همه ما در طول زندگی با خطراتی روبرو می‌شویم که شاید حتی از وجودشان آگاه نباشیم. یکی از این تهدیدهای پنهان، ویروس HPV یا ویروس پاپیلومای انسانی است. این ویروس کوچک اما قدرتمند، در سراسر جهان شیوع گسترده‌ای دارد و می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت ما به همراه داشته باشد. از ضایعات پوستی تا سرطان‌های مختلف، HPV نقشی مهم در بیماری‌های مرتبط با ناحیه تناسلی و دهانی ایفا می‌کند. اما آیا واقعاً از خطرات آن باخبر هستید؟ آیا می‌دانید چگونه می‌توان از خود و عزیزانمان در برابر آن محافظت کرد؟ در این مقاله، نگاهی دقیق‌تر به دنیای مرموز و چالش‌برانگیز HPV خواهیم داشت.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- ویروس پاپیلوم انسانی یا HPV چیست؟
- ویروس HPV چقدر در جهان و ایران شایع است؟
- علائم HPV؛ چگونه متوجه حضور این ویروس شویم؟
- چند نوع ویروس HPV وجود دارد؟
- راه‌های انتقال HPV؛ چگونه این ویروس منتقل می‌شود؟
- چه افرادی در معرض خطر HPV هستند؟
- عوامل خطر ابتلا به HPV چیست؟
- بیماری‌های ناشی از ویروس HPV؛ از زگیل تا سرطان
- تشخیص عفونت HPV؛ روش‌های علمی و آزمایش‌های دقیق
- درمان HPV؛ چگونه با این ویروس مبارزه کنیم؟
- عوارض HPV؛ پیامدهای ناشی از عدم درمان به موقع
- چگونه از انتشار HPV جلوگیری کنیم؟
- پیشگیری از HPV؛ بهترین راه‌ها برای محافظت از خود
- واکسن HPV؛ سدی موثر در برابر ویروس پاپیلومای انسانی
- ویروس HPV در زنان و مردان
- عفونت HPV در بارداری؛ تأثیرات ویروس بر مادر و جنین
- کلام آخر دکترساینا
- سؤالات متداول
ویروس پاپیلوم انسانی یا HPV چیست؟
عفونت اچ پی وی (HPV) یا ویروس پاپیلومای انسانی نوعی عفونت ویروسی است که در سلول‌های پهن نازک به نام سلول‌های اپیتلیالی زندگی می‌کند. این سلول‌ها معمولا در سطح پوست وجود دارند، اما در سطح واژن، مقعد، فرج، دهانه رحم، سر پنیس (آلت تناسلی مردان) و همچنین در داخل دهان و گلو هم یافت می‌شوند.
عفونت HPV اغلب از طریق رابطه جنسی یا سایر تماس‌های پوستی منتقل می‌شود. واکسن می‌تواند در مقابل بیشتر سویه‌های HPV مثل زگیل تناسلی یا سرطان دهانه رحم محافظت ایجاد کند. نوعی از HPV که در ناحیه تناسلی اثر می‌گذارد به‌عنوان عفونت مقاربتی (STI) شناخته می‌شود.
انواع ویروس اچ پی وی
به‌طور کلی ویروس HPV به دو نوع کم‌خطر و پرخطر تقسیم می‌شود:
- HPV کم‌خطر: سویه‌هایی مثل HPV 6 و HPV11 کم‌خطر هستند که ۹۰ درصد زگیل تناسلی و در موارد نادر سرطان را ایجاد می‌کنند.
- HPV پرخطر: سویه‌های خاصی از HPV (بیشتر سویه HPV16 و HPV18) می‌توانند تغییراتی در سلول‌های دهانه رحم ایجاد کنند که به‌عنوان دیسپلازی گردن یا دهانه رحم شناخته می‌شود. دهانه رحم، بین واژن و رحم قرار دارد. دیسپلازی درمان‌نشده گاهی اوقات موجب سرطان دهانه رحم می‌شود. این سویه‌ها عامل ۷۰ درصد سرطان گردن رحم هستند. از جمله سایر پاپیلوویروس‌های پرخطر می‌توان به HPV شماره ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ اشاره کرد. انجام منظم آزمایش پاپ اسمیر برای بررسی سرطان رحم اهمیت دارد اما به یاد داشته باشید، صِرف داشتن HPV یا دیسپلازی دهانه رحم به‌معنی داشتن سرطان دهانه رحم نیست.
ویروس HPV چقدر در جهان و ایران شایع است؟
جالب است بدانید که بیشتر افراد نمی‌دانند ویروس HPV را دارند؛ درنتیجه، تعیین دقیق میزان شیوع این ویروس در ایران و جهان ممکن نیست؛ باوجوداین، آمارهایی در این باره وجود دارد:
شیوع HPV در جهان
طبق آخرین آمارها، از هر ۳ مرد بالای ۱۵ سال، ۱ نفر به یکی از انواع HPV مبتلا است. به‌طور کلی، حدود ۳۱ درصد جمعیت جهان به یکی از انواع HPV و ۲۱ درصد جمعیت جهان به یکی از انواع پرخطر HPV مبتلا هستند. HPV نوع ۱۶ شایع‌ترین HPV است (۵ درصد) و به‌دنبال آن HPV ۶ شایع است (۴ درصد). همچنین، HPV شایع‌ترین عفونت مقاربتی در ایالات متحده است.
شیوع HPV در ایران
متأسفانه در سال‌های اخیر میزان شیوع ویروس HPV در ایران افزایش یافته است. در یک مطالعه، از بین ۹۳۶ نمونه مورد ارزیابی، ۳۴ درصد نتایج HPV مثبت بود. در این بین، مردان بیشتر به سویه پرخطر HPV مبتلا بودند. همچنین، طبق آخرین تحقیقات، تهران بیشترین و اصفهان کمترین میزان ابتلا به HPV را دارد.
علائم HPV؛ چگونه متوجه حضور این ویروس شویم؟
۹۰ درصد موارد HPV خودبه‌خود طی دو سال از بین می‌رود. با این حال، ازآنجاکه در این مدت ویروس در بدن فرد وجود دارد، فرد ممکن است ندانسته آن را منتقل کند. اگر ویروس خودبه‌خود از بین نرود، می‌تواند مشکلاتی جدی ایجاد کند. علائم بیماری می‌تواند سال‌ها بعد از عفونت اولیه ایجاد شود. بعضی از انواع ویروس زگیل را ایجاد می‌کنند و سایر انواع آن می‌توانند خطر سرطان را افزایش دهند.
زمانی که زگیل ایجاد می‌شود، با توجه به نوع HPV می‌تواند ظاهر متفاوتی داشته باشد، از جمله:
۱. زگیل تناسلی
HPV می‌تواند سیستم تناسلی شما را درگیر کند و معمولا علائمی ندارد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، شایع‌ترین علامت ویروس، زگیل در ناحیه تناسلی است. زگیل تناسلی به‌صورت ضایعات مسطح، برآمدگی‌های کوچک شبیه گلکلم یا برآمدگی‌های ساقه‌مانند است. این اتفاق می‌تواند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد از ابتلا به HPV ایجاد شود. زگیل تناسلی مسری، اما بی‌ضرر است. این نوع از زگیل می‌تواند اندازه و ظاهر متفاوتی داشته باشد، از جمله:
- بزرگ یا کوچک؛
- شکل گلکلم؛
- سفید، صورتی، قرمز، مایل به قهوه‌ای یا به رنگ پوست.
در زنان، زگیل تناسلی بیشتر روی فرج ظاهر می‌شود اما می‌تواند نزدیک مقعد، در دهانه رحم یا در واژن هم ایجاد شود. در مردان، زگیل تناسلی روی پنیس، اسکروتوم (کیسه بیضه) یا اطراف مقعد ظاهر می‌شود. در موارد نادر، زگیل تناسلی می‌تواند موجب ناراحتی یا درد شود و خارش، سوزش یا حساسیت ایجاد کند.
۲. زگیل معمولی
زگیل معمولی به‌صورت برآمدگی‌های زبر و برجسته‌ای است که معمولا روی دست و انگشتان ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد، زگیل‌های معمولی ناخوشایند هستند و می‌توانند دردناک یا مستعد آسیب یا خون‌ریزی باشند.
۳. زگیل کف پا
زگیل کف پا توده سخت دانه‌داری است که معمولا روی پاشنه یا پنجه پا ایجاد می‌شود. این زگیل می‌تواند موجب ناراحتی شود. زگیل کف پا را همان ویروسی ایجاد می‌کند که موجب زگیل در دست‌ها و انگشتان می‌شود، اما به‌خاطر نوع ضایعاتش می‌تواند دردناک باشد.
۴. زگیل مسطح
زگیل مسطح یا تخت کوچک‌تر و نرم‌تر از سایر زگیل‌ها است. ضایعات این زگیل با سطح صاف و کمی برجسته است. این زگیل‌ها می‌توانند در هرجایی از بدن ظاهر شوند، اما در کودکان معمولا در صورت، در مردان معمولا در اطراف ریش و در زنان در نواحی پا ایجاد می‌شوند. زگیل مسطح در کودکان و نوجوانان شایع‌تر از بزرگ‌سالان است.
چند نوع ویروس HPV وجود دارد؟
ویروس HPV معمولا از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود و توده‌هایی در پوست یا غشای مخاطی (به‌صورت زگیل) ایجاد می‌کند. بیش از ۱۰۰ نوع ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد که بیشتر از ۳۰ سویه HPV در ناحیه تناسلی اثر می‌گذارند.
بعضی از انواع عفونت اچ پی وی بی‌ضرر است و فقط زگیل تناسلی ایجاد می‌کند و بعضی دیگر آنها خطر بالایی دارند و می‌توانند انواع مختلف سرطان را ایجاد کنند. HPV16 و HPV18 مهم‌ترین انواع ویروس اچ پی وی هستند که می‌توانند موجب سرطان شوند. ازجمله آنها می‌توان به سرطان بخش‌های پایینی رحم که در ارتباط با واژن است یا همان سرطان دهانه رحم (سرویکس یا گردن رحم) اشاره کرد. انواع دیگر سرطان شامل سرطان مقعد، پنیس (آلت تناسلی مردانه)، واژن، فرج و پشت گلو (اوروفارنکس) هم با عفونت HPV در ارتباط‌اند.
راه‌های انتقال HPV؛ چگونه این ویروس منتقل می‌شود؟
ویروس HPV در درجه اول از طریق تماس پوست به پوست، بهخصوص تماس جنسی منتقل می‌شود. با این حال روش‌های مختلفی برای انتقال ویروس HPV وجود دارد، از جمله:
- انتقال ازطریق بریدگی، خراش یا پارگی کوچک روی پوست؛
- انتقال عفونت HPV تناسلی از طریق رابطه جنسی، رابطه مقعدی و تماس پوستی در ناحیه تناسلی؛
- انتقال عفونت‌های HPV عامل ضایعات دهانی یا سیستم تنفسی فوقانی از طریق رابطه جنسی دهانی؛
- انتقال HPV عامل زگیل تناسلی از مادر باردار به نوزاد در هنگام زایمان (در موارد نادر، عفونت می‌تواند باعث ایجاد توده غیرسرطانی در حنجره کودک شود)؛
- تماس مستقیم با زگیل یا لمس کردن چیزی که در تماس با زگیل بوده است.
به یاد داشته باشید که سویه‌های عامل زگیل HPV با انواعی که خطر سرطان را افزایش می‌دهند متفاوت هستند. ممکن است ویروس هیچ علامتی نداشته باشد یا علائم آن ظاهر و ناپدید شود. شما تا زمانی که ویروس را دارید، صرف‌نظر از داشتن یا نداشتن علائم، بیمار هستید. به‌عنوان مثال، حتی اگر زگیل تناسلی شما ظاهر نشده باشد، به‌شرطی‌که ویروس هنوز در بدن شما باشد، می‌توانید HPV را منتقل کنید. به‌محض اینکه سیستم ایمنی شما ویروس را از بین ببرد، دیگر آن را منتقل نمی‌کنید.
علت HPV در کودکان
HPV می‌تواند در طول زایمان به نوزاد منتقل شود؛ با این حال، ازآنجاکه سیستم ایمنی در این شرایط با عفونت مقابله می‌کند، خطر ابتلا به بیماری hpv در کودکان کم است.
علائم عفونت HPV در نوزاد شامل زگیل تناسلی یا ضایعاتی در دهان است. همچنین ممکن است کودک به وضعیتی به نام «پاپیلوماتوز تنفسی مکرر» مبتلا شود که در آن زگیل‌های مرتبط با HPV در داخل گلو یا راه‌های هوایی ایجاد می‌شود. در این شرایط برای جلوگیری از انسداد مسیر هوایی نوزاد از لیزردرمانی استفاده می‌شود.
به یاد داشته باشید که حتی اگر مادر HPV مربوط به سرطان دهانه رحم داشته باشد، نوزاد می‌تواند سالم به دنیا بیاید.
اگر کودک شما علائم HPV دارد، ممکن است نشان‌دهنده سوء‌استفاده جنسی دیگران از او باشد.
چه افرادی در معرض خطر HPV هستند؟
همه افراد اگر با یک فرد مبتلا به ویروس رابطه جنسی یا تماس پوستی تناسلی داشته باشند یا زگیل او را لمس کنند (به‌ویژه وقتی پوست فرد سالم آسیب‌دیده باشد و بریدگی، خراش یا پارگی داشته باشد)، در معرض عفونت HPV هستند. به همین ترتیب، هر فرد مبتلا به ویروس در طول رابطه جنسی، رابطه دهانی، رابطه مقعدی یا سایر تماس‌های جنسی نزدیک می‌تواند ویروس را به شریک خودش منتقل کند.
عوامل خطر ابتلا به HPV چیست؟
عفونت HPV شایع است. عوامل مختلفی می‌تواند موجب عفونت HPV شود، از جمله:
- تعدد شرکای جنسی: داشتن شرکای جنسی بیشتر، احتمال قرارگیری در معرض عفونت HPV تناسلی را بالا می‌برد.
- رابطه جنسی با فرد دارای روابط متعدد: داشتن رابطه جنسی با فردی که روابط جنسی متعدد دارد، احتمال ابتلای شما را بالا می‌برد.
- داشتن رابطه جنسی بدون استفاده از کاندوم مردانه یا دهانی؛
- سن: زگیل معمولی بیشتر در کودکان اتفاق می‌افتد اما زگیل تناسلی بیشتر در بزرگ‌سالان و نوجوانان ایجاد می‌شود.
- سیستم ایمنی ضعیف: افرادی با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر در معرض عفونت HPV هستند. سیستم ایمنی می‌تواند در بیماری ایدز یا با استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی ضعیف شود.
- پوست آسیب‌دیده: ناحیه‌ای از پوست که سوراخ یا باز می‌شود بیشتر در معرض ایجاد زگیل معمولی است.
- تماس بدنی: هنگام تماس با زگیل فرد یا عدم استفاده از وسایل حفاظتی قبل از تماس با سطوحی که در معرض HPV هستند مثل دوش‌های عمومی، استخر، توالت فرنگی یا حتی خون فرد آلوده ممکن است خطر عفونت HPV افزایش یابد.
- عدم واکسیناسیون در برابر HPV.
در بعضی افراد مبتلا به HPV، خطر ابتلا به سرطان بیشتر است، از جمله:
- افرادی مبتلا به عفونت مقاربتی مثل کلامیدیا، سوزاک و هرپس سیمپلکس؛
- زایمان اولین فرزند در سن کم؛
- مصرف داروهای ضدبارداری خوراکی برای مدت طولانی؛
- رابطه جنسی دهانی؛
- زایمان‌های زیاد؛
- مصرف محصولات حاوی تنباکو؛
- سیستم ایمنی ضعیف.
بیماری‌های ناشی از ویروس HPV؛ از زگیل تا سرطان
همان طور که در ابتدای مقاله گفتیم، ویروس HPV در دو شکل کم‌خطر و پرخطر دسته‌بندی می‌شود. عفونت ناشی از سویه‌های پرخطر این ویروس می‌توانند به سرطان تبدیل شوند.
HPV و سرطان
بیشتر سویه‌های HPV موجب سرطان نمی‌شود. شکل پرخطر HPV علائمی ندارد، ولی می‌تواند با تغییر سلول‌ها موجب رشد غیرقابل‌کنترل آنها شود. در بیشتر موارد، سیستم ایمنی با سلول‌های غیرطبیعی مبارزه می‌کند. با این حال، اگر سیستم ایمنی نتواند این کار را انجام دهد، سلول‌ها در بدن باقی می‌مانند، رشد می‌کنند و می‌تواند موجب سرطان شوند. معمولا ۱۰ تا ۲۰ سال زمان می‌برد تا یک توده رشد کند. همچنین سرطان‌های ناشی از HPV معمولا تا زمانی که سرطان به مراحل انتهایی رشد خود می‌رسد علائمی ندارند.
از جمله انواع سرطان که براثر این ویروس به وجود می‌آیند عبارت‌اند از:
- سرطان دهانه رحم؛
- سرطان مقعد؛
- سرطان پنیس؛
- سرطان گلو؛
- سرطان واژن؛
- سرطان فرج؛
- سرطان اوروفارنکس شامل زبان و لوزه.
۹۵ درصد سرطان‌های مقعد به‌دلیل عفونت HPV ایجاد می‌شود که بیشترین آن به خاطر HPV نوع ۱۶ است.
سرطان دهانه رحم شایع‌ترین سرطان مرتبط با HPV است و سایر سرطان‌های بالا شیوع کمتری دارند. به همین دلیل، سرطان دهانه رحم را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم.
سرطان دهانه رحم
تقریبا تمام سرطان‌های دهانه رحم با عفونت HPV ایجاد می‌شوند اما پیشرفت سرطان دهانه رحم بعد از عفونت HPV، بیست سال یا بیشتر زمان می‌برد. عفونت HPV و سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه معمولا علائم قابل‌توجهی ندارند. به همین دلیل، ارزیابی‌های منظم زنان برای بررسی تغییرات پیش‌سرطانی در دهانه رحم که ممکن است موجب سرطان شود اهمیت زیادی دارد.
دستورالعمل‌های فعلی پیشنهاد می‌کند که زنان ۲۱ تا ۲۹ساله هر ۳ سال یک بار تست پاپ اسمیر بدهند. همچنین پیشنهاد می‌شود زنان در سن ۳۰ تا ۶۵ سال هر ۳ سال یک بار یا هر سال ۵ سال یک بار به‌شرط انجام هم‌زمان آزمایش DNA مربوط به HPV، تست پاپ اسمیر را انجام دهند. زنان بالای ۶۵ سال اگر ۳ آزمایش پاپ اسمیر نرمال پشت هم یا ۲ آزمایش DNA اچ پی وی و پاپ اسمیر بدون نتایج غیرطبیعی داشته باشند، می‌توانند انجام آزمایش را متوقف کنند.
حتی اگر سرطان دهانه رحم داشته باشید، به این معنی نیست که به سرطان‌های دیگر هم مبتلا می‌شوید. ارزیابی‌های منظم می‌تواند به تشخیص زودهنگام، دریافت درمان مناسب و پیشگیری از سرطان کمک کند. همچنین نوع درمان با توجه به نوع سرطان، مرحله آن، سن و سلامت کلی فرد تعیین می‌شود.
تشخیص عفونت HPV؛ روش‌های علمی و آزمایش‌های دقیق
معمولا پزشک با نگاه کردن می‌تواند زگیل تناسلی را تشخیص دهد. شکل‌های پرخطر HPV علامتی ندارند، به این معنی که با آزمایش پاپ اسمیر یا آزمایش HPV متوجه آن می‌شوید.
- آزمایش‌های پاپ اسمیر: پاپ اسمیر، سرطان دهانه رحم یا سلول‌های پیش‌سرطانی که بدون درمان به سرطان تبدیل می‌شود را بررسی می‌کند. سرطان دهانه رحم معمولا با HPV پرخطر ایجاد می‌شود.
- آزمایش DNA HPV: آزمایش HPV معمولا برای تشخیص سویه‌های پرخطر ویروس استفاده می‌شود که در صورت عدم درمان به سرطان دهانه رحم منجر می‌شوند. هیچ آزمایش تأییدشده‌ای برای تشخیص HPV فرج، واژن، پنیس، اسکلروتوم، رکتوم یا مقعد وجود ندارد. سرطان‌های مربوط به HPV روی این بخش‌ها نسبت به سرطان دهانه رحم شیوع کمتری دارند.
روش‌های دیگری هم برای تشخیص سلول‌های ناهنجار ناشی از عفونت HPV وجود دارد، از جمله:
- کولپوسکوپی: اگر پاپ اسمیر علائم سلول‌های ناهنجار را نشان داد یا آزمایش HPV شما مثبت بود، ممکن است پزشک کولپوسکوپی را تجویز کند. در این روش، یک ابزار دارای نور به نام کولپوسکوپ دهانه رحم شما را بزرگ‌نمایی می‌کند تا سلول‌های ناهنجار درون آن دیده شوند. ممکن است پزشک سلول‌ها را بردارد و برای بررسی علائم پیش‌سرطان یا سرطان به آزمایشگاه ارسال کند (بیوپسی).
- بازرسی بصری با استیک اسید یا وی آی اِی (VIA): ممکن است پزشک در بعضی نواحی که برای پاپ اسمیر یا آزمایش HPV در دسترس نیست از بازرسی بصری با استیک اسید استفاده کند. در این روش، پزشک یک محلول بر پایه سرکه را روی دهانه رحم می‌ریزد. در این حالت، سلول‌های غیرطبیعی به رنگ سفید در می‌آیند و به‌راحتی قابل‌تشخیص هستند.
تشخیص HPV در مردان
تاکنون ارزیابی روتین برای تشخیص HPV در مردان وجود ندارد و گزینه‌های ارزیابی محدود است. آزمایش DNA اچ پی وی فقط برای زنان طراحی شده است و برای مردان قابل‌اجرا نیست. همچنین در حال حاضر، ارزیابی منظم سرطان مقعد، گلو و پنیس در مردان پیشنهاد نمی‌شود. بعضی از پزشکان برای مردانی که بیشتر در معرض سرطان هستند، از جمله مردانی که با جنس مذکر رابطه جنسی دارند یا به ایدز مبتلا هستند آزمایش پاپ اسمیر مقعدی تجویز می‌کنند.
درمان HPV؛ چگونه با این ویروس مبارزه کنیم؟
بیشتر موارد HPV به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌روند و به درمان عفونت نیاز ندارند. با این حال، ممکن است پزشک برای بررسی روند عفونت و تغییرات سلولی انجام سالانه آزمایش‌های مربوط به HPV را پیشنهاد دهد. هرچند گاهی زگیل‌ها بدون درمان هم از بین می‌روند اما روش‌های درمان می‌تواند زگیل‌های قابل‌مشاهده روی ناحیه تناسلی و سلول‌های غیرطبیعی را از بین ببرد. با این حال، درمان نمی‌تواند ویروس را از بدن شما خارج کند.
در حال حاضر، هیچ درمان طبیعی‌ای برای عفونت HPV وجود ندارد. بهترین روش درمانی با توجه به نوع بیماری و محل درگیر پیشنهاد می‌شود. همچنین، گاهی چند گزینه درمانی به‌صورت هم‌زمان پیشنهاد می‌شود. به یاد داشته باشید که درمان می‌تواند زگیل را بردارد، اما ویروس همچنان در بدن باقی می‌ماند و می‌تواند منتقل شود. از طرفی، فقط در تعداد کمی از افراد مبتلا به HPV پرخطر سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم ایجاد می‌شود که به درمان نیاز دارند.
۱. درمان زگیل معمولی
محصولات بدون نسخه سالیسیلیک اسید می‌تواند به درمان زگیل معمولی کمک کند. البته از این محصولات برای زگیل‌های ناحیه تناسلی استفاده نکنید. ممکن است پزشک برای بعضی افراد داروهای دیگری تجویز کند، از جمله:
- ایمی‌کیمود (آلدارا، زیکلارا)؛
- پودوفیلوکس (کندیلوکس)؛
- تریکلرواستیک اسید؛
- پودوفیلین.
در بعضی موارد، مداخلات جراحی هم لازم است.
۲. درمان زگیل پا
بیشتر زگیل‌های پا بی‌ضرر هستند و طی ۱ یا ۲ سال در کودکان و طی سال‌های بیشتر در بزرگ‌سالان از بین می‌روند. اگر می‌خواهید زودتر زگیل را از بین ببرید، می‌توانید با پزشک مشورت کنید. ممکن است پزشک روش‌های مختلفی را به شما پیشنهاد کند، از جمله:
- کرایوتراپی (انجماد زگیل با نیتروژن مایع): ممکن است انجماد باعث ایجاد تاول در اطراف زگیل شود و طی چند هفته بافت مرده از بین برود. از طرفی، انجماد ممکن است سیستم ایمنی شما را برای مبارزه با ویروس فعال کند. ممکن است نیاز باشد ۲ تا ۳ هفته بعد دوباره به پزشک مراجعه کنید تا زگیل کاملا از بین برود؛
- داروی سالیسیلیک اسید؛
- جراحی برداشتن زگیل با سوزن الکتریکی؛
- استفاده از کانتاریدین (نوعی داروی شیمیایی که باعث ایجاد تاول زیر زگیل و بلند شدن زگیل از روی پوست می‌شود)؛
- ایمونوتراپی (نوعی روش جدید برای کمک به سیستم ایمنی)؛
- لیزر درمانی (این روش باید هر ۲ تا ۴ هفته تکرار شود).
۳. درمان زگیل مسطح
زگیل مسطح معمولا به درمان نیاز ندارد و خودبه‌خود از بین می‌رود اما این موضوع ماه‌ها یا حتی سال‌ها زمان می‌برد. مدت‌زمان لازم برای ازبین‌رفتن ویروس به عوامل مختلفی مثل سلامت کلی شما یا محل قرارگیری ویروس بستگی دارد اما بیشتر از ۷۸ درصد زگیل‌های مسطح طی ۲ سال از بین می‌روند.
اگر می‌خواهید زگیل مسطح را زودتر درمان کنید، می‌توانید از داروهای بدون نسخه مثل حذف‌کننده زگیل استفاده کنید. این داروها حاوی سالیسیلیک اسید هستند و با حل‌کردن لایه‌ای از پوست که درگیر ویروس HPV است کار می‌کنند. با این‌حال، مؤثر بودن این روش تأیید نشده است و ممکن است پوست شما را تحریک کند.
اگر زگیل مسطح منتشر شد، دردناک بود یا در کیفیت زندگی شما تأثیر گذاشت، می‌توانید با پزشک صحبت کنید. ممکن است پزشک گزینه‌های دیگری برای برداشتن زگیل مسطح پیشنهاد دهد، از جمله:
- سوزاندن زگیل با سوزن‌های الکتریکی؛
- کرایوتراپی؛
- کانتاریدین؛
- جراحی برداشتن زگیل.
به یاد داشته باشید که این روش‌ها ممکن است زگیل را به‌طور کامل تخریب نکنند، دردناک باشند و بعد از مدتی زگیل دوباره ظاهر شود.
۴. درمان زگیل تناسلی
از داروهای بدون نسخه برای زگیل تناسلی استفاده نکنید. ممکن است پزشک روش‌های مختلفی را به شما پیشنهاد دهد، از جمله:
- کرایوسرجری: انجماد زگیل یا تخریب سلول‌های غیرطبیعی با نیتروژن مایع؛
- جراحی با حلقه الکتروسرجری یا لیپ (LEEP): استفاده از یک حلقه سیمی خاص برای ازبین‌بردن سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم؛
- الکتروکوتر: سوزاندن زگیل با جریان الکتریکی؛
- لیزردرمانی: استفاده از نور شدید برای تخریب زگیل و سلول‌های غیرطبیعی؛
- بیوپسی مخروطی با چاقوی سرد (کونیزاسیون): حذف بخش‌های مخروطی شکل حاوی سلول‌های غیرطبیعی از بافت دهانه رحم؛
- کرم‌های تجویزی: زدن مستقیم کرم روی زگیل برای تخریب آنها؛ این کرم‌ها ممکن است حاوی ایمی‌کیمود و پودوفیلوکس باشند؛
- تریکلرواستیک اسید یا تی سی آ (TCA): استفاده از درمان‌های شیمیایی‌ای که زگیل را می‌سوزاند.
عوارض HPV؛ پیامدهای ناشی از عدم درمان به موقع
زمانی که HPV از بین نمی‌رود، می‌تواند مشکلات دیگری را به همراه داشته باشد، از جمله:
- ضایعات دهانی یا سیستم تنفسی فوقانی: بعضی از عفونت‌های HPV ضایعاتی روی زبان، لوزه، کام نرم یا درون حنجره و بینی ایجاد می‌کنند.
- سرطان: سویه‌های خاص HPV می‌تواند موجب سرطان دهانه رحم شود. این سویه‌ها ممکن است سرطان دستگاه تناسلی، مقعد، دهان یا مجرای تنفسی فوقانی را هم به همراه داشته باشد.
چگونه از انتشار HPV جلوگیری کنیم؟
شاید شما ناخواسته به ویروس HPV مبتلا شده باشید، اما به‌راحتی با انجام چند کار ساده می‌توانید از انتشار و انتقال بیماری خودداری کنید، از جمله:
- از لمس غیرضروری زگیل جلوگیری کنید؛
- بعد از لمس زگیل دست‌هایتان را بشویید؛
- از اصلاح کردن زگیل خودداری کنید؛
- در مکان‌های عمومی مثل استخر یا رختکن از پاپوش استفاده کنید؛
- تا زمان ازبین‌رفتن زگیل، آن را درمان کنید و بپوشانید؛
- از به‌اشتراک‌گذاشتن حوله و سایر لوازم شخصی خودداری کنید.
پیشگیری از HPV؛ بهترین راه‌ها برای محافظت از خود
بهترین راه پیشگیری از HPV استفاده از کاندوم و رابطه جنسی محافظت‌شده است. در این بخش، روش‌های پیشگیری از ابتلا به انواع زگیل‌های ناشی از ویروس HPV را توضیح می‌دهیم.
۱. پیشگیری از زگیل معمولی
پیشگیری از عفونت HPV عامل زگیل معمولی سخت است. اگر زگیل معمولی دارید، می‌توانید با نکندن زگیل یا نجویدن ناخن، از انتشار عفونت و تشکیل زگیل جدید جلوگیری کنید.
۲. پیشگیری از زگیل پا
برای جلوگیری از خطر تماس با عفونت عاملی زگیل پا در استخرهای عمومی و رختکن از کفش یا صندل استفاده کنید.
۳. پیشگیری از زگیل مسطح
می‌توانید از چند روش برای جلوگیری از ابتلا به زگیل مسطح یا انتشار آن استفاده کنید، از جمله:
- از کندن یا خراش انداختن روی زگیل مسطح خودداری کنید؛
- بعد از لمس کردن زگیل دست‌هایتان را بشویید؛
- دست‌هایتان را تمیز و خشک نگه دارید؛
- از تماس پوست به پوست با فرد مبتلا به زگیل خودداری کنید؛
- لباس، حوله و سایر وسایل شخصی‌تان را با افراد دیگر شریک نشوید؛
- در استخر، حمام عمومی و رختکن از دمپایی استفاده کنید؛
- مرتب وسایل بازی کودکان را تمیز کنید.
۴. پیشگیری از زگیل تناسلی
تنها راه پیشگیری از HPV خودداری از رابطه جنسی است. بسیاری از افراد اهداف واقع‌گرایانه‌تری دارند که در عین لذت‌بردن از رابطه جنسی سالم، خطر ابتلا به HPV و سرطان دهانه رحم را کاهش دهند. برای کاهش خطر پیشرفت زگیل تناسلی و سایر ضایعات تناسلی مربوط به HPV می‌توانید چند کار انجام دهید، از جمله:
- تعداد شرکای جنسی‌تان را کاهش دهید و یک شریک جنسی داشته باشید؛
- رابطه جنسی محافظت‌شده داشته باشید. کاندوم‌های مردانه و دهانی اثربخشی کمی برای جلوگیری از انتشار بیماری‌های مقاربتی از طریق مایعات واژن و منی دارند؛ با این حال، استفاده از این وسایل حفاظتی از جمله کاندوم لاتکس خطر انتقال HPV را کاهش می‌دهد؛
- به‌طور مرتب، ارزیابی‌های لازم را انجام دهید؛
- از شریک جنسی‌تان محافظت کنید یعنی اگر HPV دارید، به شریک جنسی‌تان اطلاع دهید تا او هم آزمایش‌های مرتب را انجام دهد.
- اگر در حال درمان زگیل تناسلی یا شکل‌های پرخطر HPV هستید، رابطه جنسی نداشته باشید؛
- در مورد اقدامات احتیاطی‌ای که باید در مورد عفونت HPV انجام دهید، با پزشک‌تان صحبت کنید؛
- واکسن HPV بزنید.
واکسن HPV؛ سدی موثر در برابر ویروس پاپیلومای انسانی
چند نوع واکسن HPV به نام‌های گارداسیل، سرواریکس و گارداسیل ۹ وجود دارد. گارداسیل ۹ نوعی واکسن HPV است که توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تأیید شده است و می‌تواند برای جلوگیری از سرطان دهانه رحم و زگیل تناسلی در زنان و مردان استفاده شود. این واکسن در مقابل ۹ سویه مهم HPV عامل سرطان و زگیل تناسلی یعنی HPV ۱۶، ۱۸، ۶، ۱۱، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ محافظت ایجاد می‌کند. سازمان غذا و داروی آمریکا واکسن گارداسیل ۹ را به تمام افراد بین ۹ تا ۴۵ سال پیشنهاد می‌کند.
ویروس HPV در زنان و مردان
در ادامه به موضوع تفاوت HPV در زنان و مردان می‌پردازیم:
hpv در زنان
به‌طور کلی، HPV بیشترین خطر را برای زنان دارد زیرا HPV پرخطرِ درمان‌نشده می‌تواند موجب سرطان دهانه رحم شود. تخمین زده می‌شود که حداقل ۸۰ درصد زنان در دوران زندگی خود حداقل با یک نوع ویروس HPV در تماس باشند. با این حال، بیشتر زنان علائم HPV را ندارند و عفونت بدون ایجاد مشکل به‌صورت خودبه‌خود از بین می‌رود.
ممکن است برخی متوجه زگیل‌های تناسلی زنانه شوند که در واژن، اطراف مقعد، داخل فرج یا دهانه رحم ایجاد می‌شود.
تست پاپ اسمیر و آزمایش HPV می‌تواند تغییرات سلولی پیش‌سرطانی را در مراحل اولیه تشخیص دهد و از سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.
hpv در مردان
HPV خطر کمتری برای مردان دارد. اگر فردی با جنسیت مردانه به دنیا آمده باشد، HPV می‌تواند موجب زگیل تناسلی شود، اما بیشتر عفونت‌ها خودبه‌خود از بین می‌روند. HPV در مردان می‌تواند موجب سرطان پنیس، مقعد، سر و گردن و دهانه حلق شود اما این سرطان‌ها خیلی نادرند. در نتیجه، آزمایش پاپ اسمیر و HPV برای مردان توصیه نمی‌شود.
اگر HPV شما به‌عنوان یک مرد مثبت است، سیستم ایمنی می‌تواند به‌سختی با عفونت مبارزه کند. اگر مردی هستید که با مرد دیگری رابطه جنسی دارید، ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به سویه‌های پرخطر HPV باشید که می‌تواند به سرطان منجر شود. در این مورد آزمایش پاپ اسمیر مقعدی پیشنهاد می‌شود.
در پایان، باید بدانید که هر جنسیتی که داشته باشید، انجام واکسیناسیون و روابط جنسی ایمن برای جلوگیری از انتشار HPV اهمیت زیادی دارد.
عفونت HPV در بارداری؛ تأثیرات ویروس بر مادر و جنین
ابتلا به HPV شانس بارداری شما را کم نمی‌کند. اگر باردار هستید و HPV دارید، ممکن است بخواهید درمان را تا بعد از زایمان به تأخیر بیندازید. در بیشتر موارد، HPV برای جنین درحال‌رشد خطری ایجاد نمی‌کند. با این حال، در بعضی موارد، عفونت HPV می‌تواند عوارض جانبی به همراه داشته باشد. بنابراین، باید متخصص زنان را در جریان بیماری HPV قرار دهید.
در ادامه، سه حالت مختلف ارتباط HPV و بارداری را بررسی می‌کنیم:
- بارداری بدون سابقه HPV
قبل از اقدام به بارداری می‌توانید در مورد آزمایش‌های تشخیص HPV با پزشک مشورت کنید. اگر زنی آزمایش پاپ اسمیر را انجام نداده باشد، در اولین چکاپ بعد از بارداری می‌تواند این آزمایش را انجام دهد. اگر ناهنجاری‌ای دیده شد، پزشک می‌تواند آزمایش‌های بیشتری را تجویز کند.
- بارداری با سابقه HPV
اگر سابقه بیماری HPV دارید، در مورد سابقه زگیل تناسلی، تغییرات بافت دهانه رحم، درمان‌های جراحی برای پاپ اسمیر غیرطبیعی یا سایر مشکلات با پزشک صحبت کنید. ازآنجاکه تغییرات سلولی در دوران بارداری می‌تواند به‌سرعت انجام شود، شاید نیاز باشد پزشک از نزدیک شما را معاینه کند.
- بارداری با HPV
هیچ رابطه‌ای بین HPV با سقط، زایمان زودرس یا سایر عوارض بارداری پیدا نشده است اما در موارد نادر، زنان مبتلا به HPV، عفونت را به کودک خود منتقل می‌کنند. در این شرایط ممکن است یک بیماری نادر اما جدی به نام پاپیلوماتوز تنفسی مکرر ایجاد شود که در مسیر هوایی کودک توده‌های مربوط به HPV ایجاد می‌شود.
کلام آخر دکترساینا
اگر به‌تازگی متوجه شده‌اید که HPV دارید، لزوما به سرطان مبتلا نمی‌شوید. همه شکل‌های HPV نتایج یکسان ندارند. هرچند ویروس عامل زگیل تناسلی موجب خجالت می‌شود اما بی‌ضرر است. همچنین بدن شما می‌تواند بیشتر عفونت‌های HPV را از بین ببرد. در بعضی موارد، بدن نمی‌تواند با عفونت HPV مبارزه کند و پزشک تغییرات سلولی در دهانه رحم را بررسی می‌کند.
انجام منظم تست پاپ اسمیر و آزمایش HPV می‌تواند از تبدیل HPV به سرطان جلوگیری کند. پیشگیری از HPV برای مبارزه با سرطان دهانه رحم ضروری است. به همین دلیل لازم است هر فردی واکسن HPV را دریافت کند. اگر به هر دلیلی توضیحات پزشک یا اطلاعات این مقاله برایتان کافی نبود، توصیه می‌کنیم با بهترین متخصصان و پزشکان دکترساینا در ارتباط باشید. شما می‌توانید در هر ساعت از شبانه‌روز به‌صورت آنلاین یا تلفنی با این متخصصان صحبت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصصان بهداشت و سلامت جنسی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص سلامت جنسی ارتباط آنلاین با متخصص سلامت جنسیسؤالات متداول
بله، مصرف سیگار و محصولات حاوی تنباکو خطر ابتلا به سرطان را در افراد مبتلا به HPV افزایش می‌دهد.
بیشتر انواع HPV به‌صورت خودبه‌خود توسط سیستم ایمنی بدن از بین می‌روند و علائمی ندارند؛ در عین حال، می‌توانند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها بعد از ابتلای فرد به ویروس بروز کنند. در تمام این مدت، فرد مبتلا به HPV می‌تواند ویروس را به افراد دیگر منتقل کند.
مدت‌زمان زنده ماندن ویروس HPV در شرایط بیرون از بدن مشخص نیست اما این ویروس به حرارت و خشکی مقاوم است.
بله، ممکن است این موضوع کمی گیج‌کننده باشد، بهخصوص زمانی که سعی کنید تفاوت بین HPV عاملِ زگیلِ روی انگشت یا ناحیه تناسلی را با HPV عامل سرطان دهانه رحم متوجه شوید. هرچند هیچ‌کس علاقه‌ای به داشتن زگیل ندارد، اما سویه‌های HPV عامل زگیل از جمله زگیل تناسلی با وجود مزاحمت، بی‌ضرر هستند. HPV نوع ۶ و ۱۱ عامل بیشترین زگیل تناسلی هستند.
HPV تناسلی از طریق تماس پوستی طی رابطه جنسی، رابطه دهانی و رابطه مقعدی منتقل می‌شود. اگر ناحیه تناسلی شما با ناحیه تناسلی یک فرد آلوده در تماس باشد، می‌تواند به عفونت مبتلا شوید. همچنین ویروس می‌تواند از تماس دست با ناحیه تناسلی هم منتقل شود. احتمال این نوع انتقال کمتر است و تحقیقات کمی روی آن انجام شده است.
از آنجایی که HPV از طریق تماس پوستی منتقل می‌شود، بسیار مسری است. برای انتقال ویروس، نیازی به تبادل مایعات بین شما و شریک جنسی شما نیست. حتی بدون انزال، ویروس می‌تواند از شما به شریک جنسی یا از شریک جنسی به شما منتقل شود.
خیر، درمانی قطعی برای ویروس HPV وجود ندارد و درمان‌ها و راهکارهای پیشنهادی برای برداشتن زگیل یا ایجاد بهبودی در بخش‌های درگیر بیماری است. با این حال، سیستم ایمنی شما برای مقابله با ویروس مؤثر است. بیشتر عفونت‌های HPV (بالای ۹۰ درصد) طی یک یا دو سال برطرف می‌شوند.