قاعدگی یا پریود نامنظم نشانه چیست؟ + عوارض و درمان

قاعدگی نامنظم یکی از شایع‌ترین مشکلات بانوان است. البته توجه داشته باشید که طول دوره قاعدگی و سیکل ماهانه از فردی به فرد دیگر متفاوت است و این کاملاً طبیعی است. پس پریود نامنظم به چه معناست؟ در این مقاله به بررسی تعریف و علل قاعدگی نامنظم و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

قاعدگی نامنظم به چه معناست؟

در اغلب افراد دوره‌ی قاعدگی بین ۲۱ تا ۳۵ روز طول می‌کشد. اگر طول دوره‌ی قاعدگی بیشتر یا کمتر از این بازه بوده یا اینکه طول دوره یکسان نباشد و هربار کم و زیاد شود، فرد دچار پریود نامنظم است. تخمین زده می‌شود بین ۱۴ تا ۲۵ درصد از زنان پریود نامنظم را تجربه کنند.^[۱]

تغییرات جزئی در طول دوره‌ی قاعدگی طبیعی هستند. افرادی که نوسانات هورمونی را تجربه می‌کنند بیشتر از دیگران در معرض این تغییرات هستند. بلوغ، یائسگی و شیردهی از شایع‌ترین علل نوسانات هورمونی در زنان هستند. عوامل محیطی مانند استرس، مصرف برخی داروهای خاص و بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند بر چرخه‌ی قاعدگی اثر بگذارند و سبب پریود نامنظم شوند.

علائم قاعدگی نامنظم

پریود نامنظم می‌تواند با خون‌ریزی غیرطبیعی همراه باشد، مانند:

• خون‌ریزی یا لکه بینی بین دو دوره‌ی قاعدگی
• خون‌ریزی بعد از رابطه‌ی جنسی
• خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی
• طولانی شدن خون‌ریزی قاعدگی بیشتر از حد طبیعی
• خون‌ریزی بعد از یائسگی

علل پریود نامنظم در زنان

پریود نامنظم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ البته اغلب این علل به تغییرات سطح هورمون‌ها مربوط می‌شوند.

تغییرات هورمونی

• بدن در دوران بلوغ دستخوش تغییرات قابل توجهی می‌شود. ممکن است چندین سال طول بکشد تا هورمون‌هایی که قاعدگی را تنظیم می‌کنند در یک الگوی منظم و قابل پیش‌بینی قرار بگیرند؛ به‌همین‌دلیل عادت ماهانه نامنظم در دوران بلوغ عارضه‌ی نسبتاً شایعی است.
• قاعدگی نامنظم همچنین ممکن است بعد از زایمان و در دوران شیردهی رخ دهد. پس از زایمان مدتی طول می‌کشد تا هورمون‌ها به‌حالت‌عادی بازگردند. شیردهی مکرر به نوزاد نیز می‌تواند تخمک‌گذاری را سرکوب کند و باعث توقف پریود شود.
• نظم دوره‌ی قاعدگی در اولین مرحله‌ی شروع یائسگی نیز برهم می‌ریزد. در ابتدای یائسگی سطح بعضی هورمون‌ها شروع به کاهش می‌کند. ممکن است فاصله‌ی زمانی بین دو دوره‌ی قاعدگی به‌مرور بیشتر و بیشتر شود تا زمانی که قاعدگی به‌طور کامل متوقف شود.

قرص اورژانسی و نامنظمی پریود            

قرص‌های جلوگیری از بارداری با متوقف کردن تخمک‌گذاری از بارداری پیشگیری می‌کنند؛ به‌همین‌دلیل عادت ماهیانه در بعضی افراد در طول دوره‌ی مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری متوقف می‌شود، برخی دیگر خون‌ریزی‌های شبیه ‌به قاعدگی را تجربه می‌کنند.

اگر به‌تازگی یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری (قرص، ایمپلنت، تزریق‌های ماهانه و غیره) را شروع کرده‌اید، ممکن است در چند ماه اول قاعدگی نامنظم داشته باشید. این بی‌نظمی ممکن است با گذشت زمان منظم‌تر شود، یا اینکه قاعدگی به‌طور کامل متوقف شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک

سندروم تخمدان پلی‌کیستیک یا تنبلی تخمدان عارضه‌ای است که در آن کیسه‌های کوچک پر از مایع به نام کیست در تخمدان‌ها ایجاد می‌شوند. این عارضه باعث افزایش سطح هورمون‌های مردانه در بدن زنان می‌شود که می‌تواند مانع تخمک‌گذاری و قاعدگی شود یا قاعدگی را به تأخیر بیندازد.

سایر علائم تنبلی تخمدان عبارت‌اند از:

• آکنه
• رشد موهای زائد
• مقاومت به انسولین که ممکن است باعث افزایش وزن شود.
• افسردگی
• مشکل در باردار شدن
• سقط جنین ناخواسته

اختلالات تغذیه‌ای

اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی، و اختلال پرخوری می‌توانند باعث نامنظم شدن قاعدگی شوند. اگر فرد به دنبال این اختلال کاهش وزن شدیدی را تجربه کرده باشد، احتمال نامنظم شدن قاعدگی بیشتر است.

اندومتریوز

در اندومتریوز سلول‌های لایه‌ی داخلی رحم به‌صوت غیرطبیعی رشد می‌کنند. رشد این بافت ممکن است به‌حدی زیاد باشد که از رحم بیرون بزند.

در دوره‌ی قاعدگی هرماه قسمتی از بافت رحم تخریب شده و از بدن خارج می‌شود. در افرای که به اندومتریوز دچارند، ممکن است رشد غیرعادی بافت رحم مانع از قاعدگی منظم شود.

سایر علائم اندومتریوز عبارت‌اند از:

• قاعدگی‌های سنگین
• دفع لخته‌های خونی بزرگ
• خون‌ریزی بین دو دوره‌ی پریود
• دشواری در باردار شدن

سایر علل پریود نامنظم

علاوه‌بر موارد گفته‌شده، برخی علل دیگر نیز می‌توانند در بی‌نظمی قاعدگی مؤثر باشند:

• استرس و اضطراب مزمن یا حتی اضطراب کوتاه‌مدت در مورد یک مشکل خاص می‌تواند تعادل هورمونی شما را به هم بریزد و باعث پریود نامنظم شود.
• ورزش شدید و فعالیت بدنی بیش‌ازحد می‌تواند موجب خون‌ریزی قاعدگی نامنظم و گاهی اوقات سبب قطع قاعدگی شود.
• اختلالات غدد تیروئید و هیپوفیز مانند کم‌کاری تیروئید، پرکاری تیروئید و هیپرپرولاکتینمی (ازدیاد هورمون پرولاکتین در خون) می‌توانند بر نظم قاعدگی تأثیر بگذارند.

بیماری‌های مختلفی که تعادل هورمونی بدن را به هم می‌زنند می‌توانند موجب قاعدگی نامنظم شوند.

عوارض قاعدگی نامنظم

پریودهای نامنظم معمولاً خطرناک نیستند؛ بااین‌حال بی نظمی مداوم یا طولانی‌مدت پریود ممکن است خطر برخی عارضه‌ها را افزایش دهد:

• کم خونی فقر آهن: خون حاوی آهن است. در افرادی که قاعدگی‌های سنگین یا مکرر را تجربه می‌کنند ممکن است فرد به اندازه‌ای خون از دست بدهد که باعث کم‌خونی فقر آهن بدن شود.
• ناباروری: پریودهای نامنظم می‌توانند ناشی از عدم تخمک‌گذاری باشند، یعنی بدن تخمک آزاد نمی‌کند. هرچند روش‌های درمانی مختلفی وجود دارند؛ اما بدون وجود تخمک احتمال ناباروری وجود دارد.
• پوکی استخوان: تخمک‌گذاری با افزایش سطح هورمون استروژن همراه است. این هورمون به قوی نگه داشتن استخوان‌ها کمک می‌کند. افرادی که تخمک‌گذاری نامنظم دارند، به‌دلیل پایین بودن سطح استروژن بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند.
• بیماری های قلبی عروقی: کمبود استروژن همچنین می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد.
• هیپرپلازی آندومتر: عدم درمان پریود نامنظم می‌تواند احتمال هیپرپلازی اندومتر را افزایش دهد. در این عارضه پوشش داخلی رحم به طور غیرعادی ضخیم می‌شود. هیپرپلازی اندومتر خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد.

درمان قاعدگی نامنظم

هورمون درمانی

داروهای پیشگیری از بارداری حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند و می‌توانند با افزایش سطح هورمون‌ها تخمک‌گذاری را تحریک کنند. همچنین مصرف این قرص‌ها می‌تواند خون‌ریزی قاعدگی را کاهش دهد یا علائم بیماری‌هایی مانند تنبلی تخمدان را بهبود بخشد. البته قرص‌های پیشگیری از بارداری باید حتماً تحت نظر پزشک و با تجویز پزشک مصرف شوند.

جراحی

گاهی اوقات علت پریود نامنظم بافت زخم (اسکار) یا مشکلات ساختاری در رحم یا لوله‌های فالوپ است. در این شرایط ممکن است پزشک برای اصلاح این مشکلات درمان از طریق جراحی را توصیه کند. جراحی مشکلات رحم و لوله‌های فالوپ خصوصاً برای افرادی که قصد باردار شدن دارند توصیه می‌شود.

درمان‌های خانگی

همان‌طورکه گفتیم بعضی عوامل مانند ورزش بیش‌ازحد سنگین یا استرس کنترل‌نشده می‌توانند سبب پریود نامنظم شوند. بهبود این عوامل و برطرف کردن علت قاعدگی نامنظم می‌تواند باعث بهبود آن شود.

آیا قاعدگی نامنظم باعث ناباروری میشود؟

چرخه‌های قاعدگی نامنظم همیشه بر باروری تأثیر نمی‌گذارند. بسیاری از زنان با چرخه‌ی قاعدگی نامنظم باردار می‌شوند و بارداری کامل و بدون چالشی را تجربه می‌کنند. بنابراین پریود نامنظم به معنی ناباروری نیست؛ اما ممکن است باردار شدن را برای شما سخت‌تر کند.

قاعدگی نامنظم و تخمک گذاری

بدن زنان در هر سیکل قاعدگی یک تخمک آزاد می‌کند؛ درصورتی‌که این تخمک با اسپرم برخورد نداشته باشد و لقاح انجام ندهد، بارداری اتفاق نمی‌افتد و قاعدگی رخ می‌دهد. در زنانی که قاعدگی منظم دارند، تخمین زمان تخمک‌گذاری نسبتاً آسان است و ازآنجایی‌که برقراری رابطه‌ی جنسی در زمان تخمک‌گذاری شانس بارداری را افزایش می‌دهد، احتمال باردار شدن در این زنان بیشتر است.

اما در زنانی که پریود نامنظم دارند تشخیص زمان تخمک‌گذاری بسیار دشوارتر است. ممکن است بین دو تخمک‌گذاری چند هفته یا حتی چند ماه وقفه بیفتد.

توجه: راه‌های مختلفی برای تشخیص زمان تخمک‌گذاری و بهترین زمان برای اقدام به بارداری وجود دارد. دکترساینا در مقاله تعیین روز و زمان تخمک گذاری به‌طور کامل به بررسی این موضوع پرداخته است.

قاعدگی نامنظم به‌خودی‌خود معمولاً مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند؛ اما می‌تواند نشانه‌ی مشکل یا بیماری باشد، به همین دلیل نیاز به پیگیری دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر همیشه دوره‌های قاعدگی شما با مقداری بی‌نظمی همراه بوده‌اند یا اینکه هنوز در دوران بلوغ هستید احتمالاً نیازی به مشاوره با پزشک ندارید؛ ولی درصورت مشاهده‌ی این علائم حتماً با پزشک مشاوره کنید:

• کمتر از ۴۵ سال سن دارید و قاعدگی شما به‌طور ناگهانی نامنظم شده است.
• فاصله‌ی بین دو قاعدگی کمتر از ۲۱ روز یا بیشتر از ۳۵ روز است.
• هر دوره‌ی پریود شما بیش از ۷ روز طول می‌کشد.
• بین کوتاه‌ترین و طولانی‌ترین چرخه‌ی قاعدگی شما تفاوت زیادی (مثلاً حداقل بیست روز) وجود دارد.
• پریودهای نامنظم دارید و در تلاش برای باردار شدن هستید.

کلام آخر دکترساینا

قاعدگی نامنظم به‌خودی‌خود مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما می‌تواند نشانه‌ی وجود یک اختلال یا بیماری باشد. بنابراین چنانچه پریود نامنظم دارید بهتر است با یک متخصص زنان مشورت کنید. همچنین به‌خاطر داشته باشید که قاعدگی نامنظم، به‌معنای تخمک‌گذاری نامنظم است و می‌تواند در روند باروری اختلال ایجاد کند. بنابراین اگر قصد باردار شدن دارید از متخصص زنان کمک بگیرید.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری