در جوامع امروزی برخی از زنان نسبت به مردان وظایف بیش‌تری بر عهده می‌گیرند که همین موضوع میتواند سبب افزایش استرس در زنان شود. وقتی استرس مزمن یا بیش از حد می‌شود، سازگاری و مقابله با آن سخت‌تر می‌شود. به همین دلیل، در ادامه قصد داریم دلایل بروز و روش‌های مختلف درمان استرس در زنان را شرح دهیم.
برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
چه عواملی باعث ایجاد استرس در زنان جوان می‌شود؟
پژوهش‌های مختلف نشان داده‌است که استرس در میان زنان جوان رو به افزایش است. برخی بر این باورند که تغییرات فرهنگی باعث افزایش آن شده‌است. به ویژه با افزایش ضریب نفوذ اینترنت و محبوبیت رسانه‌های اجتماعی، زنان جوانان در معرض نوعی کمال‌گرایی قرار گرفته‌اند که قبلاً در مقیاس گسترده وجود نداشت. به صورت کلی عوامل زیر میتواند باعث ایجاد استرس در زنان جوان شود:
- انتخاب شغل
- مشکلات تحصیلی
- کسب درآمد
- تغییر محافل اجتماعی
- روابط عاطفی
- ازدواج و تشکیل خانواده
به منظور جلوگیری از بروز استرس، ما به زنان جوان توصیه می‌کنیم که برای دستیابی به موفقیت عجله نداشته باشند، چرا که هنوز راه زیادی را در پیش دارند. افرادی که خیلی سرسخت هستند، بیشتر دچار افکار منفی می‌شوند که بر طرز فکر و اعتماد به نفس آن‌ها تأثیر می‌گذارد و به مرور زمان سبب بروز استرس در آن‌ها می‌شود. اگر نمی‌توانید افکار منفی خود را کنار بگذارید، حتماً با روانشناس مشورت کنید.
اگر سطح بالایی از استرس را تجربه می‌کنید که مدت‌زمان طولانی ادامه داشته‌است، ممکن است به یکی از انواع اختلالات اضطراب مبتلا شده باشید. در این صورت به شما توصیه می‌کنیم که برای تشخیص مشکل از یک روانشناس کمک بگیرید؛ همچنین برای تشخیص می‌توانید مقاله “تفاوت استرس و اضطراب چیست؟” را بخوانید. درمان استرس در زنان جوان به روش‌های مختلف قابل انجام است که در ادامه به آن‌ها اشاره شده‌است.
چرا زنان شاغل بیشتر استرس دارند؟
علل زیادی برای استرس زنان شاغل وجود دارد. مسائلی چون مشکلات مالی، امنیت شغلی، مشکلات سلامتی و روابط احساسی میتواند سبب ایجاد استرس در آن‌ها شود. امروزه به دلایل مختلف، استرس در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. در جوامع امروزی برخی از زنان نسبت به مردان وظایف بیش‌تری بر عهده می‌گیرند که می‌توانند شامل تعهدات شغلی، وظایف خانوادگی، مراقبت از فرزندان یا والدین سالخورده و دیگر مسئولیت‌ها باشند.
متأسفانه بسیاری از زنان بیش از این که به مراقبت از خود بپردازند، بیشتر وقت خود را صرف تأمین نیازهای دیگران می‌کنند و در نتیجه گام مؤثری جهت درمان استرس خود بر نمی‌دارند. برای آشنایی با روش‌های درمان استرس با ما همراه باشید.
چرا بارداری باعث استرس زنان می‌شود؟
بارداری یک دوره‌ی فوق‌العاده و مهیج است، اما میتواند با استرس و فشار عصبی نیز همراه باشد. طبیعی است که شما در دوران بارداری احساس استرس کنید. در این زمان شکل بدن و هورمون‌های شما در حال تغییر است و شما ممکن است نگران کودک خود و تغییراتی باشید که او به زندگی شما خواهد آورد. اما استرس بیش از حد در دوران بارداری میتواند به سلامتی شما و فرزندتان آسیب برساند.
- استرس: استرس در دوران بارداری میتواند مشکلات شایع این دوران را -مانند اختلالات خواب و درد بدن- بدتر کند و در برخی موارد به مشکلات جدی‌تری منجر شود. برخی از این مشکلات شامل موارد زیر است:
- افسردگی: افسردگی در دوران بارداری یا بعد از زایمان میتواند بر رشد جنین و کودک تأثیر بگذارد.
- اختلالات تغذیه: زنانی که کمبود وزن دارند یا در دوران بارداری دچار اضافه وزن شدید می‌شوند، بیشتر در معرض خطر عوارض اختلالات تغذیه هستند که شامل زایمان زودرس (زایمان قبل از ۳۷ هفته بارداری) و دیابت حاملگی می‌شود.
- فشار خون بالا: فشار خون بالای در دوران بارداری میتواند منجر به مشکلات جدی مانند زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم شود.
آیا روش‌های خانگی برای درمان استرس در بارداری وجود دارد؟
روش‌های مختلفی برای درمان استرس به صورت طبیعی و بدون مراجعه به روانشناس وجود دارند که برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
عوامل استرس زا را کاهش دهید
اگر موضوع خاصی وجود دارد که شما را دچار اضطراب می‌کند، به آنچه اتفاق می‌افتد توجه کنید. به این موضوع از دید مدیریت استرس نگاه کنید.
بیشتر استراحت کنید
نداشتن خواب منظم و مناسب میتواند منجر به افزایش احساسات منفی و استرس شود، پس سعی کنید زمان بیش‌تری را به استراحت و خواب اختصاص دهید.
تغذیه‌ی سالم داشته باشید
یک رژیم غذایی متعادل میتواند به کاهش استرس و همچنین حفظ سلامتی شما و کودکتان کمک کند.
ورزش کنید
اگر چند روز در هفته و حدود ۳۰ دقیقه در روز ورزش ملایم تا متوسط داشته باشید، میتواند به کاهش سطح هورمون استرس (کورتیزول) کمک کند.
تمرینات مدیتیشن انجام دهید
مدیتیشن میتواند به آرام‌سازی ذهنی و کاهش سطح استرس کمک کند. توجه داشته باشید که برای درمان استرس شدید و غیرقابل تحمل، حتماً باید با روانشناس صحبت کنید.
چرا یائسگی باعث استرس زنان می‌شود؟
بدن انسان برای مقابله با استرس، هورمون کورتیزول تولید می‌کند. با این حال، ترشح پیوسته و زیاد این هورمون میتواند به بدن شما آسیب وارد کند. به همین دلیل استرس طولانی‌مدت برای سلامتی مضر است.
هورمون استروژن به تنظیم سطح کورتیزول در بدن کمک می‌کند. در دوران یائسگی، سطح استروژن کاهش می‌یابد و این بدان معناست که بدن شما دیگر قادر نیست که کورتیزول را در سطح مناسبی نگه دارد و منجر به بروز استرس بیشتر در شما می‌شود.
آیا استرس میتواند یائسگی زودرس ایجاد کند؟
تحقیقاتی پیرامون این موضوع در حال انجام است. به طور کلی، استرس زیاد و مداوم میتواند باعث شود که علائمی مانند یائسگی را تجربه کنید، اما منجر به یائسگی نمی‌گردد، به این دلیل که سطح بسیار بالای کورتیزول در بدن باعث می‌شود تا استروژن افزایش یابد که به نفع یائسگی نیست.
برای درمان استرس در زنان یائسه چه روش‌های درمانی وجود دارد؟
برخی راهکارهای ساده برای درمان استرس در زنان یائسه به شرح زیر است:
- مدیتیشن، یوگا و پیلاتس می‌توانند به تمرکز ذهن و کاهش سطح استرس کمک کنند.
- به فعالیت‌های مورد علاقه‌ی خود (مانند پخت و پز یا باغبانی) بپردازید.
- ورزش روزانه میتواند به کاهش استرس شما کمک کند.
- وقت بیش‌تری را با خانواده یا دوستان خود بگذرانید.
- به اندازه‌ی کافی بخوابید و استراحت کنید.
اگر متوجه شدید که موارد بالا و دیگر روش‌های خانگی و گیاهی در کاهش استرس شما مؤثر نیستند یا تحمل استرس هنوز هم برایتان غیرممکن است، حتماً به یک روانشناس مراجعه کنید. در برخی موارد ممکن است روانشناس شما را جهت درمان استرس مزمن و تجویز روش‌های درمانی دارویی به روان‌پزشک ارجاع دهد.
روش‌های درمان استرس در زنان شامل چه مواردی می‌شود؟
استرس یک تشخیص پزشکی نیست، بنابراین هیچ درمان خاصی برای آن وجود ندارد. اما اگر توانایی مواجهه با مشکلات زندگی را ندارید و استرس زیادی را تجربه می‌کنید، حتماً باید در ابتدا به یک روانشناس مراجعه کنید. درمان استرس در بسیاری از موارد توسط گروهی از متخصصان -شامل روانشناس و روان‌پزشک- انجام می‌پذیرد. با توجه به میزان استرس و علائم فرد از روش‌های درمانی زیر استفاده می‌شود:
درمان استرس زنان از طریق گفتگو و مشاوره‌های روان‌شناسی
اولین گام در فرآیند درمان استرس، گفتگو با روانشناس است. او میتواند به شما بیاموزد که چگونه با استرس روبرو شوید و از افکار و احساسات خود آگاه شوید. انواع متداول درمان‌های مبتنی بر گفتکو که می‌توانند به درمان استرس کمک کنند، به شرح زیر هستند:
درمان رفتاری-شناختی (CBT)
این روش به شما کمک می‌کند تا الگوی فکری خود را بشناسید، نقاط محرک خود را شناسایی کنید و با شناخت بیشتر خود، اقدامات مثبتی جهت کنترل بهتر استرس انجام دهید.
کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی
این روش ترکیبی از ذهن‌آگاهی، مدیتیشن و یوگا با تمرکز ویژه بر کاهش استرس است.
دارودرمانی
احساس استرس واکنش به اتفاقاتی است که در زندگی شما اتفاق می‌افتد و یک بیماری روانی نیست، بنابراین هیچ داروی خاصی برای درمان آن وجود ندارد. اما داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند به کاهش یا مدیریت برخی از علائم استرس کمک کنند. به عنوان مثال، روان‌پزشک ممکن است برای موارد زیر دارو تجویز کند:
- قرص‌های خواب‌آور و آرام‌بخش برای اختلالات خواب
- داروهای ضد افسردگی برای افرادی که دارای علائم افسردگی هستند
- دارو برای درمان هر گونه علائم جسمانی استرس مانند سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) یا فشار خون بالا
داروهای زیادی می‌توانند به درمان استرس شدید کمک کنند، اما چهار دسته‌ی اصلی داروهای ضد اضطراب به شرح زیر است:
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین
این دسته از داروها معمولاً برای افرادی که دارای اضطراب و اختلال وسواس فکری یا عملی هستند (Obsessive–Compulsive Disorder (OCD)) تجویز می‌شود. برخی از این داروها به شرح زیر هستند:
- سیتالوپرام
- اسیتالوپرام
- فلوکستین
- فلووکسامین
- پاروکستین
- سرترالین
مزیت اصلی این دسته از داروها این است که در فرد ایجاد وابستگی نمی‌کنند، با این حال ممکن است دارای عوارض جانبی زیر باشند:
- تاری دید
- سرگیجه
- خواب‌آلودگی یا خستگی
- خشکی دهان
- احساس اضطراب یا بی‌قراری
- افزایش وزن
- سردرد
- حالت تهوع
- مشکلات جنسی یا اختلال نعوظ
- اختلال خواب
- ناراحتی معده
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین
این دسته از داروها معمولاً برای درمان استرس در افرادی که دچار افسردگی و اضطراب هستند، تجویز می‌شوند. برخی از آن‌ها به شرح زیر هستند:
- دولوکستین
- ونلافاکسین
این دسته از داروها ممکن است دارای عوارض جانبی زیر باشند.
- یبوست
- سرگیجه
- خواب‌آلودگی یا خستگی
- خشکی دهان
- سردرد
- فشار خون بالا
- افزایش وزن
- از دست دادن اشتها
- حالت تهوع
- مشکلات جنسی یا اختلال نعوظ
- مشکلات خواب
- تعریق زیاد
- ناراحتی معده
داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای (Tricyclic Antidepressants (TCA))
این دسته داروها از قدیمی‌ترین داروهای ضد افسردگی هستند که ممکن است برای درمان افسردگی و اضطراب نیز مؤثر باشند. نمونه‌هایی از آن‌ها به شرح زیر است:
- آمی تریپتیلین
- ایمی پرامین
- نورتریپتیلین
عوارض جانبی
مزیت اصلی این دسته از داروها این است که در فرد ایجاد وابستگی نمی‌کنند، با این حال ممکن است دارای عوارض جانبی زیر باشند:
- تاری دید
- یبوست
- مشکل در تخلیه ادرار
- خشکی دهان
- خواب‌آلودگی
- افزایش اشتها
- سرگیجه
- افت فشار خون در هنگام ایستادن
- مشکلات جنسی یا اختلال نعوظ
- عرق کردن بیشتر از حد معمول
- اختلال لرزش عضلانی
- کاهش یا افزایش وزن
بنزودیازپین‌ها (Benzodiazepine)
بنزودیازپین‌ها نوعی داروی آرام‌بخش هستند که علائم فیزیکی اضطراب را (مانند تنش عضلانی) کاهش می‌دهند. از این داروها به عنوان قرص کاهش استرس نیز استفاده می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آن‌ها این است که خیلی سریع و در طی چند دقیقه عمل می‌کنند، اما می‌توانند اعتیادآور باشند. نمونه‌هایی از آن به شرح زیر است:
- آلپرازولام یا زاناکس
- کلردیازپوکساید
- دیازپام
- لورازپام
عوارض جانبی
برخی از افراد ممکن است بنزودیازپین‌ها را برای مدیریت اضطراب کوتاه مدت مصرف کنند. به عنوان مثال، افرادی که دارای ترس از پرواز هستند، ممکن است قبل از پرواز این داروها را مصرف کنند. این دسته از داروها ممکن است دارای عوارض جانبی زیر باشند:
- تاری دید
- گیجی
- سرگیجه
- خواب‌آلودگی یا خستگی
- سردرد
- از دست دادن حافظه یا تمرکز
- مشکلات مربوط به تعادل یا گفتار
- ناراحتی معده
- اضطراب و بی‌قراری
- افسردگی
- مشکلات خواب
- تعریق
- تشنج
عوارض شدید و خطرناک
خطرات شدیدتر بنزودیازپین‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اعتیاد
- ضعف شناختی
- شکستگی لگن
- تصادف با وسایل نقلیه (زیرا می‌توانند بر توانایی رانندگی شخص تأثیر بگذارند.)
- سوء مصرف (به ویژه در مصرف هم‌زمان با مواد مخدر و الکل)
درمان استرس زنان با اکوتراپی یا طبیعت درمان
طبیعت درمانی یا اکوتراپی (Ecotherapy) روشی برای بهبود کیفیت زندگی و عزت نفس شما با گذراندن زمان در طبیعت است. این روش میتواند شامل ورزش بدنی در فضاهای سبز یا شرکت در یک پروژه‌ی باغبانی یا حفاظت محیط زیست باشد.
درمان استرس زنان با درمان‌های مکمل
ممکن است در برخی از موارد، از روش‌های درمانی تکمیلی جهت مدیریت بهتر و درمان استرس استفاده شود. برخی از این روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- یوگا و مراقبه
- طب سوزنی
- آروماتراپی یا رایحه‌درمانی (Aromatherapy)
- ماساژ
اگر استرس انرژی زیادی از شما می‌گیرد و تصمیمات و روند زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، لازم است که با یک روانشناس گفتگو کنید.