ایبوپروفن (قرص و شربت): درمان درد و التهاب بدون نسخه

ایبوپروفن یکی از داروهای رایج و بدون نسخه است. اکثر افراد از این دارو به‌عنوان مسکن برای درمان کمردرد، سردرد یا درد دوره قاعدگی یا به‌عنوان تب‌بر در کودکان استفاده می‌کنند. بااین‌حال، ایبوپروفن کاربردهای دیگری نیز دارد و برای درمان برخی بیماری‌های التهابی نیز تجویز می‌شود. در این مطلب درباره این دارو، کاربردها و روش مصرف آن صحبت می‌کنیم. همچنین دوز دقیق مصرف آن را برای گروه‌های سنی مختلف بررسی می‌کنیم.

ایبوپروفن در یک نگاه

---

ایبوپروفن چطور عمل می‌کند؟

ایبوپروفن (Ibuprofen) یک نوع داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) است. این داروها ترشح هورمون‌هایی را که مسئول ایجاد تب، التهاب و درد در بدن هستند کاهش می‌دهد.

---

کاربرد قرص ایبوپروفن

ایبوپروفن در درمان تب و همچنین درد و التهاب خفیف تا متوسط ناشی از موارد زیر کاربرد دارد:

• سردرد
• دندان‌درد
• کمردرد
• دردهای پریود (دیسمنوره)
• آسیب‌دیدگی‌های جزئی (مثل کشیدگی یا پیچ‌خوردگی)
• آرتریت (التهاب مفاصل)
• استئوآرتریت (ساییدگی مفاصل)
• روماتوئید آرتریت (روماتیسم مفصلی)
• روماتوئید آرتریت جوانان
• سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا
• تب ناشی از بیماری
• فیبروز کیستیک (اختلال ژنتیکی مخاط ریه، گوارش و دستگاه تناسلی)
• اختلال مادرزادی مجرای شریانی باز (عارضه قلبی رایج در نوزادان)
• سینوزیت
• گلودرد

کاربرد شربت ایبوپروفن

شربت ایبوپروفن به‌واسطه دوز پایین‌ترش برای کودکان تجویز می‌شود. از جمله کاربردهای این دارو در کودکان می‌توان به پایین آوردن تب، رفع علائم سرماخوردگی، بهبود درد ناشی از دندان درآوردن و رفع التهاب و ورم اشاره کرد.

کاربرد شیاف ایبوپروفن

شیاف ایبوپروفن نیز اثراتی مشابه قرص آن دارد. برای جلوگیری از عوارض گوارشی این دارو یا زمانی که تهوع شدید دارید، می‌توانید از شیاف استفاده کنید.

---

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذاریم؟

درصورتی‌که هر یک از موارد زیر را دارید، حتماً پیش از مصرف ایبوپروفن به پزشک خود اطلاع دهید:

• ابتلا به اختلال‌های خون‌ریزی
• انجام جراحی بای پس عروق کرونر در ۲ هفته گذشته
• کم‌آبی بدن
• اسهال
• حمله قلبی
• نارسایی قلبی
• فشارخون بالا
• سوءمصرف الکل
• مشکل کلیه یا کبد
• مشکل ریوی یا تنفسی (مثل آسم)
• مصرف استروئیدها (مثل بتامتازون، دگزماتازون یا پردنیزون)
• مصرف سیگارهای تنباکویی
• خون‌ریزی معده
• زخم معده یا سایر مشکلات معده و روده
• سابقه سکته مغزی
• مصرف داروهای ضدلخته یا رقیق‌کننده خون (مثل آسپرین)
• استفراغ
• ابتلا به آبله مرغان
• سابقه حساسیت به ایبوپروفن یا سایر داروها، مواد نگهدارنده، رنگ و غیره
• بارداری (یا اقدام برای آن)
• شیردهی
• حساسیت به آسپرین یا داروهای ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی (شامل اغلب مسکن‌های رایج و بدون نیاز به نسخه مثل استامینوفن)
• سابقه ابتلا به آسم ناشی از داروهای سالیسیلات (مثل آسپرین یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مشابه آن)
• ناباروری یا در حال اقدام برای انجام آزمایش‌های باروری

---

نحوه مصرف قرص ایبوپروفن

قرص ایبوپروفن را با یک لیوان آب، همراه با غذا یا بدون آن مصرف کنید؛ اما اگر با خوردن این قرص دچار ناراحتی معده می‌شوید، بهتر است آن را با غذا بخورید.

نحوه مصرف شربت ایبوپروفن برای کودکان

• قبل از مصرف شربت ایبوپروفن، شیشه آن را خوب تکان دهید. 
• برای اندازه‌گیری دوز شربت ایبوپروفن، از پیمانه مخصوص دارو استفاده کنید. 
• کودک را تشویق کنید تا شربت را با یک لیوان آب بخورد.

دوز مصرف

دوز، دفعات و فواصل زمانی مصرف این دارو در بیماران مختلف فرق دارد. در جدول زیر می‌توانید دوز مصرف ایبوپروفن را برای کودکان مطالعه کنید:

در جدول زیر می‌توانید دوز مصرف ایبوپروفن را برای بزرگسالان مطالعه کنید:

حداکثر دوز مجاز مصرف

• حداکثر دوز مجاز مصرف ایبوپروفن در بزرگسالان با تجویز پزشک ۳۲۰۰ و بدون تجویز پزشک ۱۲۰۰ میلی‌گرم در روز است.
• حداکثر دوز مجاز مصرف ایبوپروفن در کودکان، برای درد و تب ۴۰۰ میلی‌گرم در هر دوز مصرف است. 
• حداکثر دوز برای بیماری روماتیسم مفصلی جوانان ۲۴۰۰ میلی‌گرم در روز است. 
• در کودکان زیر ۶ سال، مصرف بیشتر از ۲۰۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم، احتمالاً باعث مسمومیت می‌شود.

طول دوره مصرف

• دوره مصرف ایبوپروفن به نوع بیماری بستگی دارد. اگر بیشتر از ۱۰ روز است که این دارو را مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از ادامه مصرف آن با پزشک مشورت کنید.
• اگر پزشک تشخیص داده است که به مدت طولانی باید ایبوپروفن مصرف کنید، مشکلی ندارد. در این شرایط، باید دوز تجویزی پزشک را رعایت کنید. همچنین ممکن است پزشک داروهایی را برای پیشگیری از بروز عوارض گوارشی این دارو (مثل زخم معده) برای‌تان تجویز کند.
• درصورتی‌که از ایبوپروفن موضعی (ژل ایبوپروفن) استفاده می‌کنید و علائم‌تان بعد از ۲ هفته بدتر شد یا از بین نرفت، قبل از ادامه مصرف دارو با پزشک مشورت کنید.

---

نکات حین مصرف

برای حفظ سلامتی‌تان و اثربخشی بیشتر این دارو، آن را بیشتر از مقدار تجویزشده توسط پزشک مصرف نکنید. مصرف بیش‌از حد مجاز این دارو، خطر بروز عوارض را، به‌خصوص در بیماران سالمند افزایش می‌دهد.

اگر ایبوپروفن را برای درمان آرتریت مزمن یا شدید مصرف می‌کنید، باید دارو را منظم و دقیقاً طبق تجویز پزشک بخورید؛ در‌این‌صورت دارو بیشترین اثربخشی را خواهد داشت. شروع اثربخشی دارو حدود یک هفته طول می‌کشد؛ اما در بیماران مبتلا به آرتریت شدید ممکن است شروع بهبودی ۲ هفته یا بیشتر هم طول بکشد. همچنین برای دیدن اثر کامل این دارو، باید چند هفته صبور باشید.

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟

اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، به‌محض‌یادآوری آن را مصرف کنید؛ اما اگر نزدیک به موعد مصرف دوز بعدی است، فقط دوز بعد را مصرف کنید.

برای جبران دوز فراموش‌شده ایبوپروفن، هرگز دوز مصرف دارو را در یک نوبت دو برابر نکنید.

---

عوارض جانبی ایبوپروفن

همه داروها عوارض دارند؛ اما نوع و شدت آن‌ها در افراد مختلف فرق دارد. نکته مهم این است که پزشکان با آگاهی از این عوارض احتمالی، دارو را تجویز می‌کنند؛ چرا که بنا به تشخیص آن‌ها، سود دارو نسبت به عوارض آن برای شما بیشتر است.

عوارض رایج ایبوپروفن

علائم زیر هنگام مصرف ایبوپروفن رایج‌اند:

• سردرد

• کاهش اشتها
• حالت تهوع
• مشکل معده (سوزش معده، ترش کردن و غیره)
• یبوست
• نفخ
• سرگیجه
• اضطراب
• زنگ زدن گوش

اگر علائم شدیدتر شدند یا از بین نرفتند، به پزشک اطلاع دهید.

عوارض خطرناک ایبوپروفن

عوارض خطرناک ایبوپروفن چندان شایع نیستند. در صورت مشاهده علائم زیر بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

• حساسیت دارویی: با علائم خارش، بثورات پوستی، کهیر، ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
• خونریزی: با علائم مدفوع خونی یا سیاه و قیری‌رنگ، استفراغ خونی یا بالا آوردن دانه‌های قهوه‌ای، ادرار قرمز یا تیره، نقاط قرمز یا بنفش کوچک روی پوست، خونریزی یا کبودی غیرطبیعی
• حمله قلبی: با علائم درد یا احساس فشار در قفسه سینه، شانه‌ها، بازوها یا فک، حالت تهوع، تنگی نفس، سرد یا مرطوب شدن پوست، احساس ازحال‌رفتن یا سبکی سر
• نارسایی قلبی: با علائم تنگی نفس، ورم قوزک، کف پا یا دست‌ها، افزایش وزن ناگهانی، ضعف یا خستگی غیرطبیعی
• افزایش فشارخون: با علائم سردرد، سرگیجه، تنگی نفس و درد قفسه سینه
• آسیب کلیوی: با علائم کاهش حجم ادرار، ورم قوزک پا، کف پا یا دست
• آسیب کبدی: با علائم درد در ناحیه راست و بالای شکم، کاهش اشتها، حالت تهوع، مدفوع با رنگ روشن، ادرار زرد تیره یا قهوه‌ای، زردی پوست یا چشم، ضعف و خستگی غیرعادی
• سکته مغزی: با علائم بی‌حسی یا ضعف ناگهانی صورت، بازو یا ساق پا، اختلال تکلم، گیجی، مشکل در راه‌رفتن، ازدست‌دادن هماهنگی اعضای بدن یا تعادل، سرگیجه، سردرد شدید، تغییر در بینایی
• تب، بثورات پوستی یا تورم غدد لنفاوی
• قرمزی، پوسته‌پوسته شدن، شلی یا سوزش پوست (در سطح پوست یا داخل دهان)

---

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

برخی از علائم  ناشی از اوردوز (مسمومیت دارویی ناشی از مصرف مقدار زیادی از دارو) عبارت‌اند از:

• زنگ زدن گوش‌
• تاری دید
• اسهال
• سوزش معده
• حالت تهوع و استفراغ
• افت فشار و ضعف
• آسیب‌دیدگی کلیه‌ها (کاهش ادرار یا قطع آن)
• گیجی و بی‌قراری
• سرگیجه
• پرش ناگهانی بدن
• تشنج
• بثورات پوستی
• تعریق
• لرز
• خون‌ریزی و زخم معده
• خواب‌آلودگی و کرختی شدید 
• کما

---

هشدارهای ایبوپروفن

قبل از مصرف ایبوپروفن، به تداخلات دارویی و غذایی و هشدارهای مصرف این دارو دقت کنید:

تداخلات دارویی

برخی از داروهایی که با ایبوپروفن تداخل دارند عبارت‌اند از:

• لیتیم
• ناپروکسن (تداخل زیاد)
• آسپرین (تداخل زیاد)
• روغن ماهی (امگا-۳)
• فلوکستین
• سرترالین
• وارفارین
• دوز بالای متوترکسات

همچنین برخی گروه‌های دارویی نیز ممکن است با ایبوپروفن تداخل داشته باشند:

• داروهای خوراکی پایین‌آورنده قند خون
• داروهای فشارخون
• داروهای گروه بتابلاکر (این داروها برای درمان آنژین، نارسایی قلبی، حمله قلبی و فشارخون تجویز می‌شوند.)
• داروهای ادرارآور
• داروهای گروه مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (این داروها برای فشارخون، بیماری‌های قلبی و موارد مشابه تجویز می‌شوند.)

فهرست تداخل‌های دارویی بالا ممکن است کامل نباشد. درصورتی‌که تحت درمان با داروی خاصی هستید (حتی داروهای گیاهی)، قبل از مصرف ایبوپروفن با یک پزشک مشورت کنید.

تداخلات غذایی

داروهای ضدالتهاب از جمله ایبوپروفن، باعث ناراحتی معده می‌شوند. به‌همین‌دلیل بهتر است آن‌ها را با غذا یا یک لیوان شیر بخورید.

مصرف همراه با الکل

مصرف الکل هم‌زمان با ایبوپروفن، خطر خونریزی معده و مشکلات کبدی را افزایش می‌دهد.

محدودیت سن

مصرف ایبوپروفن در کودکان زیر ۶ ماه بدون تجویز پزشک ممنوع است. همچنین قبل از دادن ایبوپروفن به کودکان زیر ۲ سال یا کودکان با وزن کمتر از ۵/۵ کیلوگرم باید با پزشک مشورت کنید.

بارداری و شیردهی

مصرف ایبوپروفن در بارداری بدون تجویز پزشک، به‌خصوص بعد از هفته ۲۰ توصیه نمی‌شود؛ چرا که این دارو می‌تواند روی جریان خون‌رسانی و کلیه‌های جنین اثر منفی بگذارد.

مصرف کوتاه‌مدت ایبوپرفون در بارداری (حداکثر ۳ روز) ممکن است مشکلی نداشته باشد؛ اما اجازه مصرف به مواردی مثل نوع بیماری و سن بارداری بستگی دارد.

مصرف ایبوپروفن در دوره شیردهی مشکلی ندارد؛ چراکه فقط مقدار کمی از این دارو در شیر مادر ترشح می‌شود. این مقدار اندک هیچ خطری برای نوزاد شیرخوار ندارد. بااین‌حال، درصورتی‌که بعد از مصرف ایبوپروفن متوجه تغییر در رفتار نوزاد یا تغذیه او شدید، به پزشک اطلاع دهید.

اگر باردار هستید، قبل از مصرف ایبوپروفن با پزشک مشورت کنید. ممکن است پزشک بتواند داروهای مشابه و کم‌خطرتری را برای مشکل شما تجویز کند.

---

آیا می‌توان ایبوپروفن را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مشابه ایبوپروفن عبارت‌اند از:

• دیکلوفناک
• ناپروکسن
• پیروکسیکام
• پردنیزون
• ملوکسیکام
• متوترکسات
• ایندومتاسین
• سولفاسالازین
• هیدروکسی کلروکین
• رمیکید
• سولینداک
• کتوپروفن
• تولمتین
• اتودولاک
• فنوپروفن
• فلوربی پروفن
• مکلوفنامات

---

نحوه نگهداری ایبوپروفن

ایبوپروفن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی و در دمای بین ۲۰ تا ۲۵ درجه قرار دهید.

---

نکاتی درباره خرید ایبوپروفن

ایبوپروفن در کشورهای مختلف با نام‌ها، دوزها و اشکال متنوعی تولید می‌شود. در ادامه به بررسی این موارد در ایران می‌پردازیم.

اشکال دارویی موجود

• قرص
• شربت سوسپانسیون
• کپسول ژلاتینی (پرل، کپسول نرم یا سافت ژل)
• آمپول
• ژل موضعی
• شیاف
• قطره خوراکی

دوزهای موجود

اشکال مختلف ایبوپرفون در ایران با دوزهای متنوعی تولید یا از خارج کشور وارد می‌شوند.

شرکت‌های تولیدکننده

برخی شرکت‌های تولیدکننده ایبوپروفن عبارت‌اند از:

• رها
• سها
• حکیم
• زهراوی
• اکسیر
• تهران‌شیمی
• دانا
• ایران ناژو
• فارماشیمی
• تهران دارو
• جابربن حیان
• لقمان
• البرز دارو
• زیبا کار روز (واردکننده تولیدات شرکت PFIZER کانادا)
• عبیدی
• داروپخش
• رویان دارو
• آریا
• کیش مدیفارم
• بهستان دارو (وارکننده تولیدات شرکت ORPHAN EUROPE SARL)
• سبحان‌دارو
• ایران دارو
• الحاوی
• جالینوس
• شفا
• ابوریحان

نام‌های تجاری موجود در ایران

در جدول زیر نام‌های تجاری مربوط به اشکال دارویی مختلف ایبوپروفن را آورده‌ایم:

---

هنگام مصرف ایبوپروفن چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟

اگر طی دوره درمان با ایبوپروفن علائم زیر را داشتید، مصرف دارو را قطع کنید و‌ بلافاصله به پزشک اطلاع دهید:

• معده‌درد
• سوزش معده
• استفراغ خونی یا شبیه دانه قهوه
• مشاهده خون در مدفوع
• مدفوع سیاه یا قیری‌رنگ

در صورت بروز عوارض خطرناک ایبوپروفن یا اوردوز با اورژانس تماس بگیرید.

---

کلام آخر دکترساینا

هرچند ایبوپروفن یکی از مسکن‌های رایج و دردسترس برای کنترل انواع درد و التهاب است؛ اما در مصرف آن زیاده‌روی نکنید و درصورت مشاهده هرگونه علائم ناخوشایند یا ادامه‌دار شدن درد و التهاب، با پزشک مشورت کنید. همچنین به یاد داشته باشید که بدون مشورت با پزشک، ایبوپروفن را به کودک خود ندهید.

سوالات متداول