آیا افزایش وزن در پریودی طبیعی است؟ از علل تا راه حل و پیشگیری

خیلی از خانم‌ها قبل از پریود متوجه می‌شوند دور کمر شلوارها و اندازه لباس‌هایشان کمی تنگ‌تر شده است. این مشکل به دلیل افزایش وزن در پریودی ایجاد می‌شود و با رعایت نکاتی می‌توان آن را مدیریت کرد. دلایل مختلفی باعث می‌شوند در دوره پریودی کمی چاق‌تر شوید که در این مقاله به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

آیا افزایش وزن در پریودی طبیعی است؟

«سندرم پیش از قاعدگی» (PMS) به مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی گفته می‌شود که چند روز قبل از شروع پریود در بدن ظاهر می‌شوند. یکی از علائم جسمی این دوره افزایش وزن است که خیلی از خانم‌ها آن را تجربه می‌کنند. افزایش وزن در پریودی کاملاً طبیعی است و بعد از پایان این دوره، وزن به حالت قبل برمی‌گردد.

در دوره قاعدگی چه مقدار وزن اضافه می‌کنیم؟

افزایش وزن دوره قاعدگی به‌طور متوسط بین ۱ تا ۳ کیلو است.

چقدر طول می‌کشد تا اضافه وزن پریودی از بین برود؟

افزایش وزن و سایر علائم PMS معمولاً بین ۱ الی ۲ هفته قبل از شروع پریود ظاهر می‌شوند. این علائم ۳ الی ۵ روز بعد از شروع خون‌ریزی از بین می‌روند.

علت اضافه وزن در دوران پریود

اضافه‌وزن و احساس سنگینی یا پری در دوره پریود بسیار رایج است. از جمله دلایل اضافه‌وزن پریود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. تغییر اشتها

تغییرات هورمونی که با نزدیک‌شدن به پریود در بدن اتفاق می‌افتند، باعث تغییر در میزان اشتها می‌شوند. برای مثال افزایش هورمون پروژسترون در فاز «لوتئال» قاعدگی (بعد از تخمک‌گذاری تا شروع پریود؛ یعنی بین روز ۱۵ تا ۲۸ چرخه) به‌­طور مستقیم روی میل شما به غذا اثر می‌گذارد و آن را افزایش می‌دهد. در این دوره ممکن است میل شدیدی به مصرف غذاهای شور، شکلات، شیرینی و پروتئین‌ها داشته باشید.

همچنین کاهش هورمون استروژن در فاز «فولیکولار» قاعدگی (از روز اول پریود تا روز ۱۳ یا ۱۴) باعث کاهش هورمون سروتونین می‌شود که نقش مهمی در تنظیم خلق‌وخو و کنترل اشتها دارد. با کاهش این هورمون، مغز کنترل اشتها را از دست می‌دهد و دچار میل شدید به غذاهای پرکالری می‌شوید.

از طرف دیگر بدن برای تولید سروتونین کافی، نیاز به کربوهیدرات زیادی دارد. به همین دلیل وقتی سروتونین کم می‌شود، مغزتان فرمان می‌دهد تا غذاهای شیرین و پرکالری بخورید تا بتواند کمبود سروتونین بدنتان را رفع کند. این هم دلیل دیگری برای افزایش وزن در پریودی است.

۲. تغییرات هورمونی و احتباس آب

یکی از وظایف مهم هورمون‌های استروژن و پروژسترون، کمک به بدن در تنظیم میزان آب آن است. با نزدیک‌شدن به روز شروع خون‌ریزی پریود، مقدار هورمون‌های استروژن و پروژسترون به طور ناگهانی کم می‌شود. وقتی مقدار این هورمون‌ها تغییر می‌کند، بافت‌های بدن مقدار بیشتری آب را در خود نگه می‌دارند. به­ همین دلیل است که در دوره پریود احساس می‌کنید شکم، دست‌وپا، صورت، ناحیه تناسلی و سینه‌ها پف‌کرده و متورم هستند.

افزایش وزن در پریود به دلیل احتباس آب بسیار شایع است؛ به‌طوری‌که طبق نتایج یک پژوهش معتبر حدود ۹۲ درصد از خانم‌ها آن را تجربه می‌کنند. (منبع: International Journal of Women’s Health)

تغییر مقدار هورمون‌های استروژن و پروژسترون در دوره قاعدگی و قبل از آن، روی میل شما به غذا و مقدار آب بدنتان اثر می‌گذارد و باعث افزایش وزن می‌شود.

۳. مشکلات گوارشی

• نفخ: تغییرات هورمونی در دوره پریود باعث می‌شوند گاز روده افزایش پیدا کند و دچار نفخ شوید. نفخ باعث متورم‌شدن شکم و سایر اعضای بدن می‌شود. به­همین دلیل پوشیدن لباس‌هایی که تا چند روز قبل کاملاً اندازه بودند سخت‌تر می‌شود و تصور می‌کنید دچار افزایش وزن شده‌اید.
• یبوست: افزایش هورمون پروژسترون که یک هفته قبل از پریود اتفاق می‌افتد، باعث می‌شود انقباض ماهیچه‌های روده درست انجام نشود، هضم غذا کند شود و دچار یبوست شوید. یبوست نیز یکی دیگر از دلایلی است که باعث می‌شود تصور کنید اضافه‌وزن دارید.
• انقباض شکم و روده: با شروع پریود بدن شروع به ترشح ماده‌ای به نام «پروستاگلاندین» می‌کند که باعث انقباض عضله‌های روده و رحم می‌شود. این انقباض‌ها به رحم در خارج‌کردن بقایای بافت دیواره خود از طریق خون‌ریزی کمک می‌کنند. از طرف دیگر، پروستاگلاندین تعادل مایعات و الکترولیت‌ها‌ی روده کوچک را به هم می‌زند و باعث اسهال می‌شود.

این انقباض‌های شکم و روده و دل‌پیچه نیز گاهی باعث می‌شوند به‌اشتباه احساس کنید سایزتان تغییر کرده است و اضافه‌وزن دارید.

به گفته وبسایت Women’s Health:

خیلی اوقات ممکن است خستگی شدید خود را در دوران پریود با مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار برطرف کنید؛ اما بهتر است بدانید که مصرف زیاد کافئین می‌تواند باعث بروز مشکلات گوارشی مثل دل‌پیچه و نفخ شود.

برخی خانم‌ها هم به‌اشتباه نوشیدنی‌های گازدار را برای رفع تشنگی خود انتخاب می‌کنند. این نوشیدنی‌ها نیز حاوی مقدار زیادی شکر و شیرین‌کننده‌های مصنوعی هستند و می‌توانند باعث ایجاد نفخ شوند.

۴. کاهش منیزیوم

با شروع پریود میزان منیزیم بدن به‌تدریج کم می‌شود. منیزیم از جمله مواد معدنی ضروری است که میزان آب بدن را کنترل می‌کند. کاهش این ماده در بدن باعث کم‌آبی می‌شود؛ اما این کم‌آبی گاهی خود را به شکل احساس گرسنگی نشان می‌دهد. به همین دلیل در دوره پریود میل شدیدی به خوردن غذاهای شیرین پیدا کرده و وزن اضافه می‌کنید.

۵. کاهش فعالیت ورزشی

عوارض ناشی از PMS مثل دل‌پیچه، یبوست، خستگی، ضعف و تغییرات خلقی ممکن است باعث شوند فعالیت‌های ورزشی خود را کمتر کنید. این مسئله در کنار میل شدید به خوردن غذاهای شیرین باعث می‌شود اضافه‌وزن پیدا کنید.

راه‌های مقابله با افزایش وزن در پریودی

با تغییر سبک زندگی، رعایت رژیم غذایی مناسب و مصرف دارو می‌توانید مشکل افزایش وزن در پریودی را کنترل کنید:

۱. رژیم غذایی سالم

رعایت رژیم غذایی سالم به شما کمک می‌کند تا علائم PMS از جمله افزایش وزن را کنترل کنید. برای داشتن یک رژیم غذایی سالم نکات زیر را رعایت کنید:

• برای کاهش نوسان خلق و افزایش غیرطبیعی اشتها، کربوهیدرات‌های پیچیده مصرف کنید. این کربوهیدرات‌ها فیبر بیشتری دارند و آهسته‌تر هضم می‌شوند. همچنین احساس سیری بیشتری به شما می‌دهند و به کنترل وزن کمک می‌کنند. غلات کامل، کینوآ، سیب، موز، توت، انواع سبزی‌ها و لوبیا سرشار از کربوهیدرات پیچیده هستند.
• مواد غذایی سرشار از کلسیم مثل سبزی‌های برگ‌دار، ماست و شیر بخورید.
• مصرف غذاهای چرب، نمک و قند را کمتر کنید.
• از مصرف نوشیدنی‌های الکلی و کافئین پرهیز کنید.
• تعداد وعده‌های غذایی خود را بیشتر و مقدار ماده غذایی آن‌ها را کمتر کنید. با این کار میزان قند خونتان کنترل می‌شود.
• مواد غذایی حاوی منیزیم مثل اسفناج، آووکادو، دانه چیا، تخمه‌کدو، بادام‌زمینی، بادام درختی، بادام‌هندی و شیر سویا مصرف کنید.
• مرکبات (لیموترش، لیموشیرین و پرتقال) بیشتری مصرف کنید. این میوه‌ها سرشار از فیبر و ویتامین سی هستند و به کاهش نفخ و احتباس آب کمک می‌کنند.

۲. اجتناب از خوراکی‌ها مضر

اگر قبل از پریود میل شدیدی به مواد غذایی شیرین دارید، سعی کنید مواد غذایی سالم و مغذی را جایگزین خوراکی‌های مضر کنید. برای مثال بهتر است به‌جای شکلات و شیرینی، میوه و پروتئین‌بار بخورید.

افزایش وزن در دوره پریودی کاملاً طبیعی است؛ اما با خوردن غذاهای سالم و طبیعی و پرهیز از مصرف مواد غذایی سرشار از قند و نمک می‌توانید این مشکل را کنترل کرده و از چاقی جلوگیری کنید.

۳. نوشیدن آب کافی

وقتی بدن دچار کم‌آبی می‌شد، تلاش می‌کند آب بیشتری را در خود نگه دارد. به­ همین دلیل با نوشیدن آب کافی می‌توانید از مشکل احتباس آب در بدن پیشگیری کنید.

۴. استفاده از مکمل‌ها

مصرف مکمل‌های کلسیم و منیزیم به کاهش علائم نفخ، احتباس آب و افزایش وزن در پریودی کمک می‌کند. مصرف مکمل منیزیم می‌تواند در بهبود سایر علائم PMS نیز موثر باشد؛ از جمله:

• میل شدید به غذاهای شیرین
• نوسان خلق
• حساس شدن پستان‌ها

قبل از مصرف مکمل‌های دارویی با پزشک خود مشورت کنید.

۵. استفاده از داروها

گاهی اوقات پزشکان برای کاهش علائم افزایش وزن در پریود داروهای ادرارآور را تجویز می‌کنند. این داروها با تولید و دفع ادرار بیشتر، به کاهش احتباس آب در بدن کمک می‌کنند. همچنین نتیجه پژوهش‌های علمی نشان داده است که مصرف برخی از انواع قرص‌های ضدبارداری می‌تواند به کاهش احتباس آب در بدن کمک کند. (منبع: Pubmed)

روش‌های پیشگیری از افزایش وزن در پریودی

• فعالیت منظم ورزشی: ورزش و تحرک منظم به مدت حداقل نیم ساعت در روز باعث تعریق بیشتر و کاهش مقدار آب اضافی در بدن می‌شود.
• نوشیدن آب کافی: در طول ماه سعی کنید آب زیادی بنوشید تا از حبس‌شدن مقدار زیادی آب در بدنتان جلوگیری کنید.
• کاهش مصرف نمک: مصرف زیاد سدیم باعث افزایش احتباس آب در بدن می‌شود. برای کاهش میزان سدیم در بدن از مصرف مواد غذایی که نمک زیادی دارند پرهیز کنید.
• کاهش مصرف شکر و کافئین: نوشیدنی‌های حاوی کافئین و مواد غذایی قندی باعث نفخ می‌شوند. بهتر است برای پیشگیری از افزایش وزن حداقل ۲ هفته قبل از پریود مصرف این مواد غذایی را کم کنید.
• اجتناب از غذاهای نفاخ: برای پیشگیری از نفخ در طول ماه از مصرف غذاهای نفاخ پرهیز کنید.

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

درصورتی‌که:

• افزایش وزن در پریودی و سایر عوارض PMS مثل نفخ، یبوست، اشتهای شدید به غذا و نوسان خلق باعث توقف فعالیت‌های روزمره‌تان شده است.
• علائم PMS تا روز آخر پریود یا حتی بعد از آن از بین نمی‌روند.
• به‌صورت دائمی در حال اضافه‌کردن وزن هستید و کاهش وزن ندارید.
• قصد دارید برای کاهش علائم خود دارو یا مکمل‌های بدون نسخه مصرف کنید.

حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

کلام آخر دکترساینا

افزایش وزن در دوره پریود کاملاً طبیعی و ناشی از تغییرات هورمونی در بدن است. گاهی این افزایش وزن به دلیل میل شدید به غذا ایجاد می‌شود؛ اما گاهی ممکن است به دلیل نفخ، یبوست یا انقباض‌های طبیعی شکم در دوره پریود، دچار ورم شوید و به‌اشتباه تصور کنید که وزنتان زیاد شده است.

معمولاً بعد از دوره پریود وزن دوباره به حالت قبل برمی‌گردد. بهتر است برای پیشگیری از اضافه‌وزن دائمی رژیم غذایی سالم را رعایت کنید و به‌جای مواد غذایی پرکالری و شیرین، مواد غذایی سالم و طبیعی مصرف کنید.

سوالات متداول

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.