آرتریت چیست؟ | آشنایی با انواع آرتریت

آرتریت (Arthritis) به هر نوع التهاب در مفاصل گفته می‌شود که انواع مختلفی دارد. این بیماری، یا درواقع این علامت بیماری، دلایل متعدد و روش‌های درمانی و پیشگیری متعددی دارد.

دکتر ساینا در این مقاله، علائم اولیه‌ی هرکدام از انواع آرتریت را شرح می‌دهد؛ البته توجه داشته باشید که علائم آرتریت اختصاصی نیستند و برای تشخیص قطعی این بیماری حتماً با پزشک خود یا پزشک متخصص مشورت کنید. برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.

آرتریت چیست؟

آرتریت نوعی اختلال ناشی از التهاب مفاصل است که انواع مختلفی دارد. یکی از شایع‌ترین انواع آرتریت، استئوآرتریت نام دارد که در ایران به نام آرتروز هم شناخته می‌شود.

همانطور که اشاره کردیم آرتیت به‌واسطه التهاب مفاصل رخ می‌دهد. مفصل به هر بخشی از بدن گفته می‌شود که دو استخوان را به یکدیگر متصل می‌کند و باعث حرکت بخش‌هایی از بدن می‌شود که از ناحیه‌ی استخوان‌هایشان به هم چسبیده‌اند. حال اگر در یک یا چند مفصل از بدن، التهاب به وجود بیاید، در اصطلاح به آن آرتریت گفته می‌شود. این عارضه معمولاً با درد مفاصل همراه است که به آن درد آرتریتی نیز گفته می‌شود.

اگر تنها یک مفصل درگیر این نوع التهاب باشد، به آن «مونو آرتریت» گفته ‌می‌شود و درصورتی‌که دو یا سه مفصل دچار چنین مشکلی باشند، به آن «الیگو آرتریت» می‌گویند. همچنین اگر بیش از چهار مفصل مختلف در بدن درگیر آرتریت باشند، به «پلی آرتریت» گفته می‌شود.

علت آرتریت 

غضروف مفاصل، بافتی پیوندی در مفصل است که ساختاری منعطف و درعین‌حال محکم دارد. وظیفه اصلی غضروف در انتهای استخوان‌ها و بخش مفاصل، این است که با کشش و انعطاف و دفع ضربات ناشی از حرکت، از آسیب به مفصل و خوردگی استخوان جلوگیری نماید. کاهش مقدار این بافت نرم در مفاصل، عامل اصلی بروز آرتریت در بدن است.

ساییدگی و ازهم‌گسیختگی غضروف مفصل و تاندون، می‌تواند سبب بروز یکی از رایج‌ترین انواع آرتریت یعنی اُستئو آرتریت یا همان آرتروز گردد. دکتر ساینا به‌زودی مقاله جامعی درخصوص علائم و راه‌های درمان آرتروز منتشر خواهد کرد.

علاوه براین، ایجاد آسیب‌های فیزیکی در ناحیه مفصل، بروز عفونت و سابقه خانوادگی، از عوامل تشدیدکننده خطر ابتلا به آرتریت هستند.

شکل شایع دیگری از این بیماری، آرتریت روماتوئید است که نوعی بیماری خود ایمنی است. بیماری‌های خود ایمنی در اثر حمله سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها اتفاق می‌افتد. اتفاق دقیقی که در این نوع بیماری رخ می‌دهد، این است که سیستم ایمنی بدن، مایع پوشینه مفصلی یا سینوویوم را به‌عنوان ماده‌ای خارجی تشخیص داده و شروع به تخریب آن می‌کند.

سینوویوم یا مایع پوشینه مفصلی، مایعی در قسمت مفاصل بدن است که غضروف را تغذیه و ترمیم می‌کند و باعث روان بودن مفصل و کاهش اصطکاک حرکتی مفصل می‌گردد. بنابراین حمله سیستم ایمنی به سینوویوم باعث خشکی مفصل و درنتیجه سایش و از بین رفتن غضروف مفصلی شده و آرتریت روماتوئید را به وجود می‌آورد.

دانشمندان هنوز موفق به درک علت دقیق این اختلال در سیستم ایمنی نشده‌اند؛ اما بااین‌حال نشانه‌هایی را در ژنتیک افراد مبتلابه بیماری آرتریت روماتوئید یافته‌اند که احتمال ابتلای آنان را نسبت به سایر افراد تا ۵ برابر افزایش می‌دهد.

دکتر ساینا در مقاله «آرتریت روماتوئید چیست و چه علائمی دارد» به طور کامل به بررسی این بیماری پرداخته است.

انواع آرتریت

در این بخش از مقاله قصد داریم به معرفی انواع آرتریت بپردازیم. لازم به ذکر است که دکتر ساینا به‌زودی مقاله جامعی در خصوص انواع آرتریت منتشر خواهد کرد.

اسپوندیلیت انکیلوزان

یک بیماری مزمن و پیش‌رونده مفصلی است که عمدتاً بر روی استخوان‌ها، عضلات و از همه بیشتر بر روی رباط‌های ستون فقرات تأثیر می‌گذارد و منجر به سفتی و چسبندگی مفاصل مربوطه می‌شود. همچنین این بیماری ممکن است سبب تورم تاندون‌ها، مفاصل بزرگ و تورم و درد چشم‌ها شود.

اسپوندیلوز گردن

«استئوآرتریت دژنراتیو» یا اسپوندیلوز گردن یکی دیگر از انواع شایع‌ آرتریت است که بر مفاصل و استخوان‌های گردن تأثیر می‌گذارد و می‌تواند سبب سفتی مفاصل، درد و سختی حرکت آن شود.

لوپوس

لوپوس درواقع نوعی بیماری خود ایمنی است و بر روی اعضا و بافت‌های مختلف بدن اثر می‌گذارد. دکتر ساینا به‌زودی در مقاله‌ای مجزا به بررسی این بیماری خواهد پرداخت.

نقرس

به سبب افزایش سطح اسید اوریک بدن ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً مفاصل شست پا را درگیر می‌کند اما می‌تواند در هر مفصل دیگری هم ایجاد اختلال کند. علائم نقرس با قرمزی، درد و تورم همراه است.

آرتریت پسوریازیس

نوعی التهاب مفصلی است که افراد مبتلابه بیماری پسوریازیس (نوعی بیماری خود ایمنی) را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. دکتر ساینا در مقاله «پسوریازیس چیست و چه علائمی دارد» به طور کامل به بررسی این بیماری پرداخته است.

آرتریت آنتروپاتیک

آرتریت روده‌ای یا آنتروپاتیک، نوعی روماتیسم مفصلی مزمن است که با بیماری التهاب روده (IBD) و به‌خصوص با انواع بیماری کرون روده و کولیت روده اولسراتیو از التهاب روده مرتبط است. در این عارضه معمولاً قسمت‌های پایینی ستون فقرات و مفاصل استخوان‌های لگن دچار التهاب می‌شوند.

آرتریت واکنشی

 این بیماری نیز می‌تواند منجر به التهاب مفاصل، چشم‌ها و مجرای ادرار شود. این بیماری معمولاً به فاصله‌ی کمی پس از عفونت روده، مجرای تناسلی یا در موارد کمی پس از عفونت گلو ایجاد می‌شود.

آرتریت ثانویه

این نوع از آرتریت پس از آسیب مفصلی و گاهی سال‌ها پس از آسیب در بدن نمایان می‌شود.

پلی‌میالژی‌ روماتیکا

نوعی اختلال التهابی است که عموماً در سن ۷۰ سالگی دیده می‌شود. این بیماری به‌ندرت افراد زیر ۵۰ سال را درگیر می‌کند. علائم عمده‌ی این نوع از آرتریت شامل درد و خشکی در نواحی لگن، گردن، ران‌ها، بازوها و شانه‌ها است. معمولاً احساس خشکی در صبح‌ها بیشتر است. این بیماری می‌تواند منجر به آرتریت سلول غول‌پیکر یا آرتریت گیجگاهی شود.

آرتریت گیجگاه

در آرتریت گیجگاه که با نام‌های آرتریت تمپورال یا آرتریت سلول غول‌پیکر شناخته می‌شود، عروق شریانی در ناحیه‌ی سر، گردن و بازوها دچار التهاب شده و منجر به سد مسیر خون و اختلال در جریان خون می‌شود. این بیماری در سنین بالای ۵۰ سال و عمدتاً بین ۷۰ تا ۸۰ سال دیده می‌شود. همچنین در زنان شایع‌تر از مردان است.

​فیبرومیالژیا

یک بیماری مزمن است که گاهی با آرتریت اشتباه گرفته می‌شود. در این بیماری فرد دچار دردهای منتشر، خشکی و احساس خستگی است. ابتلا به برخی از انواع آرتریت خطر ابتلا به فیبرومیالژیا را بالاتر می‌برد. افتراق این بیماری با آرتریت از روی علائم بالینی و نتایج آزمایش‌ها مشخص می‌شود.

در ادامه با علائم آرتریت آشنا خواهید شد. درصورت مشاهده یک یا چند مورد علائم آرتریت در قدم اول می‌توانید به پزشک عمومی مراجعه کنید. درصورت تشخیص روماتیسم، پزشک شما را درصورت نیاز به مختصص بیماری‌های التهابی یا متخصص روماتولوژی ارجاع خواهد داد.

علائم و نشانه‌های آرتریت

نخستین علائم آرتریت شامل درد و ضعف عملکرد مفاصل است. همچنین التهاب مفصل نیز به شکل سفتی و خشکی مفصل، ورم، قرمز شدن ناحیه مفصل، درد و گرما خود را نشان می‌دهد. دراین‌باره نکاتی حائز اهمیت است که در اینجا به آن‌ها اشاره خواهیم کرد:

• سفتی و خشکی مفصل می‌تواند به منجر به ضعف در عملکرد شود و به این شکل خودش را نشان دهد.
• نشانه‌های التهابات مفصل می‌تواند همراه با درد یا بدون درد باشد.
• هنگامی‌که مفاصل بزرگی مانند مفصل زانو درگیر این بیماری می‌شوند، ممکن است بافت غضروف از بین رفته و منجر به محدودیت حرکت مفصل شود.
• وقتی آرتریت مفاصل کوچکی مثل مفاصل انگشتان را درگیر می‌کند، ممکن است موجب رشد استخوان شده و توانایی دست برای گرفتن اجسام ضعیف شده یا از بین برود.
• آرتریت در مربوط به مفاصل حامل (تحمل‌کننده وزن) به دلیل ایجاد درد و اختلال در عملکرد مفصل می‌تواند منجر به ایجاد محدودیت در راه رفتن شود.

در انواع التهابی بیماری آرتریت، بسیاری از علائم ممکن است در اندام‌هایی ظاهر شوند که هیچ ارتباط مستقیمی با مفاصل ندارند. این علائم عبارت‌اند از:

• تب
• تورم غدد لنفاوی
• کاهش وزن
• خستگی مزمن
• احساس ناخوشی
• علائم ناشی از ناهنجاری اندام‌هایی مانند ریه‌ها، قلب یا کلیه‌ها

عوامل زمینه‌ساز ابتلا به آرتریت (ریسک‌فاکتورها) 

برخی از عواملی که خطر بروز آرتریت در بدن را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

زمینه خانوادگی

عو تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از انواع آرتریت به شکل خانوادگی دیده‌ می‌شوند و وجود افرادی در میان خانواده درجه اول که از این بیماری رنج می‌برند، خطر ابتلا به این بیماری را بیشتر می‌کند.

سن

با بالاتر رفتن سن، خطر وقوع برخی از انواع آرتریت مانند استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و نقرس افزایش می‌یابد.

جنسیت

برخی از انواع آرتریت در جنسیتی خاص بیشتر دیده می‌شود. به‌عنوان‌مثال، زنان بیش از مردان به آرتریت روماتوئید مبتلا می‌شوند، درحالی‌که ابتلا به نقرس در مردان بیشتر است.

آسیب‌های مفصلی

افرادی که در سنین مختلف هنگام ورزش، تصادف یا کار سنگین دچار آسیب‌های مفصلی می‌شوند، در ادامه خطر ابتلا به آرتریت آن‌ها را تهدید می‌کند.

اضافه ‌وزن

چاقی مفرط و داشتن اضافه ‌وزن سبب وارد شدن فشار بیش‌ازحد به مفاصل به‌خصوص زانوها، استخوان‌های لگن و ستون فقرات می‌گردد و همین امر نیز افراد مبتلابه اضافه‌وزن را مستعد بیماری آرتریت می‌سازد.

تشخیص بیماری آرتریت

برای تشخیص در گام اول هنگامی‌که از وضعیت ابتلا یا سلامت خود خبر ندارید می‌توانید به پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک عمومی با معاینه فیزیکی، مفاصل شما را از نظر وضعیت مایع مفصلی، التهابات و قرمزی مفاصل، احساس گرما و دامنه حرکتی مفصل مربوطه بررسی کرده و در صورت نیاز شما را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد.

البته اگر علائم شدیدی دارید می‌توانید به‌طور مستقیم به روماتولوژیست یا پزشک متخصص روماتیسم مراجعه کنید تا روند تشخیص و درمان خود را تسریع ببخشید.

تعیین سطح فاکتورهای التهابی در خون و مایع مفصلی می‌تواند در تعیین نوع آرتریت به پزشک معالج کمک کند. همچنین یک سری آزمایش‌ها اختصاصی نیز در دسترس است که در خون به دنبال آنتی‌بادی‌های اختصاصی مانند anti-CC ، RF و ANA می‌گردد.

انجام عکاسی با اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن و MRI نیز برای بررسی وضعیت مفصل استخوانی بسیار متداول است. با این روش می‌توان احتمال وجود خار استخوانی را (که علائمی مانند آرتریت دارد) حذف کرد.

چگونه از آرتریت پیشگیری کنیم؟

تاکنون هیچ درمان قطعی برای آرتریت شناخته‌نشده و بیشتر درمان‌های موجود باهدف شناسایی و پیشگیری زودهنگام انجام می‌شود. عوامل ژنتیکی و سابقه‌ی خانوادگی می‌تواند احتمال ابتلا به آرتریت را افزایش دهد. همچنین زنان بیشتر از مردان در معرض آرتریت هستند.

ممکن است برای پیشگیری از آرتریت تلاش کنید، اما باز هم مبتلابه این بیماری شوید. بااین‌حال موارد زیر می‌توانند خطر ابتلا را کاهش دهند.

• تناسب وزن می‌تواند از ابتلا به استئوآرتریت جلوگیری کند
• عدم مصرف دخانیات شانس ابتلا به آرتریت روماتوئید را کاهش می‌دهد.
• حفاظت از مفاصل در برابر آسیب‌دیدگی در ورزش و تمرینات بدنی
• اگر بخش عمده‌ی از شغل شما شامل فعالیت‌های فیزیکی مانند کشیدن، هل دادن یا بلند کردن اجسام سنگین است، مراقبت‌های لازم را جهت جلوگیری از آسیب به مفاصل انجام دهید.
• از بخش عمده‌ای از شغل شما شامل تایپ کردن است، در موقعیت بدنی مناسب قرار بگیرید و در صورت نیاز از کیبوردهای خاص و پد مناسب برای زیر دست استفاده کنید.

درمان آرتریت

کارهایی که پزشک برای درمان آرتریت انجام می‌دهد درواقع شامل کنترل درد، پیشگیری از آسیب بیشتر به مفاصل و توقف پیشرفت بیماری است. به این منظور ممکن است اقدامات زیر از سوی پزشک صورت بگیرد:

• داروها
• فیزیوتراپی
• آتل یا سایر وسایل نگهدارنده و کمک حرکتی
• توصیه به کاهش وزن
• در موارد نادر، جراحی مفصل

انواع داروهایی که پزشک ممکن است پیشنهاد کند عبارت‌اند از:

• مسکن‌های بدون نیاز به نسخه
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
• داروهای بیولوژیک که برای مقابله با سیگنال‌های التهابی در بدن طراحی شده‌اند و با روش‌های پیچیده‌ای شامل اصلاح ژنتیکی باکتری‌ها ساخته می‌شوند
• استروئیدها برای کاهش التهاب
• DMDARD یا داروهای ضدروماتوئیدی اصلاح بیماری که التهاب را متوقف کرده یا کاهش می‌دهند

کلام آخر دکتر ساینا

همانطور که اشاره کردیم آرتریت یک نام کلی برای هر نوع التهاب مفصلی است که می‌تواند دلایل کاملاً متفاوتی از عوامل ژنتیکی گرفته تا آسیب‌های فیزیکی داشته باشد. آرتریت قابل‌درمان قطعی نیست، اما می‌توان با روش‌هایی خطر ابتلا به آن را کاهش داده و در صورت ابتلا، جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.

یادتان باشد که زمان در درمان آرتریت نقش کلیدی دارد. پس در صورت مشاهده علائم آرتریت، به هیچ وجه زمان را از دست ندهید و در اولین فرصت برای تشخیص و معالجه اقدام کنید.

سوالات متداول

همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری