درمان گیاهی گرگرفتگی یائسگی از مباحث موردعلاقه‌ی خانم‌هایی است که در سنین یائسگی به سر برده و از عوارض یائسگی رنج می‌برند. اما این روش‌های درمان گیاهی یائسگی تا چه حد مؤثر هستند؟ آیا گیاهان دارویی کاملاً بی‌خطر هستند و همه‌ی افراد می‌توانند آن‌ها را مصرف کنند؟ آیا استفاده از قرص گیاهی برای گرگرفتگی یائسگی پایه‌ی علمی دارد؟
در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به‌تمامی این پرسش‌ها پاسخ داده و روش‌های درمانی مناسب را به شما معرفی می‌کنیم. برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
گرگرفتگی شایع‌ترین علامت یائسگی
یائسگی در اغلب زنان به‌طور طبیعی در سنین ۴۵ تا ۵۲ سال رخ می‌دهد. یائسگی با تغییر در وضعیت هورمونی و توقف سیکل قاعدگی (قطع شدن پریودهای ماهانه) مشخص می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ حدود ۱.۲ میلیارد زن در سراسر جهان به یائسگی رسیده باشند و سالانه ۴۷ میلیون نفر نیز یائسه شوند.[۱]
گرگرفتگی و تعریق شبانه از رایج‌ترین عوارض دوران یائسگی است. تقریباً ۷۵ درصد از خانم‌ها در سال‌های نزدیک به یائسگی این علائم ناراحت‌کننده را تجربه می‌کنند. گرگرفتگی در زنانی که در دوران یائسگی هستند ممکن است بین ۶ ماه تا ۵ سال طول بکشد. از دیگر عوارض یائسگی عبارت‌اند از: اختلالات خواب، اختلال عملکرد جنسی، اختلالات خلقی، افزایش وزن و اختلالات شناختی.
درمان گیاهی گرگرفتگی یائسگی
یائسگی مرحله‌ای است که تمام زنان با آن دست‌به‌گریبان شده و عوارض آن را تجربه می‌کنند. هرچند بروز یائسگی اجتناب‌ناپذیر است اما می‌توانند با روش‌هایی عوارض آن را کاهش داده و زندگی بهتری را تجربه می‌کرد. گیاهان دارویی در درمان عوارض یائسگی مانند گرگرفتگی نقش مؤثری دارند.
در این مقاله به داروهای گیاهی که مورد تائید مراجع معتبر علمی هستند اشاره شده؛ اما به خاطر داشته باشید درمان‌های گیاهی نیز ممکن است در برخی افراد عوارضی ایجاد کنند. به‌خصوص اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا مبتلا به بیماری یا مشکل خاصی هستید، حتماً پیش از آغاز درمان‌های گیاهی با پزشک زنان مشورت کنید.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص زنان و زایمان کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص زنان ارتباط آنلاین با متخصص زنان۶ داروی گیاهی برای گرگرفتگی یائسگی
در ادامه به شرح برخی از معتبرترین روش‌های درمان گیاهی گرگرفتگی و دیگر عوارض یائسگی می‌پردازیم.
ریشه سنبل‌الطیب
چندین مطالعه مصرف ریشه سنبل‌الطیب را در کنترل علائم یائسگی موردتوجه قرار داده و آن را تائید کرده‌اند.
مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ بر روی تعدادی از زنان یائسه صورت گرفت نشان داد که مصرف ۲۵۵ میلی‌گرم سنبل‌الطیب به‌صورت سه بار در روز و به مدت ۸ هفته باعث کاهش دفعات و شدت گرگرفتگی می‌شود. این گیاه همچنین در بهبود کیفیت خواب مؤثر است.[۲]
سنبل‌الطیب حاوی فیتواستروژن است و ممکن است بر فعالیت سروتونین تأثیر بگذارد و خواب را بهبود بخشد.
قبل از مصرف حتماً با دکتر زنان مشورت کنید.
شبدر قرمز
اغلب مطالعات انجام‌شده بر شبدر قرمز نشان می‌دهند که این گیاه تأثیر اندکی بر علائم یائسگی ازجمله گرگرفتگی دارد.[۳]
- طبق مقاله‌ی منتشرشده در مجله‌ی سلامت زنان، هفتادوپنج درصد افراد شرکت‌کننده هیچ تفاوتی بین مصرف شبدر قرمز و دارونما برای بهبود گرگرفتگی احساس نکرده‌اند. البته مطالعات انجام‌شده دارای محدودیت‌هایی نظیر کوتاه بودن دوره آزمایش بوده‌اند و برای نتیجه‌گیری قطعی بررسی‌های بیشتری لازم است.[iv]
- در یک مطالعه بالینی که در آن گروهی از خانم‌ها از مکمل شبدر قرمز و گروهی دیگر دارونما استفاده کرده بودند، مشاهده شد خانم‌هایی که شبدر قرمز مصرف کرده بودند کمتر دچار کاهش تراکم استخوان شدند.[۵]
- در پژوهشی دیگر پس از مصرف مکمل شبدر قرمز علائم یائسگی و سطح تری گلیسیرید خون در خانم‌های موردمطالعه کاهش یافت.[۶]
- نتایج حاصل از یک مطالعه روی حیوانات نشان داد که مصرف شبدر قرمز ممکن است از طریق افزایش سطح کلاژن، به کاهش روند پیری پوست کمک کند. این اثر ممکن است با برخی علائم یائسگی مانند آتروفی واژن اثر مثبت بگذارد.[۷]
گیاه پنج‌انگشت
از درخت پنج‌انگشت برای درمان علائم قبل از قاعدگی (سندرم پیش از قاعدگی) استفاده می‌شده است؛ اما نوشیدن چای پنج‌انگشت همچنین می‌تواند به تسکین درد پستان‌ها (ماستودینیا) و گرگرفتگی در دوره‌ی پیش-یائسگی کمک کند.[۸]
این گیاه همچنین با افزایش سطح پروژسترون در حفظ تعادل بین استروژن و پروژسترون در طول انتقال از دوران پیش‌یائسگی به یائسگی مؤثر است.
موارد منع مصرف پنجگ انگشت
- زنانی که از قرص‌های هورمونی برای پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند نباید گیاه پنج‌انگشت مصرف کنند.
- خانم هایی که بیماری‌های حساس به هورمون مانند سرطان پستان داشته‌اند باید از مصرف این گیاه خودداری کنند.
- این گیاه همچنین برای کسانی که از داروهای ضد روان‌پریشی یا داروهای بیماری پارکینسون استفاده می‌کنند انتخاب مناسبی نیست.
جینسینگ
تأثیر مثبت جینسینگ در کاهش دفعات و شدت بروز گرگرفتگی و تعریق شبانه ثابت شده است. تحقیقات اخیر[۹] همچنین نشان داده‌اند که مصرف این گیاه احتمال بروز مشکلات قلبی را در دوره‌ی قبل از یائسگی کاهش می‌دهد.
مطالعه‌ی دیگری که در سال ۲۰۱۰ صورت گرفته است اذعان داشته مصرف جینسینگ قرمز در خانم‌های یائسه باعث بهبود تحریک جنسی و کیفیت رابطه جنسی می‌شود.[۱۰]
توجه: مصرف جینسینگ به‌عنوان درمان گیاهی می‌تواند با بسیاری از داروها ازجمله داروهای قلبی، فشارخون، دیابت و رقیق‌کننده خون تداخل ایجاد کند. عوارض جانبی شامل بی‌قراری/کم ثباتی ، سردرد و نگرانی و استرس هستند.
مریم‌گلی
مریم‌گلی یکی از گیاهان خانواده‌ی نعنا است. این گیاه حاوی مقدار زیادی ترکیبات آنتی‌اکسیدان و ضدالتهابی است و از قدیم برای درمان‌های سنتی مورداستفاده قرارگرفته است؛ ولی تأثیر این گیاه بر تسکین علائم یائسگی موردبررسی قرار نگرفته است.
بسیاری از زنان در دوران یائسگی برای مواردی مانند تعریق شبانه، گرگرفتگی و تغییرات خلقی از مریم‌گلی استفاده می‌کنند.
نتایج تحقیقاتی که اثر مریم‌گلی یا عصاره آن را بر علائم یائسگی بررسی کرده‌اند متنوع و ضدونقیض هستند. برخی مطالعات نشان داده‌اند[۱۱] که مریم‌گلی هیچ تأثیری بر این علائم ندارد و در بعضی مقالات مصرف روزانه‌ی کپسول‌های حاوی عصاره‌ی مریم‌گلی[۱۲] علائم بالینی یائسگی را بهبود بخشیده‌اند. طبق یک مطالعه دیگر[۱۳] مصرف روزانه مریم‌گلی به همراه یونجه گرگرفتگی و تعریق شبانه را کاهش داده است.
بهبود علائم یائسگی با مصرف یونجه
گیاه یونجه دارای مقدار زیادی از ترکیبات فیتواستروژن است که ازنظر شیمیایی مشابه هورمون استروژن هستند و درنتیجه می‌توانند عملکردی مشابه استروژن داشته باشند.
ازنظر پزشکان مصرف فیتواستروژن جزء موارد بحث‌برانگیز است؛ اما ممکن است فواید مختلفی ازجمله کاهش علائم یائسگی که ناشی از کاهش سطح استروژن است داشته باشد.
تأثیرات یونجه بر روی علائم یائسگی به‌طور گسترده موردبررسی قرار نگرفته‌اند؛ اما همان‌طور که گفتیم مصرف یونجه و مریم‌گلی می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشند.
همچنین اثرات استروژنی یونجه می‌تواند اثر مثبت داشته باشد؛ به‌عنوان‌مثال در مطالعه‌ای که بر زنان با سابقه‌ی سرطان سینه انجام شد مصرف یونجه بر بهبود کیفیت خواب اثربخش بود.[۱۴]
بااین‌حال برای تائید یا رد اثر یونجه بر علائم یائسگی به تحقیقات بسیار بیشتری نیاز است.
کلام آخر دکتر ساینا
روش‌های درمان گیاهی گرگرفتگی یائسگی و سایر عوارض مرتبط با یائسگی در بسیاری از موارد کمک‌کننده هستند. اما باید به خاطر داشت که گیاهی بودن روش‌های درمانی به معنای بی‌خطر بودن آن‌ها نیست. در مصرف گیاهان با خواص دارویی تعادل را رعایت کنید. همچنین در‌صورتی‌که دارو مصرف می‌کنید، به بیماری خاصی مبتلا هستید یا سابقه‌ی بیماری خاصی در شما یا اعضای خانواده‌تان وجود دارد، حتماً پیش از اقدام به استفاده از قرص و داروی گیاهی برای یائسگی با یک دکتر زنان مشورت کنید.
[۱] Complementary and Alternative Medicine for Menopause, Johnson et al, doi: ۱۰.۱۱۷۷/2515690X19829380
[۲] The Effects of Valerian Root on Hot Flashes in Menopausal Women, Mirabi et al, PMID: 24250592
[۳] National Centre for Complementary and Integrative Health, Red Clover, NIH
[۴] Botanical and Dietary Supplements for Menopausal Symptoms: What Works, What Doesn’t, Geller et al, doi: ۱۰.۱۰۸۹/jwh.2005.14.634
[۵] The effects of phytoestrogen isoflavones on bone density in women: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial, Atkinson et al, https://doi.org/10.1093/ajcn/79.2.326
[۶] The effect of red clover isoflavones on menopausal symptoms, lipids and vaginal cytology in menopausal women: a randomized, double-blind, placebo-controlled study, Hidalgo et al, doi: 10.1080/09513590500361192.
[۷] Effects of isoflavones from red clover (Trifolium pratense) on skin changes induced by ovariectomy in rats, Circosta et al, doi: 10.1002/ptr.2017.
[۸] Which complementary therapies can help patients with PMS, Labruzzo et al, PMID: 19874736
[۹] Effects of red ginseng supplementation on menopausal symptoms and cardiovascular risk factors in postmenopausal women: a double-blind randomized controlled trial, Kim et al, doi: 10.1097/gme.0b013e3182325e4b.
[۱۰] Effects of Korean Red Ginseng on Sexual Arousal in Menopausal Women: Placebo‐Controlled, Double‐Blind Crossover Clinical Study, Kyung‐Jin Oh et al, https://doi.org/10.1111/j.1743-6109.2009.01700.x
[۱۱] National C,entre for Complementary and Integrative Health, Sage, NIH.
[۱۲] First time proof of sage’s tolerability and efficacy in menopausal women with hot flushes, S. Bommer,
[۱۳] [Treatment of neurovegetative menopausal symptoms with a phytotherapeutic agent] , V De Leo,
[۱۴] Estrogenic botanical supplements, health-related quality of life, fatigue, and hormone-related symptoms in breast cancer survivors: a HEAL study report