۱۰ علت شوره سر و بهترین روش درمان آن

شوره سر معمولاً به‌صورت دانه‌های ریز سفید یا زرد مشاهده می‌شود. این عارضه پوستی اغلب خطرناک نیست؛ اما گاهی می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند که نیاز به درمان دارد. در این مقاله با ۱۰ علت شوره سر، انواع و راه‌های درمان شوره سر آشنا خواهید شد.

شوره سر چیست؟

شوره‌ی سر از شایع‌ترین عارضه‌های پوست سر است؛ حدوداً نیمی از مردم شوره سر را حداقل یک‌بار در طول زندگی خود تجربه می‌کنند.^[۱] همان‌طورکه احتمالاً بارها دیده‌اید شوره‌ی سر به‌شکل دانه‌های ریز و سفیدی است که روی موها و لباس‌ها می‌ریزد.

شوره سر به علل مختلفی از جمله درماتیت سبوره‌ای، واکنش‌های حساسیتی، پسوریازیس و اگزما پوست سر بروز پیدا می‌کند. شوره سر ممکن است با خارش پوست سر همراه باشد.

عواملی مانند سن افراد، وضعیت آب‌وهوا، سطح استرس، بیماری‌های زمینه‌ای و محصولات پوست‌و‌مو می‌توانند بر احتمال بروز شوره اثر بگذارند. تمیز یا کثیف بودن موها و پوست سر اثری بر بروز شوره ندارد.

انواع شوره سر

شوره سر چرب

پوست سر و صورت نوعی چربی خاص تولید می‌کند که با نام سبوم شناخته می‌شود. در افرادی که پوست سر چرب دارند ممکن است سبوم بیش‌ازحد طبیعی تولید شود؛ درنتیجه سبوم اضافی و سلول‌های مرده‌ی پوست به یکدیگر می‌چسبند و شوره سر را تشکیل می‌دهند. رنگ این نوع شوره سر به زرد متمایل است و ممکن است با خارش همراه باشد.

شوره سر خشک

شوره سر خشک شایع‌ترین نوع شوره است و اغلب در زمستان دیده می‌شود. هوای سرد و همچنین رطوبت کم هوا می‌توانند باعث خشکی پوست شوند. استفاده از آب داغ هنگام شستشوی سر یکی دیگر از علل رایج شوره سر خشک است. شستشو با آب داغ می‌تواند پوست را خشک کند.

شوره سر بر اثر قارچ مالاسزیا

این نوع شوره سر بر اثر گسترش نوعی قارچ به نام مالاسزیا ایجاد می‌شود. این قارچ به‌طور طبیعی روی پوست سر وجود دارد و در شرایط معمول هیچ‌گونه مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ ولی در مواقعی که سبوم (چربی طبیعی پوست) بیشتر از حد طبیعی شود این مخمر نیز رشد می‌کند.

گسترش بیش‌ازحد مالاسزیا می‌تواند باعث شود سبوم به شکل شوره سر تجمع پیدا کند و به هم بچسبد.

شوره سر بر اثر عارضه‌های پوستی

برخی عارضه‌های پوستی نیز می‌توانند سبب بروز شوره سر شوند. درماتیت سبوره‌ای مهم‌ترین علت شوره سر بر اثر مشکلات پوست و مو است. این عارضه اغلب با علائمی مانند قرمزی شدید پوست، لکه‌های قرمز و پوسته‌پوسته شده روی پوست، خارش و التهاب پوست سر همراه است.

سایر عارضه‌هایی که می‌توانند منجربه شوره سر شوند عبارت‌اند از:

• اگزما
• پسوریازیس
• سبوسوریازیس

علائم شوره سر

بازرترین نشانه شوره سر دانه‌های ریز و سفیدی است که روی موها و شانه‌ها دیده می‌شوند. شوره سر ممکن است روی ابروها و ریش نیز دیده شود.

موارد زیر نیز ممکن است از علائم شوره سر باشند:

• خارش پوست سر
• در نوزادان شوره سر ممکن است با پوسته‌پوسته شدن و عارضه‌ی کلاه گهواره همراه باشد.(کلاه گهواره یک عارضه‌ی بی‌خطر پوست سر است که در میان نوزادان رایج است و باعث تجمع پوسته و ضایعات چرب زردرنگ روی پوست سر نوزادان می‌شود.)

علائم و نشانه های شوره سر در فصول سرد و خشک و همچنین زمانی‌که تحت استرس هستید عود می‌کنند و تشدید می‌شوند.

فرق شوره و پوسته سر

شوره سر و پوسته سر تا حد زیادی مشابه یکدیگر به‌نظر می‌رسند؛ ولی دو عارضه‌ی کاملاً متفاوت‌اند.

پوسته سر به علت خشکی پوست اتفاق می‌افتد. زمانی‌که پوست سر خشک می‌شود، دچار خارش شده و پوسته‌پوسته می‌شود؛ اما علت شوره سر چربی (سبوم) بیش‌از‌حد روی پوست سر است. این سبوم اضافی باعث می‌شود که پوست سر سلول‌های بیشتری تولید کند. این سلول‌ها سپس می‌میرند و ریزش می‌کنند. ترکیب شدن چربی پوست و سلول‌های مرده باعث تشکیل شوره می‌شود.

در جدول زیر علائم اصلی این دو عارضه را مقایسه می‌کنیم:

علائم	شوره سر	پوسته سر
برفک‌های بزرگ و چرب به رنگ سفید یا زرد	دارد	ندارد
برفک‌های ریز و خشک (فاقد چربی)	ندارد	دارد
خارش پوست سر	دارد	دارد
چرب، قرمز و زبر شدن پوست	دارد	ندارد
خشکی پوست سایر نقاط بدن	ندارد	دارد

۱۰ علت شوره سر

شوره سر همیشه علت مشخصی ندارد و بعضی اوقات پزشکان قادر نیستند علت بروز آن را مشخص کنند؛ اما موارد زیر می‌توانند سبب بروز شوره سر شوند:

درماتیت سبوره‌ای

پوست سر افرادی که به درماتیت سبوره‌ای دچارند حساس‌تر و چرب‌تر از سایرین است که باعث می‌شود مستعد بروز شوره سر باشند. درماتیت سبوره‌ای می‌تواند پوست سر، پشت گوش‌ها، ابروها، قفسه‌ی سینه و سایر نقاط بدن را درگیر کند.

برخی از عارضه‌های پوستی

علاوه‌بر درماتیت، برخی دیگر از عارضه‌های پوستی نیز احتمال بروز شوره را افزایش می‌دهند:

• اگزما
• قارچ رینگ ورم
• درماتیت تماسی

قارچ مالاسزیا

قارچ مالاسزیا یکی از مهم‌ترین دلایل بروز شوره سر است. همان‌طورکه پیش‌تر گفته شد، این قارچ روی سر همه وجود دارد و در اغلب موارد مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ ولی در شرایطی که روی سر تکثیر شود و بیشتر از حالت طبیعی باشد می‌تواند سبب بروز شوره سر شود.

همچنین در بعضی موارد پوست سر افراد نسبت‌به این مخمر حساس می‌شود و واکنش نشان می‌دهد. بروز حساسیت باعث می‌شود پوست سر سلول‌های بیشتری تولید کند. زمانی‌که سلول‌های جدید می‌میرند با چربی موجود روی پوست سر ترکیب شده و باعث شوره سر می‌شوند.

شامپو و سایر محصولات شوینده

احتمال دارد بعضی از شامپوها پوست سر را تحریک کنند و باعث بروز حساسیت شوند. اگر متوجه شده‌اید که یکی از محصولات مصرفی‌تان باعث بروز حساسیت شده است، توصیه می‌شود آن را عوض کرده و از ترکیبات ملایم و ضدحساسیت استفاده کنید.

بعضی افراد معتقدند افزایش تعداد دفعات شستن موها می‌تواند در کم کردن شوره سر مؤثر باشد؛ درحالی‌که برخی دیگر اعتقاد دارند زیاد شستن پوست سر باعث خشکی و درنتیجه بروز شوره می‌شود. مطالعات هنوز ثابت نکرده‌اند شستشوی سر چه اثری بر شوره دارد؛ اما به‌نظر می‌رسد شستن سر، خصوصاً با شامپوهای مخصوص شوره در بهبود این عارضه مؤثر باشد.

رژیم غذایی

هرچند مطالعات اثر ویتامین‌ها و مواد معدنی بر شوره سر را ثابت نکرده‌اند؛ ولی کمبود بعضی ترکیبات و مواد غذایی می‌تواند در بروز شوره سر مؤثر باشد:

• زینک
• خانواده‌ی ویتامین B
• اسید چرب امگا-۶

سایر علل ایجادکننده شوره سر

برخی عوامل محیطی نیز می‌توانند بر احتمال بروز شوره سر و شدت آن مؤثر باشند:

• هوای سرد و خشک
• دیر به دیر شانه کردن موها
• استرس
• سن؛ شوره سر در سنین نوجوانی تا میانسالی شایع‌تر است.
• تغییرات هورمونی در مردان

عوارض و خطرات شوره سر

در اغلب موارد شوره‌ی سر هیچ‌گونه عارضه‌ی جانبی ندارد؛ بااین‌حال گاهی اوقات شوره سر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی یک مشکل پزشکی جدی‌تر باشد.

درصورت مشاهده‌ی موارد زیر با پزشک مشورت کنید:

• علائم عفونت؛ مانند قرمزی، حساسیت، یا ورم
• شوره سر شدید است و درمان‌های خانگی در درمان آن مؤثر نیستند.
• نشانه‌هایی از اگزما، پسوریازیس یا سایر بیماری‌های پوستی وجود دارد.
• پوست سر دچار خارش شدید شده است.

گاهی اوقات ممکن است عوارض، ناشی از درمان باشند. اگر نسبت‌به شامپو یا داروی موضعی حساسیت نشان داده‌اید بهتر است محصول مصرفی خود را عوض کنید.

شوره سر معمولاً مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر علائم دیگری مانند خارش، قرمزی، ورم، التهاب و … دارید با پزشک متخصص پوست و مو مشورت کنید.

روش های درمان شوره سر

شامپوی درمان شوره سر

شامپوهای مناسب درمان شوره سر بر اساس ماده‌ی مؤثر موجود در آن‌ها دسته‌بندی می‌شوند:

• شامپو ضد شوره پیریتیون زینک: پیریتیون زینک با خواص آنتی‌باکتریال و ضدقارچی خود به بهبود شوره سر کمک می‌کند.
• شامپو ضد شوره کل تار: کل تار یا ذغال روند جدا شدن سلول‌ها از پوست سر را کند می‌کند. شامپوهای بر پایه‌ی ذغال ممکن است بر رنگ مو اثر بگذارند و مو را تیره کنند. این شامپوها همچنین پوست سر را نسبت‌به نور خورشید حساس می‌کنند.
• شامپوهای حاوی اسید سالیسیلیک: این نوع شامپو از پوسته‌پوسته شده کف سر جلوگیری می‌کند.
• شامپوهای حاوی سلنیوم سولفید: این شامپوها نیز خاصیت ضدقارچی دارند. شامپوهای حاوی سلنیوم را حتماً مطابق دستورالعمل نوشته شده روی محصول استفاده کنید؛ چراکه ممکن است بر رنگ مو و پوست سر تأثیر بگذارند.
• شامپوهای کتوکونازول: این شامپوها شوره سر را با از بین بردن قارچ‌های عامل شوره برطرف می‌کنند.
• شامپوهای فلوسینولون: این محصولات حاوی کورتیکواستروئید (کورتون) هستند و التهاب، خارش و پوسته‌پوسته شدن کف سر را از این طریق بهبود می‌بخشند.

درمان خانگی شوره سر

علاوه‌بر شامپوهای مخصوص شوره سر، بعضی از درمان‌های خانگی نیز می‌توانند در کنترل و درمان این عارضه مؤثر باشند:

• روغن درخت چای: این روغن دارای خواص آنتی‌باکتریال است. یک مطالعه‌ی نسبتاً قدیمی نشان داده است که مصرف شامپو حاوی ۵ درصد روغن درخت چای می‌تواند در درمان شوره سر مؤثر باشد.^[۲] این شامپوها عارضه‌ی جانبی خاصی ندارند؛ ولی ممکن است بعضی افراد نسبت‌به این روغن حساسیت داشته باشند.
• روغن نارگیل: روغن نارگیل می‌تواند از پوسته‌پوسته شدن کف سر جلوگیری کند. شما می‌توانید حدود سه تا پنج قاشق چای‌خوری روغن نارگیل را یک‌ساعت قبل از حمام کف سر ماساژ دهید، سپس به‌خوبی شستشو دهید.
• آب‌لیمو: برای درمان شوره سر با آب‌لیمو دو قاشق چای‌خوری آب‌لیمو را روی پوست سر ماساژ دهید و پس از چند دقیقه به‌خوبی آبکشی کنید. در ادامه یک قاشق چای‌خوری آب‌لیمو را با یک لیوان آب ترکیب کنید و روی پوست سر بریزید.

جلوگیری از شوره سر

محققان هنوز علت اصلی بروز شوره را پیدا نکرده‌اند؛ به‌همین‌دلیل پیشگیری از این عارضه چندان ممکن نیست. بااین‌حال برخی اقدامات می‌توانند در پیشگیری از خشکی سر و شوره مؤثر باشند:

• استفاده از شامپوهای مخصوص پوست‌های حساس و با فرمولاسیون ملایم
• استفاده از شامپوهای مرطوب‌کننده و آبرسان
• کاهش دفعات شامپو زدن و شستن موها
• استفاده از دستگاه بخور برای بالا بردن رطوبت محیط
• نوشیدن آب به مقدار کافی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

باوجود اینکه شوره‌ی سر آزاردهنده است؛ ولی در مواردی که شوره خفیف باشد مشکل حساس و خطرناکی نیست. البته در بعضی شرایط شوره سر به بررسی توسط پزشک نیاز دارد:

• تغییر در پوست سر (مثلاً پوسته‌پوسته شدن) و جواب‌گو نبودن درمان‌های خانگی
• قرمزی یا تحریک مداوم پوست سر
• قرمزی و التهاب پوست که از بین نمی‌رود.
• پوسته‌پوسته شدن مداوم پوست
• خارش شدید

اگر به یک بیماری زمینه‌ای پوستی مانند پسوریازیس یا اگزما دچارید و همچنین شوره سر دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. پزشک به شما کمک می‌کند درمان مناسبی برای شوره سر خود انتخاب کنید.

کلام آخر دکترساینا

شوره سر در اغلب موارد خطرناک نیست؛ اما گاهی ناشی از بیماری‌های پوستی یا عفونت‌های قارچی است که نیاز به بررسی دارد. همچنین شوره سر شدید که منجربه خارش و تحریک پوست می‌شود نیز نیاز به درمان دارد. بنابراین اگر شوره سر شما شدید است یا با علائم دیگری مانند خارش، التهاب، قرمزی و … همراه است، توصیه می‌کنیم با یک متخصص پوست و مو صحبت کنید. شما می‌توانید در سامانه دکترساینا از بهترین متخصصان مشاوره آنلاین پوست و مو دریافت کنید.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری