یکی از خوشبوترین انواع گل سرخ بوده و به آن گل سرخ عطری، گل محمدی و گل سوری هم می‏گویند.
با اینکه اسمش گل سرخ است ولی با گونه‏های مختلف و به رنگهای گوناگون: سفید، زرد، صورتی تا سرخ آتشین دیده می‏شود، ولی هر قدر گلش سرخ‏تر باشد، تانن آن بیشتر بوده و خواص دارویی آن بیشتر است .
چیدن غنچه‏های گل محمدی بایستی موقعی باشد که غنچه رسیده و در شرف باز شدن است. پس از چیدن، گلبرگها را سوا میکنند و در سایه خشک کرده و بعد آن را در شیشه سر بسته نگاهداری می نمایند
.گلبرگهای خشک شده گل محمدی، التیام دهنده زخم است. گل سرخ تب را پایین می‏آورد. پاشیدن گلبرگهای خشک آن روی زخم، آن را ضد عفونی کرده و التیام می‏دهد. ضماد آن را جهت درمان زگیل و لکه‏های جلدی و روییدن گوشت تازه و تحلیل ورمها توصیه کرده‏اند.
طبق مدارک موجود که از منابع اروپایی در دست است، نخستین ملتی که مبتکر گرفتن گلاب بوده و اصولا قرع و انبیق را اختراع کرد و عمل تقطیر مایعات و اسانس کشی را معمول داشت، ملت ایران است. حکمای قدیم یونان از صنعت گلابکشی و تقطیر مایعات اطلاعی نداشتند و تنها از عصاره مایع گلبرگهای گل سرخ و جوشانده آن در روغن استفاده می‏نموند و چون سهم اعظم علوم شیمیایی امروز وابسته به تقطیر است، به همین جهت ایرانیان سهم بزرگی در راه پیشرفت این علم دارند و «جابر بن حیان صوفی» را به حق پدر شیمی لقب داده‏اند.

عروسک پشت پرده یا کاکنج (Physalis alkekengi-L) به صورت بوته های علفی در اغلب کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکای شمالی و همچنین در نواحی مرکزی و شمال ایران به طور خودرو یافت می شود در طب سنتی ایران و بسیاری از کشورها، میوه و برگ آن به عنوان دارو مصرف می گردیده است.
عروسک پشت پرده که کاکنج نیز نامیده می‌شود گیاهی است یک ساله یا چند ساله، زیبا و به بلندی کمتر از نیم متر. گلهای آن سفید وکوچک هستند. کاسه گل پس از گرده افشانی و لقاح می‌روید، درشت، متورم و رنگین می‌شود و به رنگ نارنجی تند با برگ های برجسته در می‌آید. درون آن میوه گیاه به شکل سته نارنجی رنگی تشکیل می‌شود. معمولأ در پاییز پارانشیم کاسه گل تحت تأثیر فعالیت‌های باکتری های سلولز خوار تجزیه می‌شود، در نتیجه فقط شبکه رگبرگ های کاسه به شکل تور سفید رنگ ظریف و نازکی باقی می ماند و میوه گرد درون آن نمایان می شود. به همین علت است که این گیاه را عروسک پشت پرده می‌نامند.
یکی از گیاهان سمی که در تولید مثل دام و انسان ایجاد اختلال می‌کند ,گیاه عروسک پشت پرده است که به‌طور وسیعی در اکثر مراتع ایران به‌صورت خودرو رشد می کند.در طب سنتی, گیاه شناسان میوه آن را برای جلوگیری از بارداری توصیه می‌کنند. این گیاه دارای ساختمان 13 و14 سکو-16و 24 سیکلو ارگوستان می‌باشد که آن را فیزالین می‌نامند فیزالین‌ها مواد تشکیل دهنده استروییدی گیاهان فیزالیس می‌باشند. گزارشهای متعددی درباره وجود ترکیبهای استروییدی در دانه‌های این گیاه ارائه شده است. تا کنون آزمایشهای محدودی در مورد اثر گیاه عروسک پشت پرده روی چرخه ی تولید مثل ارائه شده است و نتایج آنها بیانگر این است که این گیاه دارای اثر استروژنی یا آنتاگونیست استروژنی است که می‌تواند اثر مثبت یا منفی بر روی چرخه تولید مثل داشته باشد. از طرفی این گیاه, دارای رشد سریع, قدرت سازگاری و تولید بذر بالایی در مراتع است. میوه آن در اواخر تابستان, همزمان با فصل جفت‌گیری و دوران آبستنی گوسفندان می‌رسد و به علت بوی خوش آن ,گوسفندان تمایل زیادی به تغذیه از آن نشان می‌دهند.
* نام‌های دیگر آن: حب‌اللهو، عروسک پس‌پرده، لیون، قسولیدون، کاکنه، عشق در قفس، گیلاس جهودان، گیلاس زمستان، کچومن، کرزالمقدس، کاکنج، دوباروج، حب‌الهو، جوزالمزج، گیاه فانوس، کریس الیمود، اسفندولیون، حب‌النوم، عروس در پرده، آلبالوی زمستانی و کاکونه می‌باشد.

 

قره قات (قره قاط) یا سیاه گیله درختچه ی کوچکی است به ارتفاع تا 60 سانتی متر که دارای برگ هایی بیضوی و به رنگ سبز روشن است. برگ های این گیاه بادوام بوده ولی در زمستان بر روی گیاه باقی نمی مانند. گل ها که در کنار برگ ها می روید سفید مایل به سبز و یا گلی رنگ است. میوه ی این گیاه از نوع سته است و پس از رسیدن کامل به اندازه ی نخود شده و حاوی آب بنفش رنگی می باشد.
میوه ی نارس آن کمی ترش و میوه رسیده کمی شیرین است. میوه ها از غباری سفید رنگ پوشیده شده اند. قسمت مورد استفاده ی قره قاط شامل برگ، ریشه و میوه است. البته مهم ترین مصرف دارویی، مربوط به میوه ی آن می باشد. میوه ها پس از رسیدن کامل اکثراً آبی مایل به سیاه هستند.

گل‌گاوزبان گیاهی است خودرو که اغلب در دامنه کوه‌های البرز می‌روید و در حال حاضر نیز به شکل صنعتی کشت می‌شود. این گیاه دارای گونه‌های زیادی است و به دلیل خواص دارویی فراوان و گل‌های زیبا، بسیاری از خانواده‌ها آن را در باغچه‌هایشان می‌کارند. برگ‌ها و گل‌ها بخش‌های مصرفی این گیاه را تشکیل می‌دهند

درمان سرفه، سرماخوردگی و تسکین استرس برخی از خواص درمانی دمنوش پوست پرتقال هستند.
مدت های مدیدی است که در طب سنتی از خواص درمانی این جوشانده بر ای تقویت سیستم ایمنی بدن و سیستم اعصاب استفاده می شود. دمنوش پوست پرتقال دارای خواص ضد میکروبی، ضد ویروسی، ضد باکتری و نیز ضد التهابی است. پوست پرتقال دارای بافتی چرمی شکل بوده و حاوی غدد روغنی فراوانی است و قرن های بسیاری است که از پوست این میوه و دیگر مرکبات در موارد پزشکی استفاده می شود. محققان می گویند پوست پرتقال مرکز تجمع بسیاری از خواص از جمله خواص آنتی اکسیدانی و آنزیم های اساسی است که در خود پرتقال کمتر وجود دارد. از پوست پرتقال برای مصارف آشپزی هم استفاده می شود. از پوست خوش طعم این میوه در تهیه کیک ها و شیرینی جات و نیز نان ها و موارد بسیاری دیگر استفاده می شود. پوست پرتقال دارای ویتامین های c و b1 و فولیک اسید، فلاوونوئید، آلفاکاروتن و بتاکاروتن است.
دمنوش پوست پرتقال دارای خواص ضد میکروبی ، ضد ویروسی ، ضد باکتری و نیز ضد التهابی است ، پوست پرتقال دارای بافتی چرمی شکل بوده و حاوی غدد روغنی فراوانی است و قرن‌های بسیاری است که از پوست این میوه و دیگر مرکبات در موارد پزشکی استفاده میشود.
محققان میگویند پوست پرتقال مرکز تجمع بسیاری از خواص از جمله خواص آنتی‌اکسیدانی و آنزیم‌های اساسی است که در خود پرتقال کمتر وجود دارد.

بادرنجبویه گیاهی است علفی ، از خانواده نعناع به ارتفاع یک متر ، با بوی لیمو و با ساقه راست که مقطع آن چهارگوش است و برگ‌های زرد مایل به سبز آن به شکل بیضی و یا قلب هستند و لبه آن‌ها دندانه دندانه است.
از کنار برگ‌ها گل‌هاییبا کاسبرگ‌های رنگی می‌روید که اول زرد، بعد سفید و سپس به بنفش تبدیل می‌شود . میوه آن فندقه و چهار قسمتی و تمام گیاه پوشیده از پرزهای ریز می‌باشد که قسمت برگ و سرشاخه جوان گیاه قابل استفاده می‌باشد.

کاسنی معمولی (نام علمی: ‎Cichorium intybus L.) گیاهی است از راسته گل مینا (Asterales) تیره گل‌ستاره‌ای‌ها (Asteraceae) از رده کاسنی‌ها (Cichorium). از این گیاه دو گونه کِشتی و چهار تا شش گونه وحشی موجود است. نوع وحشی آن تا یک متر و نوع پرورش یافته آن تا دو متر هم رشد می‌کند.

ترنجبین ماده ای است شیرین که به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر یا خاربز می نشیند. در یک بررسی که توسط مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان انجام شد، مشاهده شد که این شیرابه‌های قندی در نتیجه عمل حشره ای به طور طبیعی و با ایجاد شکاف به خارج تراوش می شود.

تخم شربتی گیاهی خودرو، یک ساله و شبیه به ریحان ولی با برگ‌ها و تخم‌های ریزتر است. ساقه‌های آن مربع شکل و گلش مایل به قرمز و صورتی است. این گیاه در اوایل بهار در کوهستان‌ها و بیابان‌ها می‌روید.تخم این گیاه سیاه شفاف است و وقتی‌که در آب ریخته شود بلافاصله حالتی خمیری و لعاب‌دار در آب ایجاد می‌کند که بسیار لغزنده است و رنگش متمایل به رنگ خاکستری می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب مانند فالوده می‌شود.تخم شربتی در حقیقت دانه‌های گیاه ریحان کوهی است که به علت داشتن ترکیبات لعاب‌دار به صورت محلول در آب (شربت) استفاده می‌شود. لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. تخم شربتی خواص زیادی دارد و این‌گونه نیست که فقط برای فصل گرما توصیه شود.نام‌های دیگر این گیاه: بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صریرا و بادروج ابیض می‌باشد.

تمشک میوه ای شبیه شاه توت و توت فرنگی است و به رنگ زرد یا سرخ مایل به سیاه یافت می شود. میوه تمشک ترش مزه بوده و به صورت خام یا پخته، شربت، کمپوت و ... خورده می شود. بوته تمشک در مناطق گرم و مرطوب، در جنگل ها و صحراها می روید و گاهی آن را می کارند.
نام های دیگر تمشک، توت وحشی و سه گلی است. ساقه های تمشک نرم و به رنگ قرمز و دارای خارهای دراز است. برگ های آن متفاوت و بیضی شکل و اطراف آن کنگره کنگره و به شکل دندانه های اره ای است.
گلهای تمشک به رنگ های سفید، صورتی یا به صورت خوشه در ماه های مرداد پدیدار می شود و تا مهر دوام می آورد.

انبه جزو اولین میوه هایی است که در مناطق گرمسیری و استوایی مورد استفاده انسان قرار گرفته است. این روزها انبه به عنوان یک میوه با ارزش تغذیه ای فراوان مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان منبع بتاکاروتن (پیش ساز ویتامین A)، ویتامین C و پتاسیم به حساب می آید.
100 گرم از این میوه دارای 57 کالری انرژی است.

گیلاس گیاه و درختی از سرده پرونوس است که میوه آن دارای هسته و گوشت‌دار است. میوه این درخت قرمز و گل‌های سفید دارد. ترکیه، ایالات متحده آمریکا و ایران از عمده تولیدکنندگان میوه گیلاس در جهان هستند.
گیلاس دارای گونه‌های متعدد و در تمام ایران پراکنده است. از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام، مربا و کمپوت ساخته می‌شود. برگ آن به صورت دم کرده برای درمان بیماری کلیه و کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
 

برگ گردو حاوی حدود 10 درصد تانن بوده و به همین دلیل دارای مزه ی گس و مایل به تلخ است. مواد مهم دیگر آن، ژوگلون و هیدروژوگلون هستند. ژوگلون، جسم ناپایداری است و به سرعت پلیمریزه شده و به رنگ قهوه ای و سیاه تبدیل می شود. ژوگلون بیشتر در برگ و پوست گردوی تازه وجود دارد و به تدریج از مقدار آن کم می شود و در برگ کهنه، میزان آن بسیار پایین است.

هل گیاهی است که در مناطق حاره و گرم می روید. وطن آن هندوستان می باشد و حدود 80 درصد هل مصرفی دنیا از هندوستان تامین می شود.

بارهنگ گیاهی علفی است که حدود 70 سانتی متر رشد می کند. این گیاه از زمان های گذشته در دسترس بوده و در کشاورزی کاربرد داشته است. عرق بارهنگ طبیعتی سرد دارد و از گیاه بارهنگ تهیه می شود. عرق بارهنگ تاثیر بی نظیری در کاهش کلسترول دارد.

گیاهی است بوته ای همیشه سبز، تا ارتفاع 2 متر با شاخه های افراشته، برخاسته و گهگاه خوابیده بر زمین که به رنگ سبز قهوه ای و معطر باشد. برگ ها متقابل کشیده، نخی به طول 15-40 و عرض 1.2- 3.5 میایمتر با بافت چرمی و حاشیه ای لوله شده است.
ماهیت آن: 
نباتی است به قدر ذرعی محل رویش آن بیشتر کوه ها و مواضع صخریه و خشنه و از این جهت آن را اکلیل الجبل نامند و اکثر در اواسط تابستان می رسد و در بعضی بلاد بیشتر در بعضی دیرتر و برگ آن دراز و باریک و انبوه و مایل به سیاهی و شاخ آن صلب و گل آن در میان برگ ها رسته و مایل به سفیدی و ثمر آن صلب مایل به استداره و تخم آن ریزه و برگ و شکوفه آن با اندک تلخی و تندی و خوشبو و غیرقردمانا است.
زمان جمع آوری برگ ها و سرشاخه های گلدار گیاه رزماری هنگام شروع بازشدن گلها و در فصول بهار و تابستان است.

شکل دارویی مایع با پایه سکنجبین استاندارد که محتوی عصاره های میوه به و ریزوم زنجبیل می باشد. ساخت دارو منسوب به جالینوس است علی الخصوص که اضافه کردن زنجبیل برای ارتقای اثرات گوارشی دارو از جانب بسیاری از حکیمان بزرگ چون حکیم ارزانی و عقیلی به جالینوس نسبت داده شده است. انواع فرمولاسیون های مشابه با کاربردهای اختصاصی تر از این دارو در کتب طب سنتی ذکر گردیده است. تهیه و ساخت این فرآورده بر عهده متخصصین داروسازی سنتی و کارخانه های معتبر بوده و هرگز به ساخت آن توسط افراد عادی توصیه نمی‏شود چرا که هرگونه تغییر و خطا می تواند خطر آفرین باشد.  

گاوزبان، گلهای خشک شده گیاه Echium amoenum از خانواده گاوزبان (Boraginaceae) میباشد که در واقع جامهای بنفش- ارغوانی گل است که دارای قسمت لوله ای بوده و به تدریج به طرف بالا شیپوری شکل میشود. لازم به ذکر است که گونه اروپایی گاوزبان Borago officinalis نام دارد که با نمونه موجود در بازار دارویی ایران متفاوت است. 

در کتب قرابادین حکیمان طب سنتی ایران، این دارو و ترکیب آن از کتاب طب الائمه و منسوب به حضرت ابی عبدالله نقل شده است. شکل دارو معجون است و محتوی مصطکی، آویشن، زنیان و سیاهدانه در پایه عسل می باشد. داروی مذکور با نسخه پزشک در موارد سوء مزاج خلط بلغم اثرات مناسبی دارد و اولین پایان نامه دکترای تخصصی طب سنتی به بررسی اثرات آن به شکل مطالعه بالینی پرداخته که علاقه مندان به اطلاعات تخصصی تر می توانند به پایان نامه دکتر امتیازی رجوع نمایند.