علت پرش پلک یا تیک عصبی چشم + راه‌های مقابله با آن

شاید شما هم گاهی دچار پرش پلک یا تیک عصبی چشم شده باشید. تیک چشم مسئله‌ای رایج است که در اغلب موارد جای نگرانی ندارد و مشکل خاصی هم ایجاد نمی‌کند. اما علت پرش پلک چشم چیست و چه زمانی مشکل‌ساز می‌شود؟ آیا برای پریدن پلک باید به پزشک مراجعه کرد؟ در این مقاله به تمام این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.

پریدن پلک چشم نشانه چیست؟

تیک عصبی چشم یا پرش پلک نوعی اسپاسم یا انقباض غیرقابل‌کنترل و بسیار شایع در عضلات چشم یا پلک است. اغلب افراد گاهی در زندگی خود به آن دچار می‌شوند. پرش پلک بالا شایع‌تر است، اما این حالت در پلک پایین نیز رخ می‌دهد، اغلب یک‌طرفه است و در آنِ واحد تنها یک چشم را درگیر می‌کند. پریدن پلک می‌تواند آن‌قدر خفیف باشد که به‌سختی متوجه آن شوید، یا آن‌قدر شدید باشد که باعث آزار و اذیت شما شود. پرش پلک اغلب ظرف زمان کوتاهی از بین می‌رود.

دلیل پرش پلک در بیشتر مواقع خستگی و استرس است.

انواع پرش پلک

سه نوع رایج پرش پلک وجود دارد:

• پرش چشم خفیف اغلب ناشی از مسائل روزمره مانند خستگی، استرس یا مصرف زیاد کافئین است. این حالت ممکن است در اثر تحریک قرنیه‌ی چشم یا غشاء آستری پلک‌ها نیز ایجاد شود.
• بلفارواسپاسم اساسی خوش‌خیم اغلب در اواسط تا اواخر بزرگسالی بروز پیدا می‌کند و به‌مرور زمان بدتر می‌شود. زنان دوبرابر بیش از مردان در خطر ابتلا به این مشکل هستند. این نوع از تیک عصبی چشم خطرناک نیست؛ اما موارد شدید آن می‌تواند در فعالیت‌های روزانه‌ی شما اختلال ایجاد کند. این نوع از پرش پلک با پلک‌ زدن‌های بی‌وقفه یا تحریک چشم آغاز می‌شود. با تشدید این حالت، ممکن است نسبت به نور حساس‌تر شوید، دیدتان تار شود و دچار اسپاسم صورت شوید. این اسپاسم‌ها ممکن است به‌قدری شدید شوند که پلک‌های‌تان بسته شوند. علت این نوع از پرش پلک به‌درستی مشخص نیست؛ اما احتمالاً عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش دارند.
• اسپاسم یک‌طرفه‌ی صورت بسیار نادر است. این حالت در عضلات اطراف دهان و پلک رخ می‌دهد. بر خلاف دو نوع قبلی، این حالت اغلب فقط یک طرف صورت را درگیر می‌کند. علت این حالت اغلب فشار شریان بر عصب صورت است.

علت پرش پلک

پلک شما ممکن است به خاطر یک سیگنال یا علامت غیرطبیعی در مغز یا عضلات صورت بپرد. بسیاری از مسائل روزمره می‌توانند منجربه تحریک پرش پلک شوند:

استرس

کم‌خوابی و استرس مي‌توانند علت پریدن پلک چشم باشند. روش‌های تن‌آرامی (ریلکسیشن) مثل یوگا و تنفس عمیق به کاهش استرس و خواب راحت کمک می‌کنند‌. با رفع استرس، پرش پلک نیز خودبه‌خود رفع می‌شود.

رژیم غذایی نامناسب

فقر برخی ریزمغذی‌ها مانند منیزیم می‌تواند باعث اسپاسم پلک‌ها و تیک عصبی چشم شود. نوشیدن زیاد کافئین نیز می‌تواند تأثیر مشابهی داشته باشد.

خشکی چشم‌ها

خشکی چشم‌ها در سنین بالای ۵۰ سال بسیار رایج است و می‌تواند منجربه پرش پلک شود. اگر دچار این مشکل هستید، حتماً برای بررسی سلامت چشم‌ها و دریافت درمان مناسب به چشم‌پزشک مراجعه کنید.

حساسیت

افرادی که دچار حساسیت‌های چشمی هستند، اغلب دچار تورم، خارش و آبریزش چشم می‌شود. مالیدن چشم‌ها باعث رهاسازی هیستامین‌ها در بافت پلک و اشک چشم می‌شود. هیستامین‌ها می‌توانند باعث پرش پلک شوند. برای پیشگیری از این عارضه می‌توانید از قطره یا قرص آنتی‌هیستامین استفاده کنید. البته ازآنجایی‌که آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند باعث خشکی چشم شوند، بهتر است پیش از مصرف آن‌ها با پزشک مشورت کنید.

خستگی چشم

اگر زمان زیادی را خیره به مانیتور یا صفحه‌ی گوشی می‌مانید ممکن است دچار خستگی چشم شوید. این عارضه می‌تواند منجر به پرش پلک شود. برای جلوگیری از این مشکل قانون ۲۰/۲۰/۲۰ را رعایت کنید: هر ۲۰ دقیقه که به مانیتور نگاه می‌کنید، برای ۲۰ ثانیه به جسمی در فاصله‌ی ۲۰ فوتی (۶ متری) خود نگاه کنید. با این کار خستگی چشم‌های شما رفع می‌شود و احتمال پرش پلک کاهش می‌یابد. عینک‌های محافظ نور آبی نیز می‌توانند خستگی چشم را بهبود دهند.

سایر علل تیک عصبی چشم

• الکل
• مصرف دخانیات
• حساسیت به نور
• برخی داروها، به‌خصوص داروهای درمان صرع یا سایکوز

هرچند به‌ندرت، اما برخی اختلالات مغز و سیستم عصبی نیز می‌توانند باعث پرش پلک و تیک عصبی چشم شوند:

• بیماری پارکینسون
• آسیب مغزی
• بیماری ام اس
• فلج پالسی
• سندرم تورت
• دیستونیا

برای درمان پریدن پلک چشم، استرس را از خود دور کرده و استراحت کنید.

درمان پرش پلک

درمان خانگی پرش پلک چشم

اگر پرش پلک خفیف است، می‌توانید با راهکارهایی ساده آن را بهبود دهید:

• استرس را از خود دور کنید.
• مصرف قهوه را محدود کنید.
• استراحت کنید، خواب کافی داشته باشید و هنگام کار با کامپیوتر هر ۲۰ دقیقه یک‌بار به چشم‌های خود استراحت دهید.
• بر روی چشم خود کمپرس گرم بگذارید و آرام با انگشت خود ماساژ دهید.
• از آنتی‌هیستامین‌ها خوراکی یا موضعی (قطره) استفاده کنید تا انقباض پلک‌های شما کم شود.

بوتاکس‌درمانی

بلفارواسپاسم اساسی خوش‌خیم درمان ندارد؛ اما پزشک با کمک روش‌هایی، علائم آن را تخیفیف می‌دهد. بوتاکس‌درمانی رایج‌ترین روش برای این مدل از تیک عصبی چشم است. بوتاکس‌درمانی برای درمان اسپاسم یک‌طرفه‌ی صورت نیز کاربرد دارد. پزشک مقدار کمی سم بوتولینوم را برای بهبود اسپاسم و گرفتگی به عضلات چشم شما تزریق می‌کند. تأثیر این روش درمانی تا چند ماه باقی می‌ماند و کم‌کم از بین می‌رود. بنابراین باید پس از چند ماه درمان را تکرار کنید.

درمان دارویی

ممکن است پزشک در موارد خفیف برای شما دارو تجویز کند. رایج‌ترین داروها عبارت‌اند از:

• کلونازپام
• لورازپام
• تری هگزی فنیدیل

این داروها معمولاً اثر کوتاه‌مدت دارند.

بوتاکس‌درمانی رایج‌ترین روش برای رفع پرش پلک است.

جراحی

پزشک ممکن است دربرخی موارد عمل جراحی را توصیه کند. در پروسه‌ای به نام میِکتومی، بخشی از عضلات و اعصاب اطراف پلک برداشته می‌شوند. در مواردی که اسپاسم یک‌طرفه‌ صورت ناشی از فشار عروق است، جراحی می‌تواند فشار عروق را از روی اعصاب صورت بردارد. جراحی درمان قطعی محسوب می‌شود و مشکل را برای همیشه رفع‌ می‌کند؛ اما درست مانند عر عمل جراحی دیگری، این روش نیز ممکن است عوارضی داشته باشد.

درمان‌های جایگزین

برخی روش‌های دیگر نیز برای درمان پرش پلک مطرح‌ شده‌اند؛ اما اثربخشی آن‌ها هنوز به‌درستی اثبات نشده است و باید پژوهش‌های بیشتری دربار‌ه‌ی آن‌ها انجام شود:

• بیوفیدبک
• طب‌سوزنی
• هیپنوتیزم
• کایروپرکتیک
• رژیم‌درمانی
• عینک با شیشه‌ی رنگی

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

گاهی تیک چشم برای روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه دارد. این مشکل می‌تواند تمرکز شما را به هم بزند و بر کیفیت زندگی شما اثر منفی بگذرد. پرش پلک طولانی‌مدت ممکن است باعث شود چشم خود را جمع کنید و برای دیدن به مشکل بخورید. در موارد زیر با یک چشم‌پزشک مشورت کنید:

• پرش پلک بیش از یک هفته ادامه پیدا کند
• پلک‌های شما کامل بسته شوند.
• عضلات دیگر صورت هم دچار اسپاسم شوند.
• چشم شما قرمز و متورم شود یا ترشح داشته باشد.
• پلک بالایی شما دچار افتادگی شود.

اگر پزشک به مشکلات مغز و اعصاب شک کند، سایر نشانه‌ها را بررسی کرده و در صورت نیاز شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع می‌دهد.

کلام آخر دکترساینا

شناسایی علت پرش پلک در درمان آن نقش مهمی دارد. اغلب خستگی و استرس دلیل پریدن پلک است که با استراحت برطرف می‌شود؛ اما اگر پرش پلک شما بیش از یک هفته طول کشیده، انقباض در سایر عضلات صورت نیز دیده می‌شود، پلک شما تغییرشکل داده یا دچار افتادگی شده یا هر علامت دیگری همراه با پرش پلک دارید حتماً با یک چشم‌پزشک مشورت کنید.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری