تنبلی تخمدان | علت، علائم و عوارض تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان ازجمله مشکلات شایع زنان است. علائم تنبلی تخمدان در پی تغییرات هورمونی که ایجاد می‌کند مشاهده می‌شود. این مشکل درمان قطعی ندارد اما با برخی روش‌های درمانی می‌توان عوارض تنبلی تخمدان را کاملاً کنترل کرد. در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی علائم، عوارض و راه‌های پیشگیری از تنبلی تخمدان می‌پردازیم.

پیش از هرچیز از شما دعوت می‌کنیم نظر دکتر مریم حیدرزاده متخصص زنان، زایمان، نازایی و از پزشکان دکترساینا را در این باره مشاهده کنید.

تنبلی تخمدان چیست؟

تنبلی تخمدان یک اختلال هورمونی بسیار شایع در میان زنان و دخترانی است که در سنین باروری هستند (بعد از بلوغ و قبل از یائسگی)؛ البته تنبلی تخمدان اصطلاح عامیانه‌ی این اختلال است و پزشکان آن را با نام سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یا PCOS می‌شناسند.

قاعدگی‌های نامنظم از شایع‌ترین علائم تنبلی تخمدان است؛ ممکن است دفعات، طول و شدت دوره‌های قاعدگی بیشتر از حد معمول باشد یا اینکه قاعدگی دیربه‌دیر و نامنظم باشد (کمتر از هشت بار در سال). همچنین احتمال دارد میزان هورمون آندروژن در بدن افراد مبتلا به تنبلی تخمدان بیشتر از حد طبیعی بوده و باعث بروز علائمی مثل آکنه، پرمویی بدن (مردمویی) یا ریزش موی سر شود.

تشکیل کیسه‌های محتوی مایع (فولیکول) بر روی تخمدان‌ها در پی بالا رفتن سطح آندروژن از دیگر علائم تنبلی تخمدان است. همچنین ناتوانی در تخمک‌گذاری منظم نیز از دیگر نشانه های تنبلی تخمدان است.

علت تنبلی تخمدان در زنان

تنبلی تخمدان دلیل قطعی و مشخصی ندارد؛ ولی بعضی از عوامل ممکن است بر بروز آن تأثیرگذار باشند:

ازدیاد انسولین

 انسولین هورمونی است که قند را از خون وارد سلول‌ها کرده و از این طریق سطح قند خون را پایین می‌آورد و تنظیم می‌کند. اگر سلول‌های بدن به انسولین مقاوم شوند قند وارد سلول‌ها نمی‌شود و درنتیجه سطح قند خون افزایش می‌یابد. بدن برای مقابله با میزان قند خون بالا، تولید انسولین را افزایش می‌دهد. ازدیاد انسولین می‌تواند سبب افزایش سطح آندروژن شود و تخمک‌گذاری را دچار مشکل کند.

التهاب درجه پایین

 این اصطلاح برای حالتی به کار می‌رود که گلبول‌های سفید برای مقابله با عفونت ترکیبات مختلفی تولید و ترشح ‌کنند. تحقیقات نشان داده‌اند که زنان مبتلا به تنبلی تخمدان به نوعی التهاب درجه پایین دچار هستند که تخمدان‌های پلی‌کیستیک را تحریک کرده و سبب افزایش تولید آندروژن می‌شود. آندروژن بالا می‌تواند مشکلات قلبی-عروقی به همراه داشته باشد.

سایر علل تنبلی تخمدان

• وراثت: طبق مطالعات برخی از ژن‌ها می‌توانند بر بروز تنبلی تخمدان اثر بگذارند.
• سطح بالای آندروژن: ممکن است تخمدان‌ها مقدار غیرطبیعی آندروژن تولید کنند که می‌تواند موجب بروز پرمویی و موهای ضخیم بدن و آکنه شود.

علائم تنبلی تخمدان

در ادامه با شایع‌ترین علائم تنبلی تخمدان آشنا خواهید شد:

قاعدگی نامنظم

قاعدگی نامنظم از اولین علائم تنبلی تخمدان در زنان است. به‌طوریکه زنان مبتلا به تنبلی تخمدان ممکن است کمتر از حالت طبیعی دچار قاعدگی شوند (کمتر از هشت قاعدگی در سال). همچنین ممکن است هر ۲۱ روز یک‌بار یا زودتر دچار قاعدگی شوند. برخی از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان اصلاً عادت ماهانه ندارند.

مردمویی

رشد غیرطبیعی موهای ضخیم و بلند بر صورت، چانه یا بقیه‌ی بدن اصطلاحاً مردمویی یا هیرسوتیسم نامیده می‌شود. مردمویی از دیگر نشانه های تنبلی تخمدان است و حدود ۷۰ درصد از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان را درگیر می‌کند.

آکنه

جوش و آکنه روی صورت، سینه و بخش بالایی کمر از دیگر علائم شایع در تنبلی تخمدان در خانم‌ها است.

ریزش مو

ریزش موی سر، خصوصاً در وسط سر و طبق الگوی طاسی مردانه می‌تواند از نشانه‌های تنبلی تخمدان باشد.

چاقی و افزایش وزن

بالا رفتن وزن یا دشواری در کاهش دادن وزن از دیگر علائم تنبلی تخمدان است.

تیره شدن پوست

تیره شدن پوست گردن، اطراف آلت تناسلی یا کشاله ران و زیر سینه‌ها نیز می‌تواند از علائم تنبلی تخمدان باشد.

بیسار مهم است که خانم‌ها در صورت مشاهده علائم تنبلی تخمدان با پزشک زنان مشورت کنند.

عوارض تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان می‌تواند عوارض متعددی داشته باشد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

• ناباروری
• دیابت بارداری یا افزایش فشارخون براثر بارداری
• سقط جنین یا زایمان زودرس
• کبد چرب غیرالکلی
• سندرم متابولیک؛ شامل مجموعه‌ای از علائم مثل فشارخون بالا، قند خون بالا، سطح غیرطبیعی کلسترول یا تری‌گلیسرید خون که احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهند.
• دیابت نوع ۲ یا پیش‌دیابت
• بی‌خوابی
• افسردگی، اضطراب یا اختلالات غذا خوردن
• خونریزی غیرطبیعی رحم
• سرطان دیواره داخلی رحم
• چاقی نیز با تنبلی تخمدان در ارتباط است و ممکن است علائم یا عوارض تنبلی تخمدان را شدیدتر کند.

تشخیص تنبلی تخمدان

تشخیص تنبلی تخمدان از طریق یک آزمایش واحد امکان‌پذیر نیست و پزشکان برای اطمینان یافتن از ابتلای فرد به این بیماری از چند آزمایش و تست استفاده می‌کنند. درنهایت پزشک با بررسی علائم بالینی و سابقه‌ی پزشکی بیمار و همچنین مشاهده‌ی نتیجه آزمایش‌ها، بیماری فرد را تشخیص می‌دهد.

معاینه لگن

پزشک با دستگاه‌های مخصوص اعضای تناسلی و تخمدان‌ها را معاینه کرده و به دنبال توده یا رشد غیرطبیعی بافت یا هرگونه مورد غیرعادی دیگری می‌گردد.

آزمایش هورمون

سطح هورمون‌های خون در این آزمایش اندازه‌گیری شده و سنجیده می‌شوند. آزمایش خون به پزشک کمک می‌کند تنبلی تخمدان را از دیگر اختلالات مشابه تمیز دهد. ممکن است پزشک اندازه‌گیری کلسترول و تری‌گلیسرید را به آزمایش خون اضافه کند.

سونوگرافی

پزشک از طریق سونوگرافی ظاهر تخمدان‌ها و ضخامت پوشش داخلی رحم را بررسی می‌کند. ممکن است پزشک برای معاینه دقیق‌تر از سونوگرافی ترانس واژینال استفاده کند؛ در این نوع سونوگرافی پزشک وسیله ظریفی را وارد واژن کرده و از طریق آن تصویر بهتری از رحم و تخمدان‌ها دریافت می‌کند.

درمان تنبلی تخمدان

تنبلی تخمدان درمان قطعی ندارد و تنها با استفاده از برخی روش‌های می‌توان از عوارض ناخوشایند آن پیشگیری کرد. انتخاب بهترین روش درمان بستگی به سن بیماری، علائم مشاهده‌شده و تمایل بیمار به باردار شدن یا باردار نشدن است. در ادامه تعدادی از روش‌های پیشگیری از عوارض و درمان تنبلی تخمدان را به‌اختصار شرح می‌دهیم:

تغییر سبک زندگی

راهکارهایی مانند رژیم غذایی مناسب یا تمرین‌های ورزشی می‌توانند به شما کمک کنند وزن خود را کاهش دهید. کم کردن وزن حتی به مقدار کم مثل ۵ تا ۱۰ درصد وزنتان تأثیر بسیار مثبتی خواهد داشت. کم کردن وزن همچنین اثربخشی داروها و درمان انتخابی را افزایش می‌دهد.

کنترل هورمون‌ها

ممکن است پزشک شما داروهای ضدبارداری را که استروژن و پروژسترون دارند و باعث کاهش آندروژن می‌شوند برای شما تجویز کند. قرص‌های پروژسترون نیز چنین عملکردی دارند؛ با این تفاوت که از بارداری جلوگیری نمی‌کنند. بنابراین اگر قصد بارداری دارید این قرص‌ها گزینه‌ی مناسب‌تری هستند.

کنترل سطح هورمون‌های زنانه می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را کاهش دهد و علائم تنبلی تخمدان  را مثل مردمویی، آکنه و خونریزی‌های زیاد بهبود ببخشد.

دارودرمانی

 داروها با عملکردهای متفاوت علائم بالینی شما را کنترل می‌کنند. برخی داروها مثل متفورمین اثر انسولین را افزایش داده و باعث کاهش مقاومت سلول‌ها به انسولین می‌شوند. دیگر داروها مثل کلومیفن و لتروزول بر هورمون‌ها و فعالیت تخمدان‌ها اثر می‌گذارند. بسته به علائم تنبلی تخمدان، پزشک ممکن است انواع مختلفی از داروها را برای شما تجویز کند.

کلام آخر دکتر ساینا

تنبلی تخمدان در صورت عدم کنترل می‌تواند عوارض زیادی با خود به همراه داشته باشد. شایع‌ترین علائم تنبلی تخمدانکه خانم‌ها باید به آن توجه کنند شامل نامنظم شدن سیکل قاعدگی، چاقی، ریزش مو، افزایش موهای زائد است.

توصیه دکتر ساینا به شما خانم‌های عزیز این است که اگر دچار سیکل قاعدگی نامنظم شدید حتماً برای تشخیص قطعی مشکل خود به دکتر زنان مراجعه کنید و در صورت تشخیص تنبلی تخمدان، با رعایت سبک زندگی سالم و سایر توصیه‌های پزشک از عوارض آن پیشگیری کنید.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بیش از ۲۵۰۰ پزشک و روان‌شناس متخصص مشاوره فوری متنی، صوتی یا ویدیویی دریافت کنید.

سؤالات متداول

همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان نیز می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.