۷ علامت پرکاری تیروئید + عوارض و روش‌های درمانی

پرکاری تیروئید با افزایش سطح هورمون‌های تیروئیدی و به‌هم‌خوردن نظم متابولیک بدن همراه است. تیروئید پرکار بر عملکرد بسیاری از اندام‌های بدن تأثیر می‌گذارد و منجر به علائم و عوارض متعددی می‌شود. هرچند این بیماری قابل درمان است، اما در صورت عدم رسیدگی می‌تواند منجربه عوارض متعدد و خطرناکی شود و حتی جان فرد را تهدید کند. در این مقاله به بررسی علل، انواع و علائم تیروئید پرکار می‌پردازیم و درانتها عوارض پرکاری تیروئید و راه‌های درمان آن را مرور می‌کنیم.

پرکاری تیروئید چیست؟

تیروئید غده‌ای کوچک در جلوی گردن است و هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در متابولیسم بدن و تنظیم سطح انرژی دارند؛ بنابراین می‌توان گفت اعضای بدن حتی میزان ضربان قلب تحت کنترل هورمون‎های تیروئید هستند.

پرکاری تیروئید یا تیروئید بیش‌فعال هنگامی رخ می‎دهد که غده‌ی تیروئید بیش‌ازحد نیاز بدن هورمون‌های تیروئیدی تولید می‌کند. با افزایش میزان هورمون‌های تیروئید، بسیاری از عملکردهای بدن نیز سرعت می‌گیرند.

علائم پرکاری تیروئید

در ادامه با ۷ علامت شایع تیروئید پرکار آشنا خواهید شد:

تغیرات اشتها

هورمون‌های تیروئیدی بر روی میزان اشتها تأثیر می‌گذارند. سطح بالای هورمون TSH باعث سرکوب اشتها و کاهش مصرف غذا می‌شود؛ اما افزایش سطح هورمون T3 برعکس عمل می‌کند و باعث افزایش اشتها می‌شود. بسته به آنکه کدام هورمون بیشتر تولید شود، سطح اشتها در فرد متغییر است.

بی‎خوابی

پرکاری تیروئید باعث تحریک بیش‌ازحد سیستم عصبی می‌شود و ممکن است خواب شبانه‌ی فرد را مختل کند. همچنین فرد به‌علت تعریق شبانه، دچار اختلال خواب می‌شود.

تغییرات شدید خلق‌وخو

تحریک‎پذیری، اضطراب و تغییرات خلق‌وخو یکی از علائم احتمالی در پرکاری تیروئید است. دراین‌حالت فرد ممکن است به‌راحتی دچار خشم و تحریک‎پذیری شود.

خستگی و ضعف عضلانی

از‌آنجایی‎که پرکاری تیروئید خواب شبانه‌ی فرد را مختل می‎کند، منجر به خستگی و ضعف در طی روز می‌شود. خستگی و ضعف عضلانی یکی از علائم پرکاری تیروئید است که باید به آن توجه شود.

مشکلات باروری و قاعدگی

بالا بودن سطح هورمون‌های تیروئیدی باعث اختلال در عملکرد هورمون‌های جنسی در بدن می‌شود. پرکاری تیروئید در دختران قبل از بلوغ باعث تأخیر در شروع قاعدگی می‎شود. همچنین ممکن است برخی زنان مبتلا به تیروئید پرکار، دچار تأخیر یا قطع قاعدگی شوند.

لرزش دست و اندام‎ها

لرزش و حرکات غیرارادی در دست‌ها و بازوها ممکن است نشانه‌ی پرکاری تیروئید باشد و قطعاً نیاز به بررسی و آزمایش دارد. پرکاری تیروئید با اختلال در حرکت ارتباط دارد و حتی می‎تواند علائم بیماری پارکینسون را تشدید کند.

تیروئید پرکار و تپش قلب

هورمون‌های تیروئیدی به‌طور مستقیم بر روی قلب تأثیر می‎گذارند. پرکاری تیروئید باعث افزایش ضربان و ریتم غیرطبیعی می‌شود. فیبریلاسیون دهلیزی یکی از عوارض تیروئید پرکار است که برای قلب خطرناک است و نیاز به بررسی و درمان فوری دارد.

سایر علائم پرکاری تیروئید

• حساسیت بیش‌ازحد به گرما
• تورم غده‌ی تیروئید (گواتر)
• کاهش وزن ناگهانی و بدون دلیل
• اسهال و نیاز به دفع بیشتر
• موهای نازک و شکننده
• پوست نازک
• تغییرات سیکل قاعدگی

علائم تیروئید پرکار ناشی از افزایش سوخت‌وساز بدن و به‌صورت علائمی مانند تپش قلب، احساس گرما و کاهش وزن است.

چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می شوند؟

تیرویید پرکار دلایل مختلفی دارد که شایع‎ترین علت‌های آن بیماری گریوز، ندول‌های تیروئیدی بیش‌فعال، التهاب غده‌ی تیروئید یا تیروئیدیت، مصرف بیش‌ازحد ید، مصرف بیش‌ازحد هورمون‌های تیروئیدی به‌صورت دارو و تومورهای خوش‌خیم غده‌ی هیپوفیز است.

بیماری گریوز

بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی و شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است. در این بیماری سیستم ایمنی به غده‌ی تیروئید حمله می‌کند و باعث تولید بیش‌از‌حد هورمون تیروئید می‎شود.

ندول‌های تیروئید بیش‌فعال

ندول‌های تیروئید یکی از دلایل پرکاری تیروئید هستند. این ندول یا گره‌ها شایع و اغلب غیرسرطانی‌اند؛ اما ممکن است بیش‌ازحد هورمون تیروئید تولید کنند. این ندول‌ها بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود.

تیروئیدیت یا التهاب تیروئید

به التهاب غده تیروئید، تیروئیدیت گفته می‌شود. برخی از انواع تیروئیدیت باعث ورود هورمون‌های تیروئیدی به جریان خون می‌شوند و علائم پرکاری تیروئید را ایجاد می‌کند. انواع تیروئیدیت که علائم پرکاری تیروئید را بروز می‌دهند عبارت‌اند از:

• التهاب تیروئید تحت حاد که باعث ملتهب، متورم و دردناک شدن غده تیروئید می‎شود.
• التهاب تیروئید پس‌از زایمان که بعد از تولد نوزاد برای مادر ایجاد می‌شود.
• تیروئیدیت بدون درد که شبیه تیروئیدیت بعد از زایمان است؛ اما در دوران غیر از بارداری رخ می‌دهد. در این حالت غده‌ی تیروئید ممکن است بزرگ شود. برخی از متخصصان این نوع از التهاب تیروئیدیت را ناشی از واکنش خودایمنی می‌دانند. تیروئیدیت می‌تواند منجر به کم‌کاری یا پرکاری تیروئید شود. در برخی مواقع پس از یک دوره پرکاری تیروئید، یک دوره کم‌کاری مشاهده می‌شود.

مصرف بیش‌ازحد ید

ید یک عنصر ضروری برای عملکرد غده‌ی تیروئید است. غده‌ی تیروئید برای ساخت هورمون‌های تیروئید از ید استفاده می‎کند. میزان ید مصرفی بر میزان تولید هورمون تأثیر می‎گذارد. مصرف بیش‌ازحد ید ممکن است در برخی افراد باعث تولید بیش‌از‌حد هورمون تیروئید و پرکاری شود.

برخی از داروها مانند داروهای ضدسرفه یا قلبی ممکن است دارای مقادیر زیادی ید باشند؛ مکمل‌های جلبک دریایی نیز حاوی ید هستند.

مصرف بیش‌ازحد داروهای تیروئیدی

گاهی ممکن است برخی افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید بیش‌ازحد دارو مصرف کنند. درصورتی‌که از داروهای تیروئیدی استفاده می‌کنید، لازم است که حداقل سالی یک‌بار  با پزشک مشورت کنید و علائم و سطح هورمون‌های تیروئیدی را خود را بررسی کنید. در صورت بالا بودن سطح هورمون، ممکن است پزشک دوز دارو را تغییر دهد.

عوارض پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید درمان‌نشده عوارض بسیاری دارد که برخی از آن‌ها تهدیدکننده‌ی زندگی فرد هستند. عوارض شایع پرکاری تیروئید عبارت‌اند از:

• آریتمی یا کژآهنگی قلبی و درنتیجه:
  • لخته شدن خون
  • نارسایی قلبی
  • سکته مغزی
  • بیماری‌های قلبی
• طوفان تیروئیدی: که وضعیتی نادر و خطرناک است و منجر به تب‌ولرز، تپش قلب شدید، اسهال و استفراغ می‌شود.
• مشکلات بارداری شامل:
  • فشارخون بارداری
  • وزن کم نوزاد متولدشده از مادران مبتلا به پرکاری تیروئید
  • سقط جنین
  • تولد نوزاد نارس
• شکنندگی و پوکی استخوان
• چشم تیروئیدی که شامل حساسیت به نور، دوبینی و چشم‌درد می‌شود.

عوارض پرکاری تیروئید درصورت عدم درمان می‌تواند شامل سکته‌ی قلبی، مغزی و … باشد.

تاثیر پرکاری تیرویید بر وزن

هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در تنظیم سرعت متابولیسم بدن دارند. متابولیسم به معنای میزان مصرف انرژی توسط بدن است. هورمون تیروئید بر میزان متابولیسم پایه اثر می‎گذارد که میزان مصرف انرژی در حالت استراحت است.

پرکاری تیروئید معمولاً باعث افزایش متابولیسم پایه‌ی بدن می‌شود که در این شرایط بدن در حالت استراحت انرژی بیشتری می‌سوزاند؛ بنابراین کاهش وزن یکی از شایع‌ ترین علائم پركاري تيروئيد است.

روش های تشخیص

برای تشخیص پرکاری تیروئید باید علائم و سابقه‌ی پزشکی بیمار بررسی شود. دکتر غدد پس از گرفتن شرح حال شما ممکن است درخواست آزمایش سطح هورمون‌های تیروئید و تصویربرداری از غده‌ی تیروئید را بدهد.

همچنین ازآنجایی‌که پرکاری تیروئید سبب بروز برخی مشکلات باروری در زنان می‎شود، معمولاً برای تشخیص علت ناباروری، انجام آزمایش هورمون‌های تیروئیدی نیز تجویز می‌شود.

درمان تیروئید پرکار

روش‌های بسیاری برای درمان پرکاری تیروئید وجود دارد و پزشک بسته به ‌علت پرکاری تیروئید، مناسب‎ترین روش را انتخاب می‌کند. در اینجا به رایج‌ترین روش‌های درمان تیروئید پرکار اشاره می‌کنیم.

داروی ضدتیروئید

از داروهای رایج در درمان پرکاری تیروئید داروی متی مازول و داروی پروپیل تیواوراسیل است. این داروها از تولید بیش‌از حد هورمون‌های تیروئید جلوگیری می‌کند.

ید رادیو اکتیو

در این روش ید رادیواکتیو به‌صورت خوراکی به بیمار داده می‌شود. ید رادیواکتیو جذب غده‌ی تیروئید می‎شود. این ید سلول‌های غده‌ی تیروئید را تخریب می‌کند و باعث کوچک شدن غده می‌شود. سطح هورمون تیروئید طی چند هفته کاهش پیدا می‌کند.

این نوع درمان اغلب باعث تخریب کامل سلول‌های تیروئید می‌شود و افرادی که این درمان را دریافت می‌کنند تا پایان عمر باید برای حفظ سطح هورمون‌های تیروئیدی خود دارو مصرف کنند.

جراحی

یکی دیگر از روش‌های درمان پرکاری برداشتن غده تیروئید یا تیروئیدکتومی است. در این روش جراح غده تیروئید را به‌طور کامل از بدن خارج می‌کند و بیمار باید تا پایان عمر هورمون تیروئید مصرف کند.

داروهای مسدودکننده بتا

این داروها میزان هورمون‌های تیروئیدی را در بدن کاهش نمی‌دهند؛ بلکه جلوی عملکرد آن‌ها را می‌گیرند و علائمی مانند تپش قلب، تحریک‌پذیری و لرزش دست را کنترل می‌کند. داروهای مسدودکننده بتا در کنار سایر روش‌های درمانی برای درمان پرکاری استفاده می‌شوند.

کلام آخر دکترساینا

عوارض پرکاری تیروئید می‌تواند بسیار خطرناک باشد. خوشبختانه این بیماری قابل درمان است؛ اما به‌خاطر داشته باشید که افراد مبتلا به پرکاری تیروئید باید به‌طور منظم تحت نظر پزشک باشند. علائم پرکاری تیروئید را بشناسید و در صورت مشاهده‌ی این علائم با پزشک مشورت کنید. همچنین با انجام آزمایش‌های چکاپ سالانه از تعادل هورمون‌های تیروئیدی خود مطمئن شوید.

درصورت نیاز به مشورت با پزشک، بهترین پزشکان فوق تخصص غدد در سامانه دکترساینا آماده‌ی ارائه مشاوره آنلاین پزشکی به شما هستند.

سؤالات متداول

همراهان مجله سلامت دکترساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سؤالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری