سوزاک چیست؟ علائم، راههای انتقال، درمان و پیشگیری

سوزاک جزء لیست بلند بیماری‌های منتقله از راه جنسی است که هر فردی با رابطه جنسی مشکوک و محافظت‌نشده ممکن است به آن مبتلا شود. این عارضه ممکن است در ابتدا بی‌علامت باشد یا علائم خفیفی از خود نشان بدهد؛ اما وای به حال آن روزی که جدی و جدی‌تر شود.

در این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا قصد داریم تا شما را به طور کامل با علائم سوزاک در مردان و زنان و راه‌های انتقال آن آشنا کنیم. سپس به بررسی روش‌های پیشگیری و درمان آن خواهیم پرداخت. برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.

سوزاک چیست؟

سوزاک (Gonorrhea) یک عفونت مقاربتی (STI) است که توسط باکتری نیسریا گونورآ (Neisseria gonorrhoeae)  ایجاد می‌شود و از طریق رابطه جنسی واژینال، سکس دهانی و سکس مقعدی قابل انتقال است.

در صورت تشخیص و درمان به‌موقع سوزاک، می‌توان از عوارض این بیماری پیشگیری کرد. اما تاخیر در درمان سوزاک، عوارض جدی و طولانی مدتی را برای فرد به همراه خواهد داشت. در ادامه به طور کامل با عوارض و خطرات بیماری سوزاک در مردان و زنان آشنا خواهید شد.

برای آشنایی با سایر بیماریهای مقاربتی کافی‌ست مقاله «لیست بیماری های مقاربتی» را مطاله کنید. دکتر ساینا در این مقاله به طور کامل به بررسی کامل انواع بیماری های مقاربتی پرداخته است.

علت سوزاک چیست؟

همانطور که اشاره کردیم سوزاک یک عفونت آمیزشی است. عامل بیماری‌زای سوزاک می‌تواند از طریق رابطه جنسی واژینال، سکس مقعدی و سکس دهانی وارد بدن شده و فرد را مبتلا کند. همچنین در صورت به اشتراک گذاشتن اسباب بازی‌های جنسی آلوده امکان انتقال بیماری سوزاک به دیگران وجود دارد.

دهانه رحم شایع‌ترین محل ابتلا به سوزاک در زنان است. به همین دلیل سوزاك از طریق مادر به جنین در دوران بارداری نیز قابل انتقال است. سوزاک در مردان بیشتر در مجاری ادرار رخ می‌دهد.

در ادامه با شایع‌ترین علائم سوزاک در مردان و زنان آشنا خواهید شد. در صورتی که فکر می‌کنید به سوزاک مبتلا هستید می‌توانید در قدم اول به پزشک داخلی – عمومی، اورولوژیست یا دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک بعد از بررسی علائم، در صورت نیاز شما را به پزشک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع خواهد داد.

علائم سوزاک در زنان

معمولا سوزاک در زنان بدون علامت است یا علائم خفیفی دارد. گاهی نیز ممکن است علائم سوزاک در زنان با اختلالات دیگری اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل بسیار مهم است که خانم‌ها درصورت مشاهده هر یک از علائم زیر به دکتر زنان مراجعه کنند تا مورد معاینه تخصصی قرار گیرند.

شایع‌ترین علائم سوزاک در زنان عبارتند از:

• سوزش یا درد هنگام دفع ادرار
• خونریزی بین پریود
• ترشحات بیشتر از حد معمول واژن
• درد شکمی
• درد در هنگام رابطه جنسی

علائم سوزاک در مردان 

سوزاک در مردان ممکن است تا چندین هفته بعد از بیماری، علائم قابل توجهی نداشته باشد. بعضی از مردان هم ممکن است هرگز علائم جدی مشاهده نکنند. اما به طور معمول، علائم سوزاک در مردان یک هفته پس از ابتلا شروع می‌شوند.

شایع‌ترین علائم سوزاک در مردان عبارتند از:

• سوزش یا درد در هنگام ادرار
• تکرر ادرار یا نیاز به دفع فوری ادرار
• ترشحات چرکی ازسر آلت تناسلی (به رنگ سفید، زرد، بژ یا سبز)
• تورم یا قرمزی در مجرای آلت تناسلی مرد
• تورم یا درد در بیضه‌ها
• گلودرد مداوم

در موارد نادر، پیشرفت بيماري سوزاك در مردان می‌تواند باعث آسیب بیشتر به بدن، به‌ویژه در مجرای ادرار و بیضه‌ها شود. چند هفته پس از بهبودی و درمان، علائم در بدن باقی خواهد ماند.

عوامل زمینه‌ساز ابتلا به سوزاک

مطمئن‌ترین راه برای جلوگیری از ابتلا به سوزاک، عدم برقراری رابطه جنسی پرخطر است. برقراری رابطه جنسی طولانی مدت با یک فرد و عدم برقراری رابطه جنسی با افراد متعدد شانس ابتلا به سوزاک را تا حد بسیاری کاهش می‌دهد.

خطر ابتلا به سوزاک در چه افرادی بیشتر است؟ 

• جوان‌ها
• افرادی که با شریک جنسی جدید رابطه برقرار می‌کنند.
• برقراری رابطه جنسی با فردی که آلوده به عفونت سوزاک است.
• افرادی که چندین شریک جنسی دارند.
• کسانی که سابقه‌ی ابتلا به سوزاک یا سایر بیماری ‌های مقاربتی را داشته‌اند.

خطرات و عوارض سوزاک 

عدم درمان سوزاک در مردان و زنان می‌تواند منجر به عوارض جدی به همراه داشته باشد. برخی از عوارض و خطرات بیماری سوزاک عبارتند از:

ناباروری در زنان

بیماری سوزاک در زنان می‌تواند در رحم و لوله‌های رحمی گسترش پیدا کرده و باعث بیماری التهاب لگن (PID) شود. PID  در نهایت می‌تواند منجر به زخم شدن لوله‌های رحمی و عوارض بارداری و ناباروری شود. به همین دلیل است که سوزاک به درمان فوری نیاز دارد.

ناباروری در مردان

سوزاک در مردان می‌تواند باعث التهاب لوله اپیدیدیم (اپیدیدیمیت) شود. اپیدیدیم لوله‌ای پیچ‌درپیچ است که پشت هر بیضه قرار دارد و جایی است که مجاری اسپرم در آن قرار دارد، همچنین محل ذخیره و بلوغ اسپرم محسوب میشود. اپیدیدیمیت درمان نشده می‌تواند منجر به ناباروری در مردان شود.

انتقال عفونت به مفاصل و سایر نواحی بدن

باکتری عامل سوزاک، می‌تواند از طریق جریان خون پخش شده و سایر قسمت‌های بدن از جمله مفاصل را آلوده کند. تب، بثورات پوستی، زخم‌های پوستی، درد، تورم و سفتی مفاصل از نتایج احتمالی این بیماری است.

افزایش خطر ابتلا به HIV / AID

ابتلا به سوزاک، فرد را در معرض ابتلا به ویروس نقص ایمنی انسانی یعنی ویروس اچ آی وی(HIV) قرار می‌دهد که منجر به ایدز می‌شود. افرادی که هم مبتلا به سوزاک و هم اچ آی وی مثبت هستند، هر دو بیماری را با سرعت بیشتری به شریک زندگی خود منتقل می‌کنند.

ایجاد عوارض در نوزادان 

نوزادانی که در هنگام تولد از طریق مادر به سوزاک مبتلا می‌شوند ممکن است، دچار کوری، زخم در پوست سر و عفونت شوند.

تشخیص و درمان به‌موقع در پیشگیری از عوارض سوزاک نقش مهمی دارد. عدم درمان سوزاک ‌می‌تواند با عوارض خطرناکی همچون التهاب لگن، ناباروری در زنان و مردان، آسیب به مفاصل، افزایش خطر ابتلا به ایدز و کوری نوزاد همراه باشد.

راه‌ های انتقال سوزاک

سوزاک یک عفونت باکتریایی است که توسط باکتری نیسریا گونورآ ایجاد شده و در حین رابطه جنسی محافظت نشده، به راحتی به بدن شریک جنسی منتقل می‌شود. طبق مطالعات در بین افرادی که به گونوره آلوده شده‌اند، ۵۰ تا ۷۰ درصد نیز به کلامیدیا، نوع دیگری از باکتری‌های عامل بیماری‌های مقاربتی STD، مبتلا می‌شوند.

برخلاف تصور عمومی، سوزاک نمی‌تواند از صندلی توالت یا دستگیره درب منتقل شود. باکتری عامل سوزاک به شرایط بسیار خاصی برای رشد و تکثیر نیاز دارد. این باکتری‌ها بیش از چند ثانیه یا چند دقیقه نمی‌توانند در خارج از بدن فرد زندگی کنند. همچنین آن‌ها نمی‌توانند روی پوست دست‌ها، بازوها یا پاها زنده باقی بمانند.

باکتری‌ سوزاک فقط در سطوح مرطوب بدن زنده می‌ماند و بیشتر در واژن و به طور معمول در دهانه رحم دیده می‌شود. همانطور که گفته شد، دهانه رحم انتهای رحم است که به واژن ختم می­‌شود. همچنین این باکتری‌ها می‌توانند در لوله و مجرای ادرار، جایی که ادرار از طریق آن از مثانه خارج می‌شود زندگی کنند.

باکتری سوزاک حتی می‌تواند در پشت گلو (از طریق سکس دهانی) و در راست روده (از طریق سکس مقعدی) نیز وجود داشته باشد.

آیا سوزاک مسری است؟

سوزاک مسری است و طی رابطه جنسی به راحتی انتقال می‌یابد. با این حال، فرد نمی‌تواند از طریق تماس لمسی، مانند بوسیدن یا در آغوش کشیدن، سوزاک را انتقال دهد. همچنین انتقال بیماری از طریق به اشتراک گذاشتن حمام، بشقاب، کارد و چنگال امکان پذیر نیست.

تشخیص سوزاک

ممکن است فرد علائم سوزاک را داشته باشد، بدون آنکه متوجه علامت خاصی باشد. اگر فرد بدون استفاده از کاندوم رابطه جنسی برقرار کرده باشد، ممکن است در معرض این عفونت باشد، حتی اگر علائمی مشاهده نکند.

اگر فکر می‌کنید به سوزاک یا بیماری‌های STD مبتلا هستید می‌توانید در قدم اول به پزشک داخلی – عمومی، اورولوژیست یا دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک بعد از بررسی علائم، در صورت نیاز شما را به پزشک متخصص بیماری‌های عفونی ارجاع خواهد داد.

آزمایش‌های لازم جهت تشخیص سوزاک

 پزشک درباره علائم و سابقه جنسی سوالاتی از شما می‌پرسد. آزمایش ادرار اغلب می‌تواند برای تشخیص سوزاک توصیه ‌شود. همچنین ممکن است پزشک جهت تشخیص سوزاک معاینات زیر را انجام دهد:

• انجام معاینه لگن، ارجاع به آزمایشگاه جهت نمونه گیری از ترشحات دهانه رحم
• ارجاع به آزمایشگاه جهت تهیه نمونه از ترشحات آلت تناسلی مردان
• ارجاع به آزمایشگاه جهت کشت ترشحات گلو یا مقعد برای بررسی عفونت در آن نواحی

پزشک در مورد اینکه انجام کدام آزمایش برایتان بهتر است، با شما صحبت خواهد کرد. شاید لازم باشد، بیمار چند روز صبر کند تا نتایج آزمایش اعلام شوند. ممکن است شما به عفونت کلامیدیا یا سایر بیماری های مقاربتی مبتلا شده باشید، از آنجا که در اغلب موارد سوزاک و کلامیدیا با هم رخ می‌دهند معمولا پزشک آزمایش جداگانه ای برای تشخیص هر دو عفونت تجویز می‌کند.

سوزاک و رابطه جنسی

سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که در صورت ابتلا به سوزاک چه باید کرد؟ اگر فکر می‌کنید به سوزاک مبتلا شده‌اید، باید از هرگونه فعالیت جنسی اجتناب کنید و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

در هنگام ملاقات با پزشک آماده باشید تا موارد زیر را با او در میان بگذارید:

• جزئیات علائم خود را بیان کنید.
• درباره سابقه روابط و رفتارهای جنسی خود صحبت کنید.
• اگر با شریک جنسی خود در تماس هستید، به او بگویید که باید فوراً آزمایشات لازم را انجام دهد.
• اگر از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنید، مهم است که دوره کامل دارو را طی کنید، تا اطمینان حاصل نمایید که کاملاً تحت درمان قرار گرفته‌اید. کوتاه کردن دوره مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، باعث می‌شود که باکتری‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک مقاوم شوند.
• همچنین لازم است ۱ تا ۲ هفته بعد از درمان سوزاک، روند بهبودی را از طریق پزشک خود پیگیری کنید، تا مطمئن شوید که درمان سوزاک به صورت کامل انجام گرفته است.
• اگر در آزمایش نتایج منفی به دست آمد و شریک جنسی شما نیز عاری از عفونت تشخیص داده شد، می‌توانید فعالیت جنسی را از سر بگیرید.

سوزاک در بارداری

زنان باردار تا حدی از محافظت لازم در برابر مشکلات احتمالی ناشی از بیماری سوزاک برخوردار هستند. چراکه بافت‌های جنین می‌توانند از رحم و لوله‌های رحمی در برابر عفونت‌ها محافظت کنند. با این وجود نمی‌توان خطر ابتلا به سوزاک در بارداری را نادیده گرفت. سوزاک در بارداری معمولاً علامت خاصی ندارد، بنابراین ممکن است خانم‌های باردار ندانند که به باکتری سوزاک آلوده هستند.

زنان باردار مبتلا به سوزاک ممکن است، عفونت را حین زایمان واژینال به نوزاد خود منتقل کنند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که کودک با ترشحات دستگاه تناسلی مادر در تماس باشد. علائم در نوزادان آلوده به سوزاک معمولاً دو تا پنج روز پس از زایمان ظاهر می‌شود.

عوارض سوزاک در نوزادان

نوزادان آلوده به سوزاک ممکن است به عفونت‌های پوست سر، دستگاه تنفسی فوقانی، مجرای ادراری یا واژن مبتلا شوند. آن‌ها همچنین می‌توانند به عفونت حاد چشم نیز مبتلا شوند.

علاوه براین، عفونت ناشی از سوزاک می‌تواند به خون نوزاد وارد شده و باعث بیماری‌های جدی دیگری شود. همانند بزرگسالان، هنگامی که باکتری در بدن نوزاد پخش می‌شود، ممکن است عفونت یک یا چند مفصل را درگیر کرده و باعث آرتروز یا التهاب بافت‌های مغز و نخاع شود.

سوزاک و احتمال عفونت چشم در نوزاد

سوزاک به ندرت منجر به عفونت چشم در نوزاد تازه متولد شده، می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، کوری دائمی برای نوزاد به همراه خواهد داشت. با این وجود می‌توان از نابینایی ناشی از عفونت چشم به دلیل سوزاک جلوگیری کرد. برای جلوگیری از عفونت چشم، باید زیر نظر پزشک به طور مرتب پماد چشمی اریترومایسین برای نوزادان استفاده شود. بهترین روش پیشگیری از عفونت در نوزادان کمتر از ۲۸ روز، غربالگری و درمان مادر، قبل از زایمان است.

درمان سوزاک

پزشک برای درمان سوزاک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. قویترین انتی بیوتیک ها برای سوزاک که پزشک برای بیمار تجویز می‌کند عبارتند از: سفتریاکسون و آزیترومایسین یا داکسی سیکلین.

درمان با سفتریاکسون 

سفتریاکسون معمولاً به صورت تزریقی و دو آنتی‌بیوتیک دیگر نیز به صورت خوراکی زیر نظر پزشک باید مصرف شوند.

درمان با آزیترومایسین یا داکسی سایکلین

ممکن است برای درمان مصرف آزیترومایسین یا داکسی سایکلین کافی باشد. اگر عفونت شدید باشد، ممکن است لازم باشد، بسته به نظر پزشک یک هفته یا بیشتر آنتی‌بیوتیک مصرف کنید. پزشک شما احتمالاً در این مدت از نزدیک سلامت و روند بهبودی شما را کنترل می‌کند.

در صورت حساسیت به سفتریاکسون، پزشک ممکن است ترکیب آزیترومایسین خوراکی باgemifloxacin  خوراکی (Factive) یا جنتامایسین تزریقی را توصیه کند. این دارو در گروهی از داروها قرار می‌گیرد که با عنوان آنتی‌بیوتیک‌های سفالوسپورین شناخته می‌شوند.

مهمترین نکاتی که باید در طول درمان رعایت کنید

• در طول دوره درمان هرگز داروی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• هرگونه حساسیت دارویی، به‌ویژه حساسیت به آنتی‌بیوتیک‌ها را حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
• در مورد عوارض جانبی احتمالی داروها و احتیاط‌های لازم حین مصرف دارو از پزشک خود سوال کنید.
• شما و همسرتان باید حداقل ۷ روز صبر کنید تا درمان سوزاک را به پایان برسانید و فعالیت جنسی را از سر بگیرید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند برای اطمینان از درمان قطعی، آزمایشات را پیگیری کنید.

درمان سوزاک در بارداری

آیا درمان سوزاک در زنان باردار متفاوت است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت: داروهایی که برای زنان باردار استفاده می‌شوند، اساساً همان داروهایی هستند که برای زنان غیر باردار نیز استفاده می‌شوند. شروع درمان برای جلوگیری از انتقال بیماری به نوزاد یا عوارض بیماری ضروری است.

سوزاک در نوزادان اغلب به صورت التهاب ملتحمه یا صورتی شدن رنگ چشم ظاهر می‌شود. بعضی از کشورها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه در برابر بیماری، به همه نوزادان تازه متولد شده قطره چشم آنتی بیوتیکی مانند اریترومایسین می‌دهند. زنان بارداری که مبتلا به سوزاک هستند، باید برای سایر STI ها نیز آزمایش بدهند.

عوارض دارویی

یکی از نگرانی‌های افراد در طول دوره درمان، عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک‌هاست. یکی از عوارض آنتی‌بیوتیک‌ها تغییر در باکتری‌هایی است که به طور معمول در روده یا واژن قرار دارند. این تغییر ممکن است زنان را در معرض اسهال یا عفونت‌های قارچی واژن قرار دهد.

ناراحتی دستگاه گوارش یکی دیگر از عوارض جانبی رایج مصرف آنتی‌بیوتیک‌هاست. سایر عوارض جانبی احتمالی بسته به نوع آنتی‌بیوتیک مورد استفاده متفاوت خواهند بود. در ادامه با عوارض جانبی برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها آشنا خواهید شد.

عوارض جانبی ناشی از مصرف سفالوسپورین‌

• ناراحتی معده
• واکنش‌های آلرژیک
• آسیب کلیه

عوارض جانبی ناشی از مصرف آزیترومایسین

• ناراحتی معده
• حالت تهوع
• اسهال
• استفراغ

پیشگیری از سوزاک

رعایت برخی اقدامات احتیاطی به جلوگیری از شیوع سوزاک کمک می‌کند. اقدامات پیشگیرانه‌ای نیز وجود دارند که می‌توانند از بروز عفونت جلوگیری نمایند. قابل اطمینان‌ترین راه‌های جلوگیری از سوزاک عبارتند از:

• پرهیز از رابطه جنسی پر خطر
• استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی واژینال، سکس دهانی یا سکس مقعدی
• اطمینان از سلامت شریک جنسی

سوزاک در مردان و زنان معمولاً نشانه‌ی خاصی ندارد. به همین دلیل افرادی که از نظر جنسی فعال هستند باید به طور منظم آزمایش غربالگری انجام دهند. این مسئله به ویژه در افرادی که همسرشان مبتلا به این بیماری است بسیار مهم می‌باشد.

برای به حداقل رساندن خطر انتقال سوزاک به دیگران، حداقل هفت روز پس از اتمام دوره درمان، از آمیزش جنسی خودداری کنید. همچنین اگر دو ماه پیش با شریک جنسی خود رابطه داشته‌اید، او را تشویق کنید تا برای ارزیابی و معاینه به پزشک متخصص مراجعه کند.

اگر فردی مبتلا به سوزاک است، شریک زندگی او نیز باید آزمایش سوزاک را انجام دهد. در حالی که فرد، تحت درمان سوزاک قرار دارد، هنوز هم می‌تواند سوزاک را به شریک جنسی خود منتقل کند.

همچنین در صورت ابتلای هر دو شریک جنسی به سوزاک هردو باید به طور همزمان تحت درمان قرار بگیرند و تا تکمیل دوره‌ی درمان سوزاک از داشتن رابطه جنسی خودداری کنند.

کلام آخر دکتر ساینا

سوزاک یک عفونت باکتریایی است که در حین رابطه جنسی محافظت نشده، به راحتی منتقل می‌شود. استفاده از کاندوم در هنگام رابطه جنسی واژینال، سکس دهانی یا سکس مقعدی بهترین راه برای پیشگیری است.

در این مطلب سعی کردیم تا شما را با علائم سوزاک در مردان و زنان آشنا کنیم. اما یادتان باشد که بیماری سوزاک در اکثر مواقع بدون علامت است. توصیه دکتر ساینا به تمام افرادی که از نظر جنسی فعال هستند این است که به طور منظم آزمایش غربالگری انجام دهند.

چنانچه فکر می‌کنید به سوزاک مبتلا شده‌اید، باید از هرگونه فعالیت جنسی اجتناب کنید و بدون هراس با پزشک متخصص گفتگو کنید. به خاطر بسپارید که با تشخیص به موقع و شروع درمان می‌توان از عوارض این بیماری جلوگیری کرد.

برای صحبت با پزشک نیاز به مراجعه حضوری نیست! در سامانه‌ی دکتر ساینا می‌توانید در هر زمان و هر کجا از بهترین پزشکان و مشاوره آنلاین پزشکی دریافت کنید.

سوالات متداول

جدول خلاصه‌ی مشخصات بیماری