علت درد پا در بارداری چیست؟ + درمان‌های موثر و فوری

انتظار برای به‌دنیا آمدن فرزندتان اگرچه شیرین است، اما ناگزیر با دردها و سختی‌هایی همراه است. یکی از دردهایی که اکثر اوقات مادران باردار تجربه می‌کنند پادرد است. اگرچه درد پا در بارداری شایع است و عموماً خطرناک نیست؛ اما تجربه هر دردی در این دوره ممکن است شما را نگران کند! در متن پیش رو قصد داریم دلایل مختلف پا درد در بارداری و روش درمان آن‌ها را توضیح دهیم. در پایان نیز به شما خواهیم گفت که چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنید. 

علت درد پا در بارداری

درد پا در بارداری اغلب به‌صورت گرفتگی ساق پا، کف پا یا پاشنه پا احساس می‌شود. بااین‌حال ممکن است به نواحی دیگر اعم از پشت پا یا لگن هم انتشار یابد. درست است که این درد در عرض چند دقیقه از بین می‌رود، ولی می‌تواند بر زندگی روزمره شما تاثیر بگذارد و باعث تغییر در کمیت و کیفیت خواب شما شود. هیچکس به‌طور قطع نمی‌داند که علت اصلی این پادردها چیست! می‌تواند به‌دلیل گردش خون و افزایش فشار بر عضلات پا به‌خاطر افزایش وزن یا حتی کمبود کلسیم در بدن شما باشد. در ادامه از جمله دلایل احتمالی درد پا در دوره بارداری را به شما معرفی خواهیم کرد.

به گفته کلینیک مایو (MayoClinic):

دردهای پا در بارداری اغلب انقباض‌های عضلانی گاه‌به‌گاه هستند که ساق پا، پا یا هر دو را درگیر می‌کنند. این دردها در دوره بارداری شایع است و عموماً شب‌ها و در سه‌ماهه دوم یا سوم بارداری رخ می‌دهند.

۱. افزایش وزن

افزایش وزن در دوره بارداری کاملا طبیعی است و همه خانم‌های بارداری در این ۹ ماه شیرین، دچار افزایش وزن می‌شوند. میزان افزایش وزن در بارداری به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ اما به‌طور کلی، خانم‌هایی که قبل از بارداری وزن آن‌ها در محدوده نرمال بوده، احتمالا در بارداری بین ۹ تا ۱۳ کیلوگرم وزن اضافه می‌کنند. این افزایش وزن، می‌تواند فشار زیادی به پاها وارد کند و منجر به درد پا، به ویژه در قسمت کف پا و انگشتان شود؛ چراکه با افزایش وزن، فشار روی عروق و اعصاب پا افزایش می‌یابد. این فشار می‌تواند باعث درد، سوزن‌سوزن شدن یا حتی بی‌حسی پاها به‌ویژه در سه ماهه پایانی شود.

۲. تغییر گردش خون بدن

در دوره بارداری و به دنبال تغییر سطح هورمون‌ها، گردش خون آهسته می‌شود و در اواخر بارداری حجم خون افزایش می‌یابد. این مسئله در بارداری طبیعی است و می‌تواند زمینه‌ساز تورم و درد پا شود.

۳. کم‌آب شدن بدن

در طول بارداری لازم است روزانه ۸ تا ۱۲ لیوان آب بنوشید. کم‌آب شدن بدن می‌تواند درد پاها را بدتر کند. به علائم کم‌آبی مثل تیره شدن ادرار دقت کنید و درصورت لزوم بیشتر آب بنوشید. همچنین برای اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌کنیم تا مقاله “فواید نوشیدن آب برای بدن” را مطالعه کنید.

۴. خستگی

احساس خستگی در دوره بارداری کاملاً طبیعی است؛ افزایش وزن و افزایش فشار بر روی عضلات در سه ماهه دوم و سوم بارداری باعث خستگی عضلات و درد پا می‌شود. 

۵. کمبود کلسیم یا منیزیم

کمبود کلسیم و منیزیم می‌تواند باعث ضعیف شدن عضلات و شل شدن رباط‌ها شود، که این امر می‌تواند به درد پا منجر شود.؛ بااین‌حال درصورت مصرف صحیح و منظم مکمل‌های بارداری، کمتر احتمال دارد که دچار کمبود کلسیم و منیزیم شوید؛ اما اگر دراین‌باره نگرانید می‌توانید با پزشک زنان یا ماما مشورت کنید تا درصورت لزوم برای شما آزمایش درخواست کند. 

۶. لخته وریدهای عمقی یا DVT

لخته وریدهای عمقی ممکن است در پا، ران یا لگن رخ دهد. احتمال ابتلای زنان باردار به DVT نسبت به زنان غیرباردار ۵ تا ۱۰ برابر بیشتر است؛ اما وحشت نکنید! شیوع آن در هر صورت بالا نیست؛ بااین‌حال نمی‌توان با اطمینان گفت که رخ نمی‌دهد. بهترین راه برای پیشگیری از DVT در دوره بارداری، اجتناب از بی‌‌تحرکی است. اگر شغل شما طوری است که نیاز به نشستن طولانی دارد، هر یک ساعت بلند شوید و کمی راه بروید؛ همچنین لازم است تا حد امکان از پروازهای طولانی خودداری کنید و پیش از پرواز با پزشک مشورت کنید. 

---

علائم همراه با پا درد در بارداری

از جمله علائم همراه با درد پا در دوره بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گرفتگی ساق پا به مدت چند ثانیه تا چند دقیقه
• ادامه داشتن درد و حساسیت پا تا ۲۴ ساعت

اگر در کنار پادرد، کمردرد را احساس می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله “کمردرد در بارداری: از علل تا درمان و پیشگیری” را مطالعه کنید.

---

چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

درد پا علامت شایعی در دوره بارداری است. بااین‌حال اگر نگران آن هستید در ویزیت بعدی با پزشک یا ماما درباره آن صحبت کنید. درصورتی‌که هر کدام از شرایط زیر را دارید لازم است که از پزشک کمک بگیرید:

• تورم، درد حین لمس، قرمزی یا گرمی در پا
• دردی که بهتر نمی‌شود
• مشکل در راه رفتن
• مشکل در تکان دادن پا 
• دردی که شدید، دائمی یا غیرقابل‌تحمل است (در این موارد ممکن است احتیاج به دریافت مکمل کلسیم داشته باشید.)

لخته وریدهای عمقی یک وضعیت اورژانسی است. درصورتی‌که هر یک از شرایط درد خیلی شدید پا حین ایستادن یا راه رفتن، تورم شدید یا گرمی پوست در ناحیه داشتید لازم است به اورژانس مراجعه کنید.

---

روش های پیشگیری و درمان پا درد در بارداری

با انجام کارهای زیر می‌توانید از درد و گرفتگی پا در دوره بارداری تاحدی پیشگیری کنید:

• اگر دچار گرفتگی ساق پا شدید ابتدا پایتان را کامل بکشید و انگشت‌های پایتان را تکان دهید؛ سپس ساق پا را ماساژ دهید تا گرفتگی برطرف شود. 
•  یک حوله‌ی گرم روی محل درد بگذارید. 
• نرمش‌های مخصوص کششی ساق پا را انجام دهید.
• از نشستن یا ایستادن طولانی در یک وضعیت ثابت خودداری کنید.  
• سعی کنید حتماً روزانه قدم بزنید یا یک ورزش سبک انجام دهید؛ اما حتماً این کار را با مشورت پزشک انجام دهید. 
• به‌اندازه کافی مایعات بنوشید؛ اگر رنگ ادرار تیره شود ممکن است علامتی‌از کم‌آبی بدن باشد.
• درصورتی‌که معمولاً شب‌ها دچار درد می‌شوید پیش از خوابیدن، دوش بگیرید. 
• کفش‌های راحت و مناسب بپوشید.
• درصورت نیاز و پس از مشورت با پزشک از مکمل کلسیم و منیزیم استفاده کنید. در دوره بارداری و پیش از آن، دریافت روزانه ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم ضروری است. 
• درصورتی‌که با درمان‌های خانگی دردتان برطرف نشد می‌توانید از استامینوفن استفاده کنید. 

درصورتی‌که درد پا شدید یا غیرقابل‌کنترل است لازم است حتماً با پزشک یا ماما مشورت کنید.

---

چند نرمش برای درمان درد پا در بارداری

نرمش‌های مختلفی هست که برای بهبود پادرد در دوره بارداری می‌توانید انجام دهید. در ادامه شما را با برخی از آن‌ها آشنا می‌کنیم. 

۱. نرمش‌های کششی ساق پا

برای انجام این نرمش، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. به اندازه‌ی طول دست روبه‌روی دیوار بایستید. 
2. پای چپ را پشت پای راست قرار دهید. 
3. پای چپ را تا جای ممکن بکشید؛ هم‌زمان پای راست را خم کنید طوری‌که زانو به دیوار بخورد.
4. ۳۰ ثانیه در این وضعیت بمانید. 
5. پس از ۳۰ ثانیه کمرتان را صاف کنید، جای پاهایتان را عوض کنید و مجدد همین نرمش را با پای راست دنبال کنید.

۲. تسکین درد مچ پا

مراحل زیر را دنبال کنید:

1. روی یک تخت دراز بکشید و پاهایتان را روی بالش قرار دهید.
2. انگشت‌های پا را کاملاً به سمت صورتتان بکشید و بعد از آن دور کنید.
3.  این کار را ۱۰ مرتبه پشت‌سر هم و ۳ بار در روز تکرار کنید. 

۳. بهبود درد کمر و تقویت عضلات باسن

مراحل زیر را دنبال کنید:

1. برای این کار لازم است بایستید و پاها را به‌اندازه عرض شانه باز کنید. 
2. دست‌ها را پشت‌سرتان قرار داده و سینه‌تان را جلو دهید. 
3. درحالی‌که سعی‌ می‌کنید پاها را صاف نگه دارید، زانو را مختصری خم کنید و هم‌زمان که پایین می‌آیید باسن‌تان را عقب بدهید. 
4. این کار را تا زمانی که پشت پاهایتان احساس کشش کنید ادامه دهید. 
5. سعی کنید کمرتان را صاف نگه دارید. 
6. ۱۰ بار به‌آرامی این حرکت را پشت‌سرهم تکرار کنید و آن را ۳ مرتبه در روز انجام دهید. 

۴. اسکات با توپ ورزشی و دیوار

مراحل زیر را دنبال کنید:

1. توپ ورزشی را بین دیوار و وسط کمرتان قرار دهید. 
2. پاهای خود را به اندازه کافی از دیوار فاصله دهید تا وقتی در حالت اسکات پایین می‌آیید زانوهایتان تا ۹۰ درجه خم شوند. 
3. دقت کنید که نزدیکی بیش‌از‌حد پاها به یکدیگر در این حالت می‌تواند باعث فشار بر روی مفصل زانو شود؛ بنابراین قبل از شروع حرکت، پاها را کمی بیشتر از عرض شانه باز کنید.
4. درحالی‌که توپ روی کمرتان به سمت بالا می‌رود بدنتان را پایین بیاورید. 
5. ۱ ثانیه بایستید و دوباره به وضعیت قبل بروید؛ این کار را ۱۰ مرتبه تکرار کنید. 

از دیگر نرمش‌هایی که می‌توانید در دوره بارداری انجام دهید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پا را ۳۰ بار مرتباً به بالا و پایین خم و راست کنید. 
• یک پا را ۸ مرتبه به راست و سپس ۸ مرتبه به چپ بچرخانید؛ سپس این کار را با پای مقابل تکرار کنید. 
• انگشت‌های پا را به ‌شدت به سمت بالا (زانو) بکشید. 

سعی کنید این نرمش‌ها را حداقل ۳ مرتبه در روز تکرار کنید. البته پیش از انجام نرمش با پزشک یا ماما مشورت کنید تا مطمئن شوید خطری برای جنین یا بارداری شما ندارد. 

---

کلام آخر دکترساینا

درد پا در دوره بارداری مسئله شایعی است. این دردها اغلب به‌صورت گرفتگی گهگاهی عضلات ساق پا احساس می‌شوند. بااین‌حال فراموش نکنید که باز هم لازم است پزشک یا ماما را درجریان قرار دهید. انجام تمرین‌های کششی علاوه‌بر پیشگیری از درد پا در دوره بارداری در درمان آن هم موثر است.

---

سوالات متداول