کلم بروکلی یکی از سبزیجات بسیار با ارزش است که سرشار از مواد مغذی می باشد و فواید بی شماری برای ارتقاء سلامتی انسان دارد.

توت روباهی ، گیاهی چندساله است که تا ارتفاع 1 متر رشد نموده و دارای برگ های مرکب پر مانند و ساقه های گل دهنده باریک و منشعب می باشد. ساقه های گل دهنده دارای سرگل های صورتی کوچک و دوکی مانند می باشند. این گیاه سابقاً با نام علمی Poterium officinalis شناخته می شده است. گونه S.minor نیز مشابه این گونه است با این تفاوت که کمی کوتاهتر و کوچکتر می باشد. این گیاه اخیر به سالاد ، پنیر و کره های گیاهی افزوده می شود و علاوه بر این دارای مصارف دارویی مشابه توت روباهی طبی است. گونه دیگری بنام S.anistroides نیز بعنوان دارویی برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد.

گیاه مورد به صورت درختچه‌ای است که ارتفاع آن تا 5/4 متر می‌رسد. این درختچه همیشه سبز بوده و دارای برگ‌های بیضی نوک‌تیز به طول حداکثر 4 سانتی‌متر و عرض تا 1 سانتی‌متر، بدون دندانه، چرمی و به رنگ سبز تیره می‌باشد که به طور متقابل بر روی ساقه قرار می‌گیرند و معطرند.
گل‌ها سفیدرنگ و زیبا و دارای عطر خاصی هستند که آن‌ها هم به طور متقابل و با دمگلی در محل اتصال برگ‌ها روی ساقه قرار دارند. پرچم‌های گل به تعداد زیاد و با پایه‌ای بلند به صورت دسته‌ای بزرگ بر روی جام گل خودنمایی می‌کنند و زیبایی خاصی به گل‌ها می‌بخشند.
میوه هسته‌ای مورد، کروی یا تخم‌مرغی به اندازه نخود و به رنگ آبی مایل به سیاه یا سیاه است که طعم گس و رزینی دارد. پوست ساقه مورد که به صورت تکه‌هایی از آن جدا می‌شود، معطر است. بر روی ساقه برجستگی‌هایی به نام گال وجود دارد. با اینکه مورد همیشه سبز می‌باشد، به پرورش آن توجه بسیاری می‌شود. منطقه پراکنش آن نواحی مدیترانه، آسیا و ایران است.
منجیل، هرزویل، خرم‌آباد، گیلانغرب، نواحی بختیاری، کرمان، کازرون، مهارلو، اطراف شیراز، تبریز، سروستان، فسا، لار، بندرعباس، نقاطی از بلوچستان، خراسان و غیره از مناطق رویش این گیاه در ایران هستند. قسمت‌های مورد استفاده خوراکی و دارویی مورد میوه، گل، گال و برگ آن است.

 

قَهوه نام نوعی نوشیدنی رایج است که از دانه های بو داده شده گیاه قهوه به دست می آید.
درخت قهوه که برگ هایی همیشه سبز و زیبا دارد، گیاهی است از تیرهCoffee که دانه های آن را به صورت های مختلف همچون پودر و خرده های ریز ودرشت به فروش می رسانند. بیش از یک سوم مردم جهان قهوه را دوست دارند و مصرف می کنند.
واژه قهوه ، برگرفته از زبان عربی و به معنای تحریک کننده و زایل کننده اشتها است . و برخی از مورخان ، پیشینه این واژه را به کشور اتیوپی نسبت می دهند.
درخت قهوه بین 7 تا 10 متر بلندی دارد و درهوای گرم و مرطوب رشد می کند. این درخت گل هایی کوچک و سپید دارد که بوی آن بی شباهت به بوی یاسمن نیست. همچنین اندازه دانه های قهوه ، بین 15 تا 18 میلی متر است که در آغاز، رنگ سبز و پس از رسیدن، رنگ گیلاس به خود می گیرد. از این رو در بعضی کشورها به درخت گیلاس هم شهرت دارد. دانه های قهوه دو به دو به یکدیگر چسبیده اند و پرده نازکی میان دانه ها وجود دارد که آن ها را از هم جدا می کند.

به درخت کوچکی است که پوست ساقه و تنه آن قهو های بوده ، برگهای آن پوشیده از کرک و صاف است . گلهای آن درشت ، برنگ سفید و یا صورتی و دارای پنج گلبرگ می باشد . میوه رسیده زردرنگ ، گرد و یا بشکل گلابی است و در سطح آن پوشیده از کرک بوده و دریا طعمی مطبوع ، شیرین و یا کمی ترش است .

نعنا فلفلی یک نوع گیاه مستقل از خانواده نعنا است .
نعناع فلفلی با نام علمی Mentha piperita L و با نام عمومی Peppermint یک گیاه علفی چند ساله است که در رده بندی گیاهی از تیره Lamiaceae راسته Lamialse و رده Rosidae می باشد.  برگهای آن بیضوی ، متقابل ، نوک تیز ، دندانه دار کمی پوشیده از کرک به درازای ۷-۴ سانتی متر و به عرض ۳-۲ سانتی متر است گل ها کامل ، نامنظم ، اکثراً دوجنس یا هر مافرودیت و مجتمع به صورت گروهی در روی ساقه و در انتهای ساقه ظاهر می شوند گلها در ماههای مرداد و شهریور ظاهر می شوند .

مرزنجوش با نامهای مرزنگوش، حب الفیل ،اذان الفار،ثاموس و ریحان سلیمان نیز نامیده می شود و معروف ترین خاصیت طبی آن آرامبخشی است.
همچنین تا کنون بررسی های بسیاری در مورد خواص بیولوژیک، فارماکولوژیک و آنالیز ترکیبات مرزنجوش انجام شده است و اثرات مثبت آن بر درمان برخی بیماری ها مورد توجه قرار گرفته است.
گیاه مرزنجوش همچنین به عنوان یک ادکلن طبیعی نیز شهرت دارد و از گذشته برای برطرف کردن کک و مک استفاده می شده است.

 

شربت خاکشیر یکی از نوشیدنی هایی است که از گرما زدگی جلو گیری میکند و برای رفع عطش روزه داران بسیار مفید است.
 

نعنا یا نعناع، پونه، پودنه (نام علمی: Mentha) گیاهی است از رده دولپه‌ای‌های پیوسته گلبرگ که سردسته تیره نعناعیان و از سبزی‌های خوراکی است. این گیاه تمام اسانس‌ها و خواص پونه را دارد؛ ولی برگ‌هایش کرک کم‌تری دارند و بریدگی‌های کنار برگ‌های آن بیش‌تر از پونه و اسانس آن نیز ملایم‌تر است. نعناع گیاهی است علفی و پایا. ساقه‌های آن دونوع خزنده و زیر زمینی می‌باشند. از میان ریشه‌ها، یک شاخه قائم و برگدار کوچک خارج می‌شود که برگ‌های آن متقابل، بیضوی، نوک تیز، دندانه دار و کمی پوشیده از کرک بوده و از تمامی قسمت‌های آن بوی معطر و مطبوعی استشمام می‌شود. ساقهٔ این گیاه چهارگوش و به رنگ قرمز مایل به بنفش یا مایل به ارغوانی است. 

انجیر خوراکی، انجیر، شال انجیر (نام علمی: Ficus carica) سرده انجیر دارای ۶۰۰ گونه می‌باشد که اغلب انواع آن وحشی یا زینتی هستند مانند درخت معروف به درخت کاتوچو (فیکوس الاستیکا) که هم زینتی است و هم صنعتی. فیکوس بنگالنسیس و فیکوس رلیگیوزا انواع زینتی این گیاه می‌باشند که در تزئینات و به عنوان گیاه آپارتمانی مصرف زیاد دارند. انواعی که در باغبانی از نظر مصرف میوه آن مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از فیکوس کاریکا، فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا. فیکوس کاریکا همان انجیر معمولی است که به عنوان میوه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی فیکوس پالماتا و فیکوس پودوکاریکا بیشتر برای تلقیح انواع انجیر خوراکی کاشته می‌شوند.

این میوه بومی آمریکای جنوبی است. در دو رنگ قرمز و سبز همچنین نمونه هایی با نصف قرمز و نصف سبز یافت می شود. بعنوان طعم دهنده به آبمیوه ها و نوشیدنی ها استفاده می شود.یوه تقریبا گرد و بیضی شکل می باشد ، پهنا 1 الی 3 اینچ ، پوست آن چرم مانند کهنرم و مومی شکل بوده و آرایش رنگ آن از ارغوانی تیره کمرنگ با خالهای سفید ریز تازرد روشن یا رنگ کدو حلوایی می باشد .
درون میوه یک حفره وجود دارد که کم و بیش با یک ماده معطر دو جداره پر شده است ،
کیسه های غشایی پرتقالی رنگ ، عصاره گوشتی که محتوی بذر های حفره دار –سخت ، کوچک ، قهوه ای تیره یا سیاه می باشد . عطرو بوی آن شبیه گواوا وشیرینی
زیادی دارد . گونه زرد رنگ آن معمولا بزرگتر از ارغوانی می باشد . اما گوشت گونهارغوانی دارای اسید کم ، مزه وعطر بهتر می باشد و بخش عمده میوه را عصاره تشکیل
می دهد.این میوه در تهیه کیک و دسر مصرف می شود .معمولا از این این میوه به عنوانآب میوه خنک استفاده میکنندالبته برای طعم بهتر آن ،به آن آبلیمو اضافه می شود یاهمراه آبمیوه دلخواه مخلوط می شود.

میوه سنجد از زمانهای گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجهی خاص مبذول شده است. امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می‌شود. نام علمی سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است .

مشخصات گیاه دارویی : جوزبویا راازدانه های رسیده وخشک شده ی گیاهی به نام میریستیکا فراگرانس ازتیره ی میریستی کاسه به دستمی آورند.این گیاه دارویی درختی است به ارتفاع تقریبا 10 متربابرگ های همیشه سبز ودوپایه که بومی جزایرملوکاس اندونزی وباندامی باشد. قسمت مورداستفاده ی گیاه دارویی جوزبویا دانه بوده که دارای بوی معطروطعم ادیه ای مانندوتلخ می باشد.ترکیبات موجوددر گیاه دارویی جوزبویا: ماده ی موثره ی این گیاه دارویی جزئ روغن های فراری است که حاوی اترهای فنلی میباشد.مهمترین موادمتشکله ی این گیاه دارویی عبارت است از: هیدروکربن های ترپنی, مشتقات فنیل پروپان , سافرول , میریستیسین , اوژنول , ایزواوژنول , ترپن های الکلی مثل نئون و لینالل. علاوه براین هااین گیاه دارویی دارای مقداری روغن ثابت , تری میریستین , نشاسته , پکتین ورزین هامی باشد. پوست جوزبویاهم دارای مقداری امیلودکسترین می باشد.

شنبلیله با نام علمی Trigonella foenum-graecum گیاهی است علفی، یک ساله و به ارتفاع تا 50 سانتی متر، برگ‌های این گیاه بیضی شکل با نوک مدور که حدود نصف بالای پهنک آن، دندانه دار است.

برگ‌ها مرکب از سه برگچه بوده که از یک نقطه، منشعب می‌شوند.

گل‌ها منفرد، به رنگ زرد روشن و گاهی بنفش مایل به سفید هستند.

میوه‌ی شنبلیله به صورت نیام خمیده، به طول تا 11 سانتی متر و حاوی تا 20 دانه است.

دانه‌ها به رنگ زرد نارنجی و گاهی قهوه‌ای رنگ است. این دانه‌ها به طول تا 6 میلی‌متر و عرض تا 3 میلی‌متر هستند.

قسمت مورد استفاده‌ی گیاه، دانه‌های آن است که دارای بویی معطر و طعمی تلخ می‌باشند. این گیاه در نقاط مختلف ایران کشت می‌گردد.

برگ شنبلیله به عنوان سبزی در انواع غذاها و ادویه‌جات به مقدار زیاد در ایران، مورد مصرف است.


 

گیاه مورد به صورت درختچه‌ای است که ارتفاع آن تا 5/4 متر می‌رسد. این درختچه همیشه سبز بوده و دارای برگ‌های بیضی نوک‌تیز به طول حداکثر 4 سانتی‌متر و عرض تا 1 سانتی‌متر، بدون دندانه، چرمی و به رنگ سبز تیره می‌باشد که به طور متقابل بر روی ساقه قرار می‌گیرند و معطرند. گل‌ها سفیدرنگ و زیبا و دارای عطر خاصی هستند که آن‌ها هم به طور متقابل و با دمگلی در محل اتصال برگ‌ها روی ساقه قرار دارند. پرچم‌های گل به تعداد زیاد و با پایه‌ای بلند به صورت دسته‌ای بزرگ بر روی جام گل خودنمایی می‌کنند و زیبایی خاصی به گل‌ها می‌بخشند.

 

گیاهی علفی خودرو و سازگار می باشد اما با مناطق گرم و خشک سازگاری ندارد . ارتفاع این گیاه به ۸۵ سانتی متر می رسد و برگهای آن کوچک ، بیضی شکل و لب گرد به رنگ سبز مایل به سفید می باشد ، برگهای نورس آن سبز روشن که در اثر تابش نور خورشید براق جلوه می کنند ، گلهای آن به صورت خوشه ای بوده که در تیرماه بر روی ساقه گیاه مانند دانه نخود کمی کوچکتر به رنگ سبز تیره می باشند این گلها در اواخر شهریورماه می شکفند .

در کشور ما ایران، از زمان های قدیم تا به امروز از قسمت های مختلف گیاه کاسنی و عرق آن به عنوان تصفیه کننده خون و شستشودهنده کبد بسیار استفاده می شود. کاسنی صحرایی یا وحشی در اوایل بهار در کنار جویبار یا در میان سبزه زار می روید. در گذشته مقداری عرق کاسنی را درون شربت سکنجبین می ریختند و به همراه کاهو میل می کردند. این عرق بسیار خنک کننده، صفرابر، جلادهنده کبد و مسکن حرارت بدن است. اگرچه طعم تلخ و خوشایندی ندارد اما دوست خوب کبد است.

فراورده معجون که از سه میوه هلیله، بلیله و آمله به دست می آید و تاریخچه ذکر این ترکیب دارویی و منافع آن از جانب حکیمان هندی، یونانی، رومی و ایرانی در زمانی بیشتر از هزار سال قابل استناد است. در این فراورده از میوه هلیله در مراحل مختلف رشد استفاده می شود.

در کتب قرابادین حکیمان طب سنتی ایران، این دارو و ترکیب آن از کتاب طب الائمه و منسوب به حضرت ابی عبدالله نقل شده است. شکل دارو معجون است و محتوی مصطکی، آویشن، زنیان و سیاهدانه در پایه عسل می باشد. داروی مذکور با نسخه پزشک در موارد سوء مزاج خلط بلغم اثرات مناسبی دارد و اولین پایان نامه دکترای تخصصی طب سنتی به بررسی اثرات آن به شکل مطالعه بالینی پرداخته که علاقه مندان به اطلاعات تخصصی تر می توانند به پایان نامه دکتر امتیازی رجوع نمایند.
 

شربت رامش یک نوشیدنی مفرح و شادی بخش و ضد افسردگی است که بر پایه اصول طب سنتی ایران تولید و استاندارد شده است و موجب ایجاد نشاط در افراد می شود و به قوای طبیعی بدن در هضم و پاکسازی خلط سودای مضر و غیرطبیعی کمک می کند.
یکی از ترکیبات اصلی این نوشیدنی فرح بخش گل گاوزبان ایرانیEchium moenum F.M.)) می باشد. 
 

شکل دارویی مایع با پایه سکنجبین استاندارد که محتوی عصاره های میوه به و ریزوم زنجبیل می باشد. ساخت دارو منسوب به جالینوس است علی الخصوص که اضافه کردن زنجبیل برای ارتقای اثرات گوارشی دارو از جانب بسیاری از حکیمان بزرگ چون حکیم ارزانی و عقیلی به جالینوس نسبت داده شده است. انواع فرمولاسیون های مشابه با کاربردهای اختصاصی تر از این دارو در کتب طب سنتی ذکر گردیده است. تهیه و ساخت این فرآورده بر عهده متخصصین داروسازی سنتی و کارخانه های معتبر بوده و هرگز به ساخت آن توسط افراد عادی توصیه نمی‏شود چرا که هرگونه تغییر و خطا می تواند خطر آفرین باشد.