آزمایش ایدز (HIV)؛ تفسیر و تحلیل جواب آزمایش HIV

برای خیلی از افراد، مشخص‌شدن نتیجه مثبت آزمایش ایدز و ابتلا به ویروس HIV به معنای پایان دنیا است؛ اما خوشبختانه امروزه دانش پزشکی به‌اندازه‌ای پیشرفت کرده است که بتوان این ویروس را کنترل کرد؛ اما کنترل این بیماری وابسته به انجام به‌موقع آزمایش ایدز است. در این مقاله درباره انواع مختلف آزمایش ایدز (HIV)، بهترین زمان انجام آن و اقدامات بعدی در صورت مثبت‌شدن نتیجه تست صحبت می‌کنیم.

هدف از انجام آزمایش ایدز چیست؟

آزمایش ایدز (آزمایش HIV) برای تشخیص وجود ویروس HIV در بدن انجام می‌شود. در واقع HIV نوعی عفونت مقاربتی است که به سیستم دفاعی بدن حمله می‌کند؛ در نتیجه بدن دیگر نمی‌تواند مثل قبل، از خود در برابر عوامل خارجی و بیماری‌ها مراقبت کند.

چه زمانی آزمایش HIV لازم است؟

«مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا» (CDC) توصیه می‌کند همه افراد در بازه سنی ۱۳ الی ۶۴ سال، حداقل سالی یک‌بار آزمایش HIV بدهند؛ اما گروه‌های پرخطر و خانم‌های باردار باید نسبت به انجام این آزمایش حساسیت بیشتری به خرج دهند.

آزمایش ایدز برای گروه‌های پرخطر

آزمایش ایدز برای گروه‌های پرخطر باید به‌دفعات بیشتری انجام شود. گروه‌های پرخطر عبارت‌اند از:

• افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند.
• افرادی که با فرد مبتلا به HIV رابطه جنسی محافظت نشده (از هر نوعی: دهانی، مقعدی یا واژینال) داشته‌اند.
• افرادی که با یک فرد غریبه که درباره سابقه روابط جنسی یا بیماری‌های او اطلاعی ندارند رابطه جنسی محافظت نشده داشته‌اند.
• افرادی که مورد سوءاستفاده جنسی قرار گرفته‌اند.
• افرادی که از سرنگ مشترک برای تزریق استفاده کرده‌اند.
• افرادی که به سل یا هپاتیت و بیماری‌های مقاربتی مثل سفلیس، گنوره، کلامیدیا و هرپس مبتلا هستند.
• کارگران جنسی
• و افرادی که با هرکدام از گروه‌های بالا رابطه جنسی داشته‌اند.

کاندوم فقط وسیله‌ای برای پیشگیری از بارداری نیست. برقراری رابطه جنسی محافظت نشده (بدون استفاده از کاندوم یا سد دهانی) در رابطه جنسی مقعدی، دهانی و واژینال، خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز را افزایش می‌دهد.

آزمایش HIV در دوران بارداری

ویروس ایدز از طریق مادر (یا رحم اجاره‌ای) به جنین قابل‌انتقال است. این ویروس همچنین از طریق شیرمادر نیز به نوزاد منتقل می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود خانم‌های باردار ترجیحاً در سه‌ماهه اول بارداری خود آزمایش ایدز بدهند.

خانم‌های بارداری  نیز که جزء گروه‌های پرخطر هستند(که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم.) باید حداقل دو الی سه بار در طول بارداری آزمایش ایدز را تکرار کنند.

مناسب‌ترین زمان برای آزمایش ایدز

در این که هرچه آزمایش ایدز زودتر انجام شود درمان آن راحت‌تر و سریع‌تر اتفاق می‌افتد شکی نیست؛ اما بهتر است بدانید که نتیجه تست‌های مخصوص این بیماری زمانی دقیق‌تر است که در بازه زمانی مخصوصی انجام شوند. در واقع هیچ تستی نمی‌تواند بلافاصله بعد از اینکه ویروس وارد بدنتان شد آن را تشخیص بدهد؛ بلکه باید مدت مشخصی (اصطلاحاً پنجره زمانی تست) از ورود ویروس بگذرد.

منظور از دوره پنجره در آزمایش اچ آی وی چیست؟ 

دوره پنجره به فاصله‌ی بین زمانی که شخص برای اولین بار به ویروس اچ آی وی آلوده می‌شود تا زمانی که ویروس در تست‌های آزمایشگاهی قابل‌ردیابی است گفته می‌شود. با تست‌هایی که فعلاً در اختیار داریم، از زمان آلودگی به ویروس اچ آی وی، ۲ هفته تا قابل‌تشخیص شدن آنتی‌ژن و ۳ هفته تا قابل‌تشخیص شدن آنتی‌بادی طول می‌کشد. در موارد بسیار کمی این زمان ممکن است به چند ماه برسد.

در دوره پنجره، فرد به ویروس اچ آی وی آلوده شده اما آزمایش‌ها هنوز نمی‌توانند ویروس را ردیابی کنند و تست اچ آی وی ظاهراً منفی است؛ به این حالت منفی کاذب می‌گویند؛ اما چطور این اتفاق میافتد؟

فرض کنید فردی در شب شنبه رابطه جنسی بدون کاندوم داشته و به ویروس اچ آی وی آلوده شده است. روز دوشنبه آزمایش اچ آی وی می‌دهد. تقریباً با اطمینان می‌شود گفت تستی که به این زودی انجام شده جواب منفی کاذب نشان می‌دهد، زیرا مقدار آنتی‌ژن و آنتی‌بادی ویروس در خون هنوز به حدی نرسیده که آزمایش قادر به ردیابی آن باشد.

حتی اگر فرد ۲-۳ هفته بعد هم آزمایش بدهد، ممکن است تست آنتی‌بادی همچنان منفی باشد؛ زیرا بدن هنوز نتوانسته به حدی واکنش ایمنی نشان دهد (آنتی‌بادی بسازد) که آزمایش بتواند نشان بدهد. (تست آنتی‌ژن احتمالاً در این مرحله مثبت شده است.)

اگر فکر می‌کنید به ویروس اچ آی وی مبتلا شده‌اید، اما جواب آزمایش شما منفی است، با پزشک خود مشورت کنید؛ ممکن است لازم باشد میزان ویروس در خون شما مستقیماً تعیین شود یا با یک آزمایش حساس‌تر آنتی‌ژن/آنتی‌بادی اچ آی وی انجام گیرد.

البته در روش‌های جدیدتر آزمایش اچ آی وی دوره پنجره کوتاه‌تر و شانس جواب منفی کاذب کمتر است. (منفی کاذب یعنی آزمایش فرد را فاقد ویروس نشان بدهد درحالی‌که فرد آلوده است.)

چقدر پس از قرار گرفتن در معرض HIV، آزمایش می‌تواند ویروس را تشخیص دهد؟

اگر آزمایش ایدز خیلی زود انجام شود ممکن است نتیجه غلط بگیرید. از طرف دیگر اگر آزمایش خیلی دیر انجام شود، زمان طلایی برای درمان بیماری (در صورت مثبت‌بودن تست) را از دست می‌دهید. همچنین در این فاصله ممکن است بیماری را به دیگران منتقل کنید؛ بنابراین آزمایش ایدز باید در بازه زمانی مناسب بعد از قرارگرفتن در معرض ویروس HIV انجام شود.

آیا یک بار آزمایش پس از مواجهه با ویروس HIV کافی است؟

خیر؛ آزمایش ایدز هم مثل هر آزمایش دیگری (حتی یک چکاپ خون ساده) درصد کمی خطا دارد؛ به همین دلیل معمولاً پزشک آزمایش ایدز را تکرار می‌کند تا از درستی نتیجه مطمئن شود. همچنین اگر آزمایش ایدز با رپید تست یا کیت خانگی انجام شده باشد، حتماً تست‌های دقیق‌تری مثل آزمایش خون نیز گرفته می‌شود.

روند پیشنهادی CDC برای انجام آزمایش ایدز به‌صورت زیر است:

• مرحله ۱: آزمایش آنتی‌ژن/آنتی‌بادی
• مرحله ۲: در صورت مثبت‌بودن آزمایش مرحله ۱، آزمایش آنتی‌بادی HIV-1 و HIV-2 انجام می‌شود. درصورتی‌که آزمایش مرحله ۲ هم مثبت باشد تشخیص HIV قطعی است.
• مرحله ۳: آزمایش نوکلئیک‌اسید

چرا تشخیص زودهنگام ایدز و شروع به‌موقع درمان اهمیت دارد؟

اگرچه مثبت‌شدن آزمایش HIV ناراحت‌کننده است، اما خبر خوب این­که این نتیجه نه‌چندان خوشایند، یک فرصت طلایی را هم در اختیارتان قرار می‌دهد که از تبدیل ویروس HIV به بیماری ایدز به‌موقع پیشگیری کنید.

هرچه این آزمایش زودتر انجام شود، تشخیص ویروس HIV و کنترل پیشرفت آن هم زودتر اتفاق می‌افتد. از طرف دیگر وقتی به‌موقع از وجود HIV در بدنتان آگاه شوید، می‌توانید از انتقال آن به دیگران نیز جلوگیری کنید.

در خانم‌های باردار و شیرده نیز با تشخیص و درمان به‌موقع می‌توان از انتقال ایدز به جنین جلوگیری کرد.

به ­تازگی رفتار پرخطر داشته‌ام و احتمال آلودگی به ایدز وجود دارد؛ باید چه ­کار کنم؟

اولین کاری که بعد از رفتار پرخطر (رابطه جنسی پرخطر، استفاده از سرنگ مشترک یا مواجهه تصادفی با سرنگ آلوده، سوءاستفاده جنسی و غیره) باید انجام دهید مصرف داروهای اورژانسی مخصوص ایدز (داروهای پیشگیری بعد از مواجهه یا PEP) است.

این داروها باید طی حداکثر ۷۲ ساعت اول بعد از رفتار پرخطر مصرف شوند تا بتوانند از گسترش HIV پیشگیری کنند. (هرچه زودتر دارو را مصرف کنید بهتر است.) برای دریافت داروهای PEP باید به اورژانس بیمارستان یا مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری شهر خود مراجعه کنید.

برخلاف تصور جامعه، مثبت‌شدن نتیجه آزمایش ایدز یا آلوده‌شدن ناخواسته به ویروس HIV پایان راه نیست! اگر آلودگی با ویروس HIV به‌موقع تشخیص داده شود می‌توان آن را کنترل و از ابتلای فرد به ایدز پیشگیری کرد.

آزمایش ایدز چطور انجام می‌شود؟

هرکدام از انواع آزمایش ایدز روش انجام خاصی دارد.

روش انجام تست‌های آزمایشگاهی

این تست‌ها در محیط آزمایشگاه و توسط افراد متخصص گرفته می‌شوند. برای انجام این آزمایش نمونه خون از رگ گرفته شده و در آزمایشگاه بررسی می‌شود.

روش انجام تست‌های رپید

در تست خون رپید، نمونه خون به کمک یک سرنگ کوچک از نوک انگشت گرفته می‌شود. (شبیه دستگاه قند خون خانگی) در تست رپید دهانی، نمونه‌ای از آب دهان گرفته شده و آزمایش می‌شود.

نوع دیگری از تست خون رپید نیز وجود دارد که در آن تکنسین آزمایشگاه نمونه خون را از رگ فرد می‌گیرد.

روش انجام تست‌های خانگی

کیت‌های خانگی آزمایش ایدز شامل یک سواب برای جمع‌کردن نمونه بزاق دهان (از روی لثه‌ها و بین دندان‌ها) هستند. این نمونه داخل یک لوله قرار می‌گیرد. بعد از چند دقیقه نتیجه اولیه آزمایش روی کیت ظاهر می‌شود. (مثل تست‌های بی­بی چک)

برای آزمایش HIV آمادگی خاصی لازم است؟

خیر؛ برای انجام آزمایش HIV نیاز به آمادگی خاصی مثل ناشتایی ندارید.

انواع آزمایش ایدز

برای تشخیص HIV در بدن از تست آنتی‌بادی (استاندارد)، تست آنتی‌ژن/آنتی‌بادی و تست نوکلئیک‌اسید (NAT) استفاده می‌شود. انجام هرکدام از این آزمایش‌ها به کمک تکنولوژی‌های مختلفی مثل تجهیزات آزمایشگاهی، کیت‌های خانگی و تست رپید امکان‌پذیر است.

۱. تست آنتی‌بادی (تست استاندارد خون)

آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌های قاتل بیماری در بدن هستند. وقتی سیستم دفاعی ما متوجه می‌شود ویروس HIV وارد بدن شده است شروع به تولید آنتی‌بادی‌های مخصوص آن می‌کند. آزمایش آنتی‌بادی ایدز میزان آنتی‌بادی‌های HIV را در بدن اندازه‌گیری می‌کند.

تست آنتی‌بادی ایدز را با نمونه‌گیری از آب دهان، خون یا ادرار انجام می‌دهند. روش‌های انجام آن عبارت‌اند از:

• تست آزمایشگاهی: برای انجام این تست نمونه خون از رگ گرفته می‌شود. این تست معمولاً دقت بالاتری دارد و نسبت به سایر روش‌ها می‌تواند سریع‌تر آنتی‌بادی‌ها را تشخیص دهد.
• تست رپید: این تست سریع و ساده است برای غربالگری اولیه و سریع کاربرد دارد و با نمونه‌گیری از آب دهان، ادرار یا خون نوک انگشت انجام می‌شود.
• تست خانگی: این تست‌ها با نمونه‌گیری از بزاق دهان و در خانه انجام می‌شوند.

۲. تست آنتی‌ژن/آنتی‌بادی

آنتی‌ژن بخشی از ساختار ویروس ایدز است که سیستم دفاعی بدن نسبت به آن حساس است. در واقع آنتی‌ژن است که باعث می‌شود سیستم دفاعی شروع به مبارزه با ویروس و تولید آنتی‌بادی کند. بعد از اینکه ویروس HIV وارد بدن می‌شود، آنتی‌ژن‌ها زودتر از آنتی‌بادی‌ها در خون قابل‌تشخیص هستند. به همین دلیل تست آنتی‌ژن/آنتی‌بادی پرکاربردترین نوع آزمایش ایدز است.

روش‌های انجام:

• تست آزمایشگاهی: این تست که دقت بالایی دارد، با نمونه ­گیری از خون سیاهرگی انجام می­‌شود.
• تست رپید: این تست با نمونه خون سرانگشت انجام می‌­شود و مدت زمان آن حدود ۲۰ دقیقه است.
• تست خانگی: در این تست کیت­‌های آماده شبیه بی­بی­‌چک به‌­کار می­‌رود.

به گفته وبسایت CDC:

آنتی‌بادی‌ها را سیستم ایمنی بدن زمانی تولید می‌کند که با ویروس‌هایی مثل ویروس HIV مواجه ‌شود. آنتی‌ژن‌ها ساختارهای بیگانه‌ای هستند که وارد بدن شده‌اند و سیستم ایمنی بدن فرد را فعال می‌کنند. اگر فردی به HIV مبتلا باشد، قبل از اینکه آنتی‌بادی‌ها ترشح شوند آنتی‌ژنی به نام P24 تولید می‌شود. آزمایش‌های آنتی‌ژن/آنتی‌بادی در آزمایشگاه و روی نمونه خونی که از ورید گرفته شده است انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها می‌توانند ۱۸ الی ۴۵ روز بعد از مواجهه با ویروس، آن را تشخیص دهند.

۳. تست نوکلئیک اسید (NAT)

این تست برای بررسی وجود ویروس HIV در خون و مقدار آن انجام می‌شود. برای انجام تست NAT ایدز، نمونه خون از رگ گرفته می‌شود. تست نوکلئیک اسید گران است و به همین دلیل معمولاً خط اول تشخیص ایدز نیست؛ بلکه بیشتر برای افرادی تجویز می‌شود که مبتلا به ایدز هستند یا قبلاً در معرض آلودگی با ویروس HIV بوده‌اند و حالا علائم بیماری در آن‌ها ظاهر شده است.

تفاوت بین آزمایش HIV-1 و HIV-2 چیست؟

ویروس HIV دو نوع اصلی دارد: HIV-1 و HIV-2. هر دو نوع این ویروس باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شود؛ اما HIV-2 آهسته‌تر پیشرفت می‌کند و احتمال انتقال آن نسبت به HIV-1 کمتر است. آزمایش‌های آنتی‌ژن/آنتی‌بادی HIV-1 و HIV-2 برای تشخیص نوع ویروس HIV در بدن انجام می‌شوند.

من کدام آزمایش را انجام دهم؟

دقیق‌ترین راه برای تشخیص ویروس ایدز آزمایش خون است. حتی اگر از تست‌های خانگی و رپید تست استفاده کرده‌اید، باز هم باید به پزشک مراجعه کنید و برای تشخیص قطعی آزمایش خون بدهید.

فراموش نکنید که اولین قدم بعد از مواجهه با ویروس انجام آزمایش ایدز نیست؛ بلکه باید به پزشک مراجعه کنید و طی حداکثر ۷۲ ساعت داروی PEP دریافت کنید.

چه مدت طول می‌کشد تا نتایج آزمایش HIV را دریافت کنم؟

زمان آماده‌شدن نتیجه آزمایش HIV به نوع تست بستگی دارد. برخی انواع تست‌های خانگی و رپید تست‌ها می‌توانند طی چند دقیقه نتیجه را نشان بدهند؛ اما آماده‌شدن نتیجه تست‌های آزمایشگاهی و برخی دیگر از انواع تست خانگی معمولاً بین چند روز تا چند هفته طول می‌کشد.

تشخیص ایدز در خانه

تشخیص ایدز در خانه به کمک تست‌های فوری (تست رپید) و کیت‌های نمونه‌گیری در منزل امکان‌پذیر است.

۱. کیت نمونه‌گیری در منزل

برای انجام آزمایش ایدز با کیت خانگی، فرد باید نمونه خون نوک انگشت خود را در خانه جمع‌آوری کرده و آن را برای آزمایشگاه ارسال کند. نمونه خون در آزمایشگاه بررسی شده و جواب آن چند روز بعد حاضر می‌شود.

این کیت‌ها در حال حاضر فقط در برخی کشورهای دنیا کاربرد دارند و ممکن است دسترسی به آن‌ها از ایران دشوار باشد؛ اما اگر ساکن ایران هستید، می‌توانید از خدمات آزمایش در محل برای انجام آزمایش ایدز استفاده کنید. در این روش تکنسین آزمایشگاه با وسایل نمونه‌گیری در خانه حاضر می‌شود و نمونه خون را جمع‌آوری می‌کند. سپس نمونه را به آزمایشگاه‌های ارائه‌کننده خدمات تشخیص ایدز ارائه می‌دهد.

۲. کیت تست فوری در منزل (تست رپید)

تست فوری ایدز در منزل به ۲ شیوه انجام می‌شود: تست فوری خون و تست فوری بزاق دهان. تست رپید خون به اندازه تست‌های آزمایشگاهی استاندارد دقیق است؛ اما برای اینکه نتیجه دقیقی بگیرید باید مدت بیشتری از مواجهه با ویروس گذشته باشد.

نحوه انجام آزمایش ایدز به کمک تست رپید روی بسته‌بندی آن نوشته شده است. معمولاً ابتدا باید با کمک سواب مخصوص آن، نمونه بزاق از روی لثه‌ها جمع‌آوری شود. سپس سواب داخل لوله مخصوص آزمایش قرار داده شده و بعد از حدود ۲۰ الی ۴۰ دقیقه جواب آن نمایش داده می‌شود.

اگر روی ناحیه کنترل (C) کیت ۱ خط قرمز ظاهر شود نتیجه تست منفی است. اگر ۲ خط (یکی در ناحیه C و دیگری در ناحیه T) ظاهر شود نتیجه تست مثبت است. اگر هیچ خطی ظاهر نشود، خط خارج از نواحی T و C باشد یا رنگ پس‌زمینه صورتی مایل به قرمز شود نتیجه تست نامعتبر است و باید تکرار شود.

برخی تست‌های خانگی ایدز فقط علامت مثبت یا منفی را نمایش می‌دهند.

میزان دقت تست‌های خانگی چقدر است؟

دقت نتیجه تست‌های خانگی به کارخانه سازنده این تست‌ها، زمان مناسب و شیوه انجام آزمایش بستگی دارد. بعضی از برندهای تولیدکننده کیت‌های خانگی ایدز تا ۹۲ درصد دقت دارند. (منبع: Pubmed)

تست‌های ایدز خانگی دقت بالایی دارند؛ اما اگر شک زیادی به ابتلا به HIV دارید، چه جواب تست خانگی‌تان مثبت شده است و چه منفی، باید به پزشک مراجعه کنید و آزمایش خون بدهید. همچنین حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد از مواجهه به ویروس، باید به پزشک مراجعه کنید و داروی PEP را برای پیشگیری از ابتلا به HIV بگیرید.

تفسیر جواب آزمایش HIV

جواب آزمایش HIV یا مثبت است یا منفی؛ اما مثبت یا منفی‌بودن جواب آزمایش ممکن است همراه با خطا نیز باشد که در این صورت به آن مثبت کاذب یا منفی کاذب گفته می‌شود.

نتیجه مثبت تست HIV

نتیجه مثبت نشان‌دهنده این است که تست توانسته نشانه‌های وجود ویروس HIV در بدن را تشخیص دهد.

نتیجه مثبت کاذب HIV

مثبت کاذب به این معنا است که ویروس HIV در بدنتان نیست؛ اما نتیجه تست به‌اشتباه مثبت شده است. این اتفاق به دلیل خطای آزمایشگاهی رخ می‌دهد. نتیجه مثبت کاذب در تست‌های رپید دهانی بیشتر رایج است.

نتیجه منفی تست HIV

نتیجه منفی نشان می‌دهد که تست نتوانسته است ویروس HIV را در بدنتان تشخیص دهد.

نتیجه منفی کاذب HIV

منفی کاذب به این معنا است که ویروس HIV در بدنتان وجود دارد؛ اما نتیجه تست منفی شده است. این اتفاق بیشتر زمانی رخ می‌دهد که قبل از بازه زمانی استاندارد انجام آزمایش ایدز یا اوایل آن تست داده باشید.

همچنین آزمایش ایدز افرادی که در حال مصرف داروهای PEP و PrEP (PrEP داروهای مخصوص پیشگیری از ایدز هستند.) هستند، ممکن است منفی کاذب شود.

اگر نتایج من منفی باشد چه باید بکنم؟

اگر زودتر از بازه استاندارد یا اوایل آن آزمایش داده باشید، این احتمال وجود دارد که نتیجه منفی کاذب باشد. در این شرایط باید بعد از بازه استاندارد دوباره آزمایش ایدز بدهید. اگر جواب آزمایش دوم هم منفی شود قطعاً به ویروس HIV مبتلا نیستید.

حتی اگر جواب آزمایشتان منفی شده باشد، باز هم باید نکات مربوط به رابطه جنسی ایمن را رعایت کنید. همچنین شریک جنسی‌تان نیز باید آزمایش بدهد. در شرایطی که نتیجه آزمایش شما منفی و نتیجه آزمایش شریک جنسی‌تان مثبت باشد، باید داروهای پیشگیری از ایدز (PrEP) مصرف کنید. (در این مورد با پزشک مشورت کنید.)

در صورت مثبت بودن نتایج چه باید بکنم؟

اگر جواب آزمایش ایدز مثبت شود باید آزمایش‌های دیگری را نیز برای تشخیص قطعی بیماری انجام دهید. در واقع پزشک برای تشخیص ابتلا به HIV فقط به یک تست اکتفا نمی‌کند.

آزمایش‌های در دسترس برای تایید نتیجه آزمایش ایدز

از جمله آزمایش‌هایی که برای تایید قطعی ابتلا به HIV انجام می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روش ایمونوفولئورسنت غیرمستقیم
• تست وسترن بلات
• آزمایش تشخیص HIV-1 و HIV-2

تفاوت HIV مثبت و ایدز

ایدز مرحله پیشرفته ابتلا به HIV است. اگر HIV به‌موقع کنترل شود، می‌توان از ابتلا به ایدز پیشگیری کرد؛ بنابراین اگر HIV مثبت شده باشید لزوماً به ایدز مبتلا نیستید.

آزمایش‌های پیگیری شدت پیشرفت بیماری

آزمایش‌های «HIV RNA» (بار ویروسی) و «شمارش لنفوسیت CD4» برای بررسی شدت پیشرفت بیماری یا پاسخ بدن به درمان با داروهای ART انجام می‌شوند.

• Plasma HIV RNA یا بار ویروسی: به بررسی میزان تغییر مقدار ویروس HIV در بدن بعد از شروع درمان با داروی ART گفته می‌­شود.
• CD4 Count یا شمارش CD4: بررسی سطح ایمنی بدن فرد مبتلا به HIV است؛ این آزمایش معمولاً قبل از شروع درمان و بعد از آن انجام می‌شود. بررسی سیستم ایمنی بدن به پزشکان این امکان را می‌دهد که برنامه دارویی مناسبی را برای درمان HIV تنظیم کنند.

نکات مهم پس از مثبت شدن تست HIV

اگر بعد از انجام آزمایش‌های تکمیلی مشخص شود که به HIV مبتلا شده‌اید، پزشک درباره مسیر درمان بیماری با شما صحبت می‌کند. همچنین بسته به شرایط شما ممکن است آزمایش‌های دیگری را برای بررسی میزان پیشرفت ویروس در بدن و تاثیر آن روی سیستم ایمنی درخواست کند.

اگرچه برای HIV هیچ درمانی وجود ندارد؛ اما برای کنترل پیشرفت این ویروس در بدن داروهای خاصی به نام «آنتی رترو ویروس» (ART) وجود دارند. این داروها اگر طبق تجویز پزشک و منظم مصرف شوند، مقدار ویروس را در بدن به طرز چشمگیری کاهش می‌دهند؛ به‌طوری‌که گاهی آزمایش HIV دیگر قادر به تشخیص آن در بدن نخواهد بود. این داروها همچنین از سیستم ایمنی بدن محافظت می‌کنند و اجازه نمی‌دهند عفونت HIV به ایدز تبدیل شود.

نکته مهم دیگر این است که بعد از مثبت‌شدن تست HIV باید با شریک جنسی خود در این باره صحبت کنید و از او نیز بخواهید آزمایش بدهد.

اگر نتیجه تست HIV مثبت شده است باید آزمایش‌های تکمیلی را انجام دهید و داروهای ضدویروس مصرف کنید. اگر نتیجه تست شما منفی و نتیجه تست شریک جنسیتان مثبت است باید داروهای پیشگیری از HIV مصرف کنید.

هزینه آزمایش ایدز چقدر است؟

هزینه انجام آزمایش تشخیصی ایدز به نوع آن بستگی دارد. کیت‌های خانگی ایدز که در حال حاضر (تابستان ۱۴۰۲) در بازار ایران به فروش می‌رسند قیمتی بین ۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان دارند. همچنین انجام هرکدام از آزمایش‌ها در آزمایشگاه هزینه‌ای بین ۷۰ (آزمایشگاه دولتی) تا ۲۰۰ هزار تومان (آزمایشگاه خصوصی) دارد.

مراکز رایگان انجام تست ایدز

مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری تحت‌نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی فعالیت می‌کنند. این مراکز در همه استان‌های کشور دایر هستند و خدمات آموزش، مشاوره و آزمایش رایگان ایدز را ارائه می‌کنند. این مراکز به‌صورت کاملاً محرمانه این خدمات را به شما ارائه می‌کنند.

آدرس برخی از مراکز رایگان تست ایدز در تهران عبارت است از:

کلام آخر دکترساینا

افرادی که نتیجه آزمایش ایدز آن‌ها مثبت شده است، می‌توانند سال‌ها زندگی سالمی داشته باشند. ­به‌­شرطی که بیماری­شان به­‌موقع تشخیص داده شود و برای درمان اقدام کنند. آزمایش ایدز باید در بازه زمانی استاندارد آن انجام شود. (هر تست بازه زمانی استاندارد متفاوتی دارد.) همچنین ابتلا به HIV لزوماً به معنای ابتلا به ایدز نیست و با درمان دارویی می‌توان از آن پیشگیری کرد.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.