خطرات کهیر بارداری چیست؟ | علت و راه های درمان

کهیر بارداری نشان‌دهنده یک واکنش آلرژیک به مواد غذایی، نیش حشرات، داروها و … است. زنان باردار با تغییرات هورمون‌ها و تغییراتی که در بدن آن‌ها اتفاق می‌افتد ممکن است این عارضه را تجربه کنند.

در این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا به‌طور کامل با علل، علائم، روش‌های درمان و خطرات کهیر در بارداری آشنا خواهید شد. پس با ما همراه شوید.

کهیر بارداری چیست؟

طبق تحقیقات‌ انجام شده از هر ۵ زن باردار ۱ نفر دچار تغییرات پوستی از جمله آکنه، تیره شدن پوست و ترک‌های پوستی می‌شوند. تغییرات پوستی در دوران بارداری یک اتفاق طبیعی است. یکی از تغییرات پوستی نسبتا رایج در این دوره کهیر بارداری است.

پلاک و پاپول‌های کهیری خارش‌دار بارداری 

طبق بررسی‌های انجام شده از هر ۱۵۰ خانم باردار ۱ نفر دچار بیماری پوستی جدی‌تری به‌نام پاپول و پلاک‌های کهیری خارش‌دار حاملگی (PUPPP) می‌شوند. پاپول‌ها، کهیرهای خارش‌دار شدیدی هستند که در ماه‌های اولیه (سه ماهه اول) بارداری نمایان می‌شوند.

این بیماری تاحدودی شبیه به کهیر بارداری است و به‌شکل جوش پوستی که در شکم ظاهر می‌شود و به‌سمت سینه و پاها گسترش می‌یابد. PUPPP یکی از عوامل خارش بدن در دوران بارداری است و حتما برای درمان آن باید به پزشک مراجعه کرد.

کهیر بارداری در دسته کهیرهای حاد قرار می‏‌گیرد. کهیرهای حاد بر خلاف کهیرهای مزمن (که روی پوست باقی می‌‎مانند)، معمولا بر اثر یک واکنش آلرژیک به‌وجود می‌آیند و بعد از اتمام دوره‌‎اش از بین می‎‌روند.

کهیر مزمن بارداری

اگر کهیر بارداری و ضایعات پوستی آن بیش از ۶ هفته ادامه داشته باشد کهیر مزمن نامیده می‌شود. شیوع کهیر مزمن ۰.۵٪ تا ۱٪ از جمعیت کل جهان است و در زنان دو برابر مردان است. علت کهیر مزمن ممکن است جسمی، خودایمنی یا ایدیوپاتیک باشد.

کهیر بارداری را چطور تشخیص دهیم؟

کهیر بارداری (خصوصا کهیر خارش‌دارPUPPP ) به‌‌شکل دانه‌های ریز قرمز رنگی است که با خارش و خشکی پوست همراه است. این دانه‌های ریز به‌شکل متقارن بر روی شکم گسترش پیدا می‌کنند و امکان دارد باسن، اندام‌های فوقانی و تحتانی، قفسه سینه و پشت را درگیر نمایند.

ضایعات کهیر بارداری همچنین در دست‌ها، پاها، کف دست‌ها، کف پاها نیز ظاهر می‌شوند و معمولا صورت را درگیر نمی‌کنند. در کهیر بارداری تعداد ضایعات به‌سرعت افزایش پیدا می‌کنند. ممکن است ابتدا دانه‌های کهیر کوچک باشد و سپس درهم تلاقی پیدا کنند و بزرگتر شوند. در این بیماری معمولا تاول تشکیل نمی‌شود.

خارش ناشی از ضایعات کهیر متوسط تا شدید است و خراشیدگی به‌ ندرت دیده می‌شود. ضایعات به‌صورت پاپول‌هایی قرمز شروع می‌شوند که اغلب با هاله‌ای کمرنگ احاطه شده‌اند.

علائم کهیر بارداری

کهیر در دوران بارداری ممکن است با هر یک از علائم و نشانه‌های زیر همراه باشد:

• جوش‌های قرمز برجسته روی پوست
• درد شدید
• تورم موضعی (angioedema)
• احساس خارش
• خشکی پوست

کهیر بارداری در اثر واکنش‌های آلرژیک ایجاد می‌شود. واکنش آلرژیک به هر چیزی از جمله غذا، داروها، نیش حشرات و … باشد.

کهیر بارداری یا کلستاز بارداری؟

بد نیست بدانید که کلستاز بارداری (cholestasis) بیماری دیگری است که زنان باردار را درگیر می‌کند و برخی از علائم آن مشابه کهیر بارداری است. طبق شواهد از هر ۵۰ زن باردار ۱ نفر دچار کلستاز حاملگی می‌شود. این بیماری علاوه بر خارش شدید پوست با حالت تهوع، استفراغ و زردی همراه است.

علائم این بیماری معمولا در اواخر حاملگی اتفاق می‌افتد و نشانگر مشکلاتی در کبد است. در صورت مشاهده این علائم سریعا با پزشک خود مشورت کنید.

علت کهیر در بارداری چیست؟

همانطور که در ابتدای مطلب اشاره کردیم کهیر در بارداری در اثر واکنش‌های آلرژیک ایجاد ‌می‌شود. خشکی و کشش پوست زنان باردار در کنار سایر تغییرات بر روی بدن آن‌ها رخ می‌دهد و آن‌ها را مستعد کهیر می‌کند. با این حال کهیر بارداری ممکن است در اثر واکنش آلرژیک به موارد زیر ایجاد شود:

• آلرژِی مادر باردار به مصرف برخی مواد غذایی مانند: لبنیات، ماهی، صدف، تخم‌مرغ، آجیل، شیر یا سایر غذاها
• آلرژی و حساسیت مادر باردار به مصرف برخی داروها
• حساسیت به لباس تنگ
• حساسیت به نیش برخی حشرات
• قرار گرفتن مادر باردار در معرض مواد شیمیایی یا مصرف آن‌ها
• حساسیت مادر باردار به گرده‌های برخی گیاهان
• حساسیت مادر باردار به مصرف برخی رنگ‌های خوراکی

سایر علل کهیر

• وجود فشار و استرس بیش از حد زنان باردار
• قرار گرفتن در معرض آفتاب، سرما یا آب
• استرس عاطفی
• تعریق
• عفونت‌ها
• ورزش

کهیر بارداری چه زمانی بروز می‌کند؟

در دوران بارداری بدن زنان هورمون‌هایی را ترشح می‌کند که رشد و نمو جنین و تغییرات فیزیولوژیک در بدن مادر را ممکن می‌سازد. در بین هورمون‌های ترشح شده، هورمون‌های استروئیدی (استروژن و پروژسترون) نقش مهمی در حفظ حاملگی دارند. این هورمون‌ها احتمال بروز کهیر بارداری را افزایش می‌دهند.

ترشح پروژسترون از ماه‌های اولیه تا هفته نهم آغاز می‌شود و به تدریج در طول سه ماهه دوم و سوم به اوج خود می‌رسد و درست قبل از زایمان حداکثر میزان ترشح را در بدن دارد. اقدام اصلی اين هورمون حمايت از بافت آندومتر در دوران بارداری است و نقش اساسی در افزایش سیستم ایمنی در رابطه با جنین و مادر دارد.

کهیر بارداری ممکن است طی یک هفته پس از زایمان از بین برود. در برخی موارد ممکن است کهیر تا شش هفته پس از زایمان ادامه داشته باشد و بعد از آن از بین برود.

چه کسانی بیشتر در خطر کهیر بارداری هستند؟

حدود نیمی از موارد کهیر بارداری در بارداری‎ اول ایجاد می‏‌شوند و در بارداری‎های بعدی میزان احتمال بروز آن کمتر خواهد بود. همچنین زنانی که سابقه حساسیت پوستی دارند یا برای نخستین بار است که باردار می‌شوند بیشتر در معرض ابتلا هستند.

آیا کهیر در بارداری خطرناک است؟

خوشبختانه کهیر در بارداری هیچ خطری برای مادر یا جنین ندارد؛ اما به‌ شدت مادر را دچار خارش پوست می‌کند و همین برای او آزاردهنده خواهد بود. با این وجود برخی از مادران ممکن است با عوارض جدی‌تر روبرو شوند:

• گلو درد
• مشکل در بلعیدن غذا
• خس خس سینه
• تنگی شدید نفس 
• سرگیجه

اگر در کنار بروز لکه‌های قرمز رنگ (کهیر) علائم بالا را در خود مشاهده کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید.

بهترین درمان کهیر در بارداری چیست؟

برای کاهش و علائم کهیر بارداری حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است برای درمان کهیر و کاهش التهاب پوست آنتی هیستامین‌هایی مانند بنادریل، آلگرا، کلاریتین، کلر-تریمتون و زیرتک را تجویز کند.

پزشکان همچنین برای بثورات شدید مانند PUPPP ممکن است داروهای خوراکی و کرم‌های ضدخارش را پیشنهاد دهند.

برخی از این داروها بدون نسخه قابل تهیه هستند؛ اما یادتان باشد دوران بارداری دوران حساسی است، پس با مصرف داروهای بدون نسخه خوددرمانی نکنید و حتما برای درمان دارویی کهیر بارداری با پزشک خود مشورت کنید و نسخه وی را دنبال کنید.

آیا درمان خانگی کهیر بارداری نتیجه بخش است؟

بهترین درمان کهیر حذف عامل ایجادکننده است. مثلا اگر لباس شما نامناسب است سریعا آن را عوض کنید. برخی از روش‌های طبیعی و خانگی موجب تسکین خارش و بثورات می‌شوند. طبق بررسی‌های انجام شده انجام موارد زیر به کاهش خارش پوستی کمک می­‌کند:

وان بلغور جو دوسر

این ماده برای رفع خارش ناشی از کهیر بسیار موثر بوده، در ضمن ضد التهاب نیز است و خاصیت محافظت از پوست را دارد.

حمام با آب ولرم

در طول درمان کهیر از حمام با آب گرم خودداری کنید، زیرا آب گرم باعث افزایش جریان خون و وخیم‌تر شدن خارش می‌شود. حمام با آب ولرم یا سرد انتخاب بهتری است و می‌تواند خارش پوست شما را کاهش می‌دهد.

​آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا به دلیل خاصیت خنک‌کنند­گی کمک‌کننده است. برای دریافت نتایج بهتر از  ژل آلوئه‌ورا تازه استفاده کنید. فقط کافیست آن را در ناحیه مد نظر بمالید و بعد از چند دقیقه آن را با آب سرد بشویید.

چای سبز بنوشید

چای سبز خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی دارد. بنابراین ممکن است سموم و آلرژی‌های پوستی را از بین ببرد و از این طریق خارش را تسکین دهد.

​پارچه آغشته شده به شیر

برای کاهش التهاب کهیرهای پوستی در بارداری یک پارچه بردارید آغشته به شیر کنید و در ناحیه مد نظر قرار دهید.

اگر علاقه دارید تا با روش‌های متنوع بیشتری آشنا شوید، مقاله “راز درمان خانگی کهیر: انواع روش‌های گیاهی و موثر” را مطالعه کنید.

چطور از کهیر بارداری جلوگیری کنیم؟ 

با مراقبت مناسب و روش‌های پیشگیرانه می‌توان حساسیت‌‌های پوستی و خطر ابتلا به کهیر بارداری را کاهش دهید:

• از پوشیدن لباس‌های تنگ در دوران بارداری خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث تحریک پوست شود. سعی کنید در طول دروان بارداری لباسهای نخی گشاد بپوشید که پوست شما تنفس کند.
•  از استفاده از محصولات شیمیایی که ممکن است باعث خشکی یا تحریک پوست شما شده و منجر به کهیر شود خودداری کنید. همچنین بهتر است از مصرف مواد آرایشی با رنگ و عطر پرهیز کنید.

سایر اقدامات برای کاهش ابتلا به کهیر بارداری

• استحمام با آب ولرم و مرطوب نگه داشتن شکم: حمام آب گرم پوست شما را از رطوبت محروم می‌کند، پس بهتر است در دوران بارداری از استحام با آب گرم بپرهیزید. همچنین بعد از استحمام حتما شکم خود را با کرم‌های مرطوب‌کننده مناسب چرب نگه دارید.
• لباس‌های خود را به جای شوینده‌ها و نرم‌کننده‌ها با صابون طبیعی بشویید.
• کهیر بارداری گاهی به دلیل اضطراب و استرس ایجاد می‌شود. پس سعی کنید برای تسکین ذهن و بدن از تکنیک‌های مختلف آرامش‌بخش استفاده کنید. کلاس‌های یوگا تا حد زیادی در بهبود اضطراب و استرس زایمان موثر است.

کلام آخر دکتر ساینا

همانطور که اشاره کردیم کهیر در دروان بارداری هیچ خطری برای مادر و جنین ندارد؛ اما در بعضی موارد کهیر زنان در دوران بارداری می‌تواند به بیماری PUPPS تبدیل شود که در چنین مواردی فرد باید به دنبال کمک‌های پزشکی باشد. بهترین کار برای زنان باردار این است که در هر موردی به دکتر متخصص مراجعه نموده و از او کمک بگیرند.

پس اگر در دوران بارداری به سر می‌برید و دچار حساسیت‌های پوستی یا کهیر بارداری شده‌اید، پیش از هرگونه خوددرمانی بهتر است به متخصص پوست یا متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. کادر متخصصان سامانه پزشکی دکتر ساینا در تمام ساعات شبانه روز آماده پاسخگویی به سوالات شما عزیزان هستند.

ده‌ها مطلب مفید درباره‌ی اقدامات قبل و بعد از بارداری و مشکلات دوران بارداری در مجله سلامت دکتر ساینا قرار گرفته ‌است. به شما خانم‌های عزیز توصیه می‌کنیم حتماً این مقالات را مطالعه کنید.

سوالات متداول