هرآنچه باید درباره خارش واژن در بارداری بدانید!

خیلی از خانم‌ها تجربه خارش واژن در بارداری را دارند. این مشکل ممکن است به دلیل اتفاقات طبیعی که در طول بارداری در بدن رخ می‌دهند ایجاد شود؛ اما گاهی دلیل خارش، مستقیماً با بارداری ارتباط ندارد و نیازمند بررسی و درمان است. عدم تشخیص به‌موقع علت خارش می‌تواند روی سلامت بارداری اثرگذار باشد. به‌همین‌دلیل در این مقاله قصد داریم شما را با دلایل مختلف بروز خارش واژن در بارداری، علائم و نحوه درمان آن آشنا کنیم.

آیا خارش واژن در بارداری طبیعی است؟

خارش واژن در بارداری اگرچه اتفاقی خوشایند نیست، اما طبیعی است و برای خیلی از خانم‌ها و به دلایل متعددی ایجاد می‌شود.

علت خارش واژن در بارداری

در طول دوره بارداری، بسیاری از افراد احساس خارش در ناحیه واژن می‌کنند. طبق یافته‌های پژوهشی، حدود ۲۳ درصد از افراد در طول دوران بارداری از خارش واژن شکایت دارند. یکی از دلایل اصلی این مشکل، عدم تعادل محیط قلیایی واژن و ابتلا به انواع عفونت‌های قارچی، باکتریایی و مقاربتی است. به عنوان مثال، حدود ۱۰ درصد از افراد در طول دوران بارداری با عفونت قارچی واژن مواجه می‌شوند.

در ادامه به بررسی دقیق‌تر همه علت‌های احتمالی خارش واژن در دوران بارداری می‌پردازیم:

۱. عفونت قارچی واژن

رشد بیش از اندازه قارچ‌ها در محیط واژن می‌تواند باعث ایجاد این نوع عفونت و بروز علائم خارش و سوزش شود. یکی دیگر از علائم این عفونت، ترشحات سفید و پنیری واژن است. در مواردی که شدت عفونت زیاد باشد، تورم واژن یا ترک خوردن پوست هم دیده می‌شود که خود یکی از دلایل افزایش احتمال ابتلا به سایر انواع عفونت‌ها است.

ابتلا به عفونت قارچی واژن در دوران بارداری شایع‌ترین علت عفونی خارش در این دوران است. نتیجه مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ میلادی انجام شده بود نشان داده است که خانم‌ها در دوران بارداری بیشتر از هر زمان دیگری در معرض ابتلا به عفونت قارچی واژن هستند[iii]. این نوع عفونت معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری اتفاق می‌افتد و خطر کمی برای جنین دارد[iv].

به گفته meddo در خصوص خارش واژن در بارداری:

مقدار کمی قارچ به‌صورت طبیعی در واژن وجود دارد. تغییرات هورمونی که در بارداری رخ می‌دهد، می‌تواند مقدار PH واژن را از تعادل خارج کند و آن را مستعد انواع عفونت‌ها کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، قارچ‌هایی که به ‌صورت طبیعی در واژن وجود دارند، چندبرابر شده و باعث ایجاد خارش شدید، درد و ترشحات بدبو در واژن می‌شوند.

۲. واژینوز باکتریایی

عفونت باکتریایی واژن به دلیل نامتعادل شدن مقدار باکتری‌های محیط واژن ایجاد می‌شود و قابلیت انتقال از طریق رابطه جنسی را هم دارد. این عفونت علاوه بر ایجاد خارش و درد، باعث ایجاد بوی بد واژن، شبیه ماهی کهنه در ترشحات شده که بعد از رابطه جنسی شدیدتر هم می‌شود.

بعد از عفونت‌های قارچی، عفونت باکتریایی واژن بیشترین میزان عفونت‌های واژن را در دوران بارداری دارد.

۳. بیماری‌های مقاربتی

بعد از عفونت قارچی و باکتریایی، ابتلا به بیماری مقاربتی از نوع «تریکمونیازیس» شایع‌ترین علت عفونی ابتلا به خارش واژن در بارداری است. این عفونت که از راه تماس جنسی منتقل می‌شود در اغلب موارد بدون علامت است؛ به‌گونه‌ای که فقط ۳۰ درصد از افراد مبتلا به تریکمونیازیس علائم آن را تجربه می‌کنند.[v] بااین‌حال شایع‌ترین علائمی که در اثر این عفونت ایجاد می‌شوند خارش واژن و درد حین دفع ادرار هستند.

سایر بیماری‌های مقاربتی که می‌توانند باعث خارش واژن در بارداری شوند عبارت‌اند از:

• هرپس
• کلامیدیا
• گنوره
• HPV

انواع عفونت‌های قارچی، باکتریایی و مقاربتی می‌توانند باعث ایجاد خارش واژن در بارداری شوند.

۴. عفونت مجاری ادراری

بزرگ شدن رحم در دوران بارداری فشار زیادی را به مثانه وارد می‌کند و این مسئله گاهی باعث مسدود شدن مسیر خروجی ادرار و ایجاد عفونت می‌شود. از جمله علائم عفونت مجاری ادراری در دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سوزش و خارش واژن
• تکرر ادرار در بارداری
• درد شکمی
• مشاهده خون در ادرار
• درد حین رابطه جنسی

۵. تغییرات هورمونی و افزایش ترشحات واژن

تغییرات هورمونی که در دوران بارداری به وجود می‌آیند می‌توانند مقدار ترشحات واژن را افزایش دهند. این ترشحات با هدف نرم نگه داشتن بافت دهانه رحم و دیواره واژن و همچنین محافظت از رحم در برابر عفونت‌ها زیاد می‌شوند؛ اما از طرف دیگر می‌توانند پوست ناحیه خارجی واژن را تحریک کنند و باعث قرمزی و خارش شوند. همچنین افزایش رطوبت در واژن خود می‌تواند باعث افزایش رشد قارچ‌ها و ابتلا به عفونت قارچی شود.

۶. خشکی واژن

تغییرات هورمونی و به هم خوردن تعادل مقدار استروژن در بارداری می‌تواند در برخی افراد باعث خشکی واژن شود. همچنین افرادی که در دوران بارداری خود شیردهی دارند، به علت کمبود استروژن بیشتر از سایر خانم‌ها به قرمزی، حساسیت، خشکی و خارش واژن در بارداری مبتلا می‌شوند[vi].

۷. محرک‌ها و افزایش گردش خون

در دوران بارداری خون بیشتری در واژن وجود دارد که باعث کشیده‌تر شدن و در نتیجه حساس‌تر شدن آن نسبت به محرک‌ها می‌شود. منظور از محرک‌ها، مواد و محصولاتی هستند که استفاده از آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد حساسیت پوستی و خارش شود.

از جمله محصولات بهداشتی که بهتر است در دوران بارداری با احتیاط بیشتری مصرف شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صابون‌های معطر
• کوکتل‌ها و حباب‌های حمام
• شامپو بدن
• دستمال توالت معطر
• مواد شوینده لباس

همچنین استفاده از محصولات بهداشتی غیراستاندارد مثل ژل شست‌وشوی واژن می‌تواند زمینه‌ساز رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها در واژن شود.

استفاده از محصولات بهداشتی معطر، دوش واژینال، شامپو بدن و کوکتل حمام می‌تواند باعث خارش واژن در بارداری شود.

۸. کلستاز بارداری

کلستاز بارداری یک بیماری کبدی است که ممکن است در اواخر دوران بارداری اتفاق بیفتد. علامت شایع ابتلا به این بیماری خارش شدید به‌خصوص در قسمت کف دست‌ها‌ و پاها است که می‌تواند به سایر نقاط بدن از جمله واژن هم سرایت کند. خارش ناشی از کلستاز، بدون علامت پوستی قابل‌مشاهده مثل جوش یا قرمزی است و شب‌ها شدیدتر می‌شود.

سایر علل خارش واژن در بارداری

• پدیکولوزیس یا شپش
• تعریق واژن
• مصرف بعضی داروهای ضدحساسیت و ضدافسردگی
• افزایش رشد موهای ناحیه تناسلی

آیا خارش واژن در بارداری خطرناک است؟

درصورتی‌که علت ابتلا به خارش، عفونت‌های باکتریایی و مقاربتی باشد، عدم درمان آن می‌تواند تاثیر منفی روی جنین داشته باشد و احتمال وزن پایین نوزاد حین تولد و زایمان زودرس را افزایش دهد. از طرف دیگر عفونت‌های مقاربتی می‌تواند از مادر به جنین منتقل شوند و باعث بروز مشکلات جدی شوند.

همچنین اگر علت خارش واژن ابتلا به کلستاز بارداری باشد، احتمال زایمان زودرس یا سقط جنین وجود دارد. در صورت تشخیص بیماری، ممکن است پزشکان در حدود ۳۵ هفتگی اقدام به سزارین کنند تا خطر کمتری مادر و جنین را تهدید کند.

در نهایت خارش شدید در دوران بارداری آزاردهنده است و می‌تواند از نظر روانی هم روی مادر اثر منفی داشته باشد و باعث اضطراب شود؛ بنابراین اگرچه خارش واژن در بارداری خیلی وقت‌ها طبیعی است، اما به‌هرحال باید علت آن مشخص و بیماری زمینه‌ای درمان شود تا مشکلات دیگری برای مادر و جنین ایجاد نشود.

درمان خارش واژن در بارداری

برای درمان خارش واژن در طول دوران بارداری ابتدا باید علت ایجاد آن مشخص شود. درمان اشتباه نه‌تنها تاثیری روی برطرف‌کردن علائم ندارد، بلکه ممکن است شدت آن‌ها را بیشتر کند.

درمان دارویی

در جدول زیر می‌توانید درمان‌های دارویی موجود برای خارش واژن در بارداری را به تفکیک علت زمینه‌ای ببینید.

درمان خارش واژن در بارداری با درمان بیماری زمینه‌ای و به کمک آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدقارچ و ضدویروس به‌راحتی امکان‌پذیر است.

درمان خانگی

درمان‌های خانگی نمی‌توانند مشکل زمینه‌ای را که سبب ایجاد خارش واژن شده است برطرف کنند، بلکه صرفاً علائم را از بین می‌برند. از جمله درمان‌های خانگی پیشنهادی برای خارش واژن در بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کمپرس سرد واژن
• مصرف محصولات پروبیوتیک
• استفاده از روان‌کننده در طول رابطه جنسی
• استفاده از مرطوب‌کننده‌های مخصوص واژن

در حالت عادی استفاده از پمادهای ضدقارچ برای درمان عفونت قارچی هم در دسته درمان‌های خانگی قرار می‌گیرد؛ بااین‌حال به دلیل خطرات احتمالی مصرف این پمادها در طول دوران بارداری، لازم است برای درمان به پزشک مراجعه کنید و از درمان خودسرانه پرهیز کنید!

استفاده از فلوکونازول (دیفلوکان) در دوران بارداری خطر سقط جنین را افزایش می‌دهد.

نکاتی برای پیشگیری از خارش واژن در بارداری

برای اینکه از ابتلا به انواع عفونت‌ها در دوران بارداری در امان باشید و دچار خارش واژن نشوید، نکات زیر را رعایت کنید:

• محیط واژن را خشک و تمیز نگه دارید.
• از آب و صابون‌های ملایم غیر معطر برای شستن واژن استفاده کنید و برای خشک‌کردن آن از حوله نرم و به‌صورت ضربه‌ای استفاده کنید.
• برای خشک‌کردن بدن، دستمال یا حوله را از جلو به عقب بکشید تا باکتری‌های مقعد وارد واژن نشوند.
• از دوش واژینال به دلیل تاثیر منفی که روی تعادل باکتری‌ها و قارچ‌های طبیعی واژن دارد استفاده نکنید.
• از مواد شوینده لباس، شامپو بدن و صابون‌های غیر معطر استفاده کنید.
• از دوش‌گرفتن یا وان آب گرم پرهیز کنید (باعث خشکی پوست واژن می‌شود.)
• لباس زیر نخی و سبک بپوشید.
• بعد از مرطوب شدن واژن به دلیل تعریق یا ترشحات طبیعی، لباس زیر را تعویض کنید.
• لباس‌های گشاد و سبک بپوشید و از پوشیدن شلوارها و دامن‌های تنگ پرهیز کنید.
• از مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک اجتناب کنید.
• برای جلوگیری از ابتلا به عفونت‌های مقاربتی، حین رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر خارش با علائمی مثل بوی بد واژن باداری، تغییر رنگ ترشحات، درد حین رابطه جنسی، درد و سوزش واژن و بی‌اختیاری ادرار همراه است، لازم است به پزشک مراجعه کنید تا از نظر وجود عفونت بررسی شوید.

درصورتی‌که با وجود رعایت نکات مربوط به پیشگیری و مصرف داروها، عفونت و خارش درمان نشود لازم است از پزشک کمک بگیرید؛ به‌خصوص اگر علائم زیر را دارید:

• علائم بیماری بعد از چند روز مصرف دارو بهتر نشده‌اند یا بدتر شده‌اند.
• عفونت بعد از پایان دوره درمان دوباره برگشته است.
• بعد از درمان یا در طول آن علائم جدیدی ظاهر شده‌اند.
• در طول دوران بارداری به چند نوع عفونت مبتلا شده‌اید.

کلام آخر دکترساینا

اگرچه خارش واژن در بارداری برای بسیاری از خانم‌ها اتفاق می‌افتد، اما علت آن باید مشخص شود. گاهی علت ایجاد این مشکل یک عفونت ساده قارچی یا عدم تعادل هورمونی است که با رعایت نکات پیشگیری و مصرف داروها طی مدت کوتاهی درمان می‌شود. اما گاهی علت خارش واژن جدی‌تر است و عدم درمان آن می‌تواند به جنین آسیب وارد کند. به‌همین‌دلیل توصیه می‌کنیم در صورت مشاهده علائم خارش واژن در دوران بارداری، به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.

سؤالات متداول