کمردرد یکی از مشکلات شایع است که اغلب افراد در دوره‌هایی از زندگی خود آن را با شدت‌های مختلف تجربه می‌کنند. شایع‌ترین علت کمردرد مربوط به گرفتگی عضلات کمر است، اما گاهی نیز مشکلات جدی‌تری باعث کمردرد هستند که نیاز به مداخله‌ی پزشکی وجود دارد. در این مقاله به بررسی انواع کمردرد، علت و راه‌های درمان و پیشگیری از آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
۴ علت شایع کمردرد
عوامل مختلفی می‌توانند منجربه کمردرد شوند. در ادامه به شایع‌ترین علل کمردرد می‌پردازیم.
کشیدگی عضلات کمر
همانطور که اشاره کردیم شایع‌ترین علت کمردرد مربوط به گرفتگی عضلات کمر است. کشیدگی یا گرفتگی عضلات کمر معمولاً در اثر بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناگهانی ایجاد میشود. همچنین فعالیت بیش‌ازحد مانند ورزش یا کار طولانی نیز باعث فشار و درد کمر میشود.
مشکلات ساختاری ستون فقرات (دیسک کمر)
ستون فقرات از مهره‌های استخوانی که روی هم قرار دارند تشکیل شده است. مهره‌های کمر توسط صفحات انعطاف‌پذیری به نام دیسک از هم جدا می‌شوند. آسیب‌های ناشی از دیسک یکی از علل شایع کمردرد است. گاهی اوقات ممکن است دیسک دچار بیرون‌زدگی یا پارگی شود که باعث فشار آمدن به اعصاب میشود و کمردرد ایجاد می‌کند.
فشار دیسک بیرون‌زده بر روی اعصابی که از قسمت پشت به پایین امتداد دارند می‌تواند باعث تحریک عصب سیاتیک شود. درد سیاتیک شامل بی‌حسی و گزگز در ساق پا است.
آرتروز (استئوآرتریت)
آرتروز نخاعی یکی دیگر از علت‌های شایع کمردرد است. در آرتروز نخاعی غضروف بین مفاصل در ناحیه‌ی کمر دچار آسیب و تخریب میشود. با گذشت زمان، این وضعیت باعث تنگ شدن کانال نخاعی و ستون فقرات میشود.
پوکی استخوان
به از دست دادن توده‌ی استخوانی و نازک و شکننده شدن استخوان، پوکی استخوان گفته میشود. پوکی استخوان می‌توان باعث ایجاد ترک‌های ریز در مهره‌ها و ایجاد کمردرد شدید میشود.
گرفتگی عضلات کمر و مشکلات ساختاری ستون فقرات شایع‌ترین علل کمردرد هستند.
انواع کمردرد
نحوه‌ی درد، توزیع و علائم مربوط به آن برای تشخیص نوع کمردرد مهم است. سه نوع طبقه‌بندی رایج کمردرد شامل موارد زیر است:
- درد محوری: درد محوری یا مکانیکی مربوط به یک ناحیه است. این درد ممکن است تیز یا مبهم، گذرا، ثابت یا ضربان دار باشد. کشیدگی عضلات کمر شایع‌ترین علت کمردرد محوری است.
- درد ارجاعی: درد ارجاعی دردی خسته‌کننده و دردناک است که شدت آن متفاوت است. این درد می‌تواند در جای دیگر احساس شود. برای مثال درد دیسک کمر ممکن است در ناحیه ران احساس شود.
- درد رادیکولار: این درد نوعی کمردرد است که از کمر شروع شده و به سمت پایین پا، ران و زیر زانو گسترش پیدا می‌کند. این درد در اثر فشار بر ریشه‌ی اعصاب یا التهاب در اعصاب نخاعی ایجاد میشود.
توصیفی که شما از درد خود می‌کنید به پزشک کمک می‌کند تا نوع و علت درد را تشخیص دهد. اگر دچار کمردرد هستید می‌توانید با پزشک متخصص ارتوپدی مشورت کنید.
علائم کمردرد
علائم کمردرد می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد یا احساس سفتی مداوم در ستون فقرات (از گردن تا استخوان خاجی)
- دردشدید در گردن، بالای کمر یا پشت به‌ویژه بعد از بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت بدنی شدید و طولانی‌مدت
- دردمزمن در وسط یا پایین کمر پس از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت
- کمردردی که به سمت باسن، ران، ساق و انگشتان پا سرایت می‌کند
- عدم توانایی در صاف ایستادن بدون احساس ناراحتی یا درد و اسپاسم در کمر
درد در ناحیه‌ی بالای کمر ممکن است نشان‌دهنده‌ی حمله قلبی باشد و باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کنید.
چه افرادی دچار درد کمر می‌شوند؟
برخی شرایط ممکن است باعث ایجاد کمردرد شود. عواملی که خطر ابتلا به کمردرد را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- فعالیت‌های شغلی سنگین
- بارداری
- سبک زندگی کم‌تحرک
- اضافه‌وزن یا چاقی
- ورزش یا فعالیت بدنی شدید و غیراصولی
- عوامل ژنتیکی
- آرتروز
- سرطان
کمردرد در زنان شایع‌تر از مردان است[۱] که احتمالاً به دلیل عوامل هورمونی، استرس و اضطراب و اختلالات خلقی است.
تشخیص درد کمر چگونه است؟
- معاینه فیزیکی: پزشک معمولاً پس از پرسیدن علائم و انجام معاینه‌ی فیزیکی می‌تواند کمردرد را تشخیص دهد. درصورتی‌که کمردرد ناشی از آسیب یا علت زمینه‌ای بوده یا با درد طولانی‌مدت همراه باشد نیاز به انجام تصویربرداری از ستون فقرات است.
- تصویربرداری: با اشعه ایکس، ام‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن می‌تواند در مورد وضعیت بافت نرم اطلاعاتی در اختیار پزشک قرار می‌دهد. در ام‌آرآی یا سی‌تی‌اسکن، وضعیت دیسک‌ها، مشکلات تاندون‌ها، اعصاب، عروق خونی، عضلات و استخوان‌ها قابل‌بررسی است.
- اسکن استخوان: می‌تواند تومورهای استخوانی یا شکستگی فشاری ناشی از پوکی استخوان را نشان دهد. نوارد عصب و عضله یا الکترومیوگرافی (EMG) یکی دیگر از روش‌های بررسی وضعیت اعصاب است که تکانه‌های الکتریکی تولیدشده توسط اعصاب در پاسخ به عضلات را اندازه‌گیری می‌کند.
با نرمش، رعایت وضعیت قرارگیری مناسب و پوشیدن کفش مناسب می‌توانید از بسیاری موارد کمردرد جلوگیری کنید.
عوامل مهم پیشگیری از کمردرد
برخی اقدامات به بهبود کمردرد یا پیشگیری از آن کمک می‌کند. راه‌های پیشگیری از کمردرد عبارت‌اند از:
- از بلند کردن اجسام یا حمل کوله‌های سنگین خودداری کنید.
- از کیف یا کوله‌پشتی‌ای استفاده کنید که وزن را به‌طور یکنواخت تقسیم می‌کند.
- برای پیشگیری و کاهش آسیب، عضلات کمر و شکم را تقویت کنید.
- سعی کنید هنگام کار وضعیت مناسب بدن را حفظ کنید و از قوز کردن خودداری کنید.
- بهتر است هرازگاهی وضعیت قرارگیری خود را تغییر دهید.
- برای پیاده‌روی و راه رفتن کفش مناسب با پاشنه‌ی استاندارد بپوشید.
- برای بهبود گردش خون و رفع خستگی عضلات حرکات کششی انجام دهید.
درمان کمردرد
در بیشتر موارد کمردرد نیاز به درمان خاصی ندارد و با مصرف داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه برطرف میشود؛ اما در موارد کمردرد شدید ممکن است نیاز به درمان دارویی یا فیزیوتراپی باشد.
درمان دارویی کمردرد
درمان دارویی کمردرد اغلب شامل مصرف داروهای ضددرد غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن، استامینوفن است. افرادی که زخم معده یا مشکلات کلیوی دارند باید در مصرف داروهای مسکن غیراستروئیدی محتاط باشند و با پزشک خود مشورت کنند.
در مواردی که درد کمر شدید باشد و به داروهای مسکن معمول پاسخ ندهد، پزشک ممکن است برای کاهش درد از داروهای اوپیوئیدی استفاده کند. شلکنندههای عضلانی نیز برای رفع اسپاسم عضلات کمر مفید هستند.
پمادهای موضعی
در مواردی پمادهای موضعی ممکن است در کاهش درد کمر مؤثر باشند. این پمادها معمولاً حاوی مواد بی‌حس‌کننده یا ضددرد هستند که به کاهش درد کمک می‌کنند.
فیزیوتراپی و درمان کمردرد
حرکات کششی آرام و ملایم به کاهش و پیشگیری از کمردرد در آینده کمک می‌کند. تمرینات مختلفی برای تقویت عضلات کمر و پیشگیری از درد وجود دارد که حتماً قبل از انجام باید با فیزیوتراپ در مورد نحوه‌ی انجام حرکت مشورت کنید. تمرین پل، یوگا و سوپرمن در کاهش درد کمر مؤثر هستند.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص ارتوپدی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص ارتوپدی ارتباط آنلاین با متخصص ارتوپدیدرمان خانگی کمردرد
گاهی اوقات با برخی اقدامات و مراقبت‌های خانگی می‌توان به تسکین کمردرد کمک کرد؛ اما توجه کنید که قبل از انجام هرگونه درمان خانگی برای کمردرد حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
گرما و سرمادرمانی یکی از روش‌های خانگی درمان کمردرد است. در مرحله حاد درد می‌توان از کمپرس سرد برای کاهش التهاب در ناحیه کمر استفاده کرد. توجه کنید که یخ را مستقیم روی کمر قرار ندهید بلکه آن را در پارچه‌ای قرار دهید تا از آسیب پوستی جلوگیری کند. پس از فروکش کردن التهاب از کیسه‌ی آب گرم برای کاهش درد کمر استفاده کنید.
در مقاله‌ی درمان خانگی کمردرد به‌طور مفصل به این روش‌های درمانی پرداخته‌ایم.
آیا استراحت طولانی‌مدت برای بهبود کمردرد مفید است؟
استراحت طولانی‌مدت نه‌تنها به کاهش درد کمر کمک نمی‌کند بلکه باعث ایجاد تغییراتی میشود که کمردرد را وخیم‌تر می‌کند. محدود کردن فعالیت بدنی و خوابیدن به مدت طولانی باعث ضعیف شدن عضلات ستون فقرات میشود و تحمل وزن و فشار را برای آن‌ها دشوار می‌کند.
همچنین استراحت طولانی‌مدت باعث تغییر در اندازه‌ی دیسک میشود. اندازه‌ی دیسک به علت جذب مایعات افزایش پیدا می‌کند که باعث آسیب به مهره‌ها به‌ویژه در وضعیت خم شدن میشود.
خوابیدن طولانی‌مدت همچنین باعث تغییر مکانیک و ساختار طبیعی کمر میشود و انحنای طبیعی ستون فقرات را بر هم میزند.[۲]
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
کلام آخر دکتر ساینا
مشکلات مختلفی می‌توانند علت کمردرد باشند؛ برخی علل کمردرد جدی‌اند و نیاز به مداخله‌ی پزشکی دارند. اگر کمردرد شما شدید است یا پس از یکی دو روز بهتر نشده است حتماً از یک متخصص متخصص ارتوپدی یا متخصص مغز و اعصاب کمک بخواهید.
سؤالات متداول
درد کمری که به یک پا میزند ممکن است نشان‌دهنده‌ی درد سیاتیک باشد که از کمر شروع شده و به یک پا منتقل میشود.
برخی معتقدند که بین هموروئید و کمردرد ارتباط وجود دارد. هموروئید باعث میشود که خون از قسمت‌های دیگر به سمت هموروئید منتقل شود و بنابراین کاهش جریان خون در ناحیه‌ی کمر باعث کمردرد شود. همچنین ازآنجاکه هموروئید در ناحیه‌ی استخوان خاجی وجود دارد باعث احساس درد در این ناحیه میشود.
گاهی ممکن است بعد از استراحت کمردرد بدتر شود که احتمالاً علت آن فشار به دیسک یا فتق مهره‌های کمر حین بیتحرکی و خواب است.
برای درمان کمردرد بهتر است به متخصص ارتوپدی یا مغز و اعصاب مراجعه شود.
همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سؤالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.
[۱] Wáng, Y. X., Wáng, J. Q., & Káplár, Z. (2016). Increased low back pain prevalence in females than in males after menopause age: evidences based on synthetic literature review. Quantitative imaging in medicine and surgery, 6(2), 199–۲۰۶. https://doi.org/10.21037/qims.2016.04.06
[۲] Belavý, D. L., Armbrecht, G., Richardson, C. A., Felsenberg, D., & Hides, J. A. (2011). Muscle atrophy and changes in spinal morphology: is the lumbar spine vulnerable after prolonged bed-rest?. Spine, 36(2), 137–۱۴۵. https://doi.org/10.1097/BRS.0b013e3181cc93e8