جراحی فتق یک روش رایج درمان برای فتق‌هایی است که مشکل‌ساز شده‌اند. عمل فتق کشاله ران رایج‌ترین عمل فتق است. روش‌های مختلفی برای درمان و جراحی فتق در دسترس‌اند که پزشک با توجه به علائم و وضعیت بیمار، بهترین روش جراحی فتق را پیشنهاد می‌کند. در این مقاله به انواع عمل فتق، مراقبت‌های پس از عمل و عوارض آن می‌پردازیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
چه هنگام جراحی فتق نیاز است؟
فتق زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از یک بافت، برای مثال بخشی از روده یا بافت چربی، از یک نقطه‌ی ضعیف در عضلات بیرون بزند. فتق انواع مختلفی دارد؛ فتق کشاله‌ی ران (اینگوینال)، فتق نافی و فتق فمورال شناخته‌شده‌ترین انواع فتق هستند. با مطالعه‌ی مقاله‌ی «باد فتق» می‌توانید اطلاعات کامل‌تری درمورد انواع فتق و علائم آن‌ها کسب کنید.
فتق همیشه خطرناک نیست؛ اما در اغلب موارد به خودی‌خود بهبود نمی‌یابد و ممکن است منجر به عوارض شدید و خطرناک شود. برای درمان فتق گزینه‌های مختلفی وجود دارد:
- اگر فتق کوچک باشد و علائم شدیدی نداشته باشد ممکن است پزشک هیچ درمانی تجویز نکند و صرفاً آن را تحت نظر بگیرد یا استفاده از فتق‌بند را توصیه کند. در سایر موارد بسته به نوع فتق، می‌توان با ماساژ یا فشار ملایم قسمت بیرون‌زده را به داخل برگرداند.
- درشرایطی که فتق شدید است خطر تبدیل به فتق اینکارسره و فتق استرانگوله وجود دارد، فتق با فشار و فتق‌بند قابل درمان نیست و باید جراحی شود. بروز این حالت و نیاز به جراحی در فتق کشاله ران بیشتر از سایر انواع فتق است.
جراحی فتق بیشتر برای فتق کشاله ران کاربرد دارد و در مواردی توصیه میشود که فتق خطرناک یا آزاردهنده شده است.
انواع جراحی فتق
اگر فتق به‌قدری شدید باشد که از طریق سایر روش‌های درمانی، یعنی فشار خارجی و فتق‌بند درمان نشود، پزشک با جراحی فتق را به جای خود برمی‌گرداند. نوع عمل معمولاً با توجه به شدت فتق، امکانات در دسترس و وضعیت بیمار انتخاب میشود.
جراحی باز فتق (هرنیورافی)
پزشک در جراحی باز در محل فتق یک برش طولی و بزرگ ایجاد می‌کند؛ سپس روده یا بافت بیرون‌زده را سرجای خود برمی‌گرداند و محل برش را بخیه می‌زند. جراحی باز فتق اغلب تحت بیحسی موضعی انجام میشود؛ اما با توجه به شدت فتق و وضعیت عمومی بیمار ممکن است تحت بیهوشی عمومی نیز انجام شود.
عمل ترمیم فتق با مش (هرنیوپلاستی)
گفتیم‌که در فتق، قسمتی از عضلات دچار ضعف میشود و درنتیجه مقداری از بافت از این قسمت ضعیف‌شده بیرون می‌زند. عمل ترمیم فتق با مش مشابه جراحی باز فتق انجام میشود؛ بااین‌تفاوت‌که در این نوع جراحی از پوششی توری به نام مش برای استحکام بخشیدن به ناحیه‌ی ضعیف‌شده استفاده میشود.
لاپاراسکوپیک هرنیوپلاستی
پزشک در جراحی لاپاراسکوپیک به جای اینکه یک برش بزرگ ایجاد کند، فتق را با ایجاد چند برش کوچک ترمیم می‌کند. پزشک ابتدا چند برش کوچک در قسمت پایینی شکم ایجاد می‌کند. سپس محل فتق را با کمک یک وسیله‌ی میله‌مانند که مجهز به دوربین است، بررسی کرده و بعد آن را درمان می‌کند. پزشک در مرحله‌ی آخر با کمک مش محل فتق را مستحکم می‌کند و زخم‌ها را بخیه می‌زند.
جراحی رباتیک فتق
جراحی رباتیک فتق تا حد زیادی مشابه جراحی لاپاراسکوپیک است. اصلی‌ترین تفاوت این دو عمل این است که در جراحی لاپاراسکوپی پزشک به‌طور مستقیم عمل را انجام می‌دهد؛ ولی در جراحی رباتیک پزشک تجهیزات لاپاراسکوپی را از پشت دستگاه کنترل و به‌صورت رباتیک هدایت می‌کند. این کار دقت عمل را بالا می‌برد.
همچنین در جراحی رباتیک پزشک قادر است تصاویر محل فتق را به‌طور سه‌بعدی ببیند؛ درحالی‌که در جراحی لاپاراسکوپیک تصاویر دو بعدی هستند.
عوارض و خطرات ناشی از جراحی فتق
هرچند جراحی فتق عمل سخت و سنگینی محسوب نمی‌شود؛ اما مانند تمام عمل‌های جراحی با برخی عوارض جانبی و خطرات احتمالی همراه است.
پس از جراحی، محل زخم متورم، قرمز و معمولاً دردناک میشود. در اغلب موارد مسکن‌های بدون نیاز به نسخه‌ی پزشک و داروهای ضدالتهاب برای کاهش دادن التهاب و برطرف کردن درد کافی‌اند. همچنین می‌توانید علاوه‌بر مسکن‌ها از کمپرس سرد نیز کمک بگیرید. توصیه میشود کمپرس سرد را هر یک ساعت یک‌بار به مدت ده دقیقه استفاده کنید.
سایر عوارض جراحی فتق شیوع کمتری دارند:
- عفونت
- آسیب به اندام یا بافت
- عود یا بازگشت فتق
- سروما (یک کیسه‌ی پر از مایع زیر سطح پوست)
- آسیب عصبی و نورالژی (درد عصبی) که باعث گزگز یا بیحسی میشود.
- یبوست یا کند شدن حرکات روده
- ناتوانی یا مشکل در ادرار کردن
- بی‌اختیاری یا نشت ادرار
- هموراژی (خونریزی داخلی) و هماتوم (تجمع خون در محل زخم)
- زخم شدید یا چسبندگی محل زخم
- فتق شکافی، که باعث میشود مجدداً در محل برش جراحی، فتق ایجاد شود.
- فیستول (شکاف غیر‌طبیعی بین دو اندام)
- عفونت مجاری ادراری
- لخته‌ی خون
- ذات‌الریه، عفونت ریه، یا مشکلات تنفسی
- عوارض کلیوی یا نارسایی کلیه
- درد ناشی از به‌کار بردن مش
عوارض پس از عمل معمولاً شامل درد و التهاب خفیف تا متوسط است؛ اگر علائم دیگری تجربه می‌کنید یا درد شما شدید است، حتماً با یک پزشک مشورت کنید.
علت درد بعد از عمل فتق
درد مزمن بعد از عمل فتق یکی از مهم‌ترین عوارض پس از این جراحی است. درد مزمن عمل فتق به وضعیتی گفته میشود که درد و ناراحتی حداقل تا سه ماه پس از عمل ادامه پیدا کند. طبق برخی مطالعات شیوع درد مزمن بعد از عمل فتق حدود ۲۵ درصد است.[۱]
احتمال بروز درد در دوره‌ی نقاهت تمام انواع جراحی فتق وجود دارد؛ ولی در جراحی ترمیم فتق با مش، احتمال اینکه این درد مزمن شود و تا چند ماه ادامه پیدا کند بسیار بیشتر از سایر انواع جراحی است. در ترمیم فتق با مش ممکن است بدن بعضی افراد نسبت به بافت مش واکنش التهابی نشان دهد و فرد تا سال‌ها پس از جراحی درد داشته باشد.
درد مزمن ناشی از جراحی ترمیمی با مش اغلب با علائم زیر همراه است:
- احساس سوزش در اطراف محل جراحی
- التهاب یا تورم
- درد هنگام راه رفتن، نشستن یا خوابیدن
- انزال دردناک
- رابطه‌ی جنسی دردناک
- احساس سوزن‌سوزن شدن
- تشعشع یا انتشار درد
- درد ناگهانی و شدید منتشرشونده
- درد بیضه
- مورمور شدن
- احساس کشیدگی هنگام حرکت
اقدامات قبل از عمل
عمل فتق عمل نسبتاً راحتی است و رعایت اغلب اقدامات رایج قبل از عمل برای جراحی فتق کافی‌اند:
- از شب قبل از روز عمل از خوردن و آشامیدن اجتناب کنید.
- قبل از مراجعه به بیمارستان حمام کنید.
- قبل از عمل از مصرف هرگونه دئودورانت، لوسیون، اسپری یا ادکلن خودداری کنید.
- قبل از مراجعه به بیمارستان هرگونه جواهرات از جمله گوشواره و پیرسینگ را دربیاورید.
- اگر از لنز‌های طبی استفاده می‌کنید قبل از عمل حتماً آن‌ها را از چشمان خود خارج کنید.
عمل فتق معمولاً عوارض جدی ندارد و با رعایت دقیق مراقبت‌های بعد از عمل می‌توانید از بروز عوارض آن جلوگیری کنید.
مراقبت های بعد از عمل فتق
رعایت برخی موارد پس از انجام جراحی فتق به تسریع نقاهت و پیشگیری از عوارض عمل کمک می‌کند:
- مصرف داروها: پزشک پس از عمل داروهایی را از جمله داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک برای شما تجویز می‌کند. حتماً داروهای خود را مطابق دستور پزشک مصرف کنید و دوره‌ی درمان را نیمه‌کاره رها نکنید.
- مراقبت از محل جراحی: حداقل بیست‌و‌چهار ساعت پس از جراحی حمام نکنید. پانسمان و محل زخم را خشک نگه دارید و درصورت خونی شدن پانسمان، آن را با پانسمان تمیز عوض کنید.
- پرهیز از حرکات شدید و سنگین: بعضی حرکات به محل جراحی فشار وارد میکنند و ممکن است باعث باز شدن بخیه‌ها شوند. توصیه میشود تا چند روز پس از عمل و تا زمانی‌که زخم التیام پیدا کند از فعالیت‌های شدید خودداری کنید.
نشانه‌های خطرناک پس از جراحی
اگر مراقبت‌های پس از عمل به‌درستی رعایت شود، معمولاً جراحی فتق با عوارض چندانی همراه نیست؛ اما اگر پس از عمل هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید حتماً هرچه سریع‌تر با پزشک تماس بگیرید:
- تب با درجه‌ی بالا که تغییر نکند و کم نشود.
- خونریزی
- افزایش تورم و درد شکم
- دردی که با مصرف مسکن‌ها بهبود پیدا نکند.
- حالت تهوع مزمن یا استفراغ
- لرز
- سرفه یا تنگی نفس مزمن
- افزایش قرمزی اطراف زخم‌ها
- دشواری در دفع ادرار
اگر پس از عمل علائمی مثل درد شدید، تب، لرز، خونریزی، تورم، سرفه، تنگی نفس، حالت تهوع و … را مشاهده کردید هرچه سریع‌تر با پزشک تماس بگیرید.
درمان های غیرجراحی فتق
می‌توان گفت جراحی تنها درمان قطعی فتق است. البته در برخی از مواردی که فتق شدید نباشد یا فرد مبتلا قادر به تحمل عمل جراحی نباشد ممکن است پزشک از سایر روش‌های درمانی برای بهبود فتق استفاده کند. بعضی از روش‌های درمانی مانند استفاده از فتق‌بند یا ماساژ مخصوص فتق می‌توانند در بهبود درد و علائم ناشی از فتق مؤثر باشند.
روش‌های گفته‌شده باید حتماً تحت نظر پزشک انجام شوند؛ چراکه فشار آوردن به بیرون‌زدگی فتق ممکن است فتق را تشدید کرده و به فتق استرانگوله تبدیل کند. در فتق استرانگوله، که یک فوریت پزشکی محسوب میشود، جریان خون در قسمت بیرون‌زده قطع شده و در بعضی موارد می‌تواند منجربه مرگ شود.
کلام آخر دکترساینا
عمل فتق به‌ندرت می‌تواند منجربه عفونت و سایر عوارض خطرناک شود. برای پیشگیری از این عوارض، مراقبت‌های پس از عمل را طبق تجویز پزشک انجام دهید و در صورت مواجهه با هر نوع علامت مشکوک حتماً با پزشک یا جراح عمومی مشورت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین پزشک عمومی و داخلی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با پزشک عمومی ارتباط آنلاین با پزشک عمومیسوالات متداول
فتق با توجه به محل آن انواع مختلفی دارد؛ در اغلب موارد جراحان عمومی قادرند در درمان انواع فتق به شما کمک کنند.
فتق در بسیاری از موارد مشکل خطرناکی نیست؛ اما عدم درمان آن می‌تواند باعث وخیم شدن این عارضه شود. در بعضی موارد فتق در بافت عضلانی گیر می‌افتد که به آن فتق اینکارسره گفته میشود.
در بعضی موارد جریان خون فتق اینکارسره دچار اختلال میشود و جریان خون در قسمت بیرون‌زده‌ی بافت قطع میشود که به آن فتق استرانگوله گفته میشود. فتق استرانگوله بسیار خطرناک است و می‌تواند کشنده باشد.
درمان فتق اینکارسره و استرانگوله از طریق جراحی انجام میشود.
عمل فتق در موارد نادری منجر به ناباروری میشود. اگر طی عمل به بیضه‌ها یا مجرای دفران (مجرای وابَران) آسیب برسد، می‌تواند منجر به ناباروری شود.
احتمال آسیب دیدن مجرای دفران بر اثر جراحی فتق (هرنیورافی) در بزرگسالان حدوداً ۰.۳ درصد و در کودکان بین ۰.۸ تا ۲ درصد است.[۲]
عمل فتق جراحی چندان سنگینی نیست و حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه طول میکشد. همچنین در اغلب مواقع نیازی نیست شب را در بیمارستان بمانید و همان روز عمل مرخص می‌شوید.
درصورتی‌که پس از عمل عارضه یا مشکل خاصی بروز پیدا نکند، اغلب بیماران پس از حدود ۴ هفته قادرند فعالیت جنسی را از سر بگیرند. البته بهتر است قبل از برقراری رابطه‌ی جنسی با پزشک خود صحبت کنید. اگر حین رابطه‌ی جنسی احساس درد داشتید حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.
[۱]Manangi, M., Shivashankar, S., & Vijayakumar, A. (2014). Chronic Pain after Inguinal Hernia Repair. International scholarly research notices, 2014, 839681. https://doi.org/10.1155/2014/839681
[۲] Fitzgibbons R. J., Jr (2005). Can we be sure polypropylene mesh causes infertility?. Annals of surgery, 241(4), 559–۵۶۱. https://doi.org/10.1097/01.sla.0000157210.80440.b7
سلام و درود. ایا امکانش هست که متخصص بیهوشی یا درد، یکی دو روز بعد از عمل هرنی دو طرفه یه مسکن طولانی اثر تزریق کنه به محل عمل که تا حدود دو هفته دردی احساس نشه؟
سلام. اثربخشی هیچ مسکنی این‌قدر طولانی نیست. توصیه می‌کنیم با جراحتون مشورت کنید تا با توجه به شرایط شما و شدت درد، مسکن‌های لازم رو براتون تجویز کنه.
سلام. دو هفته پیش فتق عمل کردم. امروز رفتم بخیه رو بکشم دکتر با سرنگ از زیر گوستم خون آبه بیرون کشید و بعد بخیه رو باز کرده. گفت مشکلی نیست اما به نظرتون خون آبه طبیعی هست؟
سلام وقت بخیر
هر چیزی که جراحتون گفتند درسته. ایشون برحسب شرایطتون می‌تونن بگن طبیعی هست یا خیر. با این حال هر علامت نگران‌کننده‌ای داشتید لازمه پزشکتون رو درجریان قرار بدید.
سلام عمل جراحی فتق دوطرفه انجام دادم حدود ۵روزه. الان درد بعد از عمل از بین رفته ولی رنگ بیضه ها و آلت تناسلی تیره شده.میخواستم ببینم طبیعیه یا نه؟
سلام وقت بخیر
لازمه در این مورد با جراحتون مشورت کنید.
سلام من فتق سمت راست ران دارم برای عمل از چه نوع عمل بهتره جراحی باز یا لاپاراسکوپی؟
و ی دکتر خوب معرفی کنید شیراز باشه
سلام وقت بخیر
جراحی لاپاروسکوپی معمولاً عوارض و دوره نقاهت کمتری داره. همچنین برش کوچک‌تر و بخیه‌های کمتری نیاز داره. با‌این‌حال پزشک براساس شرایط هر بیمار تصمیم میگیره که جراحی باز مناسب‌تره یا جراحی لاپاروسکوپی. دراین‌باره با جراحتون مشورت کنید.
سلام . من ۲ روز پیش عمل فتق راست اینگوینال داشتم. مشکل ادراری ندارم ولی یبوست گرفتم وهنوز دفعی نداشتم. راهنمایی بفرمایید چکار کنم
سلام وقت بخیر
یبوست بعد از عمل جراحی حتماً باید کنترل بشه تا روند نقاهت بعد از جراحی بهتر طی بشه. سعی کنید در طول روز راه برید و از نشستن و دراز کشیدن طولانی مدت پرهیز کنید. آب و مایعات زیاد بنوشید و خوردن غذاهای پرفییر مثل میوه و سبزیجات رو تو اولویت قرار بدید. درصورت لزوم جراحتون رو درجریان قرار بدید و طبق صلاحدید ایشون برای کنترل یبوست دارو مصرف کنید.
با همین مواردی که گفتید مشکلم برطرف شد . ممنون
سوال دیگه ام اینه که ورم و درد ناحیه عمل شده تا چه مدت به صورت طبیعی میتونه ادامه دار باشه؟
سلام وقت بخیر
درد و تورم ناحیه عمل لزوماً طبیعی نیست و لازمه برای معاینه و دریافت درمان مناسب جراحتون رو درجریان قرار بدید.
سلام فتق رانی دوطرف عمل کردم الان شب پنجمه ۳۶سالمه خواستم بگم یبوستت شدم و گاهی اوقات درد ونفق شکم که از اول بود از دیروز هم تنگی نفس ذاشتم امروز بهترشدم!ولی دو روزه سردمه
سلام وقت بخیر
حتما حتما جراحتون رو درجریان تنگی نفس و یبوست قرار بدید. ممکنه براتون فیزیوتراپی تنفسی تجویز کنه یا بررسی‌های بیشتری رو درخواست کنه. یبوست حتما باید کنترل بشه. خیلی زیاد راه برید و میوه و سبزیجات و آب زیاد مصرف کنید.
سلام ببخشید فتق بند بعداز عمل جراحی فتق دوطرفه لاپاراسکوپی
چه زمان هایی باید بسته شود؟موقع خاب هم نیازه بسته بشه؟
سلام. موقع خواب نیازی نیست اما در طی روز استفاده کنید.
سلام..۵۲ سالمه..عمل فتق سمت چپ باید انجام بدم..بشدت میترسم..چه آزمایشهای قبل عمل باید انجام داد تا ترسم کمتر بشه
.و مطمعن بشم مشکل خاصی برای عمل ندارم..
سلام. عمل فتق عمل ساده‌ای محسوب میشه و احتمال بروز مشکل بسیار پایینه. با پزشک معالجتون درباره آمادگی‌های قبل از عمل صحبت کنید. اگر مشکل خاصی مثل فشار خون، دیابت، سابقه بیماری خونی و … دارید یا دارو مصرف می‌کنید حتماً جراح رو در جریان قرار بدید.
سلام و خسته نباشید من یک هفته است که عمل باز فتق کشاله انجام دادم هنوز کمی درد دارم و دکتر گفته که بخیه رو باید بکشه با توجه به اینکه شغلم رانندگی است بعد از چه مدت میتونم مشغول بکار بشم
سلام. بهتره تا زمانی که درد از بین نرفته رانندگی رو شروع نکنید. این زمان حدود دو تا سه هفته طول میکشه. البته توصیه می‌کنید با جراحتون هم در این مورد مشورت کنید و با اجازه جراح، فعالیت‌های روزمره رو از سر بگیرید.
باسلام آقای دکتر وقتتون بخیر
بنده فتق اینگوینال سمت راست دارم و این مشکل مادرزادی هست یعنی از زمانی که به دنیا اومدم این مشکل رو داشته ام الان سن بنده ۲۲ سال هست و چند وقتی میشه این ناحیه حساس شده و با برداشتن کوچکترین جسمی درد خفیفی میگیره به دلیل اینکه دانشجو هستم و ترم آخر بنده هست تصمیم گرفتم برای جلوگیری از عقب افتادن تحصیلم عمل جراحی رو بعد از اتمام ترم یعنی تیر ماه انجام بدم اما گاهی این درد اذیتم میکنه مخصوصا این دو روز اخیر شب ها همش ناحیه کشاله رانم درد میگیره وقتی به روی شکم دراز میکشم بنظر شما اگر عمل رو زودتر انجام بدم دوران نقاهتش چقد طول میکشه میتونم بعد از یه هفته به دانشگاه برگردم و تحصیل کنم یا مدت زمان بیشتری برای نقاهت نیاز دارم؟ (در ضمن وسایلی که به دانشگاه میبرم یک عدد لپتاب و نهایتا چهار کیلو وسیله هست)
سلام. برخی افراد پس از چند روز احساس بهبودی میکنند اما بهتره بازه زمانی حدود ۲ هفته رو برای بهبود و بازگشت به فعالیت‌های روزمره در نظر بگیرید.
راستی دکترساینا یک فرد نیست، دکترساینا یک سامانه مشاوره آنلاین پزشکیه که با بیش از ۲۵۰۰ پزشک متخصص و فوق‌تخصص همکاری داره. شما می‌تونید از صفحه مشاوره، با پزشک مورد نظرتون تلفنی یا به صورت چت صحبت کنید.
سلام . من میخواهم جراحی فتق کشاله ران انجام بدم .ولی خب مقداری ترس دارم .۳۸ سال دارم. بفرمایید عمل با بی حسی بهتر هست یا با بیهوشی؟ و بیحسی از قسمت کانال نخاعی کمر انجام میشه یا فقط همون موضع عمل بی حس میکنن؟
سلام. هم بیحسی و هم بیهوشی برای این عمل رایج هستند. بیحسی معمولاً در همون موضع عمل انجام میشه. انتخاب از بین این دو بستگی به عوامل مختلفی داره؛ از جمله وضعیت سلامت شما و اندازه‌ی فتق؛ بنابراین برای تصمیم‌گیری بهتره با پزشک جراحتون مشورت کنید که شناخت بهتری از وضعیت شما داره.
سلام من فتق به اندازه ۴ میل دارم سمت راست درد دارم دکتر عمل نوشته ایا لازمه؟
سلام خیلی ممنون
بعد از چند ماه می توانم سوار موتور سیکلت بشم
سلام. زمان بسته به نوع عمل میتونه کمی متفاوت باشه و توصیه می‌کنیم در درجه اول حتماً با پزشک معالجتون مشورت کنید؛ اما به‌طورکلی توصیه میشه حداقل ۴-۶ هفته صبر کنید و اینکه از موتورسواری سبک‌تر و در بازه زمانی کوتاه شروع کنید، اگر مشکلی نداشتید به مرور زمانش رو بیشتر کنید.
سلام خسته نباشید من ۳۵ روز پیش جراحی باز فتق کشاله ران سمت چپ داشتم سوالم اینه که مش آیا از بدن خارج میشه یا نه بعد از چند ماه خارج میشه
سلام. در صورت نیاز و به تشخیص جراح خارج میکنند. با جراحتون در این مورد صحبت کنید.
باسلام بعداز عمل فتق باز ومش گذاری چه ورزشهایی مجاز است وچه کارهایی تاچه مدتی نباید انجام گردد وچطور تشخیص دهیم که مشگلی مجددأپیش نیامده است
سلام. معمولاً از حدود ۶ تا ۱۲ هفته پس از عمل می‌تونید ورزش‌های سبک انجام بدید؛برای ورزش‌های سنگین‌تر بهتره حداقل ۳ تا ۶ ماه صبر کنید. البته این زمان‌ها بستگی به سرعت بهبودی شما هم داره؛ جهت اطمینان با جراحتون هم مشورت کنید.