آدنومیوز چیست؟ علائم، تشخیص و درمان

آدنومیوز یا Adenomyosis یکی از بیماری‌های زنان است که عموماً خودش را با درد و خونریزی شدید حین پریود نشان می‌دهد. این بیماری اگرچه اغلب خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی و اختلال در عملکرد روزمره شما شود. در این مقاله قصد داریم به این سوال پاسخ دهیم که آدنومیوز چیست و چه علائمی دارد. در پایان شما را با برخی درمان‌های رایج بیماری هم آشنا خواهیم کرد.

آدنومیوزیس چیست؟

آدنومیوزیس وضعیتی است که در آن بافتی مشابه بافت دیواره داخلی رحم (اندومتر)، در داخل دیواره‌ی عضلانی رحم (میومتر) رشد می‌کند. به دنبال آن رحم ضخیم و بزرگ می‌شود؛ تا حدی که ممکن است اندازه آن دو یا سه برابر حد طبیعی شود.

میزان دقیق شیوع این بیماری مشخص نیست اما تخمین زده می‌شود که بین ۲ الی ۵ درصد از افرادی که پریودهای شدید و دردناک دارند، به آدنومیوز مبتلا هستند.

به گزارش Myoclinic:

آدنومیوزیس زمانی رخ می‌دهد که بافتی که به‌طور‌طبیعی دیواره رحم را می‌پوشاند (بافت اندومتریال)، در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند. این بافت نابجا در هر سیکل ماهیانه ضخیم می‌شود، می‌ریزد و خونریزی می‌کند؛ بنابراین می‌تواند باعث بزرگی رحم، درد و خونریزی شدید پریود شود.

دانشمندان علت دقیق بروز آدنومیوز را نمی‌دانند؛ اما این بیماری اغلب بعد از یائسگی برطرف می‌شود. در زنانی که به دنبال آدنومیوز دچار ناراحتی شدید می‌شوند، درمان هورمونی کمک‌کننده است. خروج رحم (هیسترکتومی) منجر به درمان قطعی بیماری می‌شود.

علائم آدنومیوزیس

حدود یک سوم از مبتلایان به آدنومیوزیس هیچ علامتی ندارند. اما از جمله علائم احتمالی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دردهای شدید در دوره قاعدگی
• خونریزی شدید پریود
• پریود نامنظم
• درد حین نزدیکی
• درد لگن
• نازایی
• بزرگی رحم
• نفخ یا احساس پری شکم

علت آدنومیوز چیست؟

محققین هنوز علت اصلی وقوع این بیماری را نمی‌دانند. با این حال فرضیات زیر مطرح است:

• یکی از فرضیات مطرح‌شده، رشد تهاجمی سلول‌های اندومتر به درون عضلات رحم است؛ این وضعیت ممکن است به دنبال یک برش در رحم حین جراحی (مثلاً جراحی سزارین) یا طی فعالیت طبیعی رحم رخ بدهد.
• التهاب رحم بعد از زایمان می‌تواند دلیل این بیماری باشد.
• بافت اضافی دیواره رحم که از زمان تولد وجود دارد و در بزرگسالی رشد می‌کند.

آدنومیوز یکی از بیماری‌های زنان است که در آن بافت مشابه دیواره داخلی رحم (اندومتر) در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کند. علائم اصلی این بیماری درد و خونریزی شدید حین پریود است.

آدنومیوز در چه کسانی بیشتر دیده می‌شود؟

عوامل مختلفی هستند که می‌توانند باعث افزایش احتمال ابتلای یک فرد به آدنومیوز شوند؛ از جمله:

• این بیماری در دهه ۳۰ و ۴۰ زندگی بیشتر دیده می‌شود؛ بااین‌حال در برخی افراد در سنین نوجوانی و در برخی دیگر در سنین ۵۰ سال به بالا هم دیده شده است.
• سابقه بارداری
• سابقه درمان سرطان سینه با داروی تاموکسیفن

برخی دیگر از عوامل هستند که با احتمال ابتلا به آدنومیوز مرتبط‌‌اند، اما شواهد کمتری برای آن‌ها در دسترس است؛ از جمله:

• سابقه جراحی رحم، مثل زایمان سزارین یا جراحی فیبروم رحم (نوعی توده خوش‌خیم رحمی)
• سابقه افسردگی یا استفاده از داروهای ضدافسردگی
• مصرف سیگار

تشخیص آدنومیوز

آدنومیوز عموماً با انجام معاینه فیزیکی و تصویربرداری تشخیص داده می‌شود. در ادامه روش‌های تشخیص آدنومیوز را به تفکیک شرح می‌دهیم.

• معاینه لگن

پزشک با انجام معاینه فیزیکی تلاش می‌کند بفهمد که اندازه رحم شما بزرگ شده و یا حین لمس درد می‌گیرد یا خیر. در برخی افراد مبتلا به این بیماری ممکن است اندازه رحم دو یا سه برابر حد طبیعی باشد. در ادامه پزشک برای تایید تشخیص از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند.

• سونوگرافی

سونوگرافی از راه واژن یا سونوگرافی ترنس واژینال (TVS) به تشخیص بیماری و رد سایر موارد احتمالی کمک می‌کند؛ در سونوگرافی از امواج صوتی برای ثبت تصویر از اعضای درونی بدن از جمله رحم، استفاده می‌شود. تشخیص این مشکل با سونوگرافی ممکن است به‌تنهایی ممکن نباشد و پزشک برایتان تصاویر دیگری هم درخواست کند.

• MRI

روش انتخابی تشخیص، MRI است. در تصویربرداری به شیوه MRI از امواج الکترومغناطیس برای ثبت تصاویری با وضوح بالا استفاده می‌شود.

علاوه بر شرح‌حال و معاینه فیزیکی، روش‌های تصویربرداری مثل سونوگرافی و MRI هم به تشخیص آدنومیوز کمک می‌کنند.

درمان آدنومیوز

مبتلایان به آدنومیوز خفیف ممکن است نیاز به هیچ درمانی نداشته باشند. اما اگر علائمتان باعث اختلال در عملکرد روزمره‌تان شده باشد و یا کیفیت زندگی‌تان را کم کرده باشد، پزشک ممکن است توصیه به آغاز درمان کند. هدف از درمان آدنومیوز کم کردن علائم بیماری است.

۱. مسکن‌های ضدالتهابی

مسکن‌های ضدالتهابی مثل ایبوبروفن علاوه بر کاهش خونریزی حین پریود، به کنترل درد هم کمک می‌کنند. پزشک درباره نحوه مصرف این داروها شما را راهنمایی می‌کند. ممکن است به شما بگوید از ۲-۳ روز قبل از پریود مصرف مسکن را آغاز کنید و در زمان پریود هم آن را ادامه دهید.

۲. درمان‌های هورمونی

درمان‌های هورمونی از طریق کنترل سطح هورمون استروژن (یکی از هورمون‌های اصلی زنانه) به کنترل علائم کمک می‌کنند. از جمله داروهای هورمونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لوپرولید
• داروهای ضدبارداری خوراکی
• داروهای پروژسترونی از جمله قرص، آمپول و IUD (وسیله‌ای که برای پیشگیری از بارداری در رحم جاگذاری می‌شود.)

۳. داروهای غیرهورمونی

داروهایی مثل ترانگزامیک اسید می‌توانند به کاهش خونریزی پریود کمک کنند.

۴. آدنومیومکتومی

در این جراحی، آدنومیوز از عضلات رحم جدا می‌شود.

۵. هیسترکتومی

در این جراحی کل رحم برداشته می‌شود. بعد از هیسترکتومی دیگر پریود نمی‌شوید و امکان بارداری هم نخواهید داشت.

۶. آمبولیزاسیون شریان رحمی

در این شیوه‌ی کمتر تهاجمی که عموماً برای کوچک‌ کردن فیبروم رحمی استفاده می‌شود، از ذرات ریزی برای مسدود کردن عروق خون‌رسان به آدنومیوزیس استفاده می‌شود. با قطع جریان خون، آدنومیوزیس کوچک می‌شود.

۷. ابلیشن اندومتر

در این روش کمتر تهاجمی، پوشش داخلی رحم از بین می‌رود. دیده شده است که این درمان در بیمارانی که آدنومیوز به اعماق دیواره عضلانی رحم نفوذ نکرده مفید است.

۸. جراحی سونوگرافی متمرکز

این راه‌کار یک روش غیرتهاجمی است که در سال‌های اخیر استفاده می‌شود. در این روش امواج صوتی به صورت متمرکز به بافت آدنومیوز تابیده می‌شود و با ایجاد حرارت، بافت آدنومیوز تخریب می‌شود. پژوهش‌هایی که روی این روش انجام شده‌اند، اثربخشی مطلوب و عوارض کمی را گزارش کرده‌اند.

۹. درمان‌های خانگی

برای بهبود درد و گرفتگی به دنبال این بیماری می‌توانید کارهای زیر را امتحان کنید:

• یک پد گرم یا کیسه آب گرم روی شکم خود قرار دهید.
• در حمام داغ بنشینید.
• از مسکن‌های بدون نسخه مثل ایبوبروفن استفاده کنید.

عوارض آدنومیوزیس

علائم آزاردهنده آدنومیوزیس می‌تواند باعث اختلال در عملکرد روزمره شما شوند. خونریزی شدید و درد لگن ممکن است فعالیت‌های معمول مثل نزدیکی را هم برای شما تبدیل به امری آزاردهنده کند.

از سوی دیگر در صورت ابتلا به این بیماری و به دنبال خونریزی‌های شدید، در معرض کم‌خونی ناشی از فقرآهن هستید. کم‌خونی خود می‌تواند باعث خستگی، سرگیجه و کاهش تمرکز شود. همچنین این بیماری در مواردی با اضطراب و افسردگی هم همراهی دارد.

تفاوت آدنومیوز با آندومتریوز چیست؟

هر دوی این بیماری‌ها با بافت اندومتر رحم مرتبط هستند و هر دو باعث درد شدید حین پریود می‌شوند. بااین‌حال، خون‌ریزی‌های شدید در آدنومیوز بیشتر دیده می‌شود. تفاوت این دو بیماری در محل رشد بافت اندومتر است:

• آدنومیوز: در این بیماری بافت مشابه اندومتر (دیواره داخلی رحم) به طور غیرطبیعی در دیواره عضلانی رحم (میومتر) رشد می‌کند.
• اندومتریوز: در این بیماری بافت مشابه اندومتر در جایی خارج از رحم مثل تخمدان رشد می‌کند.

چشم‌انداز بلندمدت برای افراد مبتلا به آدنومیوز

بیماری آدنومیوز به‌طورمعمول تهدیدکننده حیات نیست، اما می‌تواند منجر به خونریزی‌های شدید شود. درمان‌های زیادی در دسترس است که می‌تواند به کاهش علائم‌تان کمک کند؛ بااین‌حال جراحی هیسترکتومی یا خروج رحم تنها راه قطعی بهبود علائم است. اغلب علائم بعد از یائسگی بهبود می‌یابند.

آدنومیوز و بارداری

آدنومیوز عموماً زنانی را که حداقل یک فرزند داشته‌اند درگیر می‌کند. بااین‌حال، این وضعیت ممکن است بارداری بعدی یا حتی بارداری اول را با مشکل روبه‌رو کند. این بیماری در زمان بارداری خطر موارد زیر را افزایش می‌دهد:

• سقط جنین
• بارداری زودرس

آدنومیوز و سرطان

آدنومیوز شامل رشد غیرطبیعی اما غیرسرطانی بافت رحم است و ابتلا به آدنومیوز به معنای سرطان نیست؛‌ اما پژوهش‌هایی در مورد ارتباط بین آدنومیوز و شانس ابتلا به سرطان انجام شده است. برخی از این پژوهش‌ها پیشنهاد داده‌اند که ممکن است ابتلا به این بیماری یکی از عواملی باشد که خطر ابتلا به آدنوکارسینوم رحم (یکی از انواع سرطان رحم) را افزایش دهد. البته پژوهش‌ها در این مورد کافی نیست و لازم است تا پژوهش‌های بیشتری انجام شود.

آدنومیوز در یائسگی

علائم اصلی از قبیل پریودهایی با درد و خونریزی شدید معمولاً در دوران نزدیک به یائسگی به اوج خود می‌رسند؛ اما به محض آغاز یائسگی از بین می‌روند. بااین‌حال، بعد از یائسگی ممکن است همچنان علائم دیگر از جمله بزرگی رحم را داشته باشید.

آیا آدنومیوز قابل پیشگیری است؟

خیر؛ ازآن‌جایی‌که این بیماری علت مشخصی ندارد، هیچ راه قطعی برای پیشگیری از ابتلا به آن وجود ندارد؛‌ اما می‌توانید با یک سری راهکارهای خانگی تا حدودی علائم آن را کنترل کنید:

• استفاده از مسکن‌ها
• کیسه آب گرم
• رژیم غذایی سالم

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

در صورت بروز هر یک از موارد زیر لازم است که از پزشک کمک بگیرید:

• خونریزی بسیار شدید پریود
• درد بسیار شدید
• درد حین نزدیکی
• احساس پری یا سنگینی در شکم

کلام آخر دکترساینا

آدنومیوز شدت‌های مختلفی دارد، ممکن است شما هم به آدنومیوز مبتلا باشید اما خودتان ندانید! اما اگر علائم بیماری از قبیل درد یا خونریزی شدید پریود آغاز شود، ممکن است باعث اختلال در عملکرد روزمره‌تان شود. در این موارد لازم است که با پزشک زنان و زایمان مشورت کنید. همان‌طورکه گفته شد، گزینه‌های درمانی متنوعی از جمله مسکن‌ها، درمان هورمونی و جراحی برای بهبود علائم دردسترس است.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.