دیدن اینکه پوست فرزندتان قرمز یا دانه‌دانه شده است، می‌تواند شما را به وحشت بیندازد. از طرفی بی‌خوابی، گریه و بی‌قراری فرزندتان، می‌تواند آسایش خانواده را سلب کند. اگزما یکی از شایع‌ترین بیماری‌های پوستی در کودکان و نوزادان است که می‌تواند باعث این مشکلات شود. هرچند اگزما عارضه خطرناکی نیست، اما اغلب باعث خشکی و خارش آزاردهنده پوست فرزندتان می‌شود. خوشبختانه درمان‌های موثری برای بهبود علائم این مشکل و کاهش عوارض آن در دسترس است. در متن پیش رو قصد داریم شما را با انواع اگزما در کودکان و نوزادان، علائم و روش‌های پیشگیری و درمان آن آشنا کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
اگزما در کودکان چیست؟
اگزما به گروهی از بیماری‌های پوستی غیرواگیردار گفته می‌شود که باعث خشکی، التهاب و ضایعات پوستی می‌شود. در اغلب موارد منظور از اگزما، همان درماتیت آتوپیک است که شایع‌ترین نوع اگزما در کودکان است؛ اما انواع دیگری از اگزما هم وجود دارند که در این مقاله به آن‌ها می‌پردازیم.
به گفته وبسایت Medical News Today:
اگزما به گروهی از بیماری‌های پوستی غیرواگیردار گفته می‌شود که باعث التهاب، تحریک و اغلب خارش پوستی می‌شوند. درماتیت آتوپیک شایع‌ترین نوع اگزما در کودکان است. این بیماری اغلب پس از تماس با محرک‌های پوستی آغاز می‌شود. اگزما در کودکان اگرچه اغلب مسئله خطرناکی نیست؛ اما می‌تواند باعث علائمی نظیر درد، ناراحتی و اختلال در خواب شود.
آیا اگزمای نوزادان و کودکان خطرناک است؟
خیر؛ اگزما در نوزادان و کودکان اغلب خطرناک نیست و قابل‌کنترل است؛ اما در صورت عدم درمان باعث علائم ناخوشایندی نظیر خارش شدید، بی‌قراری، اختلال در خواب و تغذیه شود.
همچنین اگزما سد دفاعی پوست را مختل می‌کند و اگر از آن مراقب نشود، پوست فرزند شما مستعد عفونت می‌شود.
علائم اگزما در کودکان
علائم اگزما در افراد مختلف و برحسب علت و محل قرارگیری آن متفاوت است. بااین‌حال، اگزما عموماً باعث علائم زیر می‌شود:
- ضایعات خشک یا قرمز بر روی پوست
- برجستگی‌های قرمز کوچک نزدیک هم
- ضایعات زرد یا پوسته‌پوسته یا برجسته
- برآمدگی‌های چرکی
علائم اگزما در نوزادان
علائم اگزمای نوزادان اغلب در ۶ ماهه نخست زندگی آغاز می‌شود؛ از جمله:
- خشکی پوست
- خارش پوست
- ضایعات پوستی
- تغییر رنگ پوست (تیره یا قرمز شدن آن)
محل ایجاد اگزما در کودکان و نوزادان
محل و ظاهر اگزما در کودکان و نوزادان با یکدیگر متفاوت است. همزمان با رشد کودک، ظاهر ضایعات نیز ممکن است تغییر کند.
محل ایجاد اگزما در کودکان و نوزادان
| سن | محل ایجاد |
| نوزادان (تا ۶ ماهگی) | اغلب در صورت به‌ویژه گونه‌ها، چانه، پیشانی و پوست سر |
| نوزادان (۶ تا ۱۲ ماه) | معمولاً در محل زانو و آرنج |
| کودکان نوپا (۲ تا ۵ سال) | چین‌های آرنج، زانو، مچ دست، مچ پا و روی دست‌ها، اطراف دهان و پلک‌ها |
| کودکان (۵ سال به بالا) | چین‌های آرنج یا زانو یا فقط روی دست |
انواع اگزما در کودکان
اگزما در کودکان انواع مختلفی دارد که در ادامه هر کدام را به‌اختصار توضیح می‌دهیم:
۱. درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis)
درماتیت آتوپیک شایع‌ترین علت اگزما در کودکان است. منظور از واژه آتوپیک درگیری سیستم ایمنی و منظور از درماتیت، التهاب پوست است. در درماتیت آتوپیک، سیستم ایمنی بیش‌ازحد فعال شده و در نهایت باعث التهاب، آسیب و ازدست‌رفتن رطوبت پوست می‌شود.
۲. درماتیت تماسی (contact dermatitis)
درماتیت تماسی نوعی اگزماست که در اثر تحریک یا حساسیت پوست حین تماس با موادی نظیر پاک‌کننده‌ها، شوینده‌ها، لاستیک یا برخی فلزات ایجاد می‌شود.
۳. اگزمای دیس هیدروتیک (dyshidrotic eczema)
این نوع اگزما سبب تاول‌های کوچک همراه با خارش شدید روی دست‌ها و پاها می‌شود. این نوع اگزما می‌تواند بدون درمان خوب شده یا با گذشت زمان بدتر شود.
۴. درماتیت سبورئیک (seborrheic dermatitis) یا کلاهک گهواره‌ای کودکان (cradle cap)
درماتیت سبوره‌ای یا سبورئیک باعث ایجاد ضایعات پوسته‌پوسته در نواحی چرب بدن نظیر پوست سر، صورت یا داخل گوش‌ها می‌شود و در نوزادان و همچنین بالغین بین ۳۰ تا ۶۰ سال شایع‌تر است. کلاهک گهواری‌ای، شکل نوزادی این اگزماست که معمولاً خودبه‌خود برطرف می‌شود. برای اطلاع بیشتر مقاله “اگزمای پوست سر” را مطالعه کنید.
۵. اگزمای سکه‌ای در کودکان (Nummular dermatitis)
در این بیماری ضایعات پوستی دایره‌ای همراه با خارش و ترشح ایجاد می‌شود. اگرچه علت دقیق بروز آن مشخص نیست؛ اما عواملی نظیر خشکی پوست، سوختگی، نیش حشرات و تماس با فلز نیکل می‌تواند زمینه‌ساز آن شود.
علت اگزما در کودکان و نوزادان
دانشمندان هنوز علت دقیق بروز اگزما در کودکان را نمی‌دانند؛ بااین‌حال به‌گفته انجمن «آسم، آلرژی و ایمونولوژی آمریکا» احتمالاً آسیب سد پوستی زمینه‌ساز آن می‌شود؛ این مسئله باعث خشکی پوست و قرار گرفتن آن در معرض تحریک، التهاب و حتی عفونت می‌شود.
چه کودکانی بیشتر در معرض اگزما هستند؟
از جمله عواملی که باعث افزایش خطر ابتلای فرزندتان به اگزما می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ژنتیک: درصورتی‌که فردی در خانواده‌تان سابقه ابتلا به اگزما، آسم و آلرژی داشته فرزندتان بیشتر در معرض ابتلا به اگزما خواهد بود.
- سیستم ایمنی: وقتی که دستگاه ایمنی فرزندتان بیش‌ازحد به نوعی محرک واکنش دهد، بیشتر احتمال دارد که فرزندتان به اگزما دچار شود.
- عوامل محیطی: منظور از عوامل محیطی همان محرک‌هایی است که فرزندتان با آن‌ها در تماس است؛ از جمله آلاینده‌ها، دود سیگار، عوامل آب‌وهوایی نظیر دما و عوامل اجتماعی نظیر استرس.
- آلرژی: شواهد ارتباط بین آلرژی (حساسیت) و اگزما در خردسالان را نشان می‌دهد. این وضعیت عموما ًبا حساسیت غذایی در نوزادی آغاز شده و در نهایت به آسم و رینیت آلرژیک (التهاب مخاط بینی در اثر ازدیاد واکنش حساسیتی) در کودکی تبدیل می‌شود.
چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟
درصورتی‌که علائم شبیه به اگزما را در فرزند خود می‌بینید، با پزشک مشورت کنید.
همچنین در حین درمان در موارد زیر از پزشک کمک بگیرید:
- علائم فرزندتان شدیدتر شده است.
- درمان‌های خانگی پاسخگو نیستند.
- اگزما فعالیت‌های روزمره فرزندتان را مختل کرده است.
- محل اگزما دچار عفونت شده است.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص کودکان و اطفال کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص کودک و نوجوان ارتباط آنلاین با متخصص کودک و نوجوانروش تشخیص اگزما در کودکان و نوزادان
پزشک اغلب با معاینه پوست اگزما را تشخیص می‌دهد. برای تشخیص اگزما در کودکان و نوزادان، پزشک احتمالاً درباره موارد زیر از شما خواهد پرسید:
- علائم کودک، به‌ویژه زمان آغاز آن‌ها
- سابقه خانوادگی بیماری‌های پوستی، آسم و آلرژی
- وضعیت سلامتی کودک و سابقه قبلی آسم یا آلرژی
- مناطقی از پوست که دچار اگزما شده‌اند
در برخی موارد خاص پزشک ممکن است بیوپسی یا نمونه‌برداری پوست را درخواست کند. در این شیوه پزشک نمونه کوچکی از پوست می‌گیرد و آن را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد.
پیشگیری و درمان خانگی اگزما در کودکان و نوزادان
درمان خانگی اگزما، مهم‌ترین روش برای پیشگیری و درمان علائم کودک شماست. برای این منظور به نکات زیر دقت کنید:
- برای حمام کودک از شوینده‌های ملایم و غیرصابونی استفاده کنید.
- کودک را با حوله نرم و لطیف خشک کنید.
- به جای کشیدن حوله بر سطح پوست، با گذاشتن و برداشتن حوله پوست کودک را خشک کنید.
- پس از حمام و وقتی که هنوز پوست کودک مرطوب است، بر روی ناحیه درگیر مرطوب‌کننده بزنید و سپس با یک حوله یا پارچه مرطوب آن را ببندید تا رطوبت آن حفظ شود.
- برای مرطوب کردن، پمادهای غلیظ یا بر پایه روغن بهتر از مرطوب‌کننده‌های معمول عمل می‌کنند.
- از مرطوب‌کننده‌های طبیعی استفاده کنید. برای مثال روغن نارگیل انتخاب مناسبی است؛ مگر اینکه فرزندتان به آن حساسیت داشته باشد.
- لباس‌هایی برای کودکتان تهیه کنید که پارچه لطیف و نرم دارند.
- محیط اتاق کودک را خنک و مرطوب نگه دارید. می‌توانید از بخور سرد استفاده کنید.
- محرک‌های اگزمای کودک خود را شناسایی کنید و او را از محرک‌ها دور نگه دارید. این محرک‌ها می‌توانند شامل آلاینده‌های محیطی، گرده گیاهان، غذاهای خاص و … باشند.
- ناخن‌های فرزندتان را مرتب کوتاه کنید. این کار باعث می‌شود فرزند شما نتواند محل اگزما را بخراشد.
درمان پزشکی اگزما در کودکان و نوزادان
وقتی درمان‌های خانگی کارساز نیست، می‌توانید با مشورت پزشک از داروهای ضدحساسیت یا آنتی‌هیستامین برای درمان اگزمای کودک خود استفاده کنید. این داروها التهاب، خارش و علائم ناخوشایند اگزما را بهبود می‌دهند:
- آنتی‌هیستامین‌ها مثل دیفن هیدرامین
- کورتیکواستروئید‌ها مثل پماد هیدروکورتیزون
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مثل سیکلوسپورین
- نوردرمانی
کلام آخر دکترساینا
هرچند اگزما مسئله خطرناک و نگران‌کننده‌ای نیست، اما درمان آن می‌تواند چالش برانگیز باشد. سعی کنید محرک‌های اگزمای فرزندتان را شناسایی کرده و روش‌های درمان را به دقت پیش بگیرید. همچنین به علائم او دقت کنید و درصورتی‌که علائم فرزندتان تشدید شد، حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.
به خاطر داشته باشید که دکترساینا همراه شماست. می‌توانید برای بهبود هرچه سریع‌تر فرزند خود، با پزشکان متخصص کودکان دکترساینا به صورت آنلاین مشورت کنید.
سوالات متداول
خیر؛ اگزما واگیردار نیست اما کودکان مبتلا به اگزما بیشتر در معرض عفونت پوستی هستند.
پس از شروع درمان، علائم معمولاً پس از چند روز کمتر می‌شوند. بااین‌حال ممکن است چند هفته طول بکشد تا علائم به‌طورکامل برطرف شوند.
اگزمای نوزاد برای بهبود کامل، نیاز به درمان دارد. بهترین درمان اگزما نیز استفاده مکرر یا روزانه از مرطوب‌کننده‌ها برای حفظ رطوبت پوست نوزاد است. در اغلب موارد اگزما با شروع دوره مدرسه یا حوالی سن ۴ یا ۵ سالگی بهبود می‌یابد. گاهی با رسیدن به نوجوانی یا جوانی اگزما خوده‌بخود برطرف می‌شود یا شدت آن کم می‌شود. بااین‌حال همزمان با رشد کودک، ممکن است پوستش حساس شود یا علائم اگزما مجدد شعله‌ور شود.
گاهی ضایعات پوستی اگزما دچار عفونت ویروسی یا باکتریایی می‌شوند. درصورتی‌که ضایعات زرد یا عسلی، چرک، ترشح یا تاول مشاهده کردید و یا ضایعات پوستی با درمان‌های معمول بهتر نشد با پزشک مشورت کنید.
| نام بیماری | اگزمای کودکان و نوزادان |
| تخصص مربوطه | اطفال، پوست و مو |
| علائم | خشکی، پوسته‌پوسته شدن پوست، ضایعات پوستی، خارش |
| عوارض | خارش، عفونت پوستی، بی‌قراری کودک و اختلال خواب و تغذیه |
| علت | از بین رفتن سد پوستی |
| موارد ریسک بالای ابتلا | تماس با محرک‌های محیطی مثل دود سیگار، سابقه قبلی ابتلا به آلرژی یا آسم، سابقه خانوادگی حساسیت یا آسم |
| روش‌های تشخیص | معاینه فیزیکی توسط پزشک |
| روش‌های درمان | حفظ رطوبت پوست، اجتناب از محرک‌ها، دارودرمانی |
| داروها | عموماً کورتیکواستروئیدهای موضعی مثل هیدروکورتیزون |