کیست درموئید چیست؟  از علائم تا درمان کیست مویی تخمدان

کیست درموئید تخمدان یکی از انواع کیست تخمدان است که گاهی به آن‌ها کیست مویی تخمدان هم گفته می‌شود. علت این نام‌گذاری این است که درون این کیست‌ها علاوه بر مایع، بافت‌های مختلفی مثل پوست، مو و دندان دیده می‌شود. این کیست‌ها سرطانی نیستند؛ اما می‌توانند مشکلات مختلفی را ایجاد کنند. در این مقاله به بررسی کیست درموئید، علل ایجاد آن، علائم و عوارض احتمالی و همچنین شیوه‌های تشخیص و درمان آن‌ها می‌پردازیم.

کیست درموئید یا کیست مویی تخمدان چیست؟

کیست درموئید تخمدان یا تراتومای بالغ کیستیک نوعی توده سلول‌های ژرمینال یا زایا و شایع‌ترین نوع تراتومای تخمدان است. سلول‌های ژرمینال، در واقع سلول‌هایی‌ حاوی نیمی‌ از کرومزوم‌های فرد هستند که توان تلفیق با سلول‌های زایای جنس مخالف و تولید سلول تخم را دارند. این سلول‌ها قابلیت تبدیل به تمام انواع سلول‌های بدن را دارند. به‌همین‌دلیل، کیست‌های درموئید علاوه بر مایع، می‌توانند حاوی انواع بافت‌های بدن باشند.

کیست مویی می‌تواند در هر جایی از بدن از جمله تخمدان‌ها تشکیل شود. کیست‌های درموئید شامل بافت‌هایی مثل مو، دندان، پوست، عضله، استخوان و … باشند. این کیست‌ها معمولاً در بدن تولد وجود دارند، اما می‌توانند بعداً رشد کنند با علامت‌دار شوند. کیست‌های درموئید اغلب خوش‌خیم‌اند؛ اما ۲٪ از این کیست‌ها سرطانی می‌شوند. (منبع: PubMed)

به گفته وبسایت Premier Health:

زنان در سن باروری بیش از دیگران در خطر ابتلا به کیست درموئید تخمدان هستند. کیست‌های درموئید از سایر کیست‌ها بسیار متفاوت‌اند؛ چراکه این کیست‌ها از سلول‌های ژرمینال یا زایا شکل می‌گیرند. درنتیجه انواع بافت‌های بدن مثل مو، پوست، دندان، غدد عرقی، استخوان، ناخن، چربی و حتی بافت تیروئید ممکن است در این کیست‌ها دیده شوند.

بافت‌های غدد عرقی هم می‌توانند داخل کیست تشکیل شوند. این غدد مایع سبوم (چربی‌ای که در عرق یافت می‌شود) را ترشح می‌کنند و بدین‌طریق باعث رشد کیست می‌شوند. کیست‌های درموئید رشد آرامی دارند و بیشترین رشدشان در طی سال‌های باروری شما رخ می‌دهد.

کیست درموئید تخمدان یک کیسه درون تخمدان است که از مایعات و بافت‌های مختلف بدن مثل مو، دندان، ناخن و … پر شده است. این کیست‌ها اغلب خوش‌خیم و غیرسرطانی‌اند.

علائم کیست درموئید

اغلب کیست مویی در ناحیه تناسلی زنان علائم خاصی ایجاد نمی‌کنند؛ مگر اینکه بسیار بزرگ باشند. رایج‌ترین علائمی که ممکن است این کیست‌ها نشان دهند عبارت‌اند از:

• درد لگن
• احساس فشار یا پُری در ناحیه شکم

البته گاهی ممکن است علائم دیگری را هم تجربه کنید:

• تغییر در الگوی قاعدگی
• مشکلات ادراری
• تهوع
• استفراغ
• یبوست
• تغییر در اشتها
• نزدیکی دردناک
• تب
• سرگیجه
• خونریزی یا لکه‌بینی
• افزایش وزن بی‌دلیل
• دشواری در دفع کامل ادرار یا مدفوع

علت کیست مویی تخمدان

کیست‌ درموئید تخمدان پیش از اینکه به دنیا بیایید تشکیل می‌شود. یک سلول تخم طی دوران بارداری تبدیل به جنین و در نهایت یک نوزاد کامل می‌شود؛ پس سلول تخم توانایی تبدیل شدن به انواع بافت‌های بدن را دارد. طی دوران جنینی، برخی از سلول‌هایی که قرار بوده در نهایت تبدیل به سلول‌های پوست، مو، عصبی و… شوند، در جای نادرست خود تکثیر می‌کنند و کیست درموئید را به وجود می‌آورند. دانشمندان هنوز به‌درستی نمی‌دانند چه چیز باعث این رشد نابه‌جا می‌شود.

سلول‌ها تبدیل به بافت‌های بالغی مثل بافت پوست، مو، دندان، عصب و حتی بافت مغز می‌شوند. این بافت‌ها با هم جمع می‌شوند و توده‌ خوش‌خیم کیست درموئید را داخل تخمدان ایجاد می‌کنند.

چرا کیست درموئید دارای مو و دندان است؟

کیست مویی در ناحیه تناسلی زنان از سلول‌های ژرمینال یا سلول‌های زایا تشکیل می‌شود. سلول‌های زایا همان سلول‌هایی‌اند که در نهایت به تخمک یا اسپرم تبدیل می‌شود. سلول‌های زایا شامل سه لایه‌اند که طی رشد جنین به بافت‌ها، اندام‌ها و سیستم‌های بدن تبدیل می‌شوند.

• اکتودرم: در نهایت تبدیل به پوست، مو، غدد عرقی و دندان‌ها می‌شود.
• مزودرم: در نهایت تبدیل به عضلات و بافت پیوندی می‌شود.
• اندودرم: در نهایت تبدیل به دستگاه گوارش و بسیاری از اندام‌های داخلی می‌شود.

گاهی این سه لایه به‌طور نامعمول رشد می‌کنند و درنتیجه بافت‌های بالغ در جایی به جز محل طبیعی‌شان تجمع پیدا می‌کنند و کیست درموئید را تشکیل می‌دهند.

در دوران جنینی گاهی سلول‌ها در جایی غیرطبیعی مثل داخل تخمدان شروع به رشد می‌کنند و کیست درموئید را ایجاد می‌کنند. به‌همین‌دلیل، انواع بافت‌های بدن ممکن است داخل کیست درموئید تخمدان دیده شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به کیست درموئید قرار دارند؟

تمام کسانی که تخمدان دارند، ممکن است مبتلا به کیست درموئید تخمدان باشند. کیست‌های درموئید تخمدان معمولاً به عللی نامشخص طی دوران جنینی تشکیل می‌شوند و در هنگام تولد وجود دارند؛ اما ممکن است هیچ علامتی نشان ندهند و فقط طی سونوگرافی روتین، یا سونوگرافی به دلایل دیگر یافت شوند.

کیست درموئید تخمدان چقدر شایع است؟

کیست درموئید تخمدان شایع‌ترین نوع توده خوش‌خیم سلول‌های ژرمینال تخمدان است. همچنین این کیست‌ها شایع‌ترین توده تخمدانی هستند که طی بارداری کشف می‌شوند (مثلاً طی سونوگرافی‌های بارداری تشخیص داده می‌شوند). کیست‌های درموئید تخمدان حدود یک‌سوم توده‌های خوش‌خیمی را تشکیل می‌دهند که طی چکاپ‌های بارداری تشخیص داده می‌شوند. این کیست در ۱۰-۱۵ درصد مواقع هم‌زمان در هر دو تخمدان دیده می‌شود.

روش‌های تشخیص کیست درموئید تخمدان

از‌آن‌جایی‌که کیست‌های درموئید تخمدان اغلب علامت خاصی ایجاد نمی‌کنند، ممکن است به‌طور اتفاقی طی معاینات سونوگرافی و تصویربرداری متوجه وجودشان شوید.

• سونوگرافی: کیست‌های درموئید ظاهر متمایزی دارند که باعث می‌شود شناسایی آن‌ها در تصویربرداری ساده باشد. متخصصان تقریباً در ۱۰۰ درصد مواقع می‌توانند کیست درموئید تخمدان را طی سونوگرافی یا سونوگرافی ترانس‌واژینال تشخیص دهند.
• سزارین: گاهی کیست درموئید تخمدان به‌طور اتفاقی در طی زایمان سزارین شناسایی می‌شود.

پس از اینکه پزشک به کیست درموئید تخمدان شک کرده یا آن را شناسایی می‌کند، بررسی‌های بعدی را برای تعیین وضعیت کیست انجام می‌دهد:

• معاینه لگن: پزشک در معاینه لگن به دنبال تغییرات احتمالی یا نشانه‌هایی مبنی بر درد و التهاب می‌گردد.
• آزمایش خون و ادرار: این آزمایش‌ها برای رد گزینه‌های دیگر مثل احتمال سرطان کاربرد دارند.
• تصویربرداری: تصویر حاصل از سونوگرافی می‌تواند برای شناسایی کیست درموئید کافی باشد؛ اما سی‌تی‌اسکن و ام‌آر‌آی جزئیات بیشتری را در اختیار پزشک می‌گذارند.

درمان کیست درموئید تخمدان

تنها راه درمان کیست درموئید تخمدان با عمل جراحی است. البته تمام این کیست‌ها نیاز به جراحی ندارند. روش درمان کیست درموئید تخمدان بستگی به اندازه، علائم و احتمال سرطانی شدن کیست دارد. هیچ روش دارویی یا خانگی برای درمان کیست‌های درموئید وجود ندارد.

۱. نظارت و پیگیری پزشکی

کیست‌های بدون علامت معمولاً نیاز به درمان ندارند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا مرتب برای چکاپ مراجعه کنید. پزشک طی چکاپ‌های منظم، کیست را از نظر تغییرات بررسی می‌کند و درصورت بروز تغییرات خاص، ممکن است جراحی را توصیه کند.

کیست‌های کوچک‌تر از ۵ سانتی‌متر که رشد سریعی نداشته و علائمی هم ندارند، ممکن است نیاز به هیچ درمانی نداشته باشند. به‌خصوص اگر شما در سنین باروری هستید و قصد باردار شدن دارید، ممکن است پزشک ترجیح دهد به کیست دست نزند.

۲. جراحی کیست درموئید تخمدان

تمام کیست‌های درموئید نیاز به حذف با جراحی ندارند؛ اما در شرایطی پزشک انجام جراحی و خارج کردن کیست را توصیه می‌کند:

• اگر کیست بزرگ باشد. (بزرگتر از ۵ سانتی‌متر)
• اگر علائم ایجاد کرده باشند.
• اگر احتمال بدخیمی وجود داشته باشد.

جراحی کیست درموئید تخمدان

جراحی کیست تخمدان از نظر میزان بافتی که برداشته می‌شود به دو صورت است:

• سیستکتومی تخمدان: طی این عمل، بخشی از تخمدان که حاوی کیست است برداشته می‌شود. کیست طی این فرآیند به‌طورکامل برداشته می‌شود؛ اما کماکان شما امکان باردار شدن را دارید.
• اووفورکتومی: طی این عمل تخمدان به‌طور کامل برداشته می‌شود.

تکنیک‌های عمل کیست مویی تخمدان شامل دو نوع‌اند:

• لاپاراسکوپی: اغلب برای برداشتن کیست درموئید از روش لاپاراسکوپی استفاده می‌شود. در این روش پزشک دسترسی مستقیم به کیست ندارد؛ بلکه برش‌های کوچکی روی پوست زده می‌شود. یک دوربین و همچنین ابزارهای جراحی از طریق این برش‌ها وارد شکم می‌شوند و جراحی از این طریق انجام می‌شود. این روش کم‌تهاجمی است و عوارض کمی دارد. همچین دوران نقاهت این روش کوتاه‌تر است.
• لاپاراتومی: زمانی که کیست بیش‌ازحد بزرگ است، هر دو تخمدان دارای کیست هستند یا احتمال بدخیمی کیست وجود دارد از این روش استفاده می‌شود. در این روش برش نسبتاً بزرگی روی شکم زده می‌شود و جراح مستقیماً به کیست دسترسی پیدا می‌کند.

نکات قبل از عمل

• داروها: اگر داروهای رقیق‌کننده‌ خون مصرف می‌کنید، ممکن است نیاز باشد مصرف این داروها را متوقف کنید. جراح خود را در جریان داروهای مصرفی‌تان قرار دهید.
• مشکلات و بیماری‌های مزمن: چنانچه دچار بیماری خاصی از جمله مشکلات خونی و… هستید، حتماً پزشک را در جریان قرار دهید.
• آزمایش خون: احتمالاً پیش از عمل از شما نمونه خون گرفته می‌شود.
• سیگار نکشید: با قطع مصرف سیگار، روند بهبودی شما تسریع می‌شود.
• ناشتایی: معمولاً پزشک از شما می‌خواهد که روز عمل ناشتا باشید. در مورد ساعت ناشتایی از پزشک خود سوال بپرسید. همچنین اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا پزشک دارویی برایتان تجویز کرده، در مورد نحوه مصرف این داروها در ساعات پیش از عمل از پزشک خود سوال بپرسید.

نکات بعد از عمل

• زمان ترخیص: در اغلب موارد می‌توانید در همان روز مرخص شوید و به خانه بروید. گاهی ممکن است نیاز به یک شب بستری داشته باشید.
• علائم بعد از عمل: طی ۲۴-۴۸ ساعت پس از عمل احتمالا در ناحیه جراحی کمی احساس درد خواهید داشت.
• نقاهت: دوران نقاهت این عمل کوتاه است و اغلب افراد پس از چند روز بسیار بهتر می‌شوند.
• فعالیت بدنی: تا چند هفته پس از عمل از انجام فعالیت‌های شدید یا بلند کردن اجسام سنگین پرهیز کنید.
• فعالیت جنسی: از جراح خود درباره زمان مناسب برای ازسر‌گیری فعالیت جنسی سوال کنید.
• بهبود کامل: بهبود کامل بین ۴-۶ هفته زمان می‌برد.

پیشگیری از کیست مویی تخمدان

کیست‌های درموئید تخمدان اغلب پیش از تولد شما شکل می‌گیرند. پژوهشگران هنوز از علت تشکیل این کیست‌ها اطلاعی ندارند؛ درنتیجه پیشگیری از این کیست‌ها ممکن نیست!

آیا کیست درموئید خطرناک است؟

زنان اغلب در حدود ۳۰ سالگی دچار کیست درموئید می‌شوند. اغلب کیست‌های درموئید خوش‌خیم‌اند؛ بااین‌حال، این کیست‌ها می‌توانند مشکلات دیگری مثل عفونت یا چرخش تخمدان ایجاد کنند. در نتیجه، تشخیص و درمان این کیست‌ها اهمیت بالایی دارد.

عوارض کیست درموئید تخمدان

هرچه کیست درموئید بزرگتر باشد، احتمال مشکل‌ساز شدنش بیشتر است. کیست‌های مویی تخمدان می‌توانند عوارض مختلفی ایجاد کنند:

۱. تورشن یا چرخش تخمدان

وقتی کیست‌های تخمدانی خیلی بزرگ شوند، می‌توانند باعث چرخش تخمدان شوند. چرخش تخمدان اگر درمان نشود، می‌تواند باعث ازبین‌رفتن کامل بافت تخمدان شود یا حتی خطر مرگ را برای فرد به همراه داشته باشد. چرخش تخمدان می‌تواند باعث علائم زیر شود:

• درد شکمی شدید و ناگهانی
• تهوع
• استفراغ

۲. پارگی کیست

کیست‌های درموئید می توانند درون تخمدان بترکند و محتویات خود را به داخل حفره شکمی تخلیه کنند. البته بدن شما معمولاً می‌تواند محتویات کیست پاره‌شده را جذب کند و خطری متوجه شما نباشد؛ اما گاهی ترکیدن کیست می‌تواند باعث عفونت شود و نیاز به مراقب پزشکی فوری پیدا کنید.

پارگی کیست هم درست می‌تواند علائم مشابه چرخش تخمدان را داشته باشد:

• درد شکمی شدید و ناگهانی
• تهوع
• استفراغ

۳. عفونت

بین ۱-۴ درصد از کیست‌های درموئید می‌توانند عفونی شوند.

۴. سرطانی شدن

سرطانی شدن کیست درموئید اتفاقی نادر است و فقط در ۲ درصد از مواقع رخ می‌دهد. در شرایط زیر خطر سرطانی شدن کیست درموئید بالاتر است:

• بالای ۴۵ سال دارید.
• توده به‌سرعت درحال‌رشد است.
• قطر توده بالای ۱۰ سانتی‌متر است.

کیست درموئید و بارداری

کیست‌های درموئید تخمدان معمولاً مشکلی برای باروری ایجاد نمی‌کنند. در واقع خیلی وقت‌ها شما طی چکاپ‌های بارداری متوجه وجود این کیست‌ها می‌شوید.

اگر کیست درموئید خیلی بزرگ باشد، ممکن است باردار شدن را دشوار کند. بااین‌حال، اغلب کسانی که دچار کیست درموئید هستند می‌توانند بارداری طبیعی را تجربه کنند. در مواردی که کیست درموئید بسیار بزرگ است یا خطر سرطانی شدن دارد، ممکن است نیاز باشد کل تخمدان برداشته شوند. حتی در این حالت هم شما با وجود تخمدان دیگر کماکان می‌توانید باردار شوید. در موارد نادری که هر دو تخمدان دارای کیست‌های بزرگ باشند، نیاز است هر دو تخمدان برداشته شوند. دراین‌حالت امکان بارداری وجود ندارد.

درمان کیست درموئید تخمدان در بارداری

خیلی وقت‌ها وجود کیست درموئید تخمدان در دوران بارداری و طی چکاپ‌های روتین بارداری تشخیص داده می‌شود. بسیاری از پزشکان ترجیح می‌دهند درمان این کیست‌ها را تا پس از زایمان به تعویق بیندازند؛ اما اگر کیست باعث بروز علائم شده باشد، ممکن است جراحی ضروری باشد.

همچنین اگر کیست به‌قدری بزرگ باشد که احتمال برود طی فرآیند زایمان مشکل ایجاد کند، پزشک به شما پیشنهاد می‌کند که جراحی کیست را طی دوران بارداری انجام دهید.

اگر جراحی طی بارداری ضروری باشد، در اغلب موارد این کار بدون اینکه آسیبی به بارداری و جنین وارد شود انجام می‌شود.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

اگر در بررسی‌های قبلی وجود کیست درموئید در تخمدان شما تشخیص داده شده است؛ لازم است که طی چکاپ‌های منظم وضعیت کیست را زیر نظر بگیرید. علاوه‌براین، در صورت بروز علائم زیر حتماً با پزشک صحبت کنید:

• درد شدید شکمی (اغلب در یک‌طرفه و در قسمت پایین شکم)
• حالت تهوع یا استفراغ
• سرگیجه
• خونریزی غیرطبیعی
• تب

کلام آخر دکترساینا

کیست درموئید تخمدان در بسیاری از اوقات هیچ علائمی نشان نمی‌دهد و ممکن است اصلاً متوجه وجود آن نشوید. بااینکه این کیست‌ها، درصورت بروز علائم، می‌توانند مشکل‌ساز شوند، اما اغلب تشخیص و درمان ساده‌ای دارند. به علائم‌تان دقت کنید و درصورت مشاهده هر علامت غیرطبیعی حتماً با متخصص زنان مشورت کنید. تشخیص به‌موقع و درمان کیست مویی در ناحیه تناسلی زنان، می‌تواند جلوی عوارض نامطلوب این کیست‌ها را بگیرد.

سؤالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از u003ca href=u0022https://www.drsaina.com/consultationu0022u003e۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناسu003c/au003e متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.