رژیم غذایی برای بهبود زخم معده و علائم آن نقش بسیار مهمی دارد؛ چراکه زخم معده و اثنی‌عشر در مراحل ابتدایی قابل درمان و بهبود است. شما با رعایت رژیم غذایی، می‌توانید علائم را کاهش داده و به بافت معده‌ی خود فرصت کافی برای ترمیم دهید؛ اما بی‌توجهی به این مشکل، آن را تشدید می‌کند و مشکلات جدی برای شما ایجاد می‌کند. در این مقاله به بررسی رژیم غذایی مناسب زخم معده و پرهیزهای غذایی آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
زخم معده چیست؟
دیواره‌ی داخلی معده با یک لایه‌ی موکوسی پوشیده شده است که نقش محافظت از بافت معده را دارد. اگر این لایه‌ی موکوسی به هر دلیلی کاهش یابد، اسید معده می‌تواند به بافت معده برسد و زخم‌هایی در آن ایجاد کند. این زخم‌ها با سوزش و درد همراه‌اند. این زخم‌ها معمولاً قابل‌درمان‌اند؛ اما در صورت عدم درمان تشدید می‌شوند و مشکلات جدی‌تری ایجاد می‌کنند.
رژیم غذایی غنی از فیبر، ویتامین آ و فلاونوئیدها به بهبود علائم زخم معده کمک می‌کند.
نقش رژیم غذایی در زخم معده
رژیم غذایی نقش مهمی در کاهش درد یا سوزش ناشی از زخم معده، مری یا روده‌ی کوچک دارد. غذاها و نوشیدنی‌ها نه باعث ایجاد زخم معده می‌شوند و نه آن را درمان می‌کنند؛ بااین‌حال ممکن است برخی غذاها به ترمیم بافت آسیب‌دیده کمک کنند و برخی دیگر ممکن است باعث تحریک زخم و بافت آسیب‌دیده شوند. در ادامه به برخی از غذاهای مؤثر در بهبود یا تشدید زخم معده می‌پردازیم؛ اما توصیه می‌کنیم حتماً پیش از درپیش‌گرفتن هر نوع رژیمی، با متخصص گوارش مشورت کنید.
رژیم غذایی مناسب برای زخم معده
همان‌طور که اشاره کردیم برای کنترل و مدیریت زخم معده تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی بسیار مؤثر است و یک ضرورت محسوب می‌شود. اصلاح رژیم غذایی می‌تواند کمک‌کننده باشد. درحال‌حاضر پزشکان بر مصرف بیشتر میوه و سبزیجات تأکید دارند. رژیم غذایی مناسب برای زخم معده شامل موارد زیر است:
خوراکی های سرشار از فیبر
مصرف منابع غذایی حاوی فیبر مانند جو دوسر، حبوبات، غلات کامل، سیب، هویج و دانه کتان برای پیشگیری از پیشرفت زخم معده مؤثر است.
منابع غذایی حاوی ویتامین A
غذاهایی مانند کلم بروکلی، اسفناج، سیب‌زمینی و سبزی‌ها سرشار از ویتامین A هستند که به نظر می‌رسد با افزایش تولید مخاط از دستگاه گوارش محافظت می‌کنند.
منابع غذایی حاوی فلاونوئید
سیر، پیاز، توت‌فرنگی، نخودفرنگی و زغال‌اخته حاوی فلاونوئید است که در پیشگیری از ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری و گاستریت مزمن یا سرطان معده مؤثر است. این غذاها از رشد باکتری هلیکوباکتر جلوگیری می‌کند.
توصیه‌های غذایی برای زخم اثنی عشر
اثنی‌عشر یا دوازدهه نخستین بخش روده بلافاصله پس از معده است. این بخش نیز می‌تواند در اثر برخورد با اسید معده دچار آسیب و زخم شود.
- زخم اثنی‌عشر اغلب در افراد مبتلا به اضافه‌وزن مشاهده می‌شود؛ بنابراین کاهش وزن یکی از راه‌های مؤثر در جلوگیری از زخم اثنی‌عشر است.
- غلات و سبزی‌ها فیبر موردنیاز بدن را تأمین می‌کند و معمولاً در کنار درمان دارویی زخم اثنی‌عشر توصیه می‌شوند.
- مصرف چای گیاهی ممکن است باعث شل شدن عضلات شود و سطح PH را افزایش می‌دهد.
- همانند زخم معده مصرف کافئین، غذاهای پرچرب برای زخم اثنی‌عشر مضر است و باید مصرف آن محدود شود.
- مصرف قهوه و نوشابه‌های گازدار، غذاهای تند و اسیدی و نوشیدن الکل باعث افزایش تولید اسید معده می‌شود و به بافت روده کوچک آسیب می‌رساند.
اسید معده در شرایطی خاص می‌تواند به بافت معده و همچنین بافت اثنی‌عشر آسیب بزند.
غذاهایی که رفلاکس اسید معده را بدتر می‌کنند؟
ریفلاکس معده هنگامی رخ می‌دهد که اسید معده به مری برمی‌گردد. در این شرایط اسفنکتر تحتانی مری شل شده و باعث پس زدن اسید معده به سمت مری می‌شود. مقدار غذای مصرفی، موقعیت بدن بعد از خوردن غذا (خوابیده، نشسته) و نوع غذایی که خورده می‌شود در ایجاد ریفلاکس معده تأثیر دارد.
- غذاهای پرچرب و سرخ‌کرده: باعث کاهش فشار در اسفنکتر مری می‌شوند و سرعت تخلیه‌ی معده را کاهش می‌دهند. کاهش مصرف غذاهای پرچرب در پیشگیری از ریفلاکس یا افزایش اسید معده مؤثر است.
- مصرف غذاهای تند و ادویه‌دار: در افرادی که اختلال عملکردی در دستگاه گوارش دارند باعث درد و ناراحتی معده می‌شود. کپسایسین ترکیب موجود در اغلب غذاهای تند است که می‌تواند مری را تحریک کند و باعث برگشت اسید معده شود. در یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ مصرف غذاهای تند در نیمی از افراد باعث برگشت و افزایش اسید معده بوده است.[۱]
پرهیزهای غذایی برای زخم معده
برخی افراد مبتلا به زخم معده دچار ریفلاکس و برگشت اسید معده نیز هستند. مصرف برخی غذاها ممکن است باعث شل شدن اسفنکتر تحتانی مری شده و باعث پس زدن اسید معده به مری و سوزش و سوءهاضمه شوند. مصرف غذاهای زیر ممکن است باعث تشدید زخم معده شود:
- قهوه
- شکلات
- غذاهای تند و ادویه‌دار
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- غذاهای اسیدی مانند گوجه‌فرنگی و مرکبات
- مصرف بیش‌ازحد کافئین
کلام آخر دکترساینا
رعایت رژیم غذایی برای بهبود زخم معده نقش کلیدی دارد. اگر با این بیماری دست‌وپنجه نرم می‌کنید حتماً از پزشک خود درباره‌ی بایدها و نبایدهای رژیم غذایی زخم معده بپرسید و به آن عمل کنید. زخم معده عموماً قابل درمان است؛ اما بی‌توجهی به آن باعث افزایش تخریب بافت معده می‌شود و حتی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.[۲]
برای مشاهده لیست بهترین متخصص گوارش و کبد کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص گوارش ارتباط آنلاین با متخصص گوارشمنابع
[۱] Choe, J. W., Joo, M. K., Kim, H. J., Lee, B. J., Kim, J. H., Yeon, J. E., Park, J. J., Kim, J. S., Byun, K. S., & Bak, Y. T. (2017). Foods Inducing Typical Gastroesophageal Reflux Disease Symptoms in Korea. Journal of neurogastroenterology and motility, 23(3), 363–۳۶۹. https://doi.org/10.5056/jnm16122
[۲] Hansson L. E. (2000). Risk of stomach cancer in patients with peptic ulcer disease. World journal of surgery, 24(3), 315–۳۲۰. https://doi.org/10.1007/s002689910050