واکسن HPV هرروزه در سطح جهان بیشتر مطرح می‌شود. دریافت واکسن اچ پی وی می‌تواند از ما در برابر این بیماری حفاظت کند؛ اما واکسن hpv در چه سنی باید تزریق شود؟ آیا پس از تزریق واکسن دیگر لازم نیست هیچ نگرانی درباره‌ی این ویروس داشته باشیم؟
دکتر ساینا در این مقاله به بررسی فواید و عوارض واکسن اچ پی وی می‌پردازد و در انتها به پرسش‌های شما پاسخ می‌دهد. برای مطالعه بخش موردنظر خود می‌توانید بر تیتر آن در فهرست کلیک کنید. اگر در موبایل می‌خوانید، تیتر را لمس کنید.
فهرست آنچه می‌خوانید:
واکسن HPV
واکسن HPV، فرد را در برابر ویروس مقاربتی به نام HPV یا ویروس پاپیلومای انسانی محافظت می‌کنند. ویروس HPV بسیار شایع است و تخمین زده می‌شود اغلب افراد در سنین فعالیت جنسی حداقل به یکی از انواع این ویروس آلوده می‌شوند.
این ویروس انواع مختلفی دارد و تأثیری که در بدن فرد ایجاد می‌کند بسته به نوع ویروس و مقاومت بدن فرد متفاوت است. در اکثر موارد سیستم ایمنی بدن واکنش مناسبی علیه این ویروس نشان داده و ویروس بدون ایجاد هیچ علامتی از بدن پاک می‌شود؛ اما در مواردی هم می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی از زگیل تناسلی تا انواع سرطان و در رأس آن‌ها سرطان دهانه رحم شود. دکتر ساینا در مقاله «آشنایی با انواع ویروس HPV» به بررسی کامل این ویروس پرداخته است.
آیا واکسیناسیون HPV از سرطان دهانه رحم جلوگیری می‌کند؟
واکسن HPV بدن را نسبت به‌تمام انواع ویروس HPV حفاظت نمی‌کنند، بلکه نسبت به انواع خطرناک و سرطان‌زای آن مقاومت ایجاد می‌کنند. می‌شود گفت واکسن اچ پی وی تقریباً ۱۰۰٪ از سرطان‌های ناشی از ویروس اچ پی وی مانند سرطان دهانه رحم (که در ۹۰% موارد این سرطان ناشی از آلودگی به اچ پی وی است) و همچنین از سرطان‌های واژن، آلت تناسلی، مقعد و گلو ناشی از این ویروس پیشگیری می‌کند.
واکسن گارداسیل ۹ نیز در پیشگیری انواع ۶، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲ و ۵۸ ویروس اچ پی وی مؤثر است.
برای مشاهده لیست بهترین متخصصان بهداشت و سلامت جنسی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص سلامت جنسی ارتباط آنلاین با متخصص سلامت جنسیعوارض واکسن اچ پی وی
عوارض جانبی جدی پس از تزریق واكسن اچ پي وي گزارش نشده، اما به دنبال تزریق در برخی از نوجوانان و بزرگ‌سالان، ضعف گزارش شده است. عوارض جانبی خفیف ناشی از تزریق واکسن اچ پی وی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد، قرمزی یا تورم در جایی که سوزن وارد پوست شده است.
- سردرد
- تب
- تهوع و استفراغ
- ضعف و خستگی
- درد عضله یا مفصل
واکسن HPV چند دوز دارد؟
تعداد دوز موردنیاز برای واکسن اچ پی وی بستگی به سن فرد دارد. افرادی اولین دوز واکسن را پیش از تولد ۱۵ سالگی دریافت کنند فقط به دو دوز از واکسن نیاز دارند. افرادی که اولین دوز واکسن اچ پی وی را بعد از ۱۵ سالگی دریافت کنند یا افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، به سه دوز نیاز دارند تا کاملاً در برابر ویروس محافظت شوند.
- در حالت اول دوز دوم واکسن اچ پی وی باید ۶ ماه تا ۱ سال پس از دریافت دوز اول تزریق شود.
- در حالت دوم، دوز دوم به فاصله‌ی ۱ تا ۲ ماه بعد از دوز اول و دوز سوم به فاصله‌ی ۶ ماه پس از دوز اول تزریق می‌شود.
واکسنHPV چگونه عمل می‌کند؟
واکسن HPV هم درست مانند سایر واکسن‌ها، بدن را برای تولید آنتی‌بادی تحریک می‌کند. در صورت مواجهه‌ی بدن با HPV در آینده، این آنتی‌بادی‌های ساخته‌شده به ویروس متصل شده و آن‌ها را از بین می‌برند و به این طریق از آلودگی سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. انواع واکسن HPV که در حال حاضر در دسترس‌اند، بر اساس ذرات شبه‌ویروس (VLPs) هستند که درواقع از اجزای سطح HPV تشکیل شده‌اند.
VLP ها بیماری‌زا نیستند، زیرا فاقد DNA ویروس‌اند؛ اما شباهت زیادی به ویروس دارند تا بدن را برای ساخت آنتی‌بادی تحریک کنند. آنتی‌بادی‌های ضدVLP ، علیه ویروس طبیعی نیز واکنش می‌دهند. VLP ها خاصیت ایمنی‌زایی بالایی دارند؛ یعنی بدن را تحریک می‌کنند تا میزان آنتی‌بادی بالایی بسازد. این باعث می‌شود که واکسن‌ها بسیار مؤثر باشند.
ممنوعیت واکسن اچ پی وی برای چه گروهی است؟
زنان باردار
زنان باردار در طی دوران بارداری به‌هیچ‌وجه نباید واکسن HPV بزنند. البته اگر زنی که باردار است به‌اشتباه واکسن HPV دریافت کند، به این معنا نیست که حتماً جنین دچار مشکل می‌شود و باید بارداری را پایان دهد.
زنانی که قبل از اطلاع از بارداری، دوز اول واکسن اچ پی وی را دریافت کرده‌اند، باید دوزهای بعدی را پس از بارداری دریافت کنند. اگر هر نوع حساسیتی دارید، پیش از دریافت واکسن به پزشک خود اطلاع دهید.
سایر افرادی که نباید واكسن اچ پي وي بزنند
- کسانی که حساسیت شدید به مخمر دارند، نباید Gardasil یا Gardasil 9 دریافت کنند.
- هرکسی که تابه‌حال واکنش آلرژیک شدید نسبت به ترکیبات درون واکسن‌ها داشته است.
- افرادی که واکنش جدی نسبت به دوز قبلی واکسن HPV داشته‌اند.
همچنین واکسیناسیون HPV برای افرادی که حالشان خوب نیست و دمای بدنشان بالاست یا احساس تب و لرز می‌کنند باید به تأخیر بیفتد. این امر به‌منظور جلوگیری از اشتباه گرفتن علائم بیماری با پاسخ به واکسن است. هیچ دلیلی برای تأخیر در واکسیناسیون برای بیماری‌های خفیف مانند سرماخوردگی وجود ندارد.
واکسنHPV در چه سنی باید تزریق شود؟
برنامه و دوز واکسن HPV
طبق تخمین‌ها حدود ۸۰٪ افراد در طول زندگی خود حداقل به یکی از انواع ویروس HPVمبتلا می‌شوند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا تزریق واکسن HPV را برای همه‌ی کودکان ۱۱-۱۲ ساله توصیه می‌کند.
چه افرادی باید ۲ دوز واکسن اچ پی وی دریافت کنند؟
- برای افرادی که اولین دوز را قبل از تولد ۱۵ سالگی دریافت می‌کنند، یک برنامه با ۲ دوز توصیه می‌شود. در یک سری با ۲ دوز، دوز دوم باید ۶-۱۲ ماه پس از دوز اول (برنامه ۰، ۶-۱۲ ماه) داده شود.
- حداقل فاصله بین دوز اول و دوم ۵ ماه است. اگر دوز دوم بعد از فاصله کمتری تجویز شود، دوز سوم باید حداقل ۵ ماه پس از دوز اول و حداقل ۱۲ هفته بعد از دوز دوم تجویز شود.
- اگر برنامه واکسیناسیون به هم بخورد، نیاز به تکرار دوز قبلی واکسن نیست.
- مطالعات نشان داده است که ۲ دوز واکسن HPV که به کودکان ۹-۱۴ ساله با فاصله حداقل ۶ ماه داده می‌شود، ایمنی و محافظت بیشتری نسبت به ۳ دوزی که به نوجوانان، جوانان یا بزرگ‌سالان داده می‌شود فراهم می‌کند.
چه کسی ۳ دوز واکسن اچ پی وی دریافت می‌کند؟
- برنامه با ۳ دوز برای افرادی که اولین دوز را پس از تولد ۱۵ سالگی دریافت می‌کنند و همچنین برای افرادی که شرایط ایمنی خاصی دارند توصیه می‌شود.
- در یک سری با ۳ دوز، دوز دوم باید ۱-۲ ماه بعد از اولین دوز و دوز سوم باید ۶ ماه پس از دوز اول (برنامه ۰، ۱-۲، ۶ ماه) داده شود.
- حداقل فواصل بین دوز اول و دوم ۴ هفته، بین دوز دوم و سوم ۱۲ هفته و بین دوز اول و سوم ۵ ماه است. اگر دوز واکسن بعد از فاصله کمتری تجویز شود، باید بعد از سپری شدن حداقل فاصله دیگری از آخرین دوز، آن را دوباره دریافت کرد.
- اگر برنامه واکسیناسیون به هم بخورد، دیگر نیازی به تکرار دوز واکسن نیست.[۱]
کلام آخر دکترساینا
واکسن اچ پی وی هنوز در ایران جزء برنامه‌ی واکسیناسیون سراسری قرار نگرفته است، اما می‌توانید خودتان واکسن را تهیه کنید. تزریق واکسیناسیون نهایتاً تا سن ۲۶ سالگی توصیه می‌شود، اما پس‌ازاین سن هم می‌توانید با مشورت پزشک نسبت به دریافت یا عدم دریافت این واکسن تصمیم بگیرید.
سوالات متداول
از ۹ سالگی تا ۲۶ سالگی می‌توان واکسن HPV را دریافت کرد؛ اما بهترین سن واکسن HPV تا قبل از ۱۵ سالگی و به‌خصوص در سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی است.
کسانی که سابقه‌ی حساسیت به اجزای واکسن دارند، کسانی که به دوز قبلی واکسن اچ پی وی واکنش نشان داده‌اند، کسانی که تب دارند و همچنین زنان باردار نباید واکسن HPV دریافت کنند.
اگر متأهل و هر دو در یک رابطه‌ی متعهدانه هستید، نیازی به تزریق واکسن نیست؛ اما اگر مجرد هستید و فعالیت جنسی نداشته‌اید باید واکسن را تزریق کنید. اگر زندگی جنسی فعالی دارید ممکن است برای تزریق واکسن دیر شده باشد، اما بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
واکسن اچ پی وی معمولاً مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند اما مانند هر واکسن دیگری ممکن است در برخی موارد عوارض یا واکنش‌هایی از خود بروز دهد. ازجمله:
- درد یا تورم در محل تزریق
- تب خفیف
- سردرد
- خستگی
- درد عضلانی
- درد مفصل
- غش کردن
- حالت تهوع
توجه: در صورت مشاهده‌ی علائمی همچون تورم صورت، گلو، مشکل تنفس یا کهیر شدید در پی تزریق واکسن بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
واکسن‌های HPV به‌صورت عضلانی در بازو یا ران تزریق شوند. محل ترجیحی تجویز این واکسن بازو است. به‌هیچ‌وجه این واکسن را به‌صورت داخل وریدی، داخل پوستی یا زیر جلدی دریافت نکنید.
همراهان مجله سلامت دکتر ساینا، شما عزیزان می‌توانید سوالات خود را در رابطه با موضوع این مقاله در بخش نظرات بنویسید. متخصصان ما در تلاش هستند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به پرسش‌های شما پاسخ دهند.