علت درد پهلو در بارداری چیست؟ + مدیریت و درمان

آیا در دوران بارداری خود درد پهلو را تجربه می‌کنید؟ دردی که می‌تواند تیز یا مبهم باشد و در یک یا هر دو طرف پهلو احساس شود را دارید؟ درد پهلو و شکم در بارداری اغلب طبیعی است و بیش از ۵۰ درصد زنان باردار آن را تجربه می‌کنند که به‌دنبال رشد جنین و تغییرات هورمونی در این دوره رخ می‌دهند. بنابراین در صورت وقوع، در قدم اول نترسید و آرامش خودتان را حفظ کنید! در ادامه به شما توضیح می‌دهیم که کدام علائم خطرناک بوده و لازم است پزشک یا ماما را در جریان آن‌ها قرار دهید. در پایان نیز روش‌هایی برای مدیریت و درمان درد پهلو در بارداری را به شما خواهیم گفت.

علت‌های طبیعی درد پهلو در بارداری

در ادامه شما را با برخی دلایل طبیعی درد پهلو در دوره بارداری آشنا می‌کنیم؛ این دردها طبیعی بوده و نیازی به نگرانی ندارد!

۱. گرفتگی به‌دلیل رابطه جنسی

رابطه جنسی همراه با دخول می‌تواند باعث تحریک درد و گرفتگی پهلو به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری شود. این دردها عموماً خودبه‌خود از‌ بین می‌روند. پیشنهاد می‌کنیم تا برای اطلاع بیشتر، حتما سری به مقاله “رابطه جنسی در بارداری | بهترین پوزیشن های دوران بارداری” بزنید تا رابطه جنسی راحت‌تری در دوران بارداری داشته باشید.

۲. فشار عضلانی

هم‌زمان که بدنتان خودش را برای رشد جنین آماده می‌کند، وزنتان هم افزایش می‌یابد؛ افزایش وزن در دوره بارداری طبیعی و برای رشد یک جنین سالم ضروری است؛ اما این افزایش وزن در نهایت باعث افزایش فشار بر روی عضلات به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری می‌شود. درد ناشی از فشار عضلانی ممکن است به کمر، پهلو و پایین‌تر تیر بکشد و با خم شدن یا بلند کردن اشیای سنگین تشدید شود.

۳. درد رباط گرد (کشیدگی لیگامان گرد)

رباط‌ گرد وظیفه دارد که رحم را محکم در سر جای خود نگه دارد. این رباط‌ها به‌دنبال افزایش وزن جنین و رشد رحم کشیده می‌شوند و ممکن است باعث درد پهلوی راست در بارداری شوند. این نوع درد معمولاً در سه‌ماهه دوم بارداری و به‌دنبال افزایش وزن جنین و مایع اطراف آن رخ می‌دهد. حرکت خیلی سریع یا حتی عطسه و سرفه می‌تواند باعث تشدید درد رباط گرد شود. 

۴. نفخ و یبوست

دفع گاز، نفخ و یبوست در بارداری شایع‌ است. مشکلات دستگاه گوارش در سه‌ماهه اول و دوم بارداری اغلب به‌دلیل تغییر سطح هورمون‌ها رخ می‌دهد؛ درحالی‌که در اواخر بارداری بیشتر با فشار ناشی از افزایش وزن بر روی دستگاه گوارش مرتبط است. به‌هرحال، مجموع این تغییرات می‌تواند زمینه‌ساز نفخ، سوزش سردل و درد پهلو یا درد شکم در دوره بارداری شود.

۵. انقباضات براکستون هیکس

انقباضات براکستون هیکس در اواخر بارداری و قسمت پایینی شکم بیشتر احساس می‌شوند؛ این انقباضات به «زایمان کاذب» نیز معروف‌اند. اینها کمی شبیه دردهای دوره قاعدگی‌ بوده و ازاین‌رو ممکن است باعث احساس درد یا گرفتگی در پهلوها شوند. نکته‌ مهم این است که باید بتوانید این انقباض‌های کاذب را از انقباض‌های زایمان افتراق دهید؛ انقباض‌های براکستون هیکس برخلاف انقباض‌های زایمان با تغییر وضعیت یا راه رفتن عموماً متوقف می‌شوند، همچنین با گذشت زمان شدت آن‌ها بیشتر و  فاصله‌ی آن‌ها کمتر نمی‌شود. 

---

علل جدی و خطرناک درد پهلو در بارداری

برخی دلایل درد پهلو در بارداری بسیار جدی است؛ دردهایی که نیاز به مراجعه به پزشک زنان دارند! در ادامه شما را با علل خطرناک درد پهلو در بارداری و علائم آن‌ها آشنا می‌کنیم. 

۱. حاملگی خارج رحمی

در حاملگی خارج رحمی، جنین به‌جای رحم در جایی خارج از آن رشد می‌کند. حاملگی خارج رحمی یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به رسیدگی فوری دارد. این مسئله می‌تواند باعث درد و گرفتگی شدید به‌ویژه در پهلوی راست و نیز خون‌ریزی در آغاز بارداری شود (حتی ممکن است خودتان هنوز ندانید که باردارید.) پس درصورتی‌که این شرایط را داشتید، لازم است بلافاصله پزشک یا ماما را در‌ جریان قرار دهید. 

۲. پاره شدن جفت

این مسئله زمانی رخ می‌دهد که جفت از دیواره رحم جدا شود و اغلب باعث خون‌ریزی و درد شدیدی می‌شود که برخلاف انقباض‌های گهگاهی، دائمی است. این وضعیت اورژانسی است و باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید. 

۳. سقط جنین

درد شدید پهلوی راست همراه با دیگر علائم می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین باشد. درصورتی‌که علائم زیر را داشتید، پزشک یا ماما را بلافاصله مطلع کنید:

• درد شدید در قسمت پایینی شکم
• خون‌ریزی، لکه‌بینی یا دفع لخته خون
• درد قسمت پایین کمر

سقط جنین در آغاز بارداری شایع‌تر است (ممکن است حتی ندانید که باردار هستید.) درصورتی‌که سقط جنین داشتید، لازم است حتماً با پزشک مشورت کنید تا عارضه‌ای برای شما ایجاد نکند. 

۴. زایمان پیش‌ازموعد

اگر کمتر از ۳۷ هفته هستید و انقباض‌های مکرر و پشت‌سرهم را تجربه می‌کنید، لازم است بلافاصله پزشک یا ماما را در جریان قرار دهید. این مسئله ممکن است علامتی از زایمان پیش‌ازموعد باشد و لازم است در بیمارستان بستری شده و تحت نظر باشید.

۵. پره اکلامپسی

پره‌اکلامپسی یکی از مشکلات بارداری است که با عوامل مختلفی از جمله فشار خون بالا مرتبط است. شیوع آن در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری بیشتر است. در صورت ابتلا به پره‌اکلامپسی، شاید در قسمت بالا و سمت راست شکم، درست زیر دنده‌ها دچار درد شوید. درصورتی‌که هر یک از علائم زیر را داشتید لازم است که بلافاصله پزشک را در جریان قرار دهید:

• سردرد
• تاری دید
• حساسیت به نور
• تهوع
• استفراغ
• خستگی
• تورم به‌ویژه در پاها
• تنگی‌نفس

۶. آپاندیسیت

به عفونت و التهاب آپاندیس، آپاندیسیت می‌گویند. اگرچه شیوع آن در بارداری چندان بالا نیست، اما در هر زمانی از بارداری ممکن است اتفاق بیفتد. آپاندیسیت یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به رسیدگی فوری دارد. از سوی دیگر علائم آن ممکن است با علائم طبیعی بارداری اشتباه شوند. آپاندیسیت اغلب باعث درد مبهم یا تیر کشنده در قسمت راست و پایین شکم می‌شود؛ از دیگر علائم احتمالی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شکم در اطراف ناف
• تهوع
• استفراغ
• تب
• کاهش اشتها

در انتهای بارداری ممکن است علائمی از آپاندیسیت را تجربه کنید که چندان شایع نیستند؛ از جمله نفخ، سوزش سردل، خستگی، اسهال و درد قسمت میانی یا بالا راست شکم. درصورتی‌که هر یک از علائم نام‌برده را داشتید، لازم است به پزشک اطلاع دهید. 

۷. سنگ کیسه صفرا

شیوع سنگ کیسه صفرا در بارداری بیشتر است؛ زیرا دستگاه گوارش به‌طورکلی کندتر عمل می‌کند. سنگ کیسه صفرا در هر دوره‌ای از بارداری ممکن است رخ دهد. از جمله علائم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد قسمت بالا راست شکم
• تهوع
• استفراغ
• کاهش اشتها
• تب

درصورتی‌که هر یک از علائم نام‌برده را داشتید لازم است که پزشک را در جریان قرار دهید؛ در برخی مواقع سنگ‌های کیسه صفرا خودبه‌خود بهبود می‌یابند. 

۸. عفونت ادراری

عفونت ادراری در بارداری اغلب مسئله شایعی است و به‌راحتی قابل درمان است. عفونت ادرار (UTI) باعث درد شکم و سوزش ادرار می‌شود. اگر شک دارید که به این عفونت مبتلا شده‌اید، حتما مقاله “عفونت ادراری در بارداری” را مطالعه کنید.

۹. سنگ کلیه

سنگ کلیه در بارداری عموماً در سه ماهه دوم و سوم رخ می‌دهد. درد آن معمولاً در پهلوها احساس می‌شود و ممکن است به جاهای دیگری نظیر کشاله ران هم تیر بکشد. همچنین علائم دیگری نظیر تهوع، استفراغ، تکرر ادرار یا خون در ادرار هم دیده شود. 

---

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر اولین بار است درد را تجربه می‌کنید، با پزشک یا ماما مشورت کنید تا از علت درد مطمئن شوید. همچنین درصورتی‌که هر یک از شرایط زیر را داشتید بلافاصله پزشک یا ماما را در جریان قرار دهید:

• خون‌ریزی یا لکه‌بینی
• استفراغ
• تب
• تغییر حرکت‌های جنین 
• آبریزش ناگهانی از واژن
• اسهال شدید
• ترشح غیرطبیعی واژن
• انقباض‌های منظم و پشت‌سرهم
• درد قسمت پایینی کمر
• درد یا سوزش حین ادرار
• درد شدید یا دردی که بعد از ۳۰ الی ۶۰ دقیقه استراحت منظم از بین نمی‌رود

---

مدیریت و درمان درد پهلو در بارداری

درصورتی‌که در دوره بارداری دچار درد پهلو شده و بعد از مشورت با پزشک یا ماما مطمئن شده‌اید که علت درد طبیعی است، می‌توانید درمان‌های زیر را برای مدیریت و درمان آن دنبال کنید:

• استراحت: در صورت تجربه درد پهلو در بارداری لازم است استراحت کنید. اغلب این دردها با استراحت بهبود می‌یابند. از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید. اگر بعد از ۳۰ تا ۶۰ دقیقه تغییری در وضعیت دردتان ایجاد نشد، لازم است پزشک یا ماما را در جریان قرار دهید. 
• تغییر پوزیشن: عموماً درد پهلو در بارداری اگر ناشی از انقباض‌های براکستون هیکس یا کشیدگی لیگامان گرد باشد با تغییر وضعیت بهبود می‌یابد. 
• کمپرس گرم: استفاده از کمپرس گرم مثل کیسه آب گرم یا حوله گرم بر روی محل درد مفید است؛ اما هرگز آن را بیشتر از ۱۰ دقیقه روی موضع قرار ندهید. حمام آب گرم نیز کمک‌کننده است. 
• ورزش‌های بارداری: با ماما درباره ورزش‌های مناسب دوره بارداری مشورت کنید. بسیاری از دردهای طبیعی بارداری با انجام منظم نرمش‌های مخصوص این زمان از جمله یوگای بارداری بهبود می‌یابند. پیاده‌روی روزانه و تمرین‌های کگل نیز کمک‌کننده است. البته از حرکت‌های کششی ناگهانی خودداری کنید. 
• نوشیدن آب و مایعات (هیدراته ماندن): نوشیدن آب و مایعات کافی همیشه مهم است. اهمیت این مسئله در دوره بارداری دوچندان می‌شود. هیدراته ماندن همچنین با پیشگیری از یبوست، در مدیریت درد پهلو در بارداری مفید است. 
• مصرف فیبر کافی: مصرف فیبر کافی در دوره بارداری از جمله میوه و سبزیجات، با بهبود عملکرد دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست، به درمان و مدیریت درد پهلو کمک می‌کند. 
• شکم‌بند بارداری: در صورت نیاز می‌توانید شکم‌بندهای مخصوص دوره بارداری را امتحان کنید. 
• استفاده از بالش موقع نشستن و خوابیدن: عادت کنید در زمان خوابیدن یک بالش بین پاها قرار دهید و روی یک پهلو بخوابید. همچنین در زمان نشستن یک بالش زیر پاها قرار دهید تا آن‌ها کمی بالاتر بیایند. 
• مسکن‌های بدون نیاز به نسخه: در صورت لزوم می‌توانید از استامینوفن برای تسکین دردتان استفاده کنید.
•  مصرف دمنوش‌ها:‌ برخی دمنوش‌ها مثل دمنوش بابونه ممکن است بتوانند باعث کاهش گرفتگی و درد شما شوند. به خاطر داشته باشید که مصرف برخی دمنوش‌ها در دوران بارداری مجاز نیست یا ممکن است با داروهای مصرفی شما تداخل ایجاد کنند. پس حتما پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید و در نوشیدن دمنوش نیز تعادل را رعایت کنید. 

---

کلام آخر دکترساینا

درد پهلو در بارداری مثل بسیاری دیگر از علائمی که تجربه می‌کنید طبیعی است؛ بااین‌حال در مواردی نیز ممکن است یک علامت خطر مهم باشد. در دوره بارداری هر دردی تجربه کردید که برایتان نگران‌کننده بود یا با درد و انقباض‌های قبلی فرق می‌کرد، بد نیست با پزشک یا ماما مشورت کنید. 

---

سوالات متداول