای درمان شپش به کار می‌رود.

داروهای ذکر شده، باید تنها با تجویز و تشخیص پزشک، متناسب با علت خارش بدن شما مصرف شوند.

درمان خانگی خارش بدن

در موارد ساده‌تر مثل حساسیت‌های خفیف می‌توانید از روش‌های خانگی برای درمان خارش پوست استفاده کنید:

۱. تغییر سبک زندگی

علاوه بر داروهای خوراکی و موضعی، برخی تغییرات در سبک زندگی نیز ممکن است به تسکین خارش ناشی از موارد زیر کمک کنند:

• آلرژی‌ها
• خشکی پوست
• اگزما
• عفونت‌های قارچی
• اختلالات خودایمن
• سیروز
• درماتوگرافی
• عفونت کرم نواری
• شپش
• زردزخم

برخی تغییراتی که ممکن است در کاهش خارش کمک‌کننده باشد عبارتند از:

• مرطوب نگه‌داشتن پوست؛ استفاده روزانه از مرطوب‌کننده، محدودکردن زمان حمام‌کردن، هیدراته ماندن و استفاده از بخور برای مرطوب کردن محیط، می‌تواند خارش ناشی از خشکی پوست و اگزما را تسکین دهد.
• پوشیدن لباس گشاد و راحت؛ تحریک پوست را کاهش می‌دهد و به پوست اجازه تنفس می‌دهد. می‌تواند از عفونت قارچی جلوگیری کند.
• رژیم غذایی سالم و متعادل؛ مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۰ نشان داد ایجاد تغییر در رژیم غذایی می‌تواند به کنترل علائم پسوریازیس، لوپوس، سیروز و اگزما کمک کند (منبع: Pubmed).
• کاهش استرس؛ طبق مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۸، تکنیک‌های کاهش استرس مانند یوگا، مدیتیشن و تمرین‌های تنفس عمیق می‌توانند از شعله‌ورشدن شرایطی مانند اگزما، پسوریازیس، درماتوگرافی و لوپوس پیشگیری کند (منبع: Pubmed).
• خودداری از مصرف آب داغ؛ آب داغ می‌تواند پوست را تحریک کرده و کهیر یا خشکی پوست را بدتر کند.
• رعایت بهداشت مناسب؛ دوش‌گرفتن منظم، شستن لباس‌ها و ملحفه‌ها و تعویض روزانه لباس‌ها می‌تواند از ابتلا به عفونت کرمک و شپش جلوگیری کند. همچنین ممکن است به جلوگیری از گسترش سایر بیماری‌ها مانند زردزخم و عفونت قارچی جلوگیری کند.
• استفاده از صابون و دستمال مرطوب‌های ضد حساسیت و بدون عطر؛ از تحریک و خارشی که به دلیل خشکی پوست، اگزما و دیاپر راش ایجاد می‌شود، پیشگیری می‌کند.
• دوری از آلرژن‌ها (محرک‌ها)؛ شناسایی و پرهیز از مصرف غذاها، محصولات و آلرژن‌های محیطی که باعث بروز علائم حساسیت در شما می‌شوند، می‌تواند مؤثر باشد.

۲. بهترین روغن‌ها برای درمان خارش پوست

• روغن نعنا: خاصیت خنک‌کنندگی روغن نعنا می‌تواند به کاهش خارش ناشی از نیش حشرات، پیچک سمی و کهیر کمک کند. همچنین می‌توان از آن برای آرام‌کردن خارش ناشی از دیابت، بیماری کبد و بیماری کلیوی استفاده کرد.
• روغن برگ درخت چای: این روغن به تسکین شوره سر و خارش ناشی از شپش سر کمک می‌کند. اگر از عصاره درخت چای استفاده می‌کنید، حتماً آن را قبل از مالیدن به پوست سر رقیق کنید. روغن درخت چای رقیق شده را نیز می‌توان به‌صورت موضعی برای کنترل کهیر یا تسکین خارش ناشی از اگزما استفاده کرد. روغن درخت چای به‌عنوان ضدقارچ، برای درمان پای ورزشکاران نیز مؤثر است. روغن درخت چای دارای خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی است.
• روغن بابونه: ازعصاره بابونه به دلیل رایحه خوش و آرامش‌بخشی آن برای پوست، می‌توان به‌صورت موضعی برای کاهش خارش ناشی از اگزما، هموروئید و دیاپر راش استفاده کرد. همچنین استفاده از آن روی پوست سر برای خارش ناشی از شوره سر یا خشکی پوست نیز بی‌خطر است.
• روغن اسطوخودوس: خواص ضدقارچی عصاره اسطوخودوس آن را برای بیماری‌هایی مانند خارش سوارکاران، پای ورزشکاران و درماتوفیتوز مؤثر می‌کند. همچنین می‌تواند به کاهش سوزش و خارش ناشی از نیش حشرات نیز کمک کند. روغن اسطوخودوس به دلیل رایحه ملایم و تسکین‌دهنده، انتخاب خوبی برای مرطوب کردن پوست خشک است.

درمان خارش پوست باتوجه‌به علت آن می‌تواند متفاوت باشد. داروهای خوراکی، درمان‌های موضعی، تغییر سبک زندگی و سایر اقدامات خانگی ممکن است مؤثر باشند.

برای خارش بدن چه بخوریم؟

برخی خوراکی‌ها می‌توانند به کاهش التهاب و خارش بدن کمک کنند:

• ماست
• پنیر گودا و پنیر چدار
• شیر 
• کره
• کفیر
• کیمچی
• کامبوجا

بهترین میوه برای خارش پوست کدام است؟

• سیب
• آلو 
• گیلاس
• ذغال اخته
• بروکلی
• اسفناج
• کرفس

مراقبت در منزل برای خارش بدن

می‌توانید چندین کار برای پیشگیری از خارش و تسکین آن در خانه انجام دهید، از جمله:

• استفاده از یک مرطوب‌کننده مناسب و بدون عطر برای هیدراته نگه‌داشتن پوست
• خودداری از خاراندن (خاراندن می‌تواند خارش را بدتر کند.)
• استفاده‌نکردن از صابون‌ها، مواد شوینده و مواد حاوی عطر و رنگ
• حمام خنک با بلغور جوی دوسر یا جوش‌شیرین
• استفاده از کرم‌های ضدخارش OTC
• مصرف یک آنتی‌هیستامین خوراکی

نکاتی برای درمان خارش بدن

درمان خارش پوست صورت چگونه است؟

درمان خارش پوست صورت بستگی به علت خارش دارد. در ابتدا احتمالاً پزشک توصیه می‌کند پوستتان را نخارانید، چرا که باعث تحریک بیشتر پوست شده و وضعیت را بدتر می‌کند. در برخی موارد، خاراندن بیش از حد منجر به ازبین‌رفتن سد پوستی و بروز عفونت می‌شود.

برخی اقدامات خانگی می‌تواند برای تسکین خارش صورت مفید باشد:

• هنگام شروع خارش، به‌جای خاراندن محل، یک حوله یا کمپرس سرد را روی آن قرار دهید تا آرام شود.
• می‌توانید از یک حوله مرطوب نیز استفاده کنید یا صورتتان را بشویید. اگر خارش در اثر تماس با یک محرک ایجاد شده، با این کار آن را پاک می‌کنید.
• تا زمانی که خارش فروکش کند، از هرگونه موقعیت استرس‌زا دوری کنید. استرس می‌تواند خارش را بدتر کند.
• دوش آب ولرم بگیرید و صورتتان را با آب‌ خنک و تمیز، بدون صابون، بشویید.
• از یک کرم آنتی‌هیستامین OTC که برای استفاده روی صورت بی‌خطر باشد، استفاده کنید. هنگام استفاده، کرم را به اطراف چشم‌ها نمالید. اگر علائم پس از استفاده از کرم آنتی‌هیستامین بدتر شد، آن را قطع کنید و بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
• استفاده از کرم هیدروکورتیزون OTC و لوسیون‌های موضعی تسکین‌دهنده مانند کالامین را در نظر داشته باشید.

پزشک ممکن است برای درمان خارش پوست صورت، دارو تجویز کرده یا توصیه‌های برای تغییر سبک زندگی داشته باشد. داروهای رایج باتوجه‌به علت خارش پوست صورت عبارتند از:

• کرم‌های ضدحساسیت یا استروئیدی قوی (نیاز به نسخه)
• مهارکننده‌های کلسی‌نورین (سرکوب‌کننده‌های ایمنی که استروئید ندارند)
• داروهای ضدافسردگی/ مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
• نوردرمانی

چه زمانی خارش بدن خطرناک است؟

اگر خارش بدنتان بیش از دو هفته طول کشید و با اقدامات خانگی بهبود نیافت، خواب و فعالیت روزمره‌تان را مختل کرد، کل بدن را درگیر کرد و یا علائم دیگری را همراه با آن تجربه کردید، حتماً برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. ممکن است علت خارش شما یک مشکل زمینه‌ای باشد.

اگر حتی در صورت درمان، تا سه ماه شرایط تغییری نکرد، حتماً به متخصص پوست یا متخصص داخلی مراجعه کنید.

آیا خارش پوست در بارداری خطرناک است؟

خارش در بارداری شایع است و به دلیل افزایش برخی مواد شیمیایی در خون مانند هورمون‌ها اتفاق می‌افتد. با بزرگ‌شدن شکم نیز به دلیل کشیده‌شدن پوست شکم، ممکن است در این ناحیه خارش ایجاد شود.

بااین‌حال، خارش ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل کبدی به نام کلستاز حاملگی باشد. این وضعیت نیاز به اقدام بالینی دارد؛ بنابراین، اگر در بارداری دچار خارش بدن شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

عوارض خارش پوست چیست؟

زمانی که خارش پوست شدید باشد یا بیش از شش هفته طول بکشد، می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت‌تأثیر قرار دهد. این نوع خارش، خارش مزمن نامیده می‌شود. ممکن است خواب شما را مختل کند یا باعث اضطراب یا افسردگی شود. خاراندن طولانی‌مدت می‌تواند شدت خارش را افزایش دهد و احتمالاً منجر به آسیب پوست، عفونت و ایجاد اسکار زخم شود.

چه زمانی برای خارش بدن از پزشک کمک بگیریم؟

اگر یکی از موارد زیر را دارید، با پزشک مشورت کنید:

• خارش بیش از دو هفته طول کشیده باشد.
• خارش خواب و فعالیت روزانه شما را مختل کرده باشد.
• خارشی که با اقدامات مراقبتی بهتر نمی‌شود یا دوباره بازمی‌گردد.
• خارش در تمام بدن است.
• خارش شدید است.
• در بارداری ایجاد شده است.
• درمانی که پزشک برایتان تجویز کرده، علائم شما را بدتر کند.
• پوستتان تورم و ترشح چرکی دارد، تهوع و استفراغ و تب (علائم عفونت) دارید.
• علائم جدیدی مانند کاهش یا افزایش وزن، تغییرات عملکرد بدن، هستگی یا تغییرات خلقی دارید.

کلام آخر دکترساینا

خارش بدن می‌تواند علل مختلفی، از علل طبیعی تا بیماری‌های جدی، داشته باشد. درمان‌های متنوعی از جمله اقدامات خانگی، استفاده از روغن‌های گیاهی، داروهای موضعی و خوراکی برای خارش بدن ذکر شده است. درمان مناسب خارش، باتوجه‌به علت بروز آن تعیین می‌شود. اگر خارش بدنتان طول کشیده باشد یا با علائم دیگری همراه باشد، حتماً باید با پزشک مشورت کنید.

سؤالات متداول