تأثیر درمان گیاهی سکته مغزی هنوز اثبات نشده و روش‌هایی تحت عنوان درمان گیاهی و خانگی سکته مغزی به‌هیچ‌عنوان جایگزین درمان‌های پزشکی نیستند؛ اما می‌توانند در کنار آن‌ها به کاهش عوارض ناشی از سکته‌ی مغزی کمک کنند. از طرفی باید بدانید که گیاهان دارویی هم ممکن است عوارضی داشته یا با داروهای مصرفی تداخل ایجاد کنند. پس یادتان باشد که قبل از استفاده از هرگونه درمان خانگی حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید.
در این مقاله از مجله سلامت دکتر ساینا به بررسی روش‌های درمان گیاهی سکته مغزی می‌پردازیم که می‌توانند در روند بهبود عوارض سکته مغزی کمک‌کننده باشند.
فهرست آنچه می‌خوانید:
وقتی که خون‌رسانی به مغز دچار مشکل می‌شود
سکته مغزی یا همان حادثه عروق مغز (CVA) هنگامی اتفاق می‌افتد که خون‌رسانی قسمتی از مغز دچار مشکل می‌شود. طی این اتفاق یک یا چندتا از اعضای بدن که تحت کنترل آن ناحیه‌ی مغز بوده‌اند از کار می‌افتند.
عدم خون‌رسانی به دو دلیل می‌تواند اتفاق بیفتد: در سکته ایسکمیک (انسدادی) جریان خون در اثر توده یا لخته‌ی خون دچار مشکل می‌شود. سکته هموراژیک (خونریزی) به دلیل خونریزی در بافت مغز است.
این عارضه می‌تواند منجر به مرگ یا ناتوانی (فلج) دائمی شود و یک فوریت پزشکی است. در سکته‌های ایسکمیک اگر رسیدگی به بیمار بلافاصله و در چند ساعت اول آغاز شود احتمال بهبود و درمان سکته وجود دارد. اگر حس می‌کنید کسی از اعضای خانواده، دوستان یا اطرافیان‌تان به سکته مغزی دچار شده‌اند بلافاصله و بدون فوت وقت با اورژانس تماس بگیرید.
درمان گیاهی سکته مغزی تا چه حد تاثیرگذار است؟
هنوز تأثیر درمان‌های مکمل و داروی جایگزین در بهبود سکته‌ی مغزی ثابت نشده است. برای اطمینان از اثر داروهای گیاهی و چگونگی عملکرد آن‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است؛ بنابراین درمان‌های گیاهی نباید جایگزین درمانی که پزشک متخصص تجویز کرده است بشوند.
درست است که افزودن گیاهان مفید و دارویی به رژیم غذایی ممکن است به روند درمان و بهبود افراد کمک کنند، اما همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، گیاهان دارویی نیز می‌توانند عوارضی به‌همراه داشته باشند. همچنین برخی از گیاهان با داروهای تجویزشده از سوی پزشک تداخل ایجاد می‌کنند. بنابراین پیش از مصرف هر نوع گیاه دارویی باید با پزشک مشورت شود.
درمان گیاهی سکته مغزی با چای سیاه و چای سبز!
چای حاوی ترکیباتی به نام فلاونوئیدها است که به کاهش کلسترول و فشارخون کمک می‌کنند. نوشیدن روزانه حداقل سه فنجان چای سیاه یا سبز ممکن است به کاهش خطر سکته‌ی مغزی کمک کند. محققان در یک مطالعه دریافتند بروز سکته‌ی مغزی مکرر در افرادی که این مقدار چای سبز یا سیاه می‌نوشند بسیار کمتر است.
همچنین چای سیاه ممکن است بر کنترل دیابت تأثیر زیادی داشته باشد. ترکیبات موجود در چای سیاه اثری مشابه انسولین داشته و از تبدیل نشاسته به قند جلوگیری می‌کنند.[۱]و[۲]
توجه: نوشیدن چای به دلیل داشتن ترکیبات فلاونوئیدی به کاهش کلسترول و فشارخون کمک می‌کند. فشارخون بالا یکی از دلایل شایع بروز سکته‌های مغزی است. درصورتی‌که داروهای مربوط به قلب یا فشارخون مصرف می‌کنید، پیش از مصرف چای و دم‌نوش حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
هیچ یک از روش‌های درمان گیاهی سکته مغزی به اثبات نرسیده است، بنابراین هرگز درمان‌های مکمل یا گیاهان دارویی را به‌عنوان روش درمانی جایگزین درمان‌های پزشکی مصرف نکنید.
درمان گیاهی سکته مغزی جینکو بیلوبا!
طبق پژوهش‌های صورت گرفته، عصاره‌ی گیاه جینکو بیلوبا در موش‌ها از آسیب ناشی از سکته‌ی ایسکمیک مغزی جلوگیری می‌کند.[۳]
در این مطالعه موش‌ها به دو گروه تقسیم شده بودند. گروه اول دوز متناسب با وزن بدن موش از گیاه جینکو و گروه دوم دارونما مصرف کردند. طبق نتایج این آزمایش، خواص ضدالتهابی، رقیق‌کنندگی خون و آنتی‌اکسیدانی جینکو باعث کاهش آسیب مغزی ناشی از سکته و بهبود حافظه شد.
مهم‌ترین دستاورد این تحقیق این است که اگر دوز مصرفی جینکو بیشتر از حد تعیین‌شده شود خون بیش‌ازحد رقیق شده و احتمال بروز سکته هموراژیک بالا می‌رود.
ازآنجایی‌که هنوز مطالعات تکمیلی بر تأثیر گیاه جینکو بر بدن و مغز انسان انجام نشده است، توصیه می‌شود از مصرف آن بپرهیزید؛ خصوصاً اگر از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید. همچنین برای تشخیص دوز مناسب مصرفی حتماً با پزشک متخصص مغز و اعصاب صحبت کنید.
توجه: مصرف بیش‌ازحد گیاه جینکو بیلوبا باعث رقیق شدن خون شده و خطر سکته‌های هموراژیک (خونریزی دهنده) را افزایش می‌دهد.
پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای
رژیم غذایی مدیترانه‌ای سرشار از میوه و سبزی‌ها، گوشت کم‌چربی و دانه‌های مغذی است که همگی می‌توانند در بهبود آسیب‌های ناشی از سکته‌ی مغزی تأثیر مثبت داشته باشند. مطالعه‌ای که در این مورد و بر ۲۰ هزار فرد چهل تا هفتادوهفت‌ساله انجام شد نشان داد پیروی کردن از رژیم غذایی مدیترانه‌ای، درصد احتمال بروز سکته مغزی را خصوصاً در زنان تا حد زیادی کاهش داده است. احتمال بروز این عارضه در زنان ۲۲ درصد و در مردان ۶ درصد کمتر از دیگر شرکت‌کنندگان بود.[۴] دلیل اینکه چرا این رژیم بر زنان بیشتر از مردان تأثیر می‌گذارد هنوز معلوم نیست.
رژیم غذایی مدیترانه‌ای یک رژیم کم‌چربی نیست؛ بلکه قند کم و چربی بالا دارد. نکته‌ی مهم این است که چربی موجود در این رژیم از مواد مفید و مغذی ازجمله روغن‌زیتون و کانولا، غلات سبوس‌دار، میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات تأمین می‌شود.
زنجبیل!
زنجبیل که به‌عنوان ادویه در آشپزی هم مصرف می‌شود، از قرن‌ها پیش به‌عنوان گیاهی مهم در طب سنتی چین مورداستفاده قرار گرفته است.
در فلسفه‌ی چین باستان یین و یانگ معادل بدی و خوبی هستند و باور طبیبان چین باستان بر این بوده است که زنجبیل یک گیاه یانگ (خوبی) است که یین (بدی) را کاهش داده و بدن را پرورش می‌دهد. زنجبیل همچنین دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و فعالیت ضدالتهابی است و حافظه و همچنین گردش خون را بهبود می‌بخشد.
علاوه‌براین مطالعات انجام‌شده بر موش‌ها نشان داده است که مصرف ۲۰۰ میلی‌گرم عصاره‌ی زنجبیل به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن می‌تواند ضعف حافظه را کاهش دهد.[۵]
زنجبیل گیاهی با خواص ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان است. زنجبیل عملکرد آنزیم انعقاد خون را مختل می‌کند و خطر خونریزی به‌ویژه به‌هنگام مصرف داروهای ضد انعقاد را افزایش می‌دهد. این گیاه باید زیر نظر پزشک متخصص مصرف شود.
جینسینگ
جینسینگ یکی از پرکاربردترین داروهای گیاهی در جهان مخصوصاً شرق آسیا است و قرن‌ها است که برای درمان بسیاری از امراض مورداستفاده قرار می‌گیرد و به حفظ سلامت عمومی سلول‌های عصبی کمک می‌کند.
این گیاه به‌عنوان یک درمان مؤثر برای بسیاری از اختلالات عصبی ازجمله سکته‌ی مغزی و سایر اختلالات تخریب حاد و مزمن اعصاب پیشنهادشده است.
طبق گفته‌های محققان از دانشگاه پزشکی پکن چین به نظر می‌رسد جینسینگ فعالیت ترکیباتی از مغز را که بر حافظه اثر می‌گذارند بهبود می‌بخشد.[۶] عمده‌ی مطالعات انجام‌شده روی موش‌ها بوده؛ ولی اثربخشی این گیاه برای انسان نیز مورد تائید است.
زعفران
زعفران از دیرباز در ایران و آسیای شرقی مورداستفاده قرارگرفته است و علاوه بر عطروطعم خاص و دلپذیر، خواص درمانی نیز دارد.
ترکیبات موجود در زعفران اثرات بی‌شماری دارند: ضدتومور، آنتی‌اکسیدان، تقویت‌کننده‌ی حافظه و یادگیری، ضدالتهاب، ضدتشنج، ضدافسردگی، تنظیم‌کننده‌ی فشارخون و …
یافته‌های آزمایشگاهی نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در زعفران می‌تواند سبب کاهش اِدم مغزی، کاهش حجم آنفارکتوس و همچنین کاهش آسیب‌های ناشی از سکته‌ی ایسکمیک شود.
در طب سنتی ایران از زعفران برای درمان انسداد عروق مغز و جلوگیری از کمبود اکسیژن استفاده‌شده است. زعفران همچنین در درمان سردرد نیز مؤثر است.
در یک مطالعه، موش‌های مورد آزمایش به‌مدت هفت روز زعفران خوراکی مصرف کردند و پس‌ازاین مدت به آن‌ها سکته‌ی مغزی القا شد. در موش‌هایی که از زعفران استفاده کرده بودند تعداد نورون‌های آسیب‌دیده کمتر بوده و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی مغز آن‌ها بیشتر بود.
طبق این مطالعات که روی مدل‌های حیوانی انجام‌شده است، زعفران از نورون‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند؛ ولی اثر محافظتی این گیاه برای انسان موردمطالعه قرار نگرفته است.[۷]
مصرف زعفران ممکن است باعث افزایش ضربان قلب شود. بنابراین مصرف دم‌نوش زعفران یا خوراکی این گیاه در افرادی که بیماری قلبی دارند باید بااحتیاط بالا صورت گیرد.
سیاه‌دانه
سیاه‌دانه از گیاهان شناخته‌شده در درمان‌های سنتی است و اثر آن بر بسیاری از بیماری‌ها موردمطالعه قرارگرفته است. این گیاه خواص بسیاری نظیر مسکن، ضدالتهاب، آنتی‌اکسیدان، آنتی‌باکتریال، تنظیم‌کننده‌ی سیستم ایمنی و .. دارد.
یکی از ترکیبات سیاه‌دانه به نام تیموكینون یک آنتی‌اکسیدان قوی بوده و از اندام‌های بدن در برابر آسیب‌های اکسداتیو محافظت می‌کند؛ بنابراین سیاه‌دانه پاک‌کننده‌ی رادیکال‌های آزاد بوده و خاصیت ضدالتهابی دارد.
تأثیر ترکیبات موجود در سیاه‌دانه روی مغز موش‌های آزمایشگاهی بررسی‌شده و پژوهش‌ها نتایج مثبتی را نشان می‌دهند[۸]. بااین‌حال برای اطلاع یافتن از دوز دقیق موردنیاز و تأثیر مستقیم آن بر آسیب‌های ناشی از سکته‌ی مغزی به مطالعات بیشتری نیاز است.
سیاه‌دانه یک دانه‌ی گیاهی با خواص ضدالتهاب و تقویت سیستم ایمنی است. یکی از عوارض سیاه‌دانه کاهش فشارخون است؛ بنابراین این گیاه در افرادی که داروهای ضدفشارخون مصرف می‌کنند منع مصرف دارد.
چگونه از وقوع سکته‌ی مغزی پیشگیری کنیم؟
تغییر سبک زندگی و ترک کردن عادت‌های غلط مؤثرترین راه برای جلوگیری از این بیماری مهلک محسوب می‌شوند. در ادامه به چند مورد از عوامل مؤثر می‌پردازیم:
- سیگار را ترک کنید. هرچه زودتر سیگار را ترک کنید بهتر است. کنار گذاشتن سیگار خطر سکته‌ی مغزی را کاهش می‌دهد.
- نوشیدنی‌های الکلی را کنار بگذارید. مصرف الکل می‌تواند خطر سکته مغزی و فشارخون را افزایش دهد.
- وزن خود را در سطح سالم نگه‌دارید. چاقی یا اضافه‌وزن خطر سکته‌ی مغزی را افزایش می‌دهد.
- رژیم غذایی مملو از میوه و سبزی‌ها داشته باشید.
- از غذاهایی با سطح کلسترول، چربی‌های ترانس و چربی‌های اشباع‌شده پایین استفاده کنید.
- ازنظر جسمی فعال باشید. فعالیت داشتن به کنترل وزن و کاهش فشار و کلسترول خون کمک می‌کند.
- به‌صورت دوره‌ای به پزشک مراجعه کنید و سلامتی خود را حفظ کنید.
- برای مدیریت سلامت خود حتماً مراحل زیر را انجام دهید:
- سطح کلسترول و فشارخون خود را بررسی کنید.
- در مورد اصلاح سبک زندگی خود با پزشک خود صحبت کنید.
- درمان‌های موجود را با پزشک متخصص بررسی کنید تا بهترین درمان ممکن را پیدا کنید.
- بر مشکلات قلبی خود تمرکز کرده و آن‌ها را برطرف کنید.
- اگر دیابت دارید برای کنترل آن اقدام کنید.
کلام آخر دکترساینا
سبک زندگی سالم و مصرف متعادل ادویه جات و گیاهان می‌تواتد روی سلامت عمومی بدن و عروق خونی شما تاثیرگذار باشد ولی باید توجه کنید که به‌دلیل نبود تحقیقات کافی هیچ اطلاعات جامعی درباره میزان اثربخشی روش‌های درمان گیاهی سکته مغزی وجود ندارد.
اگر فردی دچار سکته مغزی شده است و یا به‌دلیل در خطر سکته مغزی بودن دارویی مصرف می‌کند باید به‌طور منظم داروی خود را طبق دستور پزشک مصرف کند و هرگونه فرآورده دارویی یا گیاهی را از نظر تداخل با پزشک خود کنترل نماید، چراکه مصرف همزمان برخی از گیاهان دارویی با سایر داروها تداخل ایجاد می‌کند.
برای مشاهده لیست بهترین متخصص مغز و اعصاب کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص مغز و اعصاب ارتباط آنلاین با متخصص مغز و اعصابEffects of tea and coffee on cardiovascular disease risk, Bøhn et al, Food Funct. 2012 Jun;3(6):575-91. doi: 10.1039/c2fo10288a.
The Effect of Tea in Cerebrovascular Disease, Ghosh et al, https://doi.org/10.1080/09735070.2012.11886434
Ginkgo biloba Extract Prevents Female Mice from Ischemic Brain Damage and the Mechanism Is Independent of the HO1/Wnt Pathway, Tulsulkar et al, Transl Stroke Res. 2016 Apr;7(2):120-31. doi: 10.1007/s12975-015-0433-7. Epub 2015 Nov 17.
Mediterranean Diet Reduces Risk of Incident Stroke in a Population With Varying Cardiovascular Disease Risk Profiles, Paterson et al, 20 Sep 2018Stroke. 2018;0:2415–۲۴۲۰
Ginger Pharmacopuncture Improves Cognitive Impairment and Oxidative Stress Following Cerebral Ischemia, Jittiwat et al, doi.org/10.1016/j.jams.2012.09.003.
Ginseng: a promising neuroprotective strategy in stroke, Rastogi et al, doi: 10.3389/fncel.2014.00457
Protective properties of the aqueous extract of saffron (Crocus sativus L.) in ischemic stroke, randomized clinical trial, Asadollahi et al, doi.org/10.1016/j.jep.2019.111833
سلام پدرم سکته مغزی کرده الان تعادل ندارع موقعه راه رفتن
سلام میتونن صحبت کنن؟
نسبت به قبلا بهتر شدن؟
من مامانم جدیدا سکته کرده تعادل ندارع موقع راه رفتن
و درست نمیتونه حرف بزنه
نگرانم خوب بشه یا نه