التهاب تیروئید (تیروئیدیت)؛ علل، علائم و راههای درمان

التهاب تیروئید یا تیروئیدیت شامل تورم غده‌ی تیروئید است که به دلایل مختلفی می‌تواند ایجاد شود. التهاب تیروئید می‌تواند به اشکال مختلفی عملکرد غده‌ی تیروئید را مختل کرده و منجر به کم‌کاری یا پرکاری آن شود. در این مقاله به بررسی علت، انواع، علائم و راههای درمان التهاب تیروئید آن می‌پردازیم. پیش از هرچیز از شما دعوت می‌کنیم نظر دکتر هما یادگاری از فوق تخصص غدد دکترساینا را در این باره مشاهده کنید.

التهاب تیروئید چیست؟

تیروئیدیت به تورم و التهاب غده‌ی تیروئید گفته می‌شود که ممکن است باعث تولید بیش‌ازحد یا کم هورمون‌های تیروئید در بدن شود. غده‌ی تیروئید یک غده‌ی پروانه‌ای شکل است که با وزن حدود ۱۵ تا ۲۰ گرم در جلو و پایین گردن قرار گرفته است. نقش هورمون‌های تیروئید در بدن بسیار حائز اهمیت است و این هورمون‌ها سرعت متابولیسم را در بدن تنظیم می‌کنند.

سه مرحله‌ی مختلف در تیروئیدیت وجود دارد:

• مرحله تیروتوکسیتوز: در این مرحله‌ تیروئید ملتهب می‌شود و میزان زیادی هورمون ترشح می‌کند.
• مرحله کم‌کاری تیروئید: بعد از تولید بیش‌ازحد هورمون به مدت هفته‌ها یا ماه‌ها، غده‌ی تیروئید دیگر قادر به تولید کافی هورمون نیست که باعث کم‌کاری تیروئید می‌شود.
• مرحله‌ی یوتیروئید: در این مرحله سطح هورمون‌های تیروئید طبیعی است

انواع تیروئیدیت

غده‌ی تیروئید ممکن است در اثر آلودگی به باکتری‌ها یا ویروس‌ها دچار عفونت و التهاب شود. در برخی موارد مصرف داروهایی مانند لیتیوم یا اینترفرون باعث تیروئیدیت شود. انواع مختلفی از تیروئیدیت وجود دارد که در اینجا به آن‌ها می‌پردازیم.

بیماری هاشیموتو

یک بیماری خودایمنی و شایع‌ترین نوع التهاب تیروئید است که در آن سیستم ایمنی بدن به غده‌ی تیروئید حمله کرده و باعث تضعیف غده‌ی تیروئید می‌شود و تولید هورمون تیروئید کاهش قابل‌توجهی پیدا می‌کند.

تیروئیدیت تحت حاد

 این نوع از تیروئیدیت اغلب به دنبال عفونت ایجاد می‌شود. ابتدا غده‌ی تیروئید و گردن دردناک می‌شوند؛ سپس تولید هورمون‌های تیروئید افزایش پیدا می‌کند. در مرحله‌ی بعد میزان تولید هورمون کاهش پیدا می‌کند و فرد دچار کم‌کاری تیروئید می‌شود. ۱۲ تا ۱۸ ماه بعد دوباره عملکرد تیروئید طبیعی می‌شود

التهاب تیروئید بعد از زایمان

همان‌طورکه از نام آن مشخص است، این نوع از التهاب بعد از زایمان ایجاد می‌شود و اغلب در زنان با سابقه‌ی بیماری‌های تیروئید دیده می‌شود. معمولاً عملکرد تیروئید تا ۱۸ ماه بعد بهبود پیدا می‌کند

تیروئیدیت خاموش

 این نوع از التهاب معمولاً علائمی ندارد، این نوع تیروئیدیت شبیه التهاب بعد از زایمان است و معمولاً ۱۸ ماه بعد برطرف می‌شود. در این شرایط تولید هورمون افزایش پیدا کرده و سپس طی یک دوره‌ی طولانی، تیروئید هورمون کمتری تولید می‌کند

علت التهاب تیروئید

عوامل مختلفی ممکن است باعث التهاب غده‌ی تیروئید شوند. حمله به غده‌ی تیروئید باعث التهاب و آسیب به سلول‌های تیروئید شده و منجر به تیروئیدیت می‌شود.

مصرف برخی داروها، آنتی‌بادی‌ها، قرار گرفتن در معرض اشعه و باکتری و ویروس‌ها از شایع‌ترین عوامل هستند که باعث التهاب تیروئید می‌شوند. همچنین التهاب تیروئید ممکن است در اثر حمله‌ی آنتی‌بادی‌ها و بیماری خودایمنی ایجاد شود.

برخی افراد به دلایل ناشناخته آنتی‌بادی ضد سلول‌های تیروئید تولید می‌کنند که باعث بروز التهاب می‌شود. ابتلا به عفونت نیز ممکن است باعث تیروئیدیت شود.

میزان شیوع تیروئیدیت

التهاب تیروئید انواع مختلفی دارد؛ اما همان‌طورکه عنوان شد، شایع‌ترین نوع آن بیماری هاشیموتو نام دارد که در زنان شایع‌تر است. نسبت ابتلای زنان به این بیماری در مقایسه با مردان ۱۰ به ۱ است. شیوع این نوع از التهاب تیروئید ۰.۸ نفر در هر هزار مرد و ۳.۵ نفر در هر هزار زن تخمین زده می‌شود.^[۱]

علائم التهاب تیروئید

علائم التهاب تیروئید یا تیروئیدیت می‌تواند بسیار متفاوت باشد. به‌طورکلی علائم تیروئیدیت بسته به نوع آن ممکن است شامل علائم کم‌کاری یا پرکاری باشد.

علائم معمول تیروئیدیت در کم‌کاری تیروئید عبارت‌اند از:

• خستگی
• افزایش وزن
• یبوست
• خشکی پوست
• افسردگی
• عدم توان ورزش و فعالیت بدنی

چنانچه این علائم را در خود مشاهده می‌کنید با یک پزشک متخصص مشورت کنید:

علائم معمول تیروئید در پرکاری تیروئید نیز عبارت‌اند از:

• اضطراب
• بی‌خوابی
• تپش قلب
• خستگی
• کاهش وزن
• تحریک‌پذیری و زود عصبانی شدن

 تشخیص

شایع‌ترین شکل التهاب تیروئید بیماری هاشیموتو است که در زنان رایج‌تر است. این بیماری معمولاً در سنین بین ۳۰ تا ۵۰ سال شناسایی می‌شود. بنابراین درصورت مشاهده‌ی علائم در این سنین، ممکن است پزشک به این بیماری شک کرده و آزمایش‌های تشخیصی را تجویز کند.

آزمایش‌های مختلفی برای تشخیص التهاب تیروئید وجود دارد که عبارت‌اند از:

• آزمایش عملکرد هورمون‌های تیروئید: در این نوع آزمایش میزان هورمون‌های تیروئید مانند T3، T4، TSH در خون اندازه‌گیری می‌شود. هورمون TSH از غده‌ی هیپوفیز ترشح‌شده و غده‌ی تیروئید را برای تولید هورمون‌های تیروئیدی تحریک می‌کند.
• آزمایش سطح آنتی‌بادی تیروئید: در این روش میزان آنتی‌بادی علیه تیروئید (TPO) سنجیده می‌شود. زمانی‌که سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سلول‌های تیروئید حمله می‌کند، در بدن آنتی‌بادی‌هایی ترشح می‌شود که با اندازه‌گیری آن‌ها می‌توان التهاب تیروئید را بررسی کرد.
• اندازه‌گیری سطح ESR: ESR یک فاکتور نشان‌دهنده‌ی التهاب در بدن است که سرعت رسوب گلبول قرمز را نشان می‌دهد. در مواردی که التهاب تیروئید وجود دارد سطح ESR در خون افزایش پیدا می‌کند.
• سونوگرافی تیروئید: در سونوگرافی آناتومی و شکل ساختاری غده‌ی تیروئید بررسی می‌شود. در سونوگرافی، ندول یا برجستگی‌ها در حال رشد یا میزان جریان خون غده‌ی تیروئید نشان داده می‌شود.
• جذب ید رادیواکتیو: در این روش میزان ید رادیواکتیوی که غده‌ی تیروئید جذب می‌کند اندازه‌گیری می‌شود. مقدار ید جذبی، در تیروئیدیت کاهش پیدا می‌کند.

راههای درمان التهاب تیروئید

درمان التهاب تیروئید بستگی به نوع و علائم بیماری دارد. درصورتی‌که علائم پرکاری تیروئید داشته باشید از داروهای مسدودکننده‌ی بتا برای کاهش ضربان قلب و لرزش استفاده می‌شود. پزشک پس از اینکه علائم شما بهبود پیدا کند، دوز داروی مصرفی را کاهش می‌دهد.

• درصورتی‌که التهاب تیروئید باعث کم‌کاری تیروئید شده باشد، هورمون‌های تیروئیدی برای درمان التهاب تیروئید تجویز می‌شود تا سطح هورمون را به حد طبیعی برساند.
• درصورتی‌که التهاب منجر به درد در تیروئید شود از داروهای ضد درد برای کاهش درد استفاده می‌شود.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بهترین پزشکان و روان‌شناسان مشاوره آنلاین پزشکی متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

کلام آخر دکتر ساینا

التهاب تیروئید با علائم مختلفی خود را نشان می‌دهد. هر نوع تغییر غیرقابل توضیح در وزن، سطح انرژی، خلق‌وخو و تعریق بدن می‌تواند ناشی از مشکلات مربوط به تیروئید از جمله تیروئیدیت باشد. شما با انجام چکاپ‌های سالانه می‌توانید از سلامت تیروئید خود مطمئن شوید. اگر علائم مربوط به مشکلات تیروئید را مشاهده می‌کنید، دکتر ساینا به شما توصیه می‌کند با یک پزشک متخصص مشورت کنید. شما می‌توانید همین حالا در سامانه‌ی دکتر ساینا مشاوره آنلاین غدد دریافت کنید.