کلومیپرامین: کاربرد، نحوه مصرف و عوارض جانبی

کلومیپرامین عضوی از خانواده داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است. کاربرد اصلی این دارو درمان اختلال وسواس فکری – عملی (OCD) است؛ اما ممکن است برای مشکلات دیگر مثل انزال زودرس یا مشکلات خواب هم تجویز شود. اگر بعد از تجویز این دارو یا شنیدن نام آن، ذهن شما درگیر سؤالاتی شده است حتماً تا پایان این مقاله با ما همراه باشید. در ادامه به کاربردهای کلومیپرامین، نحوه مصرف، هشدارها، عوارض جانبی و هرآنچه باید درباره کلومیپرامین بدانید پرداخته‌ایم.

کلومیپرامین در یک نگاه

---

کلومیپرامین چطور عمل می‌کند؟

کلومیپرامین (با نام تجاری: Anafranil) کاهش‌دهنده وسواس‌ها و اجبارهایی است که افراد مبتلا به OCD را درگیر می‌کند؛ اما مکانیسم انجام آن هنوز مشخص نیست. به نظر می‌رسد کلومیپرامین با افزایش نوراپی‌نفرین و سروتونین عمل می‌کند. این دو مواد شیمیایی‌ هستند که به تنظیم خلق‌وخو و رفتار کمک می‌کنند.  

---

کاربرد قرص کلومیپرامین

کلومیپرامین اولین دارویی بود که تأییدیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) را برای درمان OCD دریافت کرد. وسواس فکری-عملی یا OCD یک اختلال روان‌پزشکی است که باعث ایجاد افکار ناخواسته تکراری و نیاز به انجام مکرر برخی رفتار‌ها می‌شود. این دارو کمک می‌کند افکار ناخواسته و مزاحم (وسواس‌ها) و تکانه برای انجام‌دادن کارهای تکراری (اعمال وسواسی مثل شستن مکرر دست‌ها، شمردن اعداد، چک‌کردن) که در زندگی روزمره تداخل ایجاد می‌کنند کاهش یابند. 

کلومیپرامین ممکن است به‌عنوان یک درمان کمکی برای مشکلات دیگری مثل افسردگی، اضطراب، اختلالات خواب، اختلال هراس، زودانزالی، دردهای مزمن، اختلال خودزشت انگاری، شب ادراری و … نیز تجویز شود؛ اما FDA این کاربردها را تأیید نکرده است. 

آمپول کلومیپرامین برای چیست؟

شکلی از داروی کلومیپرامین، آمپول است که برای کاربرد مشابه، یعنی درمان اختلال وسواس فکری-عملی تجویز می‌شود. معمولاً از آمپول در مواردی استفاده می‌شود که قرص یا کپسول مؤثر نیستند یا برای بیمار عوارض ایجاد می‌کنند.

قرص کلومیپرامین ۲۵ برای زود انزالی کاربرد دارد؟

یکی از کاربردهای فرعی کلومیپرامین، درمان زودانزالی است. این دارو می‌تواند با افزایش زمان انزال در مردان، به بهبود انزال زودرس کمک کند (منبع: pubmed).

---

پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذاریم؟

پیش از مصرف این دارو، موارد زیر را به پزشک اطلاع دهید:

• هرگونه حساسیت به سایر ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای مانند آمی‌تریپتیلین، آموکساپین، دزی‌پرامین، دوکزپین، ایمی‌پرامین، نورتریپتیلین، پروتریپتیلین و تریمی‌پرامین و سایر حساسیت‌ها
• مصرف داروی فلوکستین طی پنج هفته گذشته
• سابقه سکته قلبی یا بیماری قلبی
• الکتروشوک درمانی (یک روش درمانی برای برخی بیماری‌های روانی که در آن شوک‌های الکتریکی کوچکی به مغز وارد می‌شود.) 
• مصرف الکل
• تشنج
• آسیب مغزی
• مشکلات دستگاه ادراری یا پروستات
•  ضربان قلب نامنظم
• مشکلات فشارخون
• پرکاری تیروئید
• تومور غده فوق‌کلیه
• مشکلات کلیوی یا کبدی
• اختلال دوقطبی
• اسکیزوفرنی یا سایر بیماری‌های روانی
• گلوکوم (آب‌سیاه) با زاویه بسته
• بارداری، تصمیم برای بارداری یا شیردهی

---

نحوه مصرف قرص کلومیپرامین

• دارو را دقیقاً مطابق با دستور پزشک مصرف کنید. حتماً بروشور داخل جعبه را به‌دقت مطالعه کنید و اگر قسمتی از آن را درک نمی‌کنید از پزشک یا داروساز بپرسید. 
• در ابتدای درمان، کلومیپرامین معمولاً سه بار در روز با وعده‌های غذایی مصرف می‌شود تا بدن با دارو سازگار شود؛ پس از چند هفته درمان، کلومیپرامین معمولاً یک‌بار در روز قبل از خواب مصرف می‌شود. 
• ممکن است چندین هفته یا بیشتر طول بکشد تا اثر کامل کلومیپرامین را احساس کنید. حتی اگر احساس می‌کنید حال شما خوب است به مصرف کلومیپرامین مطابق تجویز پزشک ادامه دهید.

دوز مصرف 

فقط پزشک معالج باید دوز دارو را تعیین کند. دوز مناسب برای هر شخص بسته به سن، وضعیت بیماری، شدت بیماری و… متفاوت است.

حداکثر دوز مجاز مصرف

• حداکثر دور مجاز برای بزرگسالان: ۲۵۰ میلی‌گرم
• حداکثر دوز مجاز برای کودکان: ۳ میلی‌گرم به ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن یا ۲۰۰ میلی‌گرم در روز (هر کدام که دوز کمتری باشد.)

طول دوره مصرف

پزشک باید طول دوره مصرف دارو را مشخص کند. معمولاً بین شش تا دوازده هفته طول می‌کشد تا اثرات کلومیپرامین برای درمان وسواس فکری – عملی شروع شود؛ اما ممکن است بلافاصله روی اضطراب و بی‌خوابی اثر کند. در صورت بهبود اختلال وسواس فکری-عملی با کلومیپرامین ممکن است لازم باشد درمان به‌طور نامحدود ادامه پیدا کند.

اگر یک دوز را فراموش کردیم چه کار کنیم؟

اگر زمان مصرف دوز جدید نزدیک است لازم نیست دوز فراموش شده را مصرف کنید. در غیر این صورت دوز فراموش‌شده را بلافاصله پس از به‌یاد آوردن آن مصرف کنید. 

قطع ناگهانی کلومیپرامین مجاز است؟

بدون مشورت پزشک مصرف کلومیپرامین را متوقف نکنید. اگر ناگهان مصرف کلومیپرامین را قطع کنید، ممکن است دچار علائم ترک دارو شوید؛ همچون: سرگیجه، تهوع، استفراغ، سردرد، ضعف، مشکلات خواب، تب و تحریک‌پذیری.

---

عوارض جانبی کلومیپرامین

اگر هر یک از این عوارض جانبی زیر با شدت زیاد برای شما ایجاد شد و یا برطرف نشد، به پزشک خود اطلاع دهید:

• خواب‌آلودگی
• خشکی دهان
• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• یبوست
• اضطراب و دل‌شوره
• کاهش میل جنسی
• ضعف حافظه یا تمرکز
• سردرد
• گرفتگی بینی
• تغییرات اشتها یا وزن

برخی عوارض جانبی ممکن است جدی باشند. در صورت بروز هر یک از علائم زیر فوراً با پزشک تماس بگیرید:

• لرزش غیرقابل‌کنترل قسمتی از بدن
• تشنج
• ضربان سریع
• تپش قلب یا ضربان نامنظم
• مشکل در ادرار کردن یا ازدست‌دادن کنترل مثانه
• هذیان (باورهای غیرواقعی)
•  توهم (دیدن چیزها یا شنیدن صداهایی که وجود خارجی ندارند.)
•  مشکل در تنفس یا تنفس سریع
• سفتی عضلانی شدید
• خستگی یا ضعف غیرمعمول
• گلودرد، تب و سایر علامت‌های یک بیماری عفونی

---

علائم و عوارض ناشی از اوردوز

اگر مقدار زیادی از داروی کلومیپرامین را مصرف کنید، دچار اوردوز می‌شوید. علائم اوردوز ممکن است شامل موارد زیر باشد: 

• تشنج
• کما 
• خواب‌آلودگی
• بی‌قراری 
• ازدست‌دادن هماهنگی حرکات
• تعریق
• سفتی عضلات
• حرکات غیرمعمول
• تپش قلب
• تنفس کند
• آبی شدن رنگ پوست
• تب
• گشاد شدن مردمک‌های چشم 
• کاهش ادرار

درصورتی‌که مقدار زیادی از داروی کلومیپرامین را مصرف کرده‌اید بلافاصله با اورژانس ۱۱۵ تماس بگیرید یا خودتان را به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید.

---

هشدارهای کلومیپرامین

• سندرم سروتونین: حین مصرف این دارو، ممکن است در معرض خطر یک مشکل بسیار خطرناک به نام سندرم سروتونین باشید. این مشکل زمانی رخ می‌دهد  که سطح سروتونین در بدن شما بیش از حد بالا باشد. در صورت بروز علائم سندروم سروتونین مانند بی‌قراری، هذیان، تب، تعریق، لرز، تپش قلب، سفتی عضلانی، حرکات ناهماهنگ، تهوع، استفراغ یا اسهال، به اورژانس مراجعه کنید.
• افزایش احتمال خودکشی: برخی از جوانان پس از مصرف اولیه داروهای ضدافسردگی، افکار خودکشی دارند. پزشک باید در ویزیت‌های منظم روند پیشروی بیماری را بررسی کند. اگر کسی از اعضای خانواده یا نزدیکان شما کلومیپرامین مصرف می‌کند، نسبت به تغییرات خلق‌وخو یا علائم او هوشیار باشید. 
• عمل جراحی: اگر قرار است تحت عمل جراحی از جمله جراحی‌های دندانپزشکی قرار بگیرید، به پزشک یا دندانپزشک خود بگویید که کلومیپرامین مصرف می‌کنید.
• خواب‌آلودگی و تشنج: این دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی شود و خطر تشنج را افزایش دهد. تا زمانی که از اثر این دارو روی خودتان مطمئن نشده‌اید، از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری بالا دارند، مثل رانندگی، شنا و کار با ماشین‌آلات سنگین پرهیز کنید.
• مصرف سیگار: سیگار کشیدن ممکن است اثربخشی این دارو را کاهش دهد.
• گلوکوم: کلومیپرامین ممکن است خطر بیماری آب‌سیاه زاویه بسته (حاد) را افزایش دهد، حتماً با پزشک خود در مورد انجام معاینات چشم قبل از شروع مصرف این دارو صحبت کنید.

تداخلات دارویی

مصرف هم‌زمان این دارو با هر یک از داروهای زیر توصیه نمی‌شود:

• بپریدیل
• سیزاپرید
• دروندارون
• فورازولیدون
• گرپافلوکساسین
• ایپرونیازید
• لینزولید
• مزوریدازین
• متیلن بلو
• متوکلوپرامید
• موکلوبماید
• پیموزاید
• پروکاربازین
• رانولازین
• راساژیلین (رازاگیلین)
• سلژیلین
• اسپارفلوکساسین
• ترفنادین
• تیوریدازین
• تولوکساتون
• ترانیل سیپرومین
• زیپراسیدون

تداخلات غذایی

هنگام مصرف این دارو می‌توانید رژیم غذایی معمول خود را ادامه دهید مگر این‌که پزشک ممنوعیتی برای شما بگذارد.

مصرف همراه با الکل

هنگام مصرف کلومیپرامین از مصرف الکل پرهیز کنید. مصرف الکل همراه این دارو ریسک خواب‌آلودگی و تشنج را افزایش می‌دهد. اگر الکل مصرف می‌کنید حتماً به پزشک اطلاع دهید؛ شاید لازم باشد از نظر نشانه‌های خونریزی تحت‌نظر قرار بگیرید.

محدودیت سن

این دارو برای بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر از ده سال تجویز می‌شود و ایمنی و اثربخشی آن در کودکان زیر ده سال تأیید نشده است. همچنین این دارو در سالمندان محدودیت مصرف ندارد، اما با توجه به شیوع بیشتر مشکلات کلیوی، کبدی یا قلبی در این سنین، باید با احتیاط مصرف شود.

گروه‌های خاص یا پرخطر

• افرادی که اخیراً سکته قلبی داشته‌اند: نباید از این دارو استفاده شود. این دارو می‌تواند خطر بروز دوباره سکته قلبی را افزایش دهد.
• افراد مبتلا به افسردگی اساسی: این دارو ممکن است افسردگی را بدتر کند. اگر دچار افسردگی اساسی هستید و کلومیپرامین مصرف می‌کنید، هرگونه تشدید علائم را به پزشک اطلاع دهید. 
• افراد مبتلا به اختلال دوقطبی: مصرف این دارو بدون مصرف سایر داروهای درمان اختلال دوقطبی ممکن است این بیماری را بدتر کند.
• افراد مبتلا به پرکاری تیروئید: اگر پرکاری تیروئید درمان نشده باشد، مصرف این دارو می‌تواند باعث بروز مشکلات قلبی شود.
• افراد مبتلا به گلوکوم (آب‌سیاه): این دارو ممکن است فشار داخل چشم را افزایش دهد و باعث گشاد شدن مردمک چشم شود. 
• افراد مبتلا به احتباس ادراری: این دارو می‌تواند احتباس ادراری را تشدید کند. 

بارداری و شیردهی

اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید. مصرف این دارو در مراحل پایانی بارداری ممکن است باعث علائم ترک دارو در نوزاد شود. همچنین در دوران شیردهی نباید کلومیپرامین مصرف کنید.

---

موارد منع مصرف قرص کلومیپرامین

داروی کلومیپرامین در افراد زیر منع مصرف دارد:

• هم‌زمان با لینزولید یا متیلن بلو تزریقی
• فاز حاد پس از سکته قلبی 
• هر نوع انسداد قلبی
• طولانی‌شدن فاصله QT
• آریتمی
• نارسایی حاد قلب
• مانیا
• بیماری کبدی
• گلوکوم با زاویه بسته
• احتباس ادراری 
• حساسیت به کلومیپرامین 

---

آیا می‌توان قرص کلومیپرامین را با داروی دیگری جایگزین کرد؟

انتخاب داروی جایگزین، بستگی به مشکلی دارد که برای آن دارو مصرف می‌کنید. در مورد گزینه‌های درمانی دیگری که ممکن است برای شما مؤثر باشد، با پزشکتان صحبت کنید.

---

نحوه نگهداری کلومیپرامین

کلومیپرامین را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی در دمای اتاق بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد، به دور از رطوبت و در ظرف دربسته نگه دارید. داروهای استفاده‌نشده را پس از تاریخ انقضا دور بریزید.

---

نکاتی درباره خرید کلومیپرامین

اشکال و دوزهای مختلف داروی کلومیپرامین را می‌توانید با نسخه پزشک از داروخانه‌ها تهیه کنید. در ادامه به نکاتی درباره خرید کلومیپرامین اشاره می‌کنیم:

اشکال دارویی موجود

داروی کلومیپرامین در اشکال زیر موجود است:

• کپسول کلومیپرامین 
• قرص کلومیپرامین 
• آمپول کلومیپرامین 

دوزهای موجود

داروی کلومیپرامین در دوزهای زیر موجود است:

• کپسول کلومیپرامین ۱۰ میلی‌گرم، ۲۵ میلی‌گرم
• قرص کلومیپرامین  10 میلی‌گرم، ۲۵ میلی‌گرم، ۵۰ میلی‌گرم و ۷۵ میلی‌گرم
• آمپول کلومیپرامین ۲۵ میلی‌گرم

شرکت‌های تولیدکننده

شرکت‌های زیر در ایران تولیدکننده داروی کلومیپرامین هستند:

• داروسازی سها
• داروسازی امین
• داروسازی شهر دارو
• داروسازی سها کیش

نام‌های تجاری موجود در ایران

داروی کلومیپرامین با نام‌های تجاری زیر در ایران موجود است:

• کلومیپرامین
• آبنیل
• آنافرانیل

---

هنگام مصرف کلومیپرامین چه زمانی از پزشک کمک بگیریم؟

در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک شدید، مانند کهیر، مشکل در تنفس، ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. همچنین درصورتی‌که علائم زیر را دارید حتماً از پزشک کمک بگیرید:

• عوارض جانبی جدی که در بخش عوارض به آن‌ها اشاره شده
• هرگونه علامت یا عارضه جانبی آزاردهنده که با گذشت زمان رفع نشده 
• علائم افت سدیم خون (سردرد، گیجی، اختلال گفتار، ضعف شدید، استفراغ، از دست دادن هماهنگی حرکات، احساس بی‌ثباتی)
• تاری دید، دید تونلی، درد یا تورم چشم، دیدن هاله دور نورها
• سردرگمی، وحشت شدید، افکار آسیب به خود
• درد یا سوزش هنگام ادرار
• تشنج
• بدتر شدن افسردگی یا شروع افسردگی جدید
• حملات پانیک
• افکار خودکشی یا اقدام به خودکشی

---

کلام آخر دکترساینا

کلومیپرامین یک داروی ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای است که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آن را برای درمان اختلال OCD تأیید کرده است. این دارو در اشکال و دوزهای متنوع در داروخانه‌ها قابل تهیه است. در این مقاله به مهم‌ترین نکاتی که باید درباره کلومیپرامین بدانید اشاره شد. به یاد داشته باشید که همه داروهای اعصاب و روان باید حتماً با تجویز پزشک و تحت‌نظر او مصرف شوند. اگر درباره این دارو سؤال یا دغدغه‌ای ذهن شما را مشغول کرده که در این مقاله به آن اشاره نشد، حتماً با پزشک متخصص یا داروساز مشورت کنید.

---

سوالات متداول