خارش واژن قبل از پریود یکی از مشکلات شایعی است که خانم‌ها به آن دچار می‌شوند. خارشی که در این ناحیه از بدن و در روزهای منتهی به پریود آغاز می‌شود، می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد؛ از ابتلا به انواع عفونت‌ها گرفته تا استفاده از یک محصول بهداشتی اشتباه در ناحیه تناسلی. خبر خوب این است که این مشکل هم تشخیص و هم درمان راحتی دارد! با ما همراه باشید تا به علت‌های ایجاد خارش واژن قبل از پریود و نحوه درمان دارویی و خانگی آن بپردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
خارش واژن قبل از قاعدگی چگونه است؟
خیلی از خانم‌ها تجربه خارش در نواحی مختلف واژن خود را قبل از دوران پریود دارند. خارش ممکن است در داخل واژن یا محیط خارجی آن که شامل لب‌ها و ناحیه اطراف واژن می‌شود احساس شود.
علت خارش واژن قبل از پریود
خیلی وقت‌ها خارش واژن ناشی از یک بیماری یا مشکل خاص نیست و با راهکارهای خانگی به‌سادگی قابل‌رفع است؛ اما گاهی خارش، نشانه‌ای از وجود مشکلات جدی‌تر (مثل انواع عفونت‌های واژینال) است که نیاز به درمان پزشکی دارد.
۱. تغییرات هورمونی
روزهای پیش از پریود و در طول آن، میزان هورمون‌ها در بدن دستخوش تغییرات زیادی می‌شود. یکی از اثرات این تغییرات «سندرم پیش از قاعدگی» (PMS) و حالت شدیدتر آن یعنی «اختلال ملال پیش از قاعدگی» یا «اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی» (PMDD) است. PMS و PMDD مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی ناخوشایند را در بدن ایجاد می‌کنند که خارش واژن یکی از آنها است.
سایر علائم عبارت‌اند از:
- افسردگی
- اضطراب
- عصبانیت و تحریک‌پذیری بالا
- گریه‌های ناگهانی
- افکار خودکشی
- حمله‌های پانیک
- انقباض‌های شکمی
- حالت تهوع، استفراغ و یبوست
- احساس درد در سینه، عضلات و استخوان‌ها
- خستگی
- جوش پوستی
- اختلال خواب
- سردرد
- سرگیجه
۲. واکنش به محرک‌ها
استفاده از صابون‌های معطر، ژل‌های شست‌وشوی واژن و دوش واژینال می‌توانند محیط قلیایی واژن را از تعادل خود خارج کنند و باعث خشکی پوست و در نهایت خارش واژن شوند. همچنین استفاده از نوار بهداشتی‌های حساسیت‌زا و عطر و تامپون و همچنین عدم تعویض مرتب آنها در طول دوران پریود می‌تواند باعث خارش شود.
با اینکه واکنش آلرژیک به محصولات بهداشتی در هر زمان از ماه می‌توان اتفاق بیفتد، اما تحقیقات نشان داده‌اند که احتمال واکنش پوستی به این محرک‌ها در روز اول پریود به بیشترین حد ممکن می‌رسد. [۱]
۳. عفونت قارچی واژن
عفونت مخمری (قارچی) که به آن «کاندیدیازیس» هم گفته می‌شود، در اثر رشد بی‌رویه قارچ‌های مفید در محیط واژن ایجاد می‌شود. عوامل مختلفی باعث این رشد بی‌رویه می‌شود که اصلی‌ترین آنها تغییر مقدار PH در محیط واژن به دلایلی مثل استفاده از محصولات بهداشتی معطر یا تغییرات هورمونی است.
این عفونت در برخی افراد ممکن است به دلیل تغییر در میزان هورمون‌ها، به‌صورت دوره‌ای و قبل از پریود عود کند. همچنین رابطه جنسی هم می‌تواند باعث بدتر شدن علائم این بیماری شود.
سایر علائم این بیماری عبارت‌اند از:
- تورم اطراف واژن
- سوزش ادرار
- درد و سوزش حین رابطه جنسی
- قرمزی و جوش زدن پوست
- ترشحات سفید – خاکستری و پنیرکی واژن
۴. عفونت باکتریایی واژن
علائم عفونت باکتریایی واژن یا «واژینوز باکتریایی» (BV) مشابه عفونت قارچی است؛ اما یک تفاوت مهم بین آنها وجود دارد و آن بو و رنگ ترشحات است. در عفونت باکتریایی ترشحات بوی ماهی کهنه می‌دهند و به رنگ سبز، زرد یا خاکستری درمی‌آیند.
یکی از علت‌های ایجاد این عفونت تغییرات هورمونی است. به همین دلیل خارش واژن پیش از پریود درصورتی‌که با علائم درد یا سوزش ادرار همراه شود، ممکن است ناشی از واژینوز باکتریایی باشد.
۵. بیماری‌های مقاربتی
بیماری‌های مقاربتی یکی از مهمترین دلایل ابتلا به خارش واژن هستند. این عفونت‌ها می‌توانند از طریق رابطه جنسی منتقل شده و باعث علائم زیر شوند:
- سوزش ادرار
- احساس سوزش و درد حین رابطه جنسی
- بوی بد واژن
- تغییر رنگ ترشحات
- خون‌ریزی یا لکه‌بینی غیرطبیعی
- تکرر ادرار
از جمله عفونت‌های مقاربتی که باعث خارش واژن می‌شوند می‌توان به تریکوموناس، کلامیدیا، هرپس تناسلی، زگیل تناسلی، سوزاک و … اشاره کرد.
انواع عفونت‌های واژینال مثل عفونت‌های مقاربتی، باکتریایی و قارچی می‌توانند باعث ایجاد خارش در ناحیه واژن شوند.
۶. عفونت مزمن
عفونت مزمن واژن (Cyclic Vulvovaginitis) به‌صورت دوره‌ای و در زمانی مشخص (قبل یا در طول پریود) ایجاد می‌شود. این عفونت ممکن است ناشی از یک عفونت قارچی، باکتریایی یا مقاربتی باشد.
علائم مزمن شدن عفونت شامل موارد زیر است:
- سوزش و خارش واژن در طول پریود یا کمی قبل از آن
- بدتر شدن علائم بعد از رابطه جنسی
- از بین رفتن یا کاهش شدت علائم بین دو پریود
۷. التهاب رحم
التهاب رحم بیماری است که در آن دهانه رحم ملتهب شده و باعث بروز علائم زیر می‌شود:
- خارش واژن
- ترشحات زرد رنگ، خاکستری یا سفید بدبو
- رابطه جنسی دردناک
- خون‌ریزی سبک غیرطبیعی از واژن
عفونت‌های مقاربتی و داشتن شرکای جنسی متعدد از جمله مهمترین دلایل بروز این بیماری هستند. اما موارد زیر هم می‌توانند باعث التهاب رحم شوند:
- حساسیت به کاندوم، مواد شیمیایی مثل دوش واژینال و اسپرم‌کُش
- حساسیت به تامپون، شیاف‌های واژینال، کاپ قاعدگی و دیافراگم‌های ضدبارداری
- پرتودرمانی
- بیماری‌های التهابی سیستماتیک
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مقدار التهاب در طول دوره پریود به میزان قابل‌توجهی بالاتر می‌رود.[۲] همین موضوع می‌تواند دلیلی برای افزایش شدت علائم بیماری در افراد مبتلا به بیماری‌های التهاب و مزمن باشد.
۸. خشکی واژن
یکی دیگر از اثرات تغییر هورمونی قبل از پریود، خشکی واژن است. مقدار هورمون استروژن در روزهای منتهی به آغاز خون‌ریزی پریود، به‌شدت افت می‌کند و باعث خشکی واژن و خارش آن می‌شود. علائم خشکی واژن عبارت‌اند از:
- خون‌ریزی بعد از رابطه جنسی
- احساس ناراحتی در قسمت بیرونی واژن
- ابتلای مکرر به عفونت مجاری ادراری یا عفونت قارچی
- تکرر ادرار
۹. شپش تناسلی
شپش تناسلی یا شپش عانه حشره‌ای است که لابه‌لای موهای ناحیه تناسلی زندگی می‌کند. این حشره از طریق تماس مستقیم یا در طول رابطه جنسی بین بدن افراد منتقل می‌شود. علائم ابتلا به این بیماری شامل موارد زیر است:
- خارش واژن در طول شب
- دانه‌های قرمز یا آبی ریز روی پوست (جای نیش شپش)
- مشاهده نقاط زرد یا سفید چسبیده به مو (تخم شپش)
- دانه‌های قرمز تیره یا قهوه‌ای روی لباس زیر (مدفوع شپش)
خلاصه علت خارش واژن قبل از پریود و علامت‌های آن
| مشکل احتمالی | علامت غیرعادی |
| تغییرات هورمونی قبل از قاعدگی | افسردگی، اضطراب، عصبانیت و تحریک‌پذیری بالا، گریه‌های ناگهانی، افکار خودکشی، حمله‌های پانیک، انقباض‌های شکمی، حالت تهوع و استفراغ و یبوست، احساس درد در سینه و عضلات و استخوان‌ها، خستگی، جوش پوستی، اختلال خواب، سردرد و سرگیجه |
| عفونت قارچی | تورم اطراف واژن، سوزش ادرار، درد و سوزش حین رابطه جنسی، قرمزی و جوش زدن پوست، ترشحات سفید – خاکستری و پنیرکی واژن (اغلب بدون بو) |
| عفونت باکتریایی | علائم مشابه عفونت قارچی، بوی ماهی کهنه از واژن، ترشحات با رنگ غیرطبیعی (سبز یا زرد) |
| عفونت مقاربتی | سوزش ادرار، احساس سوزش و درد حین رابطه جنسی، بوی بد واژن، تغییر رنگ ترشحات، خون‌ریزی یا لکه‌بینی غیرطبیعی، تکرر ادرار |
| التهاب رحم | خارش واژن، ترشحات غیرطبیعی زرد – خاکستری یا سفید بدبو، رابطه جنسی دردناک، خون‌ریزی سبک غیرطبیعی از واژن |
| عفونت مزمن | سوزش و خارش واژن در طول پریود یا کمی قبل از آن، بدتر شدن علائم بعد از رابطه جنسی، از بین رفتن یا کاهش شدت علائم بین دو پریود |
| خشکی واژن | خون‌ریزی بعد از رابطه جنسی، احساس ناراحتی در قسمت بیرونی واژن، ابتلای مکرر به عفونت مجاری ادراری یا عفونت قارچی، تکرر ادرار |
| شپش ناحیه تناسلی | دتر شدن خارش در طول شب، دانه‌های قرمز یا آبی ریز روی پوست، مشاهده نقاط زرد یا سفید چسبیده به مو، دانه‌های قرمز تیره یا قهوه‌ای روی لباس زیر |
تشخیص خارش واژن قبل از قاعدگی
پزشک برای تشخیص علت خارش قبل از قاعدگی، اول از شما شرح‌حال می‌گیرد. در شرح‌حال از شما سوالاتی درباره علائم و زمان و نحوه ظاهر شدن آنها، سن، وضعیت فعالیت جنسی، سابقه ابتلا به بیماری‌های مقاربتی و انواع عفونت‌های واژینال و شرایط بهداشت شما می‌پرسد.
معمولاً پاسخ این سوالات می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت خارش را تشخیص دهد و درمان مناسب را برای برطرف‌کردن مشکل تجویز کند؛ بنابراین می‌توان گفت برای تشخیص علت خارش واژن قبل از پریود لزوماً نیاز به معاینه واژن یا مراجعه حضوری به پزشک نیست.
با همه این‌ها گاهی ممکن است شرح‌حال به‌تنهایی نتواند مشکل زمینه‌ای بیمار را معلوم کند. در این شرایط پزشک واژن و اطراف واژن شما را معاینه می‌کند تا بتواند هرگونه زخم، جوش یا ترشح غیرعادی را ببیند. همچنین اگر به ابتلا به عفونت شک داشته باشد، از ترشحات نمونه‌برداری می‌کند و به آزمایشگاه می‌فرستد تا نوع دقیق عفونت احتمالی را تشخیص بدهد.
اگر خارش واژن ناشی از عفونت باشد، عدم درمان آن می‌تواند باعث بدتر شدن علائم و عوارض دیگر شود.
درمان خارش واژن قبل از پریود
برای درمان خارش واژن قبل از قاعدگی ابتدا باید علت آن مشخص شود. بسته به مشکل زمینه‌ای، درمان‌های دارویی و غیردارویی مختلفی برای خارش واژن وجود دارند.
درمان‌های دارویی
بسته به نوع عفونت یا بیماری، درمان‌های دارویی مختلفی توسط پزشک تجویز می‌شوند. این درمان‌ها در جدول زیر به‌صورت خلاصه آمده است:
درمان دارویی خارش واژن قبل از پریود
| علت زمینه‌ای خارش واژن قبل از پریود | درمان‌های دارویی موجود |
| تغییرات هورمونی (PMDD) | مکمل‌های ویتامین، داروهای ضدالتهاب و مسکن، داروهای ضدافسردگی دسته SSRI، داروهای ضدبارداری، داروهای گیاهی (گل مغربی، پنج‌انگشت و گل راعی) |
| شپش تناسلی | کرم‌ها و شامپوهای مخصوص شپش |
| واکنش به محرک‌ها – خشکی واژن | قرص «اسپمیفن»، قرص «دی اچ ای آ» (DHEA) یا «دهیدرواپی آندروسترون»، حلقه واژنی، شیاف یا کرم‌های استروژنی واژینال |
| التهاب رحم | داروهای آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت زمینه‌ای |
| عفونت مقاربتی | داروهای آنتی‌بیوتیک تک‌دوز، داروهای ضدویروس |
| عفونت قارچی واژن | داروهای ضدقارچ (کرم، شیاف، پماد و قرص)، داروی تک‌دوز فلوکونازول |
| عفونت باکتریایی واژن | قرص مترونیدازول و تینیدازول، پماد کلیندامایسین، آنتی‌بیوتیک تک‌دوز |
| عفونت مزمن | به نوع عفونت زمینه‌ای (قارچی، باکتریایی، مقاربتی) بستگی دارد. |
در صورت ابتلا به شپش ناحیه تناسلی و عفونت‌های مقاربتی، لازم است هر دو شریک جنسی تحت درمان قرار بگیرند، حتی اگر یکی از آنها هیچ علائمی نداشته باشد.
درمان‌های خانگی و غیردارویی
گاهی درمان‌های خانگی می‌توانند به کمک درمان‌های دارویی بیایند و به بهبود هرچه سریع‌تر علائم کمک کنند. در جدول زیر خلاصه‌ای از این درمان‌ها را متناسب با علت ایجاد خارش آورده‌ایم:
درمان خانگی خارش واژن قبل از پریود
| علت زمینه‌ای خارش واژن قبل از پریود | درمان خانگی و غیردارویی |
| تغییرات هورمونی (PMDD) | مشاوره روان‌درمانی CBT، مدیتیشن، رایحه‌درمانی، یوگا یا سایر ورزش‌ها (شنا، قدم زدن، پیاده‌روی و…)، رایحه‌درمانی، حمام آب گرم، خواب کافی، کاهش مصرف کافئین، مصرف غذاهای سرشار از پروتئین، میوه و سبزی‌های تازه و غلات کامل |
| عفونت قارچی و باکتریایی | مصرف محصولات پروبیوتیک، پماد ضدقارچ بدون نسخه |
| واکنش به محرک‌ها – خشکی واژن | استفاده از روان‌کننده قبل از رابطه جنسی، استفاده از مرطوب‌کننده‌های مخصوص واژن |
| عفونت مقاربتی | درمان خانگی ندارد. |
| شپش ناحیه تناسلی | شستن لباس‌ها، حوله‌ها و رخت‌خواب‌ها با آب داغ و صابون (حداقل ۵۴ درجه سانتی‌گراد) و خشک کردن آنها با حرارت بالا به مدت حداقل ۲۰ دقیقه |
پیشگیری از خارش واژن قبل از پریود
برای اینکه احتمال ابتلا به خارش واژن قبل از پریود را کم کنید، باید از خود در برابر عوامل زمینه‌ساز آن که در این مقاله به آنها اشاره شد محافظت کنید. از جمله راه‌حل‌های پیشنهادی برای پیشگیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوشیدن لباس زیرهای نخی و گشاد
- عدم استفاده از شلوار و جوراب‌شلواری تنگ
- استفاده از برندهای نوار بهداشتی، تامپون و کاپ قاعدگی که باعث حساسیت یا خشکی واژن نمی‌شوند
- ادامه درمان بیماری‌های زمینه‌ای که می‌توانند خطر ابتلا به عفونت واژن را بیشتر کنند (مثل دیابت)
- عدم برقراری رابطه با شرکای جنسی متعدد برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و مقاربتی
- رعایت بهداشت رابطه جنسی با استفاده از کاندوم
- عدم استفاده از دوش واژینال و ژل‌های شست‌وشوی ناحیه تناسلی
- عدم استفاده از محصولات بهداشتی معطر (اسپری، صابون، لوسیون و …) در ناحیه تناسلی
- مصرف محصولات پروبیوتیکی
کی از پزشک کمک بگیریم؟
اگر خارش واژن همراه با علائم غیرطبیعی دیگر باشد، باید از متخصص کمک بگیرید. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترشحات با رنگ غیرطبیعی
- ترشحات پنیری واژن
- بدبو شدن ترشحات
- درد حین رابطه جنسی
- سوزش ادرار
- خون‌ریزی غیرطبیعی خارج از زمان پریود
- مشاهده دانه‌های قرمز یا آبی روی پوست
- مشاهده تخم شپش روی موهای ناحیه تناسلی
این علائم می‌توانند نشانه ابتلا به انواع عفونت‌های واژینال، بیماری‌های مقاربتی و بیماری‌های دیگر مثل التهاب واژن یا شپش ناحیه تناسلی باشند. به‌خصوص اگر اخیراً با فردی رابطه جنسی داشته‌اید که فکر می‌کنید مبتلا به یکی از انواع عفونت‌های مقاربتی است، لازم است به پزشک مراجعه کنید. چراکه این عفونت‌ها از طریق رابطه جنسی واژینال یا دهانی و حتی تماس پوستی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند.
همچنین اگر در کنار خارش واژن، علائم روحی مثل بی‌قراری، اضطراب و افسردگی، پرخاشگری، تحریک‌پذیری، اختلال خواب، افکار خودکشی و سایر علائم مشابه را پیش از پریود تجربه می‌کنید، لازم است به متخصص مراجعه کنید. پزشکان با تجویز درمان‌های دارویی و غیردارویی می‌توانند به شما کمک کنند تا علائم ناخوشایند ناشی از تغییرات هورمونی قبل از پریود را راحت‌تر مدیریت کنید.
در نهایت حتی اگر علائم گفته‌شده را ندارید و فقط دچار خارش واژن شده‌اید، مشورت با یک متخصص می‌تواند به شما کمک کند تا علت دقیق آن را بفهمید. گاهی یک تغییر ساده در سبک زندگی یا بهداشت فردی به پیشنهاد پزشک، می‌تواند برای همیشه شما را از شر خارش واژن قبل از پریود راحت کند.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنانکلام آخر دکترساینا
خارش واژن قبل از پریود به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. برخی از عواملی که باعث بروز این مشکل می‌شوند (مثل خشکی واژن یا عفونت قارچی) به‌سادگی و در خانه قابل برطرف‌کردن هستند و برخی دیگر (مثل عفونت‌های مقاربتی) نیاز به مراجعه به پزشک و دریافت درمان‌های دارویی پیچیده‌تری دارند. نکته مهم این است که برای درمان درست، ابتدا باید عامل زمینه‌ساز مشکل شناخته شود. تشخیص علت مشکل توسط پزشک در اکثر موارد بدون نیاز به معاینه و فقط با صحبت‌کردن با بیمار امکان‌پذیر است.
سؤالات متداول
دلایل مختلفی مثل حساسیت پوستی، شپش ناحیه تناسلی، تغییرات هورمونی و خشکی واژن می‌توانند باعث خارش بدون ترشح واژن در دوره قبل از پریود شوند.
ترشح سفید اگر همراه با خارش بوده و شکل آن پنیری باشد، نشانه عفونت قارچی واژن است.
| نام بیماری | خارش واژن قبل از پریود |
| تخصص مربوطه | متخصص زنان و زایمان |
| عوارض | در صورت عدم درمان مشکل زمینه‌ای (به‌خصوص در صورت ابتلا به عفونت‌ها)، می‌تواند عوارض شدیدتری ایجاد کرده و درمان را دشوار کند. |
| علت | • خشکی واژن
• ابتلا به اختلال ملال پیش از قاعدگی • عفونت‌های باکتریایی، قارچی و مقاربتی واژن • التهاب رحم • شپش ناحیه تناسلی |
| موارد ریسک بالای ابتلا | • افراد مبتلا به دیابت
• افراد تحت شیمی‌درمانی • افراد تحت درمان با داروهای آنتی‌استروژن • ابتلا به سندرم شوگرن • داشتن شرکای جنسی متعدد • عدم استفاده از کاندوم • عدم رعایت بهداشت فردی • استفاده از محصولات بهداشتی معطر و دوش واژینال • پوشیدن لباس‌های تنگ |
| روش‌های تشخیص | • گرفتن شرح‌حال و صحبت با بیمار
• مشاهده واژن • معاینه و گرفتن نمونه از ترشحات |
| روش‌های درمان | بسته به مشکل زمینه‌ای متفاوت است (ترکیبی از درمان‌های دارویی و خانگی) |
| داروها | • داروهای ضدقارچ و آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌ها (پماد، شیاف و قرص)
• داروهای ضدافسردگی، ویتامین‌ها و مکمل‌های گیاهی برای درمان عوارض روانی PMDD • شامپو و لوسیون برای شپش • داروهای استروژنی و کرم‌های مرطوب‌کننده مخصوص برای بهبود خشکی واژن |
[۱] Agner, T., Damm, P., & Skouby, S. O. (1991). Menstrual cycle and skin reactivity. Journal of the American Academy of Dermatology, 24(4), 566–۵۷۰. https://doi.org/10.1016/0190-9622(91)70084-f
[۲] Oertelt-Prigione S. (2012). Immunology and the menstrual cycle. Autoimmunity reviews, 11(6-7), A486–A42. https://doi.org/10.1016/j.autrev.2011.11.023