سونوگرافی NT| در هفته چندم بارداری انجام می‌شود؟

سونوگرافی NT یکی از غربالگری‌های ارزشمند دوران بارداری است. متاسفانه به دلیل اختیاری‌بودن انجام این غربالگری، خیلی از خانواده‌ها از کنار آن به‌سادگی عبور می‌کنند. درحالی‌که نتایج سونوگرافی ان تی می‌تواند بسیاری از مشکلات و بیماری‌های مربوط به جنین را از قبل شناسایی کرده و از هزینه‌های مادی و روانی در آینده پیشگیری کند.

سونوگرافی NT چیست؟

سونوگرافی ان تی نوعی روش تصویربرداری است که طی آن مقدار مایع پشت گردن جنین اندازه‌گیری می‌شود. مقدار مایع پشت گردن در جنین‌هایی که به سندرم داون یا سایر بیماری‌های ژنتیکی مبتلا هستند بیشتر است؛ بنابراین به کمک این سونوگرافی می‌توان احتمال وجود چنین بیماری‌هایی را بررسی کرد.

به گفته Healthline، فضای شفاف پشت گردن جنین در هفته ۱۵ بارداری از بین می‌رود؛‌ بنابراین سونوگرافی NT باید در سه‌ماهه اول انجام شود. ممکن است در کنار این تست، آزمایش خون هم برای اندازه‌گیری مقادیر پروتئین پلاسما و هورمون بارداری HCG گرفته شود. مقادیر غیرطبیعی این فاکتورها می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل کروموزومی در جنین باشد.

زمان انجام سونوگرافی NT

سونوگرافی ان تی در سه‌ماهه اول بارداری و بین هفته ۱۱ تا ۱۳ بارداری انجام می‌شود.

دقت سونوگرافی NT چقدر است؟

سونوگرافی NT می‌تواند ۷۰ درصد از موارد ابتلا به سندرم داون را با احتمال خوبی تایید کند. به کمک آزمایش خون بارداری می‌توان دقت سونوگرافی NT را تا ۹۵ درصد افزایش داد.

از جمله عوامل موثر در دقت نتیجه سونوگرافی NT می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن جنین
• اندازه جنین (قد)
• برخی فاکتورهای خونی (مثل b-hCG یا بتا هاش سی جی، پروتئین پلاسمایی A یا PAPP-A و آلفافیتوپروتئین یا AFP)

کاربرد سونوگرافی NT

سونوگرافی NT در تشخیص بیماری‌های ژنتیکی مختلفی کاربرد دارد.

آیا از طریق سونوگرافی NT می‌توان جنسیت جنین را تشخیص داد؟

دستگاه‌های سونوگرافی NT به‌اندازه‌ای پیشرفته نیستند که بتوانند جنسیت جنین را به‌آسانی تشخیص دهند. در واقع کارکرد اصلی این دستگاه‌ها تشخیص اختلال‌های ژنتیکی است. همچنین سونوگرافی NT معمولاً زمانی انجام می‌شود که تشخیص جنسیت جنین حتی با سونوگرافی معمولی هم سخت است.

بااین‌حال تشخیص جنسیت با سونوگرافی ان تی غیرممکن نیست و تحت شرایطی (زمان مناسب و دستگاه پیشرفته) قابل‌انجام است.

چه بیماری‌هایی از طریق سونوگرافی NT قابل مشاهده است؟

• سندرم داون (تریزومی ۲۱؛ جنین مبتلا به این سندرم دارای یک کروموزوم شماره ۲۱ اضافی است.)
• تریزومی ۱۳ و ‍۱۸ (داشتن یک کروموزوم شماره ۱۳ یا ۱۸ اضافی)
• سندرم ترنر (ناقص‌بودن بخشی از کروموزوم X یا نداشتن آن)
• بیماری‌های قلبی مادرزادی
• امفالوسل (بیرون‌زدگی اجزای داخلی شکم مثل روده‌ها و کبد)
• سندرم نونان (این سندرم باعث ایجاد عوارض مختلفی مثل شکل غیرطبیعی اجزای چهره، قد کوتوله، نقص‌های قلبی، مشکلات خونریزی، ناهنجاری اسکلتی و غیره می‌شود.)
• فتق مادرزادی دیافراگم
• دیسپلازی اسکلتی (تشکیل غیرطبیعی استخوان‌ها و مفاصل)
• سندرم اسمیت لملی اوپتیز (نقص در سیستم متابولیسم کلسترول که باعث تغییر شکل اجزای چهره، کوچکی سر، عقب‌ماندگی ذهنی و مشکلات رفتاری و یادگیری می‌شود.)
• سندرم وکترل (این سندرم باعث ایجاد مشکلاتی در بخش‌های مختلف بدن مثل ستون مهره‌ها، مقعد، قلب و عروق، کلیه‌ها و غیره می‌شود.)
• عفونت ویروسی «پارو ویروس B19»

نکته مهم این است که سونوگرافی NT به‌طورقطعی این بیماری‌ها را تشخیص نمی‌دهد؛ بلکه فقط بالابودن احتمال ابتلای جنین به آن‌ها را مشخص می‌کند.

سونوگرافی NT بین هفته ۱۱ تا ۱۲ بارداری انجام می‌شود و در کنار آزمایش خون می‌تواند با دقت بالایی احتمال وجود اختلال‌های کروموزومی جنین را اندازه‌گیری کند.

بهترین زمان برای انجام سونوگرافی NT چه زمانی است؟

سونوگرافی NT از جمله غربال‌گری‌های سه‌ماهه اول بارداری است. این سونوگرافی بین هفته ۱۱ تا ۱۲ بارداری یا زمانی که طول جنین بین ۴۵ تا ۸۴ میلی‌متر (از قسمت بالای سر تا پایین باسن) است انجام می‌شود.

بعد از هفته ۱۴ بارداری مایع پشت گردن جنین توسط بدن جذب می‌شود و دیگر نمی‌توان مقدار آن را به‌راحتی اندازه‌گیری کرد.

چه‌کسانی باید سونوگرافی NT را انجام بدهند؟

توصیه می‌شود تمام افراد باردار سونوگرافی ان تی را انجام دهند؛ اما برخی عوامل می‌توانند احتمال رخ‌دادن مشکلات ژنتیکی را در جنین افزایش دهند. ضرورت انجام غربالگری سونوگرافی NT برای مادرانی که شامل یک یا چند مورد از موارد زیر هستند بسیار بیشتر از دیگران است:

• سابقه‌ی خانوادگی اختلالات ژنتیکی
• ابتلای فرزند قبلی به یکی از اختلال‌های ژنتیکی
• ابتلای یکی از والدین به اختلالات ژنتیکی و ناهنجاری کروموزومی
• سن بالای ۳۵ سال مادر
• سن بالای ۴۰ سال پدر
• سابقه‌ی چند مورد سقط‌جنین یا مرده‌زایی

توجه کنید که پزشکان به تمام مادران باردار توصیه می‌کنند این غربالگری را انجام دهند. اگرچه موارد بالا احتمال بروز اختلالات ژنتیکی را برای مادران افزایش می‌دهند؛ ولی احتمال بروز اختلالات ژنتیکی برای هیچ مادری (حتی مادران سالمی که دارای فاکتورهای خطر بالا نیستند.) صفر نیست.

هرچند پزشکان توصیه می‌کنند همه مادران سونوگرافی NT را انجام دهند؛ اما لزوم انجام این سونوگرافی برای مادرانی که ریسک تولد فرزند دارای اختلال کروموزومی در آن‌ها بالا است بیشتر است.

سونوگرافی NT چگونه انجام می‌شود؟

برای انجام تست باید روی تخت دراز بکشید. سپس پزشک یا تکنسین ژل مخصوص سونوگرافی را روی قسمت پایین شکم می‌کشد. پزشک با حرکت‌دادن پروب مخصوص روی شکم تصویربرداری را انجام می‌دهد.

آمادگی برای انجام سونوگرافی NT

برای انجام سونوگرافی NT مثانه باید پر باشد. به‌همین‌دلیل قبل از انجام آن باید مقدار زیادی آب نوشیده و دفع ادرار نداشته باشید. همچنین طی سونوگرافی نیازی نیست لباس‌های خود را به طور کامل دربیاورید؛ ولی ترجیحاً لباسی بپوشید که کمی آزاد باشد تا به‌راحتی بتوانید برای معاینه آماده شوید.

چه فاکتورهایی در سونوگرافی NT بررسی می‌شوند؟

• ضخامت مایع پشت گردن جنین
• وضعیت قلب
• بزرگی جنین
• ضخامت بندناف
• وضعیت شکل‌گیری و اندازه استخوان بینی (NB یا استخوان نازال)

تفسیر سونوگرافی NT

هرچه ضخامت مایع پشت گردن بیشتر باشد احتمال ابتلای جنین به اختلال ژنتیکی هم بیشتر می‌شود. البته نتیجه سونوگرافی NT به‌تنهایی قابل‌اتکا نیست. پزشک برای ارزیابی دقیق احتمال بیماری ژنتیکی، نتیجه NT را با نتیجه سایر غربالگری‌های سه‌ماهه اول ترکیب می‌کند.

آماده شدن جواب سونوگرافی NT چقدر طول می‌کشد؟

جواب سونوگرافی NT هم‌زمان با انجام آن روی مانیتور قابل‌مشاهده است. بلافاصله بعد از انجام تست نیز گزارش آن چاپ می‌شود و می‌توانید آن را به پزشک خود تحویل دهید.

نتایج سونوگرافی NT چطور محاسبه می‌شود؟

نتیجه‌ی سونوگرافی NT در نهایت به‌طور آماری گزارش می‌شود؛ مثلاً ممکن است پزشک پس از بررسی نتایج سونوگرافی و آزمایش خون به شما بگوید احتمال اینکه فرزند شما به اختلال ژنتیکی دچار باشد یک در ۱۲۰۰ است. این یعنی از هر ۱۲۰۰ جنینی که قبلاً ضخامت مایع پشت گردنی مشابه با جنین شما داشته‌اند فقط یکی از آن‌ها مشکل مادرزادی داشته است.

عدد نرمال سونوگرافی NT

در اکثر خانم‌های باردار ضخامت بالای ۳ میلی‌متر در سونوگرافی NT نیاز به بررسی بیشتر دارد. البته فراموش نکنید که کلینیک‌های مختلف ممکن است عدد نرمال متفاوتی را برای سونوگرافی اعلام کنند.

همچنین عدد نرمال به سن بارداری و میزان رشد جنین هم بستگی دارد؛ به‌طوری‌که با افزایش سن بارداری، ضخامت مایع پشت گردن هم زیاد می‌شود. عدد نرمال NT در:

• هفته ۱۱ بارداری حداکثر ۲ میلی‌متر
• ۱۳ هفته و ۶ روز حداکثر ۸/۲ میلی‌متر است.

نتیجه غیرطبیعی سونوگرافی NT به چه معناست؟

نتیجه غیرطبیعی به این معنا است که احتمال ابتلای جنین به یک اختلال ژنتیکی یا بیماری قلبی مادرزادی بالا (و نه صددرصد!) است و نیاز به بررسی بیشتر دارد.

آیا نتیجه غیرطبیعی سونوگرافی NT به معنای ابتلای جنین به سندرم داون است؟

غیرطبیعی بودن نتیجه سونوگرافی NT لزوماً به معنای ابتلای جنین به سندرم داون و سایر بیماری‌های ژنتیکی نیست. همان‌طور که گفتیم اعلام نتیجه نهایی به سن و اندازه‌ی جنین و برخی فاکتورهای خونی بستگی دارد.

در این شرایط پزشک آزمایش‌های دیگری را به‌عنوان مکمل سونوگرافی انجام می‌دهد تا بتواند تشخیص دقیق‌تری داشته باشد.

جنین در انتهای سه ماهه‌ اول بارداری رشد زیادی می‌کند؛ بنابراین بهتر است تفسیر نتیجه‌ سونوگرافی NT را به پزشک بسپارید و از حدس زدن و پیش‌بینی نتیجه خودداری کنید. توجه داشته باشید که نتیجه‌ سونوگرافی به‌تنهایی برای تشخیص کافی نیست و پزشک برای تشخیص بهتر سلامتی یا بیماری جنین به نتایج آزمایش خون و سایر تست‌ها نیز نیاز دارد.

پس از انجام سونوگرافی NT چه کار کنم؟

اگر نتیجه سونوگرافی NT ‌غیرطبیعی باشد تست‌های بیشتری برای کمک به تشخیص دقیق‌تر انجام می‌شوند. این تست‌ها عبارت‌اند از:

• آزمایش CVS (نمونه‌برداری از پرزهای جفتی)
• آمنیوسنتز (نمونه‌برداری از مایع آمنیوتیک رحم)
• آزمایش خون سل فری دی‌ان‌ای (cell-free DNA یا به‌اختصار: cfDNA)
• اکوی قلب جنین

درصورتی‌که طی آزمایش‌های غربالگری ثابت شود که جنین به برخی اختلال‌های ژنتیکی (مثل تریزومی ۱۳ یا ۱۸) یا برخی بیماری‌های قلبی مبتلا است، تا قبل از ۱۸ هفته و ۶ روز اجازه سقطِ درمانی به مادر داده می‌شود. البته این مجوز بعد از بررسی وضعیت مادر و جنین توسط کمیسیون‌های پزشکی دولتی داده می‌شود.

مقایسه سونوگرافی NT با سایر سونوگرافی‌های بارداری

سونوگرافی‌های مختلفی طی دوران بارداری انجام می‌شوند که هر کدام کارکرد مخصوص به خود را دارند.

آیا سونوگرافی NT برای مادر یا جنین ضرر دارد؟

سونوگرافی NT از بی‌خطرترین انواع تصویربرداری است و هیچ‌گونه خطر یا عارضه‌ای برای مادر و جنین ایجاد نمی‌کند. در این سونوگرافی از امواج ضعیفی برای مشاهده و معاینه وضعیت جنین استفاده می‌شود که به فرزند شما هیچ آسیبی وارد نمی‌کنند.

کلام آخر دکترساینا

سونوگرافی NT یکی از غربالگری‌های مهم سه‌ماهه اول بارداری است که طی آن مشکلات ژنتیکی مربوط به جنین مثل سندرم داون و تریزومی‌های ۱۳ و ۱۸ تشخیص داده می‌شود. اگرچه انجام این غربا‌لگری اختیاری است؛ اما بهتر است همه خانم‌ها، چه آن‌هایی که سالم هستند و سابقه اختلال ژنتیکی ندارند و چه افرادی که بیشتر در معرض این نوع اختلال‌ها هستند آن را انجام دهند. سونوگرافی ان تی هیچ ضرری برای مادر و جنین ندارد.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

خلاصه مقاله سونوگرافی NT

سوالات متداول سونوگرافی NT